پرکاری تیروئید؛ علت، عوارض و درمان

 

پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروکسین تولید می‌کند. هایپرتیروئیدیسم متابولیسم بدن شما را بالا می‌برد و باعث کاهش ناخواسته وزن و افزایش ضربان قلب یا نامنظم شدن آن می‌شود.

امروزه درمان‌های موثری برای هایپرتیروئیدیسم در دسترس است. اغلب پزشکان از داروهای کاهنده‌ی فعالیت غده‌ی تیروئید و ماده‌ی ید رادیواکتیو برای کاهش تولید هورمون‌های تیروئید استفاده می‌کنند اما در مواقع ضروری ممکن است درمان هایپرتیروئیدیسم شامل جراحی به منظور برداشتن تمام یا قسمتی از غده تیروئید باشد.

توجه کنید در صورتی که بیماری هایپرتیروئیدیسم دارید، اگر آن را نادیده بگیرید این بیماری می‌تواند بسیار جدی شود. اکثر افراد پس از تشخیص، به درمان به خوبی پاسخ می‌دهند. در این مقاله ما در خصوص علت و درمان این بیماری صحبت می‌کنیم؛ بنابراین اگر مشکلات مربوط به هایپرتیروئیدیسم برای شما تبدیل به یک معضل جدی شده، با ما همراه باشید.

پرکاری تیروئید چیست؟

هایپرتیروئیدیسم وضعیتی است که در آن تیروئید بیش از نیاز بدن شما هورمون تولید و ترشح می‌کند. به این بیماری، تیروئید بیش فعال نیز می‌گویند. هورمون‌های اصلی ساخته شده توسط تیروئید شامل تری‌یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) است. ابتلا به این بیماری می‌تواند بر کل سیستم بدن شما تأثیر بگذارد. به معنای کلمه‌ی “هایپر” فکر کنید! به احتمال زیاد، شما فقط به چیزهایی فکر کرده‌اید که سریع یا پرانرژی هستند. دقیقا در زمانی که مبتلا به بیماری هایپرتیروئیدیسم هستید، هورمون‌های اضافی باعث افزایش سریع متابولیسم بدن شما می‌شوند.

متابولیسم فرایندی است که طی آن غذایی که مصرف می‌کنید به انرژی تبدیل می‌شود و به عملکرد طبیعی بدن شما کمک می‌کند. هنگامی که مبتلا به هایپرتیروئیدیسم هستید، متابولیسم شما با سرعت بالا شروع شده و ادامه می‌یابد. این نقص ممکن است باعث شود  ضربان قلب خود را سریع‌تر احساس کنید و مشکلاتی مثل اضطراب و عصبی شدن را بیشتر از قبل تجربه کنید. همچنین به تناوب این علائم، اشتهایتان نیز افزایش می‌یابد.

هورمون تیروئید در کدام قسمت بدن شما ساخته می‌شود؟

پرکاری تیروئید می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری گریوز و تیروئیدیت ایجاد شود. تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل در قسمت پایینی گردن، درست زیر سیب گردن شما است. غده تیروئید تأثیر زیادی بر سلامت شما دارد. تمام جنبه‌های متابولیسم بدن توسط هورمون‌های تیروئید تنظیم می‌شود.

غده تیروئید دو هورمون اصلی تولید می‌کند، تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) که بر همه سلول‌های بدن تأثیر می‌گذارد. آن‌ها میزان متابولیسم بدن را به لحاظ مصرف چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها حفظ کرده و به کنترل دمای بدن، ضربان قلب و تنظیم تولید پروتئین کمک می‌کنند. غده‌ی تیروئید همچنین هورمونی تولید می‌کند که به تنظیم میزان کلسیم در خون (کلسیتونین) کمک می‌کند.

وقتی غده تیروئید به درستی کار می‌کند، بدن شما در تعادل است و تمام اندام‌ها عملکرد صحیح خود را حفظ می‌کنند. اگر عملکرد غده تیروئید به علل‌ مختلفی متوقف شود و یا بیش از حد یا بسیار کم هورمون‌های تیروئید را تولید کند، عوارض ناشی از آن بر کل بدن تأثیر می‌گذارد.

علت بروز پرکاری تیروئید

عواملی مختلفی می‌توانند باعث عملکرد غیرعادی غده‌ی تیروئید و افزایش سطح ترشح هورمون آن شوند که از جمله آن‌ها بروز چندین بیماری است. به طور کلی بیشترین عواملی که باعث هایپرتیروئیدیسم می‌شود شامل موارد زیر است:

بیماری گریوز

در این اختلال، سلول‌های سیستم ایمنی بدن شما به غده تیروئید حمله می‌کنند. این امر باعث می‌شود غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند. بیماری گریوز یک بیماری ارثی است (از طریق خانواده منتقل می‌شود). اگر یکی از اعضای خانواده شما به بیماری گریوز مبتلا باشد، احتمال دارد که افراد دیگر خانواده نیز به آن مبتلا شوند. این بیماری در زنان شایع‌تر از مردان است. بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است که حدود ۸۵ درصد موارد مبتلا را تشکیل می‌دهد.

ندول تیروئید

به رشد غیرعادی سلول‌ها در غده تیروئید ندول تیروئید (گره تیروئید) گفته می‌شود. ندول قادر است بیش از نیاز بدن شما هورمون تولید کند. چنین گره‌هایی به ندرت سرطانی می‌شوند.

تیروئیدیت

تیروئیدیت یک اصطلاح عمومی است که به تورم (التهاب) غده تیروئید اشاره دارد. این تورم می‌تواند ناشی از عفونت یا مشکلی در سیستم ایمنی بدن شما باشد. هنگامی که غده تیروئید ملتهب می‌شود، هورمون‎‌ها را نشت می‌دهد، در نتیجه سطح هورمون‌، بالاتر از نیاز بدن شما می‌شود. تیروئیدیت می‌تواند پس از زایمان (postpartum thyroiditis) یا مصرف داروهایی مانند اینترفرون و آمیودارون (داروی قلبی) رخ دهد.

ید

اگر بیش از حد ید (از طریق رژیم غذایی یا داروهای خود) مصرف کنید، باعث تولید بیشتر هورمون تیروئید می‌شود. ید یک ماده معدنی است که تیروئید شما برای ایجاد هورمون تیروئید از آن استفاده می‌کند. دریافت کنتراست یددار داخل وریدی نیز ممکن است باعث هایپرتیروئیدیسم شود.

علائم و عوارض هایپرتیروئیدیسم

پرکاری تیروئید می‌تواند انواع مختلفی از علائم و عوارض را ایجاد کند که مهم‌ترین آن‌ها در اینجا لیست شده. توجه کنید تشخیص این بیماری بسیار حساس بوده و تنها با آزمایش تیروئید امکان پذیر است پس از انواع خود‌درمانی‌ها خودداری کنید. از جمله علائم هایپرتیروئیدیسم می‌توان موارد زیر را نام برد:

• کاهش وزن ناخواسته، حتی زمانی که مصرف غذا شما مانند سابق است
• افزایش ضربان قلب (تاکی کاردی)، معمولاً بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه
• ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• تپش قلب
• افزایش اشتها
• عصبی بودن، اضطراب و تحریک پذیری
• لرزش (معمولاً یک لرزش خفیف در دست و انگشتان شما ایجاد می‌شود)
• تعریق
• تغییر در الگوهای قاعدگی
• افزایش حساسیت به گرما
• تغییر در الگوهای حرکت روده؛ به ویژه حرکات مکرر روده
• غده تیروئید بزرگ شده (گواتر) که ممکن است به صورت تورم در قسمت پایین گردن شما ظاهر شود
• خستگی و ضعف عضلانی
• مشکل در خوابیدن
• نازک شدن پوست
• موهای نازک و شکننده

افراد مسن اغلب بیماری را بدون علائم یا علائم اندک مانند ضربان قلب نامنظم، عدم تحمل گرما و افزایش خستگی در حین فعالیت‌های عادی، نشان می‌دهند.

درمان هایپرتیروئیدیسم چگونه صورت می‌گیرد

مصرف دارو

داروهای ضد تیروئید، مانند متیمازول (تاپازول)، ازدیاد ترشح هورمون‌های تیروئید را متوقف می‌کند. مصرف این داروها یک درمان رایج برای بیماری است.

ید رادیواکتیو

به گفته انجمن تیروئید آمریکا، ید رادیواکتیو به بیش از ۷۰ درصد از بزرگسالان آمریکایی مبتلا به پرکاری تیروئید داده می‌شود. این دارو به طور موثری برخی از سلول‌های تولید کننده هورمون را از بین می‌برد.

عوارض جانبی شایع آن عبارتند از: خشکی دهان، خشکی چشم، گلودرد و تغییر در احساس طعم غذا. برای جلوگیری از سرایت اشعه به دیگران، ممکن است احتیاط‌های لازم برای مدت کوتاهی پس از درمان انجام شود.

عمل جراحی

ممکن است لازم شود قسمتی یا تمام غده تیروئید شما با جراحی برداشته شود. بعد از آن باید از مکمل‌های هورمون تیروئید، برای جلوگیری از کم کاری تیروئید استفاده کنید. مصرف این مکمل غالبا مربوط به زمانی است که کم‌کاری تیروئید رخ می‌دهد و هورمون به مقدار بسیار کم ترشح می‌شود. همچنین، انواع مسدود کننده‌های بتا مانند: پروپرانولول می‌توانند به کنترل ضربان، نبض، تعریق، اضطراب و فشار خون شما کمک کنند. اکثر مردم به این درمان‌ها به خوبی پاسخ می‌دهند.

برای پیشگری و درمان هایپرتیروئیدیسم باید چه اقداماتی را انجام دهید

داشتن یک رژیم غذایی مناسب، که دارای مقدار مناسب کلسیم و سدیم است، در پیشگیری از هایپرتیروئیدیسم اهمیت زیادی دارد. با پزشک خود صحبت کنید تا بتوانید دستورالعمل‌های مناسب را برای رژیم غذایی صحیح با کمک مکمل‌های غذایی و برنامه‌ی ورزش منظم، تنظیم کنید.

بیماری هایپرتیروئیدیسم باعث ضعیف شدن استخوان‌های شما می‌شود. ضعف استخوان به تدریج منجر به پوکی استخوان می‌شود. مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم در طول و بعد از درمان می‌تواند به تقویت استخوان‌های شما کمک کند.

لزوم انجام چکاپ منظم تیروئید

در این مقاله در خصوص بیماری هایپرتیروئیدیسم صحبت کردیم. این بیماری با افزایش هورمون تیروئید باعث بالارفتن متابولیسم بدن شما می‌شود. در مورد عوامل ایجاد کننده‌ی پرکاری تیروئید، علل مختلفی شناخته شده از جمله مصرف بالای ید که غالبا در اثر استفاده از برخی داروها، به بدن اضافه می‌شود.

در نهایت توصیه می‌شود، برای پیشگیری از بیماری هایپرتیروئیدیسم حتما رژیم مناسب را که شامل مواد حاوی کلسیم و سدیم است، رعایت کنید و نسبت به چکاپ‌های منظم خود کوشا باشید.