درمان دیابت + آیا دیابت درمان دارد؟

آیا دیابت قابل درمان است؟ این سوالی است که ذهن افراد زیادی را درگیر کرده است. درواقع هنوز کسی نتوانسته راهی برای درمان دیابت پیدا کند. دیابت به‌صورت کلی بیماری‌ای است که می‌توانید آن را کنترل کنید. اگرچه درمانی برای دیابت وجود ندارد اما می‌توانیم با استفاده از روش‌های کنترل و پیشگیری از پیش‌روی یا بروز این بیماری جلوگیری کنیم. یکی از راه‌های مهم مدیریت و کنترل دیابت غربالگری‌های منظم است. برای انجام آزمایش دیابت و دریافت کد تخفیف اولین درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.

درمان دیابت به نوع آن بستگی دارد. داشتن یک رژیم غذایی سالم، تناسب اندام و ورزش منظم از عوامل مهم در مدیریت دیابت هستند. با علم به این مسئله که هرروز بر تعداد مبتلایان به دیابت‌های نوع ۱ و ۲ افزوده می‌شود، متخصصان در پی یافتن راه‌حلی برای درمان آن هستند. برای آشنایی با تعدادی از روش‌های درمان دیابت با مجله هومکا همراه باشید.

فهرست مطالب

برای درمان دیابت باید چه کارهایی انجام داد؟

اگر به دیابت مبتلا هستید یکی از مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید این است که “ABC” خود را کنترل کنید. اما منظور از “ABC” چیست؟ A مخفف A1C است. آزمایش hba1c یک تست خونی است که میانگین سطح قند خون را در چند ماه گذشته نشان می‌دهد.

B مخفف Blood pressure  یا فشار خون است. اگر دیابت دارید، کنترل فشار خون نیز به اندازه کنترل قند خون اهمیت دارد. فشار خون بالا، شما را در معرض خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری کلیوی قرار می‌دهد. C نیز مخفف Cholesterol یا کلسترول است. کلسترول یک نوع چربی است که در خون یافت می‌شود. کلسترول بالا یکی از عوامل خطر ابتلا به  علائم حمله قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات جدی است. همچنین اگر قصد دارید تا از سطح قند خون خود مطلع شوید، انجام آزمایش FBS به شما توصیه می شود.

چرا کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول در درمان دیابت مهم است؟

در مقایسه با افرادی که دیابت ندارند، افراد مبتلا به دیابت ۲ تا ۳ برابر بیشتر در معرض حمله قلبی یا سکته هستند. افراد مبتلا به دیابت در سنین پایین‌تر دچار حملات قلبی می‌شوند که به‌مراتب شدیدتر و کشنده‌تر است. علاوه بر این، ابتلا به بیماری‌های کلیوی در بیماران دیابتی شیوع بالایی دارد. با تحت کنترل نگه‌داشتن قند خون، فشار و کلسترول خون، می‌توانید خطر ابتلا به این مشکلات را تا حد زیادی کاهش دهید. همچنین با پایین آمدن سطح قند خون از پیامدهای زیر نیز جلوگیری به عمل می‌آید:

• پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های چشمی که منجر به از دست دادن بینایی می‌شود
• بیماری‌های کلیوی
• آسیب‌های عصبی (نوروپاتی دیابتی) که می‌تواند باعث بی‌حسی یا درد در دست‌ها و پاها گردد
• قطع عضو

چگونه می‌توان سطح قند خون، فشار خون و کلسترول را کنترل کرد؟

اگر آزمایشات پزشکی بیانگر ابتلای شما به دیابت باشد پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای تمایز بین دیابت نوع یک و دیابت نوع ۲ تجویز نماید زیرا این دو بیماری اغلب به درمان‌های متفاوتی نیاز دارند. پزشک سطح A1C را حداقل دو بار در سال و در زمانی که نیاز به تغییر دارو یا روند درمانی باشد، تکرار می‌کند. سطح A1C بسته به سن و سایر عوامل جسمی متفاوت است. انجمن دیابت آمریکا سطح A1C را برای اکثر مردم زیر ۷٪ توصیه می‌کند. همچنین آزمایشات چکاپ منظم جهت غربالگری و پیشگیری از عوارض دیابت انجام خواهد شد.

درمان دیابت نوع ۱

پمپ‌های انسولین

استفاده از پمپ انسولین جایگزین مناسبی برای تزریق با قلم انسولین است. این روش برای کنترل سطح قند مناسب‌تر است و می‌تواند به برنامه درمان بیماری انعطاف بیشتری بدهد. اطلاعات لازم در خصوص استفاده از این پمپ‌ها را به دست بیاورید تا بیشترین بازدهی را از آن‌ها کسب کنید.

پیوند سلول‌های جزیره پانکراس

یکی از روش‌های درمان دیابت نوع ۱ پیوند سلول‌های جزیره لوزالمعده است. این روش می‌تواند از نوسانات شدید قند خون پیشگیری کند.

درمان دیابت نوع ۲

قرص و دارو

اگر مبتلا به این بیماری هستید، ممکن است علاوه بر تغییر سبک زندگی به دارو نیز برای کمک به مدیریت سطح قند خون خود نیاز داشته باشید. رایج‌ترین قرص برای درمان دیابت نوع ۲ متفورمین است و انواع مختلفی دارد. بعضی از داروها مانند سولفونیل اوره، پانکراس را برای تولید انسولین تحریک می‌کنند. در صورت صلاحدید پزشک داروهایی نیز ممکن است برای کمک به کاهش وزن تجویز شوند.

کاهش وزن

کاهش وزن یکی از راه‌های مؤثر برای کنترل سطح قند خون، کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون است. اگر اضافه‌وزن دارید، ممکن است حتی با کاهش ۵ درصد از وزن بدن شاهد بهبودی قابل‌توجه در علائم مرتبط با دیابت باشید. هرچه شاخص توده بدنی (BMI) شما نرمال‌تر باشد به همان اندازه از مزایای بیشتری در سلامتی برخوردار خواهید شد. پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند به شما در تعیین اهداف معقولانه در کاهش وزن کمک کند و توصیه‌های لازم جهت دستیابی به اهداف را به شما ارائه دهد.

جراحی کاهش وزن

روش‌های جراحی مختلفی برای کاهش وزن ازجمله عمل اسلیو و جراحی بای پس معده وجود دارند که به کاهش وزن کمک می‌کنند. مطالعات علمی نشان می‌دهند که جراحی کاهش وزن در بهبود دیابت نوع ۲ موثر است.

رژیم غذایی و ورزش

بسته به تشخیص پزشک، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری هیچ دارویی مصرف نمی‌کنند و در عوض بیماری خود را با تغذیه مناسب و فعالیت بدنی بیشتر درمان می‌کنند. آخرین تحقیقات نشان داده است که کاهش وزن می‌تواند دیابت نوع ۲ را بهبود ببخشد. برخوردار بودن از یک زندگی سالم اولین رویکرد درمانی در کنترل بیماری است.

به‌طورکلی برای کنترل سطح قند خون در دیابت نوع ۲ رعایت نکات زیر حائز اهمیت هستند:

• تغذیه سالم
• ورزش منظم
• کاهش وزن
• مصرف منظم داروهای دیابتی یا انسولینی
• پایش منظم سطح قند خون

نکات بالا به نگه‌داشتن سطح قند خون در حد طبیعی کمک کرده و مانع از بروز عوارض مرتبط با دیابت می‌شوند.

کدام مواد غذایی برای درمان دیابت مفید هستند؟

برخلاف تصور رایج، رژیم خاصی برای درمان دیابت وجود ندارد. بااین‌حال، مهم است که غذاهای مفید برای دیابت را در رژیم غذایی خود جای دهید.

• تهیه یک برنامه غذایی سالم با مشورت پزشک برای وعده‌ها و میان وعده‌های سالم
• وعده‌های غذایی کم‌حجم‌تر
• مصرف غذاهای فیبردار مانند میوه‌ها، سبزیجات غیر نشاسته‌ای و غلات کامل
• پرهیز از مصرف غلات تصفیه‌شده (برنج، آرد سفید و …)، سبزیجات نشاسته‌ای و قند و شکر
• مصرف تحت کنترل ​​لبنیات کم‌چرب، گوشت کم‌چرب و ماهی
• استفاده از روغن‌های پخت‌وپز سالم مانند روغن‌زیتون یا روغن کانولا
• کاهش دادن کالری‌های غذایی روزانه

علاوه بر موارد ذکرشده، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد تا در موارد زیر مشاوره تخصصی‌تر دریافت کنید:

• گنجاندن مواد غذایی سالم در وعده‌ها و میان وعده‌های غذایی
• تنظیم وعده‌های غذایی متعادل و مغذی
• اصلاح عادات غذایی و برداشتن موانع موجود برای این کار
• کنترل مصرف کربوهیدرات برای ثابت نگه‌داشتن سطح قند خون

چه ورزش‌هایی برای کاهش سطح قند خون مفید است؟

همه ما از تاثیر ورزش بر دیابت آگاهیم. ورزش کردن برای کاهش وزن یا حفظ وزن سالم اهمیت بالایی دارد. ورزش به تنظیم سطح قند خون کمک شایانی می‌کند. البته لازم به ذکر است که قبل از شروع ورزش یا تغییر دادن برنامه ورزشی، توصیه‌های لازم را از پزشک خود دریافت کنید تا مطمئن شوید که فعالیت‌های شما ایمن و بدون عوارض هستند. برخی از ورزش‌های مفید برای دیابت به شرح زیر است:

• ورزش‌های هوازی: ورزش‌های سبک و هوازی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری یا دویدن که از آن لذت می‌برید گزینه‌های مناسبی هستند. بزرگ‌سالان باید حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی ​​روزانه یا حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در طول هفته را در برنامه خود داشته باشند. سطح فعالیت کودکان باید بیشتر باشد به‌طوری‌که روزانه ۶۰ دقیقه ورزش هوازی متوسط ​​تا شدید انجام شود
• ورزش‌های مقاومتی:  از تمرینات مقاومتی می‌توان به وزنه‌برداری، یوگا و  اشاره نمود. برای بزرگ‌سالان مبتلا به دیابت نوع ۲ هر هفته دو تا سه جلسه ورزش مقاومتی توصیه می‌شود. کودکان باید حداقل سه روز در هفته در چنین فعالیت‌هایی که باعث افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری می‌شوند شرکت کنند
• افزایش تحرک روزانه: پس از هر ۳۰ دقیقه نشستن چند دقیقه از کامپیوتر فاصله بگیرید و وقت خود را به راه رفتن یا انجام فعالیت‌های سبک اختصاص دهید

وب‌سایت mayoclinic برخی از روش‌های خانگی و تغییرات در سبک زندگی را برای مدیریت و درمان دیابت معرفی کرده است. برخی از این توصیه‌ها به شرح زیر است:

• در مورد دیابت آگاه باشید و درباره آن مطالعه کنید
• غذاهای سالم مصرف کنید و وزن خود را کنترل کنید
• ورزش را در برنامه روزانه خود جای دهید
• واکسن‌های خود را به‌موقع تزریق کنید
• پای خود را از نظر تاول، بریدگی، زخم، قرمزی یا تورم بررسی کنید
• فشار خون و کلسترول خود را کنترل کنید
• به سلامت دندان‌های خود توجه کنید
• مصرف سیگار و الکل را ترک کنید
• استرس خود را مدیریت کنید

چکاپ دوره‌ای قند خون چه تأثیری در بهبودی دیابت دارد؟

در ویزیت‌های پزشکی، پزشک توصیه‌های لازم برای انجام چکاپ‌های دوره‌ای قند خون را برای شما بیان می‌کند. این آزمایشات دوره‌ای برای ارزیابی و پایش سطح قند خون ضروری هستند. اگر برای کنترل سطح قند خون انسولین تجویز شود آزمایشات دوره‌ای به‌دفعات بیشتری تجویز خواهند شد.

گاهی لازم است علاوه بر آزمایشات چکاپ دوره‌ای، پایش قند خون با یک دستگاه کوچک خانگی به نام گلوکومتر نیز انجام شود. این وسیله میزان قند موجود در یک قطره خون را اندازه‌گیری می‌کند. شما باید میزان قند خون خود را در یک بازه زمانی معین ثبت کرده تا در هنگام ویزیت به پزشک خود ارائه دهید.

داروهای کنترل قند خون

درصورتی‌که نتوان با رژیم غذایی، ورزش و اصلاح سبک زندگی به اهداف تعیین‌شده دست پیدا کرد ممکن است پزشک داروهای مختص دیابت را تجویز نماید. درمان دارویی برای دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر است.

متفورمین

این دارو یکی از رایج‌ترین داروهایی است که برای درمان دیابت نوع ۲ تجویز می‌شود. متفورمین در درجه اول موجب کاهش تولید گلوکز در کبد و در مرحله دوم سبب افزایش حساسیت سلول‌های بدن به انسولین شده تا بافت‌ها به‌طور موثرتری از انسولین موجود در خون استفاده کنند.

سولفونیل اوره‌

این داروها گروهی از قرص‌های خوراکی هستند که به ترشح بیشتر انسولین در بدن کمک می‌کنند. از این گروه دارویی می‌توان گلیبورید، گلیپیزید و گلیمپراید را نام برد. عوارض جانبی احتمالی این داروها کاهش بیش‌ازحد قند خون و افزایش وزن است.

گلینیدها

این داروها پانکراس را تحریک می‌کنند تا انسولین بیشتری ترشح کند. گلینیدها سریع الاثرتر از داروهای سولفونیل اوره هستند و در مدت کوتاهی اثر خود را اعمال می‌کنند. از این دسته داروها می‌توان رپاگلینید و ناتگلینید را نام برد. عوارض جانبی احتمالی این داروها عبارت‌اند از: کاهش بیش‌ازحد قند خون و افزایش وزن.

تیازولیدین دیون

این گروه دارویی با اثر بر بافت‌های بدن، سلول‌ها را نسبت به انسولین حساس‌تر کرده و بدین ترتیب مقاومت به انسولین در بیمار را کاهش می‌دهند. از این دسته داروها می‌توان روزیگلیتازون و پیوگلیتازون را نام برد. عوارض جانبی احتمالی این داروها عبارت‌اند از:

• افزایش احتمال بروز نارسایی احتقانی قلب
• خطر ابتلا به سرطان مثانه
• خطر شکستگی استخوان
• احتمال بالا رفتن کلسترول خون
• افزایش وزن

مهارکننده‌های DPP-4

این داروها در کاهش قند خون مفید هستند اما نسبت به سایر داروها تأثیر کمتری دارند. از این دسته داروها می‌توان سیتاگلیپتین، ساکساگلیپتین و لیناگلیپتین را نام برد. عوارض جانبی احتمالی این داروها می‌توان به التهاب لوزالمعده و درد مفاصل اشاره کرد.

آگونیست‌های گیرنده GLP-1

این گروه دارویی به شکل تزریقی هستند و با کاهش سرعت هضم غذا به کاهش سطح قند خون کمک می‌کنند. معمولاً مصرف این داروها در کاهش وزن تأثیرگذار بوده و بعضی از آن‌ها نیز خطر حمله قلبی و سکته را کاهش می‌دهند. از این دسته داروها می‌توان اگزناتید، لیراگلوتاید و سماگلوتاید را نام برد. عوارض جانبی احتمالی این داروها عبارت‌اند از:

• خطر التهاب لوزالمعده
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال

مهارکننده‌های SGLT2

این داروها با تأثیر بر عملکرد تصفیه‌ای کلیه‌ها از بازگشت گلوکز به جریان خون جلوگیری می‌کنند. درنتیجه گلوکز بیشتری از طریق ادرار دفع می‌شود. این گروه دارویی در کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی در بیمارانی که در معرض خطر هستند مفید است. از این دسته داروها می‌توان کاناگلیفلوزین، داپاگلیفلوزین و امپاگلیفلوزین را نام برد. عوارض جانبی احتمالی این داروها عبارت‌اند از:

• خطر شکستگی استخوان
• خطر قانقاریا
• عفونت‌های قارچی واژن
• عفونت‌های دستگاه ادراری
• فشار خون پایین
• احتمال بالا رفتن کلسترول خون

چه زمانی برای بیماران مبتلا به دیابت انسولین تجویز می‌شود؟

برای درمان برخی از مبتلایان به دیابت نوع ۲ تجویز انسولین ضروری است. در گذشته تجویز انسولین به‌عنوان آخرین راه‌حل درمانی در نظر گرفته می‌شد، اما امروزه درصورتی‌که اصلاح سبک زندگی و مصرف داروهای تجویزشده در کاهش قند خون مؤثر نباشد تجویز انسولین زودتر انجام می‌شود. انواع مختلفی از انسولین تولید شده است که بسته به سرعت اثر و مدت‌زمان ماندگاری آن‌ها در خون متفاوت هستند. برای مثال، انسولین طولانی اثر به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که در طول شب یا روز به‌تدریج اثر خود را اعمال کند.

در مقابل، انسولین‌های کوتاه اثر معمولاً پس از  غذا استفاده‌شده و به‌سرعت سبب کاهش قند خون می‌شوند. پزشک با معاینه بیمار و در نظر گرفتن سطح قند خون، نوع انسولین و زمان مصرف آن را تعیین می‌کند. اغلب انسولین‌ها به‌صورت تزریقی مصرف می‌شوند. عوارض جانبی انسولین شامل خطر کاهش زیاد قند خون (هیپوگلیسمی)، کتواسیدوز دیابتی و بالا رفتن سطح تری گلیسیرید است.

آیا جراحی کاهش وزن برای درمان دیابت مؤثر است؟

جراحی کاهش وزن سبب تغییر شکل و عملکرد دستگاه گوارش می‌شود و می‌تواند در کاهش وزن، کنترل دیابت نوع ۲ و بهبود سایر عوارض مرتبط با چاقی موثر باشد. جراحی با کاهش حجم معده، سبب کاهش اشتها و کم شدن وزن می‌شود. این روش درمانی، یک گزینه برای بیمارانی به شمار می‌آید که شاخص توده بدنی آن‌ها بالاتر از ۳۵ است. البته برای افرادی که BMI آن‌ها کمتر از ۳۵ است و دچار دیابت شدید و عوارض وخیم مرتبط با آن هستند عمل جراحی به‌عنوان یک گزینه درمانی محسوب می‌شود. شاخص توده بدنی یا BMI فرمولی است که از طریق آن میزان چربی بدن تخمین زده می‌شود.

کلام آخر از هومکا

مهم‌ترین راه پیشگیری از دیابت و کنترل آن انجام آزمایش دیابت است. در صورتی که  اضافه وزن دارید، به بیماری خاصی مبتلا هستید، داروی خاصی مصرف می‌کنید و یا اینکه دارای سابقه‌ی ژنتیکی این بیماری در خانواده هستید، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارید؛ بنابراین انجام آزمایشات دیابت را فراموش نکنید. برای انجام آزمایش قند خون در منزل کلیک کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.