چربی خون؛ علائم چربی خون بالا چیست؟

 

به‌طور حتم تا امروز بارها نام چربی خون را شنیده‌اید. شاید شما هم فکر می‌کنید که این بیماری از شما دور است و مختص افرادی است که سن بالایی دارند یا از رژیم غذایی نادرستی پیروی می‌کنند. اما متأسفانه بالا بودن چربی خون ربطی به سن‌وسال ندارد و هر شخصی فارغ از سن‌وسال و جنسیت، می‌تواند به‌راحتی به آن مبتلا شود. در این مقاله از هومکا با شما در رابطه با این بیماری، علائم چری خون بالا، درمان و پیشگیری از آن صحبت خواهیم کرد. اگر قصد دارید از وضعیت چربی خود مطلع شوید می‌توانید آزمایش چری خون را در منزل انجام دهید. برای ثبت درخواست آزمایش چربی خون کلیک کنید.

چربی خون چیست؟

چربی خون را با نام کلسترول بالا نیز می‌شناسند. یک نوع بیماری ناخوشایند که باعث ایجاد اختلالات زیادی در شما شده و چربی موجود در خون شما را به‌راحتی افزایش خواهد داد. کلسترول یک مولکول چربی است که مومی شکل است. این ماده در بدن ما توسط کبد تولید می‌شود که برای ایجاد غشای سلولی سالم، عملکرد بهتر مغز، تولید هورمون‌ها و البته ایجاد ویتامین‌ها کاملاً ضروری است.

حال اگر تولید آن در بدن زیاد شود، چربی خون موجود در خون به دیواره رگ‌ها می‌چسبد و مسیر حرکتی رگ‌ها بسته می‌شود. همین بسته شدن عروق موجب ایجاد بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی و سکته خواهد شد. به همین دلیل کنترل چربی خون و داشتن یک رژیم غذایی مناسب بهترین راه کنترل آن است.

انواع چربی خون

چربی خون انواع مختلفی دارد. سه نوع چربی مهم خون که سطح مناسب آن‌ها در سلامت ما نقش کلیدی دارند شامل موارد زیر است:

کلسترول

Cholesterol یا کلسترول نوع دیگری از چربی خون است که در تمام سلول‌ها وجود دارد. کلسترول در خون محلول نیست و توسط لیپوپروتئین‌ها در سلول‌ها منتقل می‌شود و بر اساس میزان چربی که لیپوپروتئین حمل می‌کند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود:

• LDL یا لیپوپروتئین با چگالی کم، مضرترین نوع کلسترول بوده و به کلسترول بد معروف است. LDL حاوی مقادیر بسیار بالای چربی و مقادیر پایین پروتئین اس و کلسترول را به سلول‌های بدن منتقل می‌کند؛ بنابراین اگر مقدار آن در خون افزایش یابد، می‌تواند در عروق خونی مختلف رسوب کرده و آن‌ها را مسدود کند
• HDL یا لیپوپروتئین با چگالی بالا، به کلسترول خوب معروف است. این لیپوپروتئین مقادیر زیادی پروتئین و مقدار کمی کلسترول دارد. لیپوپروتئین HDL کلسترول را از خون به کبد منتقل می‌کند. یک‌چهارم الی یک‌سوم کلسترول خون از HDLها تشکیل شده است. HDL از رسوب کلسترول در رگ‌ها و به دنبال آن مسدودشدن آن‌ها جلوگیری می‌کند (پایین بودن hdl در آزمایش خون نشانه چیست؟)

اگر میزان دریافتی چربی روزانه به اندازه فعالیت بدنی و میزان انرژی مورد نیاز بدن باشد، بر اثر سوخت‌وساز سلولی مصرف خواهد شد؛ اما اگر مقدار چربی بیش از نیاز بدن باشد، مازاد آن در سلول‌های چربی ذخیره می‌شود و یا در دیواره عروق رسوب می‌کند.

 

تری‌گلیسرید

رایج‌ترین نوع چربی در بدن انسان تری‌گلیسیرید است. تری‌گلیسرید نوعی چربی است که از طریق مواد غذایی پرکالری وارد بدن می‌شود. وقتی فرد مواد غذایی پرچرب می‌خورد و یا بیشتر از نیاز خود کالری دریافت می‌کند، مقادیر اضافه کالری در بدن به تری‌گلیسرید تبدیل شده و در سلول‌های چربی ذخیره می‌شوند. این تری‌گلیسیریدها به‌صورت سلول‌های چربی ذخیره شده و در مواقع نیاز شروع به سوخت‌وساز می‌کنند.

مصرف زیاد و بیش‌ازحد مجاز شکر، استفاده از سیگار و دخانیات، استفاده از الکل، اختلالات ژنتیکی، اضافه‌وزن، استفاده از برخی داروها، دیابت نوع ۲ که کنترل نشده باشد، اختلالات تیروئیدی و مشکلات کبد و کلیه که همگی موجب بالا رفتن تری‌گلیسیرید در خون می‌باشند. غذاهایی که کربوهیدرات بالایی دارند تری‌گلیسیرید خون را افزایش می‌دهند. مقدار تری‌گلیسیرید در خون با استفاده از آزمایش تری‌گلیسیرید اندازه‌گیری می‌شود. وب‌سایت webmd در مورد تری‌گلیسیرید می‌گوید:

اگر مقدار تری‌گلیسیرید در بدن به‌اندازه باشد، می‌تواند برای بدن مفید باشد. تری‌گلیسیرید باعث افزایش و ذخیره انرژی در بدن می‌شود؛ اما تعداد زیاد آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی باشد به‌خصوص اگر سطح کلسترول بد (LDL) در بدن زیاد باشد.

علائم چربی خون بالا

چربی خون بالا در حالت عادی نشانه خاصی ندارد، اما اگر باعث ایجاد تصلب شرایین (گرفتگی رگ قلب) شود و فرد را دچار عارضه قلبی کند، علائم و نشانه‌های خود را به همراه خواهد داشت. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:

• درد و احساس فشار در قسمت قفسه سینه
• مسدود شدن رگ‌های خونی در قلب و مغز
• بالا رفتن فشارخون
• حمله قلبی و یا سکته
• سفت شدن عضلات زیر بغل
• تغییر رنگ دادن پلک‌ها به‌صورتی‌که رنگ آن‌ها صورتی مایل به زرد می‌شود
• احساس درد در ساق پا

تغییر دمای کف پا با بالا رفتن چربی خون

زمانی که سطح کلسترول خون از حد نرمال فراتر می‌رود پلاک‌هایی به‌تدریج در شریان‌های پا به وجود می‌آیند و باعث باریک شدن و گرفتگی رگ قلب می‌شوند. این کاهش قطر داخلی رگ بر اساس رسوب چربی که آترواسکلروز نامیده می‌شود منجر به بیماری شریانی محیطی خواهد شد و جریان خون را به‌طور قابل توجهی محدود می‌کند. در این حالت دمای پا کاهش می‌یابد و راه رفتن ممکن است دردناک شود. هنگام راه رفتن احتمال بروز گرفتگی عضلات وجود دارد که با استراحت از بین می‌رود. در موارد شدید اگر سطح کلسترول خون کنترل نشود، پوست پاها به‌تدریج تغییر رنگ داده و عوارض جدی‌تری به همراه خواهد داشت.

علت چربی خون بالا

چربی خون بالا ممکن است به دلیل افزایش کلسترول و تری‌گلیسرید موجود در خون باشد. عوامل مختلفی منجر به این افزایش می‌شوند که به صورت زیر است.

مصرف غذاهای سرشار از چربی

دلیل اینکه بسیاری از افرادی که چربی خون بالا دارند، رژیم غذایی آن‌ها است. دو نوع چربی در مواد غذایی منجر به افزایش سطح چربی خون فرد می‌شوند. چربی‌های اشباع‌شده که منجر به افزایش سطح کلسترول‌های LDL می‌شوند. چربی‌های اشباع‌شده بیشتر در فرآورده‌های حیوانی مثل پنیر، شیر و کره وجود دارند. بااین‌حال برخی روغن‌های گیاهی مثل روغن نارگیل هم حاوی مقادیر بالای چربی اشباع‌شده هستند

اسیدهای چرب ترانس، دومین نوع چربی موجود در مواد غذایی است که می‌تواند سطح چربی خون افراد را بالا ببرد. اسیدهای چرب ترانس نسبت به چربی‌های اشباع‌شده ضرر بیشتری دارند، زیرا این چربی‌ها می‌توانند علاوه بر افزایش سطح کلسترول LDL، سطح کلسترول‌های HDL را کاهش دهند. این اسیدهای چرب هم در محصولات حیوانی و هم در غذاهای فرآوری شده مثل مارگارین و چیپس وجود دارند.

بیماری‌های مختلف

برخی شرایط پزشکی می‌توانند منجر به ایجاد چربی خون بالا شوند که عبارت‌اند از:

• دیابت
• کم‌کاری تیروئید
• سندرم متابولیک
• سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome)
• بیماری پانکراس
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• مولتیپل میلوما
• کلانژیت صفراوی اولیه (Primary biliary cholangitis)
• بیماری مزمن کلیوی
• لوپوس
• آپنه خواب
• ایدز

چه کسانی در معرض چربی خون بالا هستند؟ افرادی که به نوعی با هر یک از موارد زیر در ارتباط هستند، بیشتر در خطر ابتلا به کلسترول یا چربی خون بالا قرار دارند. این فاکتورها عبارت‌اند از:

• بی‌تحرکی و ورزش نکردن: بی‌تحرکی و ورزش نکردن می‌تواند سطح کلسترول LDL خون را افزایش دهد. تحقیقات نشان داده که ورزش کردن می‌تواند سطح کلسترول‌های HDL خون را نیز افزایش دهد
• چاقی و اضافه وزن
• استرس
• سیگار کشیدن: مصرف سیگار و دخانیات علاوه بر افزایش سطح کلسترول LDL، منجر به ایجاد پلاک در عروق خونی و مسدودشدن آن‌ها می‌شود
• ژنتیک: اگر میزان کلسترول در افراد خانواده‌ شما بالا باشد، احتمال اینکه شما هم در معرض ابتلا به چربی خون بالا باشید زیاد است.
• مصرف برخی داروها: برخی از داروها نظیر داروهای دیورتیک، بتابلاکرها، داروهای استروئیدی و داروهای هورمونی کنترل بارداری می‌توانند سطح کلسترول خون را افزایش دهند

تشخیص چربی خون بالا

آزمایش خون برای بررسی سطح چربی یا همان لیپیدهای خون تجویز می‌شود که به پانل چربی یا پانل لیپید هم معروف است. در این آزمایش مقدار خونی فاکتورهای زیر گزارش می‌شوند:

•  آزمایش کلسترول
• تست LDL
• آزمایش HDL
• آزمایش تری گلیسیرید

توجه به علائم اختصاری آزمایش خون مانند LDL و HDL می‌تواند میزان چربی خون شما را مشخص کند. برای دستیابی به نتیجه واقعی‌تر به‌طورکلی باید ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و از خوردن غذا و نوشیدن مایعات به جز آب پرهیز نمائید.

مقدار طبیعی چربی خون چقدر است؟

نتایج نرمال چربی خون بسته به سن، جنسیت و سابقه درمانی متفاوت است. نتایج چربی خون به میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) گزارش می‌شود. محدوده طبیعی کلسترول کل برای بزرگ‌سالان به‌صورت زیر است:

• نرمال: کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• حد مرزی: ۲۰۰ تا ۲۳۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• بالا: بالاتر از ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر

محدوده طبیعی LDL برای بزرگ‌سالان به‌صورت زیر است:

• نرمال: کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم ‌در دسی‌لیتر (ایده‌آل برای افراد مبتلا به دیابت یا بیماری قلبی)
• تقریباً بهینه: ۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• حد مرزی: ۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• بالا: ۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• خیلی زیاد: ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر

سطح کلسترول HDL نیز باید بالای ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. این نوع چربی برای بدن مفید است، زیرا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. مقدار مطلوب و بهینه HDL حدود ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

عوارض چربی خون بالا

افزایش سطح کلسترول در چربی خون بالا می‌تواند منجر به انباشته شدن کلسترول و دیگر رسوبات بر روی دیواره رگ‌ها شود. (آترواسکلروز) این رسوبات به مرور زمان باعث ایجاد پلاک شده و جریان خون در رگ‌ها را مسدود می‌کنند. به‌این‌ترتیب عوارض چربی خون بالا عبارت‌اند از:

• درد قفسه سینه یا آنژین که در آن، کلسترول شریان‌های تغذیه‌کننده قلب را مسدود می‌کند
• حمله قلبی که در اثر مسدودشدن جریان خون توسط پلاک‌ها ایجاد می‌شود
• سکته مغزی که در این حالت، پلاک‌های ایجادشده منجر به مسدودشدن عروق مغزی می‌شوند

درمان چربی خون بالا (کلسترول بالا)

تغییرات سبک زندگی مانند ورزش و رژیم غذایی سالم اولین راهکار درمانی در برابر چربی خون بالا است؛ اما اگر علی‌رغم رعایت نکات خود مراقبتی سطح کلسترول شما همچنان بالا باشد، پزشک معالج ممکن است درمان دارویی را در پیش بگیرد و یکی از داروهای زیر را تجویز نماید:

• استاتین‌ها: استاتین‌ها تولید کلسترول بد (LDL) در کبد را متوقف می‌کنند و همین روند سبب کاهش تدریجی آن در خون خواهد شد. از این کلاس دارویی می‌توان آتورواستاتین، رزواستاتین، فلوواستاتین و لوواستاتین را نام برد
• مهارکننده‌های جذب کلسترول: روده کوچک کلسترول را از رژیم غذایی جذب و آن را به جریان خون آزاد می‌کند. داروی ازتیمایب (ezetimibe) با محدود کردن جذب کلسترول غذایی به کاهش کلسترول خون کمک می‌کند
• بمپدوئیک اسید: این دارو نسبت به سایر داروهای ذکرشده جدیدتر است و تقریباً مانند استاتین‌ها عمل می‌کند اما عوارض جانبی کمتری دارد. مصرف این دارو در کاهش سطح LDL موثر است
• رزین‌های قابل اتصال به اسید صفراوی: این دسته از داروها مثل کلستیرامین و کولسولام با اتصال به اسیدهای صفراوی مانع جذب چربی‌ها شده و به‌طور غیرمستقیم کلسترول خون را کاهش می‌دهند
• مهارکننده‌های PCSK9: این داروها می‌توانند به کبد کمک کنند که LDL بیشتری جذب کند تا میزان کلسترول در گردش خون کاهش یابد. از این دسته دارویی می‌توان رپاتا (اولوکیوماب – Evolocumab) و پرالوئنت (الیروکیوماب – Alitocumab) اشاره کرد

انتخاب دارو یا ترکیبی از داروها توسط پزشک به عوامل مختلفی ازجمله شرایط جسمانی، سن، عوارض جانبی احتمالی دارو، قیمت و میزان دسترسی به دارو (بسیاری از داروهای نام برده شده در چرخه دارویی کشور وجود ندارند) بستگی دارد.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.

درمان خانگی چربی خون بالا

اصلاح سبک زندگی در کاهش سریع سطح کلسترول و همچنین پیشگیری از ابتلا به چربی خون بسیار موثر است. رعایت اصول زیر در زندگی موجب کاهش سریع کلسترول خون، تنظیم فشار خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی خواهد شد. روش‌هایی مانند پرهیزهای غذایی و پیروی از یک رژیم خاص، ورزش روزانه، دوری از استرس و هرگونه تنش و بهره‌بردن از یک زندگی سالم یه کنترل چربی خون کمک می‌کند. در این قسمت چند روش درمان خانگی برای بیماری چربی خون را بیان خواهیم کرد.

 

 

دانه گشنیز و پیاز، راه‌حلی مناسب برای چربی خون

دانه گشنیز به دلیل خاصیت چربی سوزی که دارد یک روش مؤثر برای کاهش چربی خون است. می‌توانید این دانه را پودر کرده با آب بجوشانید و بعد از خنک شدن میل کنید. از پیاز نیز می‌توانید در کنار غذای اصلی استفاده کنید و یا از آن در غذا استفاده کنید مثل انواع سالادها. فراموش نکنید که استفاده از این مواد باید به‌طور مداوم باشد و بهره‌مند شدن از یک نتیجه خوب به‌طور حتم منوط به استفاده مکرر از آن‌ها خواهد بود.

سیب، درمانی از بهشت

سیب دارای مقدار زیادی فیبر محلول است. همچنین ویتامین C زیادی دارد و در کنار پکتین (یک فیبر قدرتمند) موجود در خود، توانایی این را دارد که با کلسترول موجود در کبد ترکیب شده و آن را از طریق کیسه صفرا دفع کند. به همین دلیل درمانی مؤثر برای کلسترول بالا یا همان چربی خون است.

سیر دشمن کلسترول

به‌طورقطع نام آلیسین را شنیده‌اید. آلیسین همان ماده فعال درون سیر است که گوگرد هم نامیده می‌شود. ماده آلیسین بر طبق مطالعات انجام‌شده توانایی این را دارد که کلسترول تولیدی توسط کبد را کنترل کند. پس کافی است که از این ماده معجزه‌گر تنها به‌عنوان یک چاشنی استفاده کنید و معجزه آن در درمان چربی خون یا همان کلسترول را مشاهده کنید.

آجیل، لوبیا و جوانه لوبیا، پرقدرت در درمان چربی خون

مغزهایی مانند گردو، بادام و بادام‌زمینی سرشار از فیبر هستند، همین امر باعث بهبود چشمگیر چربی خون بالا در افراد می‌گردد. بر طبق تحقیقات انجام‌شده به‌عنوان‌مثال گردو می‌تواند سطح تری‌گلیسیرید و کلسترول خون را تا حد فراوانی کاهش دهد. در همین راستا لوبیا و جوانه لوبیا نیز با داشتن منابع غنی از ویتامین C و فیبر می‌توانند جنگجویانی پرقدرت در مبارزه با چربی خون بالا باشند.

گوشت مرغ بدون پوست

گوشت مرغ وقتی در کنار گوشت گوسفند، گوساله و سایر گوشت‌های قرمز قرار می‌گیرد، امتیاز بالایی را به خود اختصاص می‌دهد. علت آن‌هم وجود زیاد چربی غیراشباع در آن است. پیشنهاد می‌شود که به‌طور دقیق تمام پوست آن را جدا کنید زیرا پوست مرغ سرشار از پروتئین و البته چربی است.

چای سبز و چای سیاه

چای یک نوشیدنی محبوب در میان اکثر افراد است. محققان در آزمایشات چند سال اخیر خود به این موضوع پی‌برده‌اند که چای ماده‌ای مؤثر در کاهش چربی خون است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید مصرف مداوم چای سیاه به مدت سه هفته می‌تواند کلسترول یا همان چربی خون شما را کاهش دهد. باز هم تأکید می‌کنیم که هر درمانی نیاز به استفاده مداوم، ممتد و منظم دارد تا جوابگوی هدفی باشد که برای آن مورداستفاده قرارگرفته است.

سرکه سیب در کنار آب‌پرتقال

سرکه سیب یک ماده همه‌فن‌حریف است که حتماً در مورد مزایا و خاصیت‌هایی که دارد زیاد شنیده‌اید. یکی از خاصیت‌های جالب این ماده این است که در کاهش چربی خون نقش بسیار خوبی را ایفا می‌کند. برای استفاده راحت از این ماده می‌توانید یک قاشق چای‌خوری از آن را با آب‌پرتقال و یا آب‌میوه‌های دیگر مخلوط کرده و در روز چند بار نوش جان کنید. در آخر آب‌پرتقال که یکی از مواد بسیار مؤثر در کاهش چربی خون و رفع کلسترول می‌باشد.

پیشگیری از چربی خون بالا

برای پیشگیری از چربی خون بالا، پزشکان توصیه می‌کنند که نباید بیشتر از ۶ درصد از کالری روزانه خود را از چربی‌های اشباع‌شده تأمین کنید. همچنین توصیه می‌کنند تا حد امکان از مصرف اسیدهای چرب ترانس خودداری کنید. مصرف مقادیر زیاد غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات نیز در متعادل نگه‌داشتن سطح چربی خون موثر است. علاوه بر این عمل به نکات زیر در پیشگیری از چربی خون بالا کمک‌کننده است:

• لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی را مصرف کنید
• از گوشت بدون چربی استفاده کنید
• حداقل ۳۰ دقیقه در روز و حداقل ۴ روز در هفته ورزش کنید
• از خوردن فست فودها، غذاهای ناسالم و گوشت‌های فرآوری شده اجتناب کنید
• به جای سرخ کردن مواد غذایی، آن‌ها را به‌صورت کبابی یا آب‌پز مصرف کنید
• روزانه سه تا پنج وعده سبزیجات و دو تا چهار وعده میوه مصرف کنید
• مصرف زرده تخم‌مرغ را که یک منبع سرشار از کلسترول است، کاهش دهید
• مصرف سیگار را ترک کنید
• استرس و اضطراب خود را کنترل کنید
• وزن خود را کاهش دهید
• میزان چربی‌های حیوانی در رژیم غذایی را محدود کنید

سخن آخر از هومکا

همان‌طور که می‌دانید بدن انسان ساختار پیچیده‌ای دارد. پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌تواند سلامتی را برای فرد به ارمغان آورد. داشتن یک سبک زندگی ناسالم و بیمارگونه نیز به‌راحتی می‌تواند سلامتی را به خطر بیندازد. به‌طور حتم پیروی از یک برنامه غذایی متعادل و یک رژیم غذایی متناسب و سالم، دوری از هرگونه فشار عصبی، استرس و تنش و همچنین بهره‌مندی از یک الگوی ورزشی و سلامتی با انجام تمرینات بدنی روزانه، می‌تواند شما را در رسیدن به یک زندگی سالم، یاری کند. برای انجام تست چربی خون در خانه یا محل کار می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید و یا برای ثبت درخواست خود کلیک کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.