کبد چرب گرید ۱ چیست + علائم و درمان کبد چرب گرید ۱

داشتن مقدار کمی چربی در کبد طبیعی است اما اگر مقدار زیادی چربی در کبد رسوب کند، می‌تواند به‌عنوان یک مشکل جدی برای سلامتی کبد محسوب شود. کبد چرب گرید ۱، اولین مرحله بیماری با حداقل علائم و حداکثر پیش آگاهی است. بیماری کبد چرب دو نوع است؛ الکلی و غیرالکلی. کبد چرب عیرالکلی دارای چهار مرحله یا گرید است. اصطلاحی که تحت عنوان گرید از آن نام می‌بریم به سونوگرافی کبد اشاره دارد که بر اساس میزان چربی دور کبد از گرید یک تا سیروز کبدی مشخص می‌شود. در این مقاله از هومکا به بررسی اولین مرحله از کبد چرب غیرالکلی، یعنی کبد چرب گرید یک می‌پردازیم.

گرید یک کبد چرب را می‌توان با تغییر سبک زندگی به‌خوبی مدیریت کرد. بااین‌حال، اگر کبد چرب گرید ۱ مدیریت نشود، ممکن است وضعیت بدتر شده و منجر به مشکلات شدیدتری مانند سیروز کبدی شود. در این صورت شما راهی جز درمان تخصصی نخواهید داشت. برای اینکه بدانید کبد چرب گرید یک چیست و چگونه باید آن را مدیریت کرد، با مقاله دیگری از مجله سلامت هومکا همراه باشید. همچنین شما می‌توانید از خدمات آزمایش کبد چرب هومکا استفاده کنید.

کبد چرب گرید ۱ چیست؟

کبد چرب گرید ۱ به اولین مرحله بیماری اشاره دارد که به آن «کبد چرب ساده» یا «استئاتوز کبدی» می‌گویند. در این مرحله، چربی اضافی در سلول‌های کبدی بیمار جمع می‌شوند؛ اما به‌طورکلی بی‌ضرر تلقی می‌شود. اگر تجمع چربی بیش از این  پیشرفت نکند معمولا در این مرحله از بیماری علائمی بروز نکرده و عوارض جسمانی در پی ندارد. بیمار هیچ علامتی ندارد و حتی ممکن است تا زمانی که گزارش آزمایش خون نشانه خاصی از این عارضه را نشان ندهند، متوجه آن نشود. این بیماری علاوه بر گرید یک شامل کبد چرب گرید دو، کبد چرب گرید سه و سیروز کبدی است.

معمولا در گریدهای ابتدایی کبد چرب علائم قابل توجهی ظاهر نمی‌شود اگرچه امکان دارد ضعف عمومی بدن، خستگی و احساس درد در سمت راست بالای شکم احساس گردد. اما در بیمارانی که به مرحله سیروز کبدی می‌رسند به دلیل مختل شدن فعالیت کبد علائم گسترده‌ای قابل تشخیص است.

ازآنجاکه کبد چرب گرید ۱ دارای حداقل علائم ممکن است، بهترین پیش‌آگاهی را نیز دارد. پیش‌آگاهی به معنای پیش‌بینی آینده یک بیماری است. با پیشرفت کبد چرب، مراحل بعدی بیماری بسیار بحرانی می‌شود و نیاز به بستری شدن و درمان فوری دارد. بااین‌حال، اگر اقدامات اولیه و مراقبت‌های لازم در اولین مرحله کبد چرب انجام شود، ممکن است بیماری به مراحل شدیدتر نرسد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کبد چرب قرار دارند؟

افراد زیر بیشتر از سایرین مستعد ابتلا به کبد چرب هستند:

• بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲
• بیمارانی که دچار مقاومت به انسولین هستند
• افرادی که سطح کلسترول بالایی دارند
• افرادی که سطح تری گلیسیرید بالایی دارند
• بیمارانی که دچار سندرم متابولیک هستند
• افراد میانسال و مسن
• افرادی که زمینه ژنتیکی دارند
• کسانی که BMI بالایی دارند و مبتلا به چاقی هستند
• افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند
• کسانی که سابقه ابتلا به برخی بیماری‌ها ازجمله هپاتیت C دارند
• افراد مبتلا به فشار خون پورتال (portal hypertension)
• بیماران مبتلا سرطان کبد
• کسانی که بدون تجویز پزشک دارو مصرف می‌کنند
• خانم‌های باردار
• کسانی که زمینه ژنتیکی دارند
• افراد مبتلا به سایر مسائل بهداشتی مانند بیماری ویلسون، بیماری سلیاک (Coeliac disease) و هپاتیت C

درصورتی‌که یک یا چند مورد از شرایط بالا را داشته باشید، بیشتر در معرض بیماری کبد چرب قرار دارید.

علت کبد چرب گرید ۱

این روزها کبد چرب گرید ۱ بسیار رایج است. علت اصلی این مشکل رژیم غذایی ناسالم (غذاهای چرب و فست فودی) است. درنتیجه مقدار زیادی چربی غیرطبیعی در کبد جمع می‌شوند. با بالا رفتن سطح کلسترول، شاخص‌هایی مانند LDL در آزمایش خون نیز افزایش خواهد یافت. LDL همان چربی بد خون است که در مقابل HDL در آزمایش خون قرار می‌گیرد. منظور از HDL، چربی خوب خون است.

در بیماری کبد چرب، قطرات چربی بیش از حد توان کبد در سلول‌های آن انباشته می‌شود. توجه به میزان دریافت چربی اشباع و قند مهم است زیرا باعث می‌شود بتوانید سطح کلسترول و تری گلیسیرید خود را کنترل کنید. چربی به دلایل زیر در کبد تجمع پیدا می‌کند:

• افزایش تحویل اسیدهای چرب آزاد (FFA)
• افزایش سنتز اسیدهای چرب
• کاهش اکسیداسیون
• کاهش سنتز یا ترشح لیپوپروتئین (Lipoprotein) با چگالی بسیار پایین (VLDL)

علائم و نشانه‌های کبد چرب گرید ۱

بسیاری از افراد مبتلا به گرید ۱ کبد چرب از وجود مشکل کبدی خود غافل هستند زیرا علائم کبد چرب در زنان و مردان اغلب مبهم و غیرمرتبط هستند. بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب احساس ناخوشی می‌کنند و بدون دلیل مشخصی احساس خستگی و اضافه‌وزن دارند. علائم احتمالی کبد چرب عبارت‌اند از:

• اضافه‌وزن در ناحیه شکم
• افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید
• خستگی مکرر
• حلقه‌های تیره زیر چشم
• مشکلات پوستی، آکنه، بثورات و لکه‌های قهوه‌ای روی پوست
• حالت تهوع
• مشکلات گوارشی
• سنگ‌های صفراوی
• سردرد
• گرم شدن بیش‌ازحد بدن
• اختلال عملکرد سیستم ایمنی یا آلرژی
• تعریق بیش‌ازحد
• بوی بد دهان
• خارش و قرمزی چشم

کبد چرب گرید۱ چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معاینه فیزیکی

پزشک در ابتدا ناحیه شکم را معاینه کرده و با فشار دادن پیرامون کبد سعی در تشخیص التهاب و تورم کبد را دارد. در معاینه بالینی، پزشک سوالاتی در خصوص سابقه درمانی شما و همچنین سابقه بیماری‌های کبدی در اعضای خانواده و فامیل خواهد پرسید. مهم‌ترین این سوالات شامل موارد زیر است:

• سابقه درمانی و سابقه ابتلا به بیماری‌های کبدی
• عادات روزانه غذایی، غذاها و نوشیدنی هایی که مصرف می‌کنید
• داروهایی در حال حاضر مصرف می‌کنید و یا در گذشته نزدیک مصرف کرده‌اید
• شغل شما، میزان تحرک و فعالیت‌های جسمانی

اگر در معاینه فیزیکی پزشک به وجود اختلال در عملکرد کبد مشکوک شود آزمایشات مختلفی را تجویز می‌نماید.

آزمایش خون برای تشخیص چربی کبد گرید ۱

برای تشخیص این عارضه انجام یک آزمایش کبد چرب بهترین راه ممکن است. انجام آزمایش به این دلیل مهم است که کبد چرب یک بیماری خاموش است به‌صورت پیش‌بینی‌نشده پیشرفت می‌کند. بااینکه این بیماری به‌مرور از خود علائم نشان می‌دهد اما برای اطمینان کامل از اینکه کبد چرب شده است یا خیر، انجام تست آزمایشگاهی توصیه می‌شود.

از جمله این تست‌‌ها می‌توان به آزمایش SGPT یا آزمایش ALT (آلانین آمینو ترانسفراز) اشاره کرد. این تست به بررسی آنزیم‌های کبدی می‌پردازد.همچنین آزمایش SGOT یا AST (آسپارتات آمینو ترانسفراز) برای بررسی سطح آنزیم‌های کبدی تجویز می‌شوند. در صورتی که سطح خونی این آنزیم‌ها بیشتر از محدوده نرمال باشد نشانه التهاب کبد است. برای انجام آزمایش کبد چرب و دریافت کد تخفیف اولین درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید.

آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص چربی کبد گرید۱

 درصوتی‌که در آزمایش خون نشانه‌ای مبنی بر التهاب کبد وجود داشته باشد تست‌های تخصصی‌تری مثل آزمایشات تصویربرداری انجام می‌شوند تا گستره التهاب و علت آن مشخص شود. مهم‌ترین این آزمایشات به شرح زیر است:

• سونوگرافی شکمی
• سی تی اسکن (CT scan)
• اسکن MRI

بیوپسی کبدی

برای این که علت دقیق التهاب کبد مشخص شود در برخی موارد نمونه کوچکی از بافت کبد توسط ابزار مخصوص برداشته شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

آیا بیماری کبد چرب گرید ۱ خطرناک است؟

در بیشتر موارد، کبد چرب قابل درمان است و با اصلاح سبک زندگی به وضعیت اولیه خود بر می‌گردد. اما در صورت سهل‌انگاری و کنترل نکردن برنامه غذایی، سیروز کبدی در مراحل انتهایی می‌تواند منجر به مرگ بیمار گردد چراکه کبد چرب درمان نشده عملکرد کبد را مختل می‌کند.

آیا کبد چرب گرید ۱ قابل‌برگشت است؟

بله! کبد چرب گرید ۱ قابل‌برگشت است اما ما باید علت تجمع چربی در کبد را پیدا کنیم. این عارضه مشکل بسیار رایجی است و اکثر مردم حتی از این موضوع آگاهی ندارند که ممکن است به کبد چرب در هر گریدی مبتلا شوند. ازآنجاکه کبد چرب یک بیماری پیش‌رونده است، تشخیص به‌موقع می‌تواند به درمان سریع بیماری کمک شایانی کند.

درمان کبد چرب گرید ۱

کبد دومین عضو بزرگ بدن است که وظیفه پردازش مواد مغذی از غذاها و تصفیه را بر عهده دارد. چربی اضافی در کبد می‌تواند منجر به التهاب، آسیب و ایجاد زخم شود. در مواردی شدیدتر، زخم منجر به نارسایی کبد خواهد شد. در این مرحله باید کبد فرد بیمار با یک فرد سالم پیوند زده شود. زمانی که فردی برای پیوند کبد وجود نداشته باشد، بیمار دچار مرگ می‌شود.

در حال حاضر، سازمان غذا و دارو (FDA) هیچ دارویی را برای درمان کبد چرب گرید ۱ تأیید نکرده است! بااین‌حال، تحقیقات بیشتری در حال انجام هستند و چند داروی آزمایشی با مزایای امیدوارکننده در مرحله بررسی قرار دارند. بااین‌حال، کبد چرب گرید ۱ قابل‌درمان است زیرا این گرید تنها مرحله اولیه بیماری با کمترین علائم است.

راهکار اولیه درمان معمولاً شامل کاهش وزن از طریق ورزش و رژیم غذایی سالم است. کاهش ۱۰ درصدی وزن بسیار ایده آل است اما اگر فرد سه تا پنج درصد از وزن اولیه خود را کاهش دهد نیز می‌تواند عوامل خطر را از خود دور کند. اگر بیمار باید مقدار زیادی از وزن خود را کاهش دهد، جراحی برای کاهش وزن ممکن است یک گزینه درمانی مناسب باشد. در صورت ابتلا به سیروز کبدی ممکن است پیوند کبد به‌عنوان نیاز باشد. علاوه بر این برخی عفونت‌های ویروسی همچون هپاتیت C توانایی صدمه زدن به کبد را دارند. از این‌رو ممکن است پزشک توصیه کند که واکسن هپاتیت B را تزریق کنید.

آیا کودکان هم به کبد چرب مبتلا می‌شوند؟

به دلیل تغییر شرایط زندگی و کاهش فعالیت‌های جسمانی، عارضه چاقی کودکان به شکل نگران کننده‌ای در حال افزایش است و بسیاری از کودکان در معرض ابتلا به کبد چرب قرار دارند. مطالعات علمی نشان می‌دهند که در آزمایش سونوگرافی بیش از نیمی از کودکان چاق (۵۴ درصد) علائمی از کبد چرب گرید۱ را نشان می‌دهند. شیوع کبد چرب در پسرها به مراتب بیشتر از دخترها است و هر چه سن بیش‌تر شود احتمال ابتلا نیز بالاتر می‌رود به طوری‌که در گرووه سنی ۴ تا ۸ سال شیوع کبد چرب در کودکان مبتلا به چاقی ۳۹ درصد بوده درحالی‌که در گروه سنی ۹ تا ۱۱ سال ۴۷ درصد است.

درمان‌های خانگی برای کبد چرب گرید ۱

بهترین رژیم غذایی برای کبد چرب!

برای دریافت فایل رژیم غذایی، کافیست اطلاعات زیر را وارد نمایید.

دانلود فایل

در صورت نیاز میتوانید برای دریافت فایل به صورت دستی از اینجا دانلود کنید.

متوجه شدم

۱- وزن خود را کم کنید

اگر چاق هستید یا اضافه‌وزن دارید، باید سعی کنید تعداد کالری دریافتی روزانه خود را کاهش دهید و فعالیت بدنی بیشتری برای کاهش وزن داشته باشید. کاهش کالری برای کاهش وزن و مدیریت کبد چرب بسیار حیاتی است. اگر درگذشته سعی کرده‌اید وزن خود را کاهش دهید و موفق نشده‌اید، حتماً از پزشک خود کمک بخواهید.

۲- ورزش کنید و فعال‌تر باشید

در بیشتر روزهای هفته سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. اگر در تلاش برای کاهش وزن هستید، ممکن است ورزش مفیدتر باشد، اما اگر روزانه ورزش نمی‌کنید، از پزشک خود راهنمایی بگیرید و کم‌کم تمرین‌های ورزشی خود را شروع کنید.

۳- دیابت خود را کنترل کنید

برای کنترل دیابت باید دستورالعمل‌های پزشک خود را رعایت کنید. تمام داروها را طبق دستور مصرف کنید. همچنین، سطح قند خون خود را به‌دقت کنترل کنید. برای کنرل دیابت می‌توانید آزمایش FBS را انجام دهید.

۴- کلسترول خود را کاهش دهید

یک رژیم غذایی سالم و گیاهی به همراه خوردن دارو و ورزش کردن می‌توانند به سطح‌ تری گلیسیرید و کلسترول را کاهش دهند.

۵- از کبد خود محافظت کنید

از همه مواردی که می‌توانند فشار اضافی بر کبد شما وارد کنند، اجتناب کنید. به‌عنوان‌مثال، الکل مصرف نکنید! دستورالعمل‌های مصرف داروهای بدون نسخه و همچنین داروهای تجویزشده را دنبال کنید. قبل از استفاده از داروهای گیاهی با پزشک مشورت کنید، زیرا همه محصولات گیاهی بی‌خطر نیستند.

۶- رژیم غذایی سالم داشته باشید

اگر از کبد چرب رنج می‌برید، پزشک ممکن است شما را تشویق کند تا از برخی رژیم‌های غذایی سالم را برای درمان مشکل و کاهش خطر عوارض کبد چرب استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند موارد زیر را انجام دهید:

• در برنامه غذایی تعادل ایجاد کنید. از تمام گروه‌های غذایی از جمله میوه و سبزیجات، غلات کامل، پروتئین حیوانی، لبنیات کم چرب و اسیدهای چرب امگا۳ بایستی در برنامه غذایی گنجانده شود
• از رژیم غذایی غنی از فیبر مانند غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها و سبزی‌های استفاده کنید
• مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند شیرینی، نان سفید، برنج سفید و سایر محصولات غلات تصفیه‌شده را محدود کنید
• مصرف چربی‌های اشباع‌شده در گوشت قرمز و چندین فرآورده حیوانی دیگر را محدود کنید
• سعی کنید از مصرف چربی‌های ترانس که در انواع غذاهای فرآوری شده یافت می‌شوند، خودداری کنید
• از مصرف الکل اجتناب کنید
• مصرف غذاهای پر کالری، پرچرب و پرنمک را کاهش دهید

۷- ویتامین E مصرف کنید

ویتامین ای و سایر ویتامین‌ها که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شوند، می‌توانند به محافظت از کبد کمک کنند. این ویتامین‌ها آسیب ناشی از التهاب کبد را کاهش می‌دهند یا خنثی می‌کنند. بااین‌حال، تحقیقات بیشتری در این زمینه موردنیاز است. شواهد نشان می‌دهند که مکمل‌های ویتامین E می‌توانند برای افرادی که از آسیب کبدی ناشی از اختلال کبد چرب غیرالکلی رنج می‌برند، مفید باشند، اما ویتامین E با افزایش خطر مرگ و خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان در ارتباط است.

۸- قهوه بخورید

در تحقیقاتی نشان داده شد افرادی که دو فنجان یا بیشتر قهوه در روز مصرف می‌کردند، آسیب کبدی کمتری داشتند. بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که چگونه قهوه می‌تواند بر آسیب کبد تأثیر بگذارد؛ اما بر اساس یافته‌ها، ممکن است برخی از ترکیبات قهوه به کاهش التهاب کمک می‌کنند. بنابراین، شما باید در مورد مزایای احتمالی قهوه با پزشک خود مشورت کنید.

۹- آب فراوان بنوشید

رزوانه حداقل یک لیتر آب بنوشید. مصرف آب به پاک‌سازی بدن کمک می‌کند و تجمع چربی در کبد را کاهش می‌دهد.

آیا عوارض جانبی داروها باعث ایجاد کبد چرب می‌شود؟

در طول دهه گذشته مشخص شده است که عوارض جانبی برخی داروها اثرات تشدید کننده در بروز کبد چرب دارد. از مهم‌ترین این داروها می توان موراد زیر را نام برد:

• آمیودارون: این دارو برای درمان برخی اختلالات قلبی تجویز می‌شود. از عوارض آمیودارون می‌توان به سمیت ریوی، مستعد شدن فرد به کبد چرب و حساسیت پوست به نور اشاره کرد
• پرهگزیلین: دارویی است که برای درمان آنژین قلبی تجویز می‌شود اما به دلیل عوارض گسترده‌ای آن، پزشکان ترجیح می‌دهند که از داروهای جایگزین استفاده کنند
• مکمل‌های هورمونی استروئیدی: مکمل‌هایی هستند که ورزشکاران برای تقویت و پرورش عضلات استفاده می‌کنند و نوعی دوپینگ ورزشی نیز به حساب می‌آیند
• تامیکسوفن دارویی است که برای درمان سرطان پستان و درمان نازایی ناشی از آمنوره ثانویه تجویز می‌شود

آیا داروی گیاهی برای درمان کبد چرب وجود دارد؟

با توجه به کم عارضه بودن مواد موثره گیاهی و امکان مصرف آن‌ها، امروزه محققان بسیاری در طب گیاهی و طب سنتی در تلاشند تا برای درمان کبد چرب مکمل‌های موثر گیاهی تولید کنند. البته این مواد را هم باید با دستور پزشک مصرف کنید زیرا زیاده‌روی در مصرف داروهای گیاهی هم مضر است. در تحقیقاتی که در زمینه داروهای گیاهی صورت گرفته است عصاره گیاهان زیر بیشترین تاثیر را بر درمان کبد دارند (برای استفاده از این ترکیبات حتما باید با پزشک خود مشورت کنید):

• سیلیمارین:به دلیل غنی بودن از انواع فلاونوئیدها، عصاره این گیاه دارویی اثر حفاظتی بر سلول‌های کبدی داشته و همچنین تاثیر قابل ملاحضه‌ای بر کاهش سطح کلسترول خون دارد. سیلیمارین دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و سبب کاهش رادیکال‌های آزاد در بافت کبد می‌شود
• کاسنی: این گیاه دارویی قادر است با کاهش چربی و قند خون، کبد را از آسیب‌های احتمالی دور نگه دارد. همچنین کاسنی تقویت کننده کبد است و با اثرات ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی خود، احتمال بروز التهاب در کبد را کاهش  می‌دهد
• عناب: این گیاه در طب سنتی برای درمان اختلالات کبدی و کاهش قند خون کاربرد دارد. به دلیل وجود ترکیبات فلاونوئیدی در گیاه عناب، مسیرهای سلولی تولید فاکتورهای التهابی مهار شده و در نهایت سبب کاهش التهاب کبد می‌شود

چه زمانی بیمار نیاز به پیوند کبد دارد؟

زمانی که بیماری کبد چرب به مراحل انتهایی یعنی مرحله end-stage برسد بافت کبد بر اثر تخریب سلولی و نکروز، دچار سیروز می‌شود. در حالت سیروز بافت ساختار اولیه خود را از دست داده و قادر به انجام عملکردهای طبیعی نیست. با توجه به اینکه کبد یکی از حیاتی‌ترین ارگان‌های بدن است عملکرد نامناسب آن تاثیر قابل توجهی بر سلامت فرد خواهد داشت. ازاین‌رو در مرحله سیروز کبدی پزشکان سعی می‌کنند در ابتدا از طریق جراحی درصدی از عملکرد کبد را بهبود دهند اما اگر سیروز کبدی گسترده باشد درمان آن مستلزم پیوند کبد است.

چه کار کنیم تا به کبد چرب مبتلا نشویم؟

کبد چرب گرید ۱ اولین مرحله از بیماری کبد است که بدون اطلاع قبلی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین علت این بیماری، نداشتن یک سبک زندگی سالم است. برای درمان کبد چرب ابتدا رژیم غذایی خود را بهبود ببخشید. سپس ورزش همراه با رژیم غذایی را در برنامه خود بگنجانید تا به کاهش وزن اضافی و مدیریت بیماری خود کمک کرده باشید.

سعی کنید در بیشتر روزهای هفته ورزش هوازی انجام دهید. دویدن و پیاده‌روی ساده‌ترین تمرین‌ها برای مبارزه با کبد چرب هستند. همچنین، تمام کالری‌هایی که در طول روز مصرف می‌کنید را در جایی یادداشت کنید تا بتوانید ارزیابی دقیق از میزان کالری جذبی و مصرفی خود داشته باشید. درصورتی که سوالی در مورد بیماری کبد چرب گرید ۱ دارید، آن را در قسمت پرسش و پاسخ ثبت کنید. پزشکان هومکا به سوالات شما پاسخ خواهند داد. همچنین شما می‌توانید از خدمات آزمایش در محل هومکا استفاده کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.