درمان چاقی؛ چگونه می‌توانیم وزن خود را کاهش دهیم؟

با کم شدن وزن و درمان چاقی در افراد مبتلا به چاقی، بسیاری از عوارض چاقی برطرف می‌شود به‌طوری‌که حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن نیز در بهبود سلامتی تأثیر چشمگیری خواهد داشت. برای مثال کاهش ۵ تا ۱۱ کیلوگرم در فردی که ۱۱۴ کیلوگرم وزن دارد، پیشرفت مطلوبی به حساب می‌آید. کاهش وزن آهسته و پیوسته بهتر از کاهش ناگهانی و یک‌باره است.

علت چاقی برای هر فرد متفاوت است. در برخی افراد درمان چاقی و کاهش وزن با اصلاح سبک غذایی و پایبندی به یک برنامه غذایی مناسب میسر می‌شود اما در بعضی دیگر چاقی ناشی از اختلال هورمونی بوده و کاهش آن مستلزم مصرف داروهای متناسب با عارضه زمینه‌ای است. در این مقاله سعی شده است روش‌های نوین و مؤثر درمان چاقی بر اساس روش‌های روز دنیا در اختیار همراهان گرامی قرار بگیرد.

فهرست مطالب

اصلاح برنامه غذایی و درمان چاقی

اصلاح برنامه غذایی یکی از روش‌های مناسب درمان چاقی است. یکی از دلایل عمده گسترش بافت چربی در بدن، جذب زیاد کالری از طریق مواد غذایی است. زمانی که کالری‌های دریافتی بیشتر از سوخت‌وساز بدن باشد مازاد آن به شکل چربی در اندام‌های بدن به‌ویژه دور شکم (چاقی شکمی) ذخیره می‌شود. بعضی از غذاها کالری متراکم و زیادی در خود ذخیره دارند و مصرف آن‌ها تأثیر بیشتری در بروز چاقی دارد. همچنین بسیاری از افراد هستند که از کاهش شدید وزن رنج می‌برند. رژیم چاقی می‌تواند به این افراد کمک کند تا به وزن متعادل برسند.

علاوه بر این غذاهای فرآوری شده صنعتی نیز به دلیل دارا بودن مواد افزودنی شیمایی، باعث تغییر متابولیسم بدن و درنتیجه ابتلا به چاقی می‌شوند. در یک رژیم غذایی سالم بایستی مصرف غذاهای فرآوری شده، غذاهای پرچرب و با کربوهیدرات بالا به کمترین میزان و مصرف غلات کامل و مصرف مواد غذایی فیبردار مثل سبزیجات و میوه‌های تازه به حداکثر مقدار ممکن برسد. مواد غذایی فیبردار علاوه بر اینکه کالری پایینی دارند به دلیل برخوردار بودن از فیبر بالا سبب سرکوب اشتها و جذب کمتر کالری می‌شوند.

این مواد غذایی تا مدت طولانی‌تری احساس سیری را به مغز القا می‌کنند و اشتها و انگیزه فرد را برای صرف غذا کاهش می‌دهند. فیبر و غلات کامل قادرند برخی از فرایندهای متابولیک که در عارضه چاقی دچار اختلال شده‌اند را به حالت طبیعی بازگردانند. سندرم متابولیک چاقی با بیماری‌هایی نظیر فشار خون و دیابت نوع ۲ در ارتباط است ازاین‌رو برطرف شدن نشانه‌های این سندرم در بهبود یافتن فشار خون و کاهش قند خون بسیار مؤثر است. بهترین راه برای تنظیم یک رژیم غذایی متعادل، مشورت کردن با پزشک تغذیه و پایبند بودن به اهداف است.

فعالیت فیزیکی و درمان چاقی

یکی از روش‌های درمان چاقی ورزش و فعالیت فیزیکی است. اگرچه بدن قادر است حتی در هنگام خواب و استراحت نیز کالری مصرف کند اما با افزایش تحرک، مقدار مصرف کالری و چربی سوزی در بدن به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. البته نتیجه گرفتن از فعالیت‌های ورزشی مستلزم صبر و استقامت بالایی است چراکه برای کاهش ۴۰۰ گرم وزن بدن بایستی حدود ۳۵۰۰ کالری سوزانده شود. برای شروع فعالیت‌های جسمانی، انجام ورزش‌های زیر توصیه می‌شود:

• پیاده‌روی سریع
• شنا
• استفاده از پله‌ها به‌جای آسانسور
• پیاده‌روی بیشتر از منزل تا محل کار

مشارکت در امور منزل، باغبانی و انجام کارهای موردعلاقه در سوختن کالری بیشتر مؤثر هستند. توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، انجام فعالیت‌های روزانه فیزیکی ۶۰ تا ۹۰ دقیقه‌ای در ایام هفته است. افرادی که به دلیل شرایط جسمانی و محدودیت‌های حرکتی، انجام تحرک بدنی فشرده برای آن‌ها مقدور نیست باید با مشورت پزشک، از ورزش‌های متناسب با شرایط جسمانی خودآگاه شوند.

مطالعه بیشتر: ترک پوستی ناشی از چاقی

افرادی کم‌تحرک نباید به‌یک‌باره بدن خود را تحت‌فشار فیزیکی بالا قرار دهند چراکه ممکن است منجر به بروز عوارض قلبی و عروقی گردد. انجام تمرینات ورزشی باید با مشورت پزشک باشد.

استفاده از مواد غذایی پروبیوتیک و درمان چاقی

مواد پروبیوتیک حاوی باکتری‌هایی هستند که اثرات مفیدی در سلامتی دارند. این باکتری‌ها در روده تکثیرشده و اجازه رشد به میکروب‌های مضر نمی‌دهند. علاوه بر این باکتری‌های پروبیوتیک با ترشح ترکیبات مفید از خود، بر مغز و سایر ارگان‌های بدن تأثیر مثبت دارند و در تنظیم و بهبود عملکرد بدن نقش بسیار موثری ایفا می‌کنند.

تحقیقات اخیر نشان داده است که باکتری‌های پروبیوتیک با بهبود متابولیسم بدن، در رسیدن فرد به وزن مناسب کمک می‌کنند. مصرف غذاهای فیبردار سبب رشد باکتری‌های مفید و مصرف غذاهای غنی از کربوهیدرات باعث رشد باکتری‌های مضر در روده می‌شود. مواد غذایی زیر غنی از باکتری‌های پروبیوتیک هستند:

• ماست
• کلم ترش
• سوپ میسو
• کفیر
• نان خمیرترش
• خیار شور
• مکمل‌های پروبیوتیک

کاهش استرس و درمان چاقی

استرس باعث اختلال در تعادل هورمونی بدن می‌شود. در شرایط استرسی، بدن شروع به تولید هورمون کورتیزول می‌کند. این هورمون اشتهای فرد را افزایش داده و زمینه را برای ابتلا به چاقی فراهم می‌کند. همچنین استرس باعث پرخوری عصبی می‌شود. در پرخوری احساسی فرد سعی می‌کند با خوردن تنقلات، حالت روحی خود را بهبود دهد. روش‌های زیر در کاهش استرس مؤثر هستند:

• انجام ورزش‌های روزانه و منظم
• کاهش مصرف نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های کافئین دار
• انجام مراقبه و تمرینات ذهنی
• طبیعت و کوه‌نوردی
• انجام ورزش یوگا

به گفته وب‌سایت NHS (سرویس سلامت همگانی بریتانیا):

شواهد حاکی از آن است که درمان چاقی با کمک استراتژی‌های مختلف ممکن است. این استراتژی‌ها شامل موارد زیر است:

• تعیین هدف واقع‌بینانه و قابل دسترسی
• آهسته غذا خوردن و نوع غذا خوردن (به‌طور مثال همراه با تلوزیون و یا انجام کار)
• نظارت بر پیشرفت
• دوری از شرایطی که ممکن است پرخوری کنید
• دریافت حمایت روان‌شناختی

مصرف ویتامین D بیشتر و درمان چاقی

 تحقیقات جدید در زمینه درمان چاقی نشان داده است که افرادی که ویتامین D خونی آن‌ها پایین‌تر از سطح نرمال است بیشتر دچار چاقی و کم‌تحرکی هستند. از عوارض دیگر کاهش ویتامین D می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد سندرم متابولیک (اختلال در سوخت‌وساز بدن)
• افزایش افسردگی و اضطراب مزمن
• افزایش احتمال بروز دیابت نوع ۲
• مستعد شدن به پوکی استخوان و آرتروز

ویتامین D موردنیاز بدن را می‌توان از نور خورشید و مصرف غذاهای غنی از ویتامین D مثل ماهی، میگو، تخم‌مرغ، قارچ و شیر تأمین کرد. در صورت نیاز، استفاده از مکمل‌های ویتامین D نیز تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.

داروهای کاهش‌دهنده وزن

گاهی پزشک لازم می‌بیند که برای کاهش وزن فرد داروهایی مثل تجویز کند. تجویز دارو در صورتی انجام می‌شود که:

• تغییرات برنامه غذایی و یا فعالیت‌های جسمانی در کاهش وزن مؤثر نباشد
• امکان بروز بیماری‌های مختلف وجود داشته باشد

درمان چاقی با جراحی

جراحی کاهش وزن شامل برداشتن قسمتی از معده و یا روده کوچک و به‌منظور کاهش اشتها و جذب کمتر غذا انجام می‌شود. این جراحی برای افرادی ضرورت دارد که به دلیل وزن زیاد دچار فشار خون بالا، دیابت نوع ۲ پیشرفته، و اختلالات جدی دیگر مرتبط با چاقی هستند.

جراحی اسلیو معده

عمل اسلیو یکی از روش‌های نوین درمان چاقی است که در آن بخشی از معده به شکل آستین یا اسلیو جدا می‌شود. بخش باقی‌مانده از معده به دلیل کوچک بودن ظرفیت کمی در نگهداری غذا دارد. با این عمل حجم معده به مقدار قابل‌توجهی کم می‌شود و به دنبال آن وزن فرد با سرعت بیشتری به شاخص توده بدنی یا BMI نرمال می‌رسد.

جراحی بای پس معده

در عمل مینی بای پس معده بخشی از معده و همچنین بخشی از روده کوچک برداشته‌شده و سپس روده به معده وصل می‌شود. این عمل از یک‌سو سبب کم شدن اشتهای فرد به دلیل کوچک شدن معده و از سوی دیگر باعث جذب کالری کمتر از روده می‌شود. معمولاً این عمل برای افرادی انجام می‌شود که شاخص توده بدنی آن‌ها بیش از ۳۵ و در معرض فزاینده فشار خون بالا و دیابت پیشرفته باشند. از معایب این روش می‌توان به کاهش جذب ویتامین و مواد معدنی از روده اشاره کرد. بر اثر این عارضه ممکن است فرد در معرض فقر مواد مغذی قرار بگیرد.

درمان‌های هورمونی چاقی

این روش در حال حاضر در مرحله تحقیقاتی و آزمایشگاهی قرار دارد اما بر اساس نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی، روش‌های هورمونی تأثیر قابل‌توجهی در کاهش وزن خواهند داشت.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.