هایپرهیدوز چیست و چرا بیشازحد عرق می‌کنیم؟
ممکن است با صحنه ناخوشایند خیس شدن لباستان در یک مهمانی یا فعالیت ورزشی برخورد کرده و مجبور باشید با احساس شرم، محیط را ترک کنید. تعریق یک عکس‌العمل طبیعی بدن است که بر اساس عواملی مانند نتیجه بروز احساساتی چون شرم، خشم، اضطراب یا عشق به وجود می‌آید یا ممکن است بعد از یک فعالیت ورزشی اتفاق بیفتد. اگر تعریق بیشازحد و غیرطبیعی باشد به آن هایپرهیدوز می‌گویند.
این عارضه ممکن است نشانه هشدار بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، عفونت، اختلال تیروئید باشد. عواملی مانند کمبود ویتامین دی و نوع تغذیه در شکل‌گیری آن تأثیرگذار است اما نگران نباشید زیرا هایپرهیدوز کاملاً قابل‌درمان است. برای آشنایی با دلایل عرق‌کردن بیش از حد با مقاله‌ای دیگر از مجله هومکا همراه باشید.
علائم بیماری هایپرهیدوز
برخی از علائم هایپرهیدوز عبارت‌اند از:
- چسبناک بودن و خیس شدن کف دست‌وپا و صورت
- تعریق مکرر
- خیس شدن بیشازحد لباس‌ها
- عرق کردن در خواب
- تعریق بیشازحد از سن ۲۵ سالگی
- تعریق به‌صورت قرینه در هر دو طرف بدن
این نشانه‌های عمومی بیماری هایپرهیدوز است، اما باید برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید، چنانچه با علائم دیگری نیز مواجه شدید، پزشک را از وضعیت خود باخبر کنید. وب‌سایت Mayoclinic در مورد بهترین زمان برای مراجعه به پزشک می‌گوید:
گاهی اوقات تعریق بیشازحد می‌تواند نشان‌دهنده مشکل جدی‌تری باشد. اگر علاوه بر تعریق علائم دیگری مانند درد قفسه سینه، تهوع و سبکی سر همراه بود فوراً به پزشک مراجعه کنید.
عوامل مؤثر در بیماری هایپرهیدوز
بیماری هایپرهیدوز به عوامل مختلف موروثی یا بیماری زمینه‌ای بستگی دارد. ممکن است تعریق از بدو تولد با شما باشد، اما به‌طور طبیعی، به دلیل فعل و انفعالاتی که در بدن رخ می‌دهد، تعریق در سن بلوغ آغاز می‌شود. هایپرهیدوز دو نوع است، یا به‌صورت هایپرهیدوز اولیه یا ثانویه بروز پیدا می‌کند. در ادامه به انواع هایپرهیدوز اشاره خواهیم کرد.
آشنایی با هایپرهیدوز اولیه
این نوع شایع‌ترین نوع هایپرهیدوز است که به سابقه موروثی و خانوادگی فرد وابسته است و از بدو تولد آغاز می‌شود. هایپرهیدوز اولیه بیشتر نواحی خاصی مثل دست، پا، صورت، سر و زیر بغل را به‌صورت متقارن درگیر می‌کند. در حالت اولیه، فرد وضعیت جسمی سالمی دارد فقط بدن بیشازحد عرق می‌کند و بیشتر از اینکه خطرناک باشد، ناخوشایند است، زیرا به علت خیس شدن بیشازحد لباس‌ها، فرد حس خجالت را تجربه می‌کند.
هایپرهیدوز ثانویه چگونه ایجاد می‌شود؟
برعکس هایپرهیدوز اولیه، نوع دوم موروثی نیست و بر اثر بیماری زمینه‌ای به وجود می‌آید. هایپرهیدوز ثانویه ممکن است نتیجه اثرات جانبی برخی داروها مثل مکمل‌ها، برخی داروهای فشارخون و داروهای خشکی دهان باشد. برخلاف نوع اول که در کودکی شروع می‌شود، هایپرهیدوز ثانویه در بزرگ‌سالی به وجود می‌آید و تمام نواحی بدن را دربر می‌گیرد.
متداول‌ترین نشانه آن، تعریق شدید در خواب است. هایپرهیدوز ثانویه ممکن است نشانه بیماری‌های قلبی، اختلالات غده فوق کلیوی، یائسگی، سرطان، بیماری ریوی، پرکاری تیروئید و یا پارکینسون باشد و برخلاف نوع اول، هشدار بیماری زمینه‌ای و تهدیدی برای سلامتی جسمی فرد است.
آیا هایپرهیدوز یک اختلال ذهنی است؟
طبق تحقیقات افرادی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستند، هایپرهیدوز را تجربه می‌کنند و به‌محض حضور در جمع، دچار اضطراب شده غدد تعریق فعال می‌شود، برخی نیز ممکن است نگران تعریق زیاد در حضور دیگران باشند و نگرانی و اضطراب، غدد تعریق در بدن را تحریک می‌کند.
روش‌های تشخیص بیماری هایپرهیدوز
ابتدا پزشک سوالاتی درباره وضعیت جسمی شما می‌پرسد و بعد معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در نتیجه برای اطمینان از علل تعریق، آزمایشاتی مثل آزمایش خون، آزمایش ادرار، آزمایش ید و نشاسته را تجویز می‌کند.
آزمایش نشاسته به این صورت است که پزشک مقداری ید را روی منطقه تعریق می‌ریزد، وقتی یدها خشک شد، نشاسته به آن اضافه می‌کند. اگر رنگ نشاسته به رنگ آبی تیره تغییر پیدا کرد، تعریق بدن بیشازحد است.
درمان بیماری هایپرهیدوز
خوشبختانه راهکارهای درمانی متعددی برای درمان هایپرهیدوز وجود دارد که بنا به تشخیص پزشک و میزان شدت آن متفاوت است، گاهی نیز ممکن است پزشک ترکیبی از روش‌های درمانی را انتخاب کند، اما برای درمان هایپرهیدوز ثانویه، درمان بیماری زمینه‌ای در ارجحیت قرار دارد. قبل از شروع درمان، پزشک نوع هایپرهیدوز را تشخیص می‌دهد تا روش صحیح درمانی را آغاز کند.
ضد عرق کلرید آلومینیوم
اگر هایپرهیدوز در مرحله خفیف باشد، معمولاً پزشک ضد عرق‌های حاوی کلرید آلومینیوم را تجویز می‌کند، وقتی آن‌ها را روی پوست خود بمالید، مسیر تعریق مسدود می‌شود. شما می‌توانید ضدعرق‌ها را با دئودورانت‌ها استفاده کنید. روش مصرف آن‌ها به این صورت است که قبل از خواب، این ماده را روی نقاط آسیب‌دیده بزنید و بعد از بیدار شدن، آن را بشویید، زیرا پوست و چشم را تحریک می‌کند.
ضد عرق‌ها فقط به زیر بغل منحصر نمی‌شوند شما می‌توانید در نواحی حساس دیگری مثل دست‌وپا نیز از آن استفاده کنید. توجه داشته باشید که هنگام مصرف، به چشم وارد نشود، اگر پوستتان تحریک شد، از کرم هیدروکورتیزون روی پوست بمالید تا منطقه آسیب‌پذیر تسکین پیدا کند. همچنین صبح‌ها نیز از استفاده اسپری روی ضد تعریق خودداری کنید.
اصلاح کردن موهای زیر بغل
تراشیدن موهای زیر بغل، عملکرد ضد تعریق‌ها را تسریع می‌کند، البته به این نکته دقت کنید که بلافاصله بعد از اصلاح از ضد تعریق‌ها استفاده نکنید.
روش یونتوفورز با جریان الکتریکی
یونتوفورز یکی از راه‌های اثرگذار و ارزان برای درمان هایپرهیدوز است. این روش با عبور جریان ضعیف برق و آب انجام می‌شود، به این صورت است که شما بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پاها و یا دستان خود را در یک ظرف پر از آب که جریان الکتریکی ضعیفی از آن عبور می‌کند، قرار می‌دهید.
روش یونتوفورز برای حالت‌هایی کاربرد دارد که ضد تعریق‌ها، نتیجه‌بخش نباشند و باوجوداینکه روشی بی‌خطر است برای زنان باردار، بیماران قلبی، صرع و بیمارانی که فلز داخلی دارند، مناسب نیست.
داروهای آنتی کولینرژیک
استیل کولین یک واسطه عصبی است که غدد عرقی را در بدن تحریک می‌کند. داروهای آنتی کولینرژیک از فعال شدن غدد عرقی در بدن جلوگیری می‌کنند. طول مصرف داروها معمولاً یک بازه ۲ هفته‌ای است و ممکن است بیمار عوارضی مانند یبوست، تپش قلب، خشکی چشم، خشکی دهان و سرگیجه را تجربه کند.
تزریق سم بوتولینیوم یا بوتاکس
تزریق بوتاکس در مراحل شدید هایپرهیدوز انجام می‌شود، در این روش، پزشک ابتدا پوست را بی‌حس کرده، اعصاب تحریک‌کننده غدد عرق را مسدود می‌کند. هر ناحیه به چندین مرحله تزریق نیاز دارد، اثرات تزریق بوتاکس بین ۶ تا ۱۲ ماه باقی می‌ماند و بعدازآن دوباره باید تزریق تکرار شود. این روش، بیشتر برای درمان تعریق زیر بغل کاربرد دارد. تزریق بوتاکس ممکن است عوارضی چون درد و ضعف عضلانی موقت داشته باشد.
برداشتن غدد تعریق
در صورتی که روش‌های درمانی دیگر کارساز نباشد، از جراحی در آخرین مرحله درمان هایپرهیدوز استفاده می‌شود. برداشتن غدد تعریق زیر بغل، یکی از روش‌های جراحی هایپرهیدوز است. حالت دیگر به‌صورت جراحی قطع اعصاب پیام‌رسان غدد تعریق از طریق قفسه سینه انجام شود، جراحی غدد تعریق بیشتر برای افرادی است که از تعریق زیربغل رنج می‌برند.
ماکروویو درمانی
۲ درصد از غدد عرقی در زیر بغل قرار دارد، بنابراین تأثیر چندانی در تغییر دمای عمومی بدن نخواهد داشت. در این روش از دستگاه ساطع کننده اشعه ماکروویو برای تخریب غدد عرقی استفاده می‌کنند. ماکروویو درمانی دو جلسه ۳ ماهه انجام می‌شود و بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. این روش ممکن است عوارضی چون ناراحتی پوستی را به وجود آورد.
روش میرادرای (Miradry)
دستگاهی که به‌وسیله انرژی حرارتی، غدد عرقی زیر بغل را از بین می‌برد و روشی کاملاً قابل‌اعتماد و دائمی است، زیرا دستگاه با دقت بالایی نواحی آسیب‌دیده را بررسی کرده و غدد عرقی را تخریب می‌کند.
درمان‌های خانگی بیماری هایپرهیدوز
درمان ترکیبی همیشه اثرگذارتر از روش‌های مجزا عمل می‌کند، بنابراین حین روش‌های درمانی دیگر می‌توانید از روش‌های خانگی استفاده کنید.
هرروز دوش بگیرید
یکی از روش‌های خانگی درمان هایپرهیدوز، استحمام روزانه است، دوش گرفتن منظم به دفع باکتری‌های پوستی شما کمک می‌کند، بعد از حمام حتماً بدنتان را خشک‌کنید. اجازه دهید بدن شما بعد از استحمام خشک شود و بعد لباس بپوشید، زیرا خشک شدن بدن از تعریق مجدد جلوگیری می‌کند.
استفاده از الیاف طبیعی
انتخاب جنس لباس در جذب عرق نقش مهمی دارد. پنبه و ابریشم الیاف طبیعی هستند که به پوست شما اجازه تنفس می‌دهند اما لباس‌های سنگین و دارای حلقه‌های تنگ، عرق را در خود حبس می‌کند. همچنین کفشتان را از چرم طبیعی استفاده کنید زیرا از تعریق زیاد در پای شما جلوگیری می‌کند.
سیگار نکشید
نیکوتین عامل ترشح استیل کولین است و از طرف دیگر سیگار کشیدن به افزایش دمای بدن شما کمک می‌کند، درنتیجه غدد تعریق در بدن فعال می‌شوند.
تاثیرات تغذیه بر درمان هایپرهیدوز
نوع تغذیه تأثیر مستقیمی بر عملکرد هایپرهیدوز دارد. مصرف فست فود، شکلات، نان سفید و غذاهای فرآوری‌شده، هایپرهیدوز را تشدید می‌کنند، اما استفاده از غذاهایی چون موز، بادام، مواد حاوی کلسیم زیاد و آب، سیستم عصبی را تسکین می‌دهد. در ادامه مواد غذایی مؤثر در درمان هایپرهیدوز را به شما معرفی می‌کنیم.
مایعات زیاد بنوشید
مصرف کافی آب در طول روز، آب ازدست‌رفته بدن را جبران می‌کند، حتماً در طی روز ۸ لیوان آب بنوشید، اما نوشیدن مایعات کافئین دار مثل قهوه و چای و آب‌میوه‌های شیرین، باعث تشنگی بیشتر می‌شود و تشنگی غدد تعریق را فعال می‌کند.
ممکن است شما هم به نوشیدن قهوه و چای علاقه داشته باشید، نوشیدن آن‌ها به میزان لازم تأثیر منفی نخواهد داشت، اما کافئین سیستم عصبی را تحریک کرده و غدد تعریق را تحریک می‌کند، زیرا بدن خودبه‌خود تلاش می‌کند تا خنک باقی بماند.
مصرف سرکه
سرکه طبیعی دارای اثراتی است که تعریق را در بدن کنترل می‌کند و می‌توانید با دو حالت موضعی و خوراکی از آن استفاده کنید. دو قاشق چای‌خوری سرکه طبیعی و یک قاشق چای‌خوری سرکه سیب را مخلوط کرده و سه بار در روز با معده خالی، نیم ساعت قبل از غذا یا بعدازآن مصرف کنید، یا به روش درمان موضعی، پنبه را با سرکه طبیعی آغشته کنید و روی ناحیه مدنظر یک شب بمالید و صبح روز بعد آن را بشویید.
جادوی مریم‌گلی و چای سبز
چای مریم‌گلی و چای سبز را امتحان کنید. مریم‌گلی و چای سبز سرشار از منیزیم و ویتامین B است و در کاهش فعالیت غدد عرقی عملکرد تأثیرگذاری دارد این گیاه چربی‌های ناسالم پوست را از بین می‌برد؛ در نتیجه از تعریق جلوگیری می‌کند. همچنین بوی ناخوشایند عرق را به‌راحتی از بین می‌برد.
مریم‌گلی را می‌توانید به دو حالت خوراکی و موضعی استفاده کنید، اگر دستتان زیاد عرق می‌کند، کمی برگ مریم‌گلی را داخل آب بریزید و دستان خود را به مدت ۲۰ دقیقه در آب قرار دهید.
استفاده برش سیب‌زمینی در زیر بغل
مواد غذایی حاوی پتاسیم دارای خاصیت ضد تعریق است. قرار دادن چند دقیقه سیب‌زمینی اثرات فوق‌العاده‌ای خواهد داشت. با برش قطعه‌ای از سیب‌زمینی و قرار دادن آن زیر بغل می‌توانید این کار را انجام دهید.
لیموها حاوی مواد اسیدسیتریک
اسیدسیتریک یک ماده بسیار قوی برای از بین بردن تعریق بدن است. قطعه‌ای از لیمو را برش دهید و آن را زیر بغل بمالید. حتماً از لیمویی استفاده کنید که آب بیشتری داشته باشد. ترکیب آب‌لیمو با جوش‌شیرین، اثرگذاری قوی‌تری برای از بین بردن غدد تعریق دارد.
کمبود چه ویتامین‌هایی باعث بروز هایپرهیدوز می‌شود؟
ویتامین‌های گروه B، انرژی موردنیاز بدن را می‌سازند، اما با ورزش بیشازحد این ویتامین‌ها از بدن دفع می‌شود. بنابراین چنانچه زیاد ورزش می‌کنید، حتماً به مصرف ویتامین‌های گروه ب توجه بیشتری داشته باشید.
توصیه‌های کاربردی برای پیشگیری از هایپرهیدوز
- اجتناب از فلفل تند و غذاهای پر ادویه
- جلوگیری از مصرف غذاهای پرچرپ مثل شیر پرچرب
- پرهیز از استفاده از نمک زیاد
- خودداری از مصرف کافئین زیاد
- جلوگیری از مصرف فست فودها
- مصرف سوپ گرم
- اجتناب از مصرف سیر و پیاز
توصیه‌ای از هومکا
همان‌طور که گفتیم هایپرهیدوز اختلالی است که در آن بدن بدون دلیل مشخصی (ورزش و فعالیت بدنی) بیش از حد عرق می‌کند. این تعریق بیشازحد ممکن است باعث خجالت نیز شود. افراد مبتلا به هایپرهیدوز بیشتر در معرض عفونت‌های پوستی قرار دارند. درصورتی که تجربه این اختلال را داشتید می‌توانید تجربیات و یا سوالات خود را در قسمت دیدگاه بنویسید.
سلام ببخشید من تازه آزمایش دادم و مشکل خاصی ندارم ولی خیلی موقع راه رفتن عرق میکنم
لازمه که برم دکتر؟
سلام دوست عزیز
اگه نتیجه آزمایش‌های هورمونی شما نرمال بوده نیازی نیست به دکتر مراجعه کنید
سلام برای حل این مشکل باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
سلام نسترن عزیز
باید به متخصص پوست مراجعه کنید