درمان ام اس + آیا بیماری ام اس قابل درمان است؟

اگرچه درمان قطعی برای بیماری ام‌ اس وجود ندارد اما با مصرف داروهای تجویزشده علائم سریع‌تر بهبود پیدا می‌کنند و از سرعت پیشروی بیماری کاسته می‌شود. علائم ام اس در برخی افراد چنان کم است که نیازی به مصرف دارو نیست. در این مقاله جهت آشنایی همراهان گرامی با روند درمانی ام‌ اس، به انواع روش‌ها و داروهای مورد استفاده برای درمان ام اس اشاره ‌شده است. همچنین می‌توانید از خدمت تست ام اس در خانه استفاده نمایید.

فهرست مطالب

درمان بیماری ام اس

داروهایی که برای درمان ام اس استفاده می‌شود به سه گروه اصلی تقسیم‌‌بندی می‌شود:

• درمان دوره‌های عودکننده و حملات بیماری ام اس
• کنترل علائم بیماری
• درمان برای کنترل سیر بیماری ام اس

درمان دوره‌های عودکننده و حملات بیماری MS

کورتیکواستروئیدها و درمان ام اس

این دسته از داروها مثل پردنیزولون (Prednisolone) خوراکی و متیل پردنیزولون (Methylprednisolone) وریدی برای کاهش التهاب عصبی تجویز می‌شوند. کورتیکواستروئیدها نیز مانند هر داروی دیگری دارای بعضی عوارض جانبی هستند. از شایع‌ترین عوارض جانبی کورتون‌ها می‌توان به بی‌خوابی، افزایش فشار خون، افزایش سطح گلوکز خون، نوسانات خلقی و احتباس مایعات در بدن اشاره نمود.

تبادل پلاسما (پلاسمافرزیس)

در این روش، بخشی از خون فرد گرفته شده و سپس با استفاده از دستگاه مخصوص به دو قسمت سلولی و پلاسمایی تقسیم می‌شود. قسمت پلاسمایی دور ریخته می‌شود و سلول‌های باقی‌مانده با یک مایع مخصوص حاوی آلبومین جایگزین شده سپس ترکیب حاصل به بیمار بازگردانده می‌شود. مایع کلوئیدی معمولاً ترکیبی از آلبومین سرم انسانی و یا پلاسمای تازه منجمد است.

درمان‌هایی جهت ممانعت از پیشروی بیماری

برای درمان ام اس پیشرونده اولیه، داروی اوکرلیزومب تنها درمان مؤثر و مورد تأیید FDA در ممانعت از پیشروی بیماری است. احتمال پیشرفت آسیب‌های عصبی در کسانی که این دارو را مصرف می‌کنند نسبت به افراد درمان‌نشده کمتر است. برای بهبود حملات سیستم ایمنی که بیشتر در مراحل اولیه بیماری رخ می‌دهد استفاده از داروهای مخصوص برای کاهش عود بیماری، ممانعت از پیشرفت بیماری و کاهش آسیب‌های مغزی و نخاعی مؤثر است.

البته بعضی از روش‌های درمانی عوارض جانبی نیز به دنبال دارند. انتخاب درست نوع دارو و روش درمانی بستگی به ارزیابی دقیق بیمار، بررسی فاکتورهایی نظیر مدت و شدت بیماری، میزان اثربخشی داروهای مصرف‌شده و وضعیت عمومی بدن دارد. داروهای مورداستفاده برای بهبود بیماری ام‌ اس به دو نوع داروهای خوراکی و تزریقی تقسیم می‌شوند.

درمان کنترل سیر بیماری ام اس

داروی اینترفرون بتا

این دارو از پرکاربردترین داروها برای درمان ام اس است. اینتروفرون بتا به‌صورت زیرپوستی و یا داخل عضلانی تزریق‌شده و بر کاهش دفعات و شدت بیماری مؤثر است. از عوارض جانبی اینترفرون می‌توان به بروز علائم شبیبه به آنفولانزا و واکنش‌های موضعی محل تزریق اشاره نمود. ناگفته نماند که در طی دوره درمانی با اینتروفرون‌ها، بایستی سطح آنزیم‌های کبدی نیز همواره ارزیابی شوند تا از آسیب احتمالی به کبد پیشگیری شود. در برخی افرادی که داروی اینتروفرون دریافت می‌کنند آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده‌ای به وجود می‌آید که اثربخشی این دارو را به شدت کاهش می‌دهد.

گلاتیرامر استات

این دارو نیز از داروهای تزریقی است که معمولاً به‌صورت زیرپوستی تزریق شده و در کاهش حملات سیستم ایمنی به بافت عصبی کمک می‌کند. عوارض جانبی گلاتیرامر استات شامل تحریک پوست در محل تزریق است.

لازم به یادآوری است که هرگز بدون مشورت با پزشک اقدام به مصرف خودسرانه دارو نکنید و برای حفظ سلامتی خود از هر نوع خوددرمانی و یا مصرف دارو با پیشنهاد اطرافیان اکیداً اجتناب کنید.

فینگولیمود

این دارو به‌صورت روزانه مصرف می‌شود و احتمال عود بیماری را کاهش می‌دهد. تا شش ماه پس از مصرف دارو بایستی میزان ضربان قلب و فشارخون به‌طور منظم چک گردد تا از کاهش ضربان قلب جلوگیری شود. از عوارض احتمالی دیگر این دارو می‌توان مستعد شدن به بعضی عفونت‌ها، سردرد، فشار خون بالا و تاری دید اشاره نمود.

دی‌متیل فومارات

این داروی خوراکی نیز کاهش‌دهنده عود بیماری است. از عوارض جانبی این دارو می‌توان گرگرفتگی عضلانی، اسهال، حالت تهوع و کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون را نام برد. در طی مصرف دی‌متیل فومارات سنجش سلول‌های خونی به‌صورت چکاپ‌های دوره‌ای انجام می‌شود.

دیروکسیمل فومارات

این دارو نیز به‌صورت روزانه مصرف می‌شود اما نسبت به دی متیل فومارات عوارض جانبی کمتری دارد. دیروکسیمل فومارات برای درمان اشکال عودکننده ام اس تأییدشده است.

تری فلونوماید

این داروی خوراکی به‌صورت روزانه مصرف می‌شود. تری فلونوماید می‌تواند باعث آسیب کبدی، ریزش مو و سایر عوارض جانبی گردد. مصرف این دارو هم در مردان و هم زنان باعث بروز اختلال در اسپرم و تخمک شده و احتمال تولد نوزاد ناقص را افزایش می‌دهد بنابراین زوج‌هایی که قصد فرزندآوری دارند باید در این مورد با پزشک خود مشورت کنند. معمولاً توصیه پزشکان بر این است تا دو سال پس از توقف مصرف این دارو از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده گردد. در دوره مصرف‌تری فلونوماید نیز همانند دی متیل فومارات باید آزمایشات چکاپ دوره‌ای خون انجام شود.

سیپونیمود

تحقیقات دارویی نشان داده است که سیپونیمود که به‌صورت خوراکی و روزانه مصرف می‌شود به کند شدن روند بیماری کمک کند. عوارض جانبی احتمالی این دارو شامل مستعد شدن به بعضی عفونت‌های ویروسی، مشکلات کبدی و کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون است. سایر عوارض احتمالی شامل تغییر ضربان قلب، سردرد و مشکلات بینایی است.

به دلیل اینکه سیپونیمود برای جنین در حال رشد مضر است بنابراین زنان برای پیشگیری از باردارشدن در طی مصرف دارو و همچنین تا ۱۰ روز پس از قطع مصرف دارو باید از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده نمایند. طبق صلاحدید پزشک شاید لازم باشد تا شش ماه پس از مصرف دارو ضربان قلب و فشار خون به‌صورت دوره‌ای چک شوند.

کلادریبین

کلادریبین به‌عنوان خط دوم درمانی برای مبتلایان به ام اس عودکننده – فروکش‌کننده تجویز می‌شود. از عوارض جانبی این دارو می‌توان مستعد شدن به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، سردرد و کاهش سطح گلبول‌های سفید خون را نام برد. معمولاً برای افرادی که مبتلا به عفونت‌های مزمن و یا سرطان هستند این دارو تجویز نمی‌شود. همچنین مصرف این دارو برای زنان باردار یا شیرده مجاز نیست. سایر داروها شامل میتوکسانترون و  ناتالی زوماب می‌شود.

وب‌سایت mayoclinic در مورد انطباق زندگی با بیماری ام اس می‌گوید: زندگی با هر نوع بیماری مزمن می‌تواند دشوار و طاقت‌فرسا باشد. برای مدیریت استرس ناشی از زندگی با ام اس، پیشنهادات زیر را در نظر بگیرید:

• فعالیت‌های عادی روزانه خود را تا جایی که برایتان مقدور است مطابق معمول انجام دهید
• همواره با دوستان و خانواده در ارتباط باشید
• همیشه سرگرمی‌های مورد علاقه خود را در برنامه روزانه و هفتگی قرار دهید
• در گروه‌های حمایتی که در انجمن ام اس و یا کلینیک‌های مشاوره‌ای برگزار می‌شود شرکت کنید
• احساسات و نگرانی‌های خود در خصوص زندگی با ام‌اس را با پزشک در میان بگذارید

درمان بی‌حسی پا در ام اس

در بیماری ام اس گاهی ممکن است احساس لامسه پا از دست برود و یا به‌طور قابل‌توجهی کمتر گردد و یا احساس می‌کنید که حس لامسه یک پا با پای دیگر متفاوت است. بی‌حسی دست‌وپا یکی از شایع‌ترین علائم بیماری ام اس است و غالباً از اولین نشانه‌هایی است که از طریق آن فرد به بیماری ام اس خود پی می‌برد.

تاکنون داروی مشخص و قطعی برای درمان بی‌حسی پا در ام اس تولید نشده است اما خوشبختانه بیشتر موارد بی‌حسی وخیم و ناتوان‌کننده نیستند بلکه حالت عودکننده دارند. البته در موارد شدید بی‌حسی پزشکان ممکن است داروهای مرتبط با نیاسین مثل کپسول نورونتین برای کنترل بی‌حسی را تجویز کنند. اما علی‌رغم داروهای موجود، تجویز دارو برای بی‌حسی به‌ندرت انجام می‌شود مگر اینکه با درد شدید و یا علائم دیگر همراه باشد.

فیزیوتراپی برای درمان ام‌ اس

در این روش درمانی یک فیزیوتراپیست انجام تمرینات کششی و قدرتی و همچنین نحوه استفاده از ابزارها و وسایل برای سهولت انجام کارهای روزانه را به بیمار آموزش می‌دهد. بیماران مبتلا به ام اس معمولاً گرفتگی‌های دردناک و اسپاسم‌هایی را در عضلات خود احساس می‌کنند. شل کننده‌های عضلانی مانندباکلوفن، تیزانیدین و سیکلوبنزاپرین در درمان این نوع مشکلات عضلانی مفید هستند.

برای درمان ام اس می‌توانید از خدمت فیزیوتراپی در منزل استفاده کنید.

آمانتادین، مودافینیل و متیل‌فنیدات (ریتالین) در کاهش خستگی مرتبط با MS اثربخش هستند. برخی از داروهای مورداستفاده برای درمان افسردگی ازجمله مهارکننده‌های بازجذب سروتونین، نیز برای درمان چنین مشکلاتی تجویز می‌شوند. دالفامپریدین از داروهایی است که به افزایش سرعت راه رفتن در برخی افراد کمک می‌کند. این دارو برای افرادی که سابقه تشنج یا بیماری‌های کلیوی دارند تجویز نمی‌شود.

اصلاح سبک زندگی و درمان ام اس

روش‌های زیر در کنار مصرف داروهای تجویز شده و با مشورت پزشک در بهبود علائم ام‌اس موثر هستند:

به‌اندازه کافی استراحت کنید

خواب راحت و باکیفیت یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید در سبک زندگی خود بگنجانید. اگر در هنگام خواب هرگونه مشکل تنفسی و یا عصبی شما را آزار می‌دهد به پزشک خود اطلاع دهید تا درمان لازم برای آن تجویز شود.

ورزش و درمان ام اس

اگر مبتلا به ام اس خفیف تا متوسط هستید، ورزش منظم می‌تواند به بهبود توان عضلانی و هماهنگی اندام‌ها کمک کند. اگر گرمای ناشی از فعالیت بدنی برای شما آزاردهنده است از ورزش‌هایی مثل شنا یا سایر ورزش‌های آبی بهره بگیرید. ورزش‌های توصیه‌شده برای ‌ افراد مبتلا به ام‌اس عبارت‌اند از:

• پیاده‌روی
• حرکات کششی
• ایروبیک سبک
• رکاب زدن
• یوگا و تای‌چی

خنک نگه‌داشتن بدن

معمولاً گرما یکی از عوامل تشدیدکننده علائم ام اس در برخی افراد به شمار می‌رود. ازاین‌رو، اجتناب از محیط گرم و استفاده از روش‌های مختلف برای کاهش دمای بدن در کم شدن علائم مؤثر است.

رژیم غذایی متعادل و درمان ام اس

به دلیل اینکه شواهد کافی علمی از تأثیر رژیم غذایی خاصی بر کاهش علائم ام اس وجود ندارد توصیه پزشکان بر داشتن برنامه غذایی سالم و متعادل است که نیازهای تغذیه‌ای بدن را به‌خوبی تأمین کند. البته نتایج برخی تحقیقات حاکی از آن است که مصرف ویتامینD تأثیر چشمگیری در بهبود علائم بیماران مبتلا به MS دارد.

تسکین استرس

استرس از محرک‌های تشدیدکننده علائم در بیماری MS است. پرهیز از شرایط استرس‌زا و یادگیری روش‌های کاهش‌دهنده استرس مثل یوگا، تای چی، مدیتیشن یا تنفس عمیق ممکن است در بهبود کیفیت زندگی مؤثر باشند.

درمان‌های مکمل برای کاهش علائم در بیماری ام اس

درمان‌های مکمل در کنار مصرف داروهای تجویزشده همواره موردتوجه طب مدرن بوده است. این نوع درمان‌ها برای کمک به مدیریت علائمی مانند خستگی و درد عضلانی مورداستفاده قرار می‌گیرند. فعالیت‌هایی مانند ورزش، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، رژیم غذایی سالم‌تر، طب سوزنی و تکنیک‌های تمدد اعصاب به ارتقای سلامت ذهنی و جسمی کمک می‌کنند.

با استناد به دستورالعمل‌های آکادمی نورولوژی آمریکا، عصاره خوراکی شاهدانه در کاهش علائمی مثل اسپاسم عضلانی و درد تأثیرگذار است. نتایج تحقیقات علمی بیانگر این است که مصرف روزانه ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد ویتامین D۳ در افراد مبتلا به ام اس در کاهش علائم مؤثر است.

جدیدترین درمان ام اس

در یافته‌های تحقیقاتی چندین سال اخیر مشخص‌شده است که سلول‌های B در سیستم ایمنی اهمیت ویژه‌ای در ایجاد MS دارند و بنابراین داروهایی که بتوانند این سلول‌ها را مهار کنند تأثیر چشمگیری در کلاهش علائم بیماری خواهند داشت. در راستای این یافته علمی، چندین نوع دارو بر پایه آنتی‌بادی‌های مونوکلونال طراحی و تولید شده‌اند که یکی از آن‌ها ocrelizumab (اکرلیزومب) است که سلول‌های B تهاجمی را به‌طور موقت از گردش خون حذف می‌کند. این دارو در سال ۲۰۱۷ مورد تائید سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) قرار گرفت.

دومین دارو از همین گروه ofatumumab (اوفاتومومب) است که در سال ۲۰۲۰ مورد تائید FDA قرار گرفت. اما جدیدترین داروی این گروه داروی خوراکی ublituximab است که در مراحل پایانی کارآزمایی‌های بالینی قرار دارد و تصور می‌شود تا چندین ماه آینده مورد تائید قرار بگیرد. علاوه بر داروهای ذکرشده سایر روش‌های جدید درمانی مانند پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان و استفاده از نشانگرهای زیستی در مراحل تحقیقاتی قرار دارند و امید است که در آینده نه‌چندان دور شاهد تحول بزرگی در زمینه درمان بیماری ام اس باشیم.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.