علائم ام اس در زنان چیست؟

طبق گفته محققین و متخصصین انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس (MS)، زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به بیماری‌ ام اس قرار دارند و در این مورد آسیب‌پذیرتر هستند. زنان و مردان عمدتاً با علائمی مشابه دچار ام اس می‌شوند. اما مطالعات نشان می‌دهند که گاهی بدن زنان علائم خاص در مواجهه با این بیماری نشان می‌دهد.

برخی از افراد مبتلا به ام اس علائمی خفیف و گروهی علائم شدید و کاملاً واضح را تجربه می‌کنند. در اثر بروز این اختلال ارتباط مغز و دیگر قسمت‌های بدن مختل می‌شود. در چنین وضعیتی برخی توانایی بینایی واضح را از دست می‌دهند، برخی در تکلم و گفتار دچار مشکل می‌شوند و دیگر گروه نیز توانایی راه رفتن را به مدت کوتاه یا طولانی‌مدت از دست می‌دهند. آمار ابتلای زنان به ام اس بیش از مردان است و حدوداً زنان سه برابر بیش از مردان در معرض ابتلا به ام اس قرار دارند.

زنان و ام اس

بیماری ام اس چییست؟ مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS) یک بیماری خود ایمنی است که بر مغز و نخاع سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد. این بیماری بیش از مردان گریبان زنان را می‌گیرد و بانوان سه برابر بیشتر در معرض ابتلای این بیماری خود ایمنی قرار دارند. این بیماری می‌تواند علائم خاص در زنان ایجاد کند. اما به‌طورکلی مردان و زنان مبتلا به ام اس علائمی مشابه را تجربه می‌کنند. اما چه اتفاقی در بدن بیماران مبتلا به ام اس می‌افتد؟

یکی از سؤالات متداول در ارتباط با بیماری‌ ام اس این است، که‌ ام اس دقیقاً چگونه رخ می‌دهد و در اثر آسیب کدام بخش از بدن ظاهر می‌شود؟ میلین بافت چربی است که رشته‌های عصبی را در برمی‌گیرد و به‌طورکلی وظیفه مراقبت و محافظت از رشته‌های عصبی را بر عهده دارد. در بیماری‌ ام اس، میلین بافتی است که آسیب می‌بیند و مسبب یا زمینه‌ساز بروز بیماری‌ ام اس است.

در حقیقت بیماری که مبتلا به ام اس است، بافت میلین در بسیاری از قسمت‌های بدن او در حال تخریب است. زمانی که بافت میلین از بین می‌رود بافت اسکار به وجود می‌آید که از آن با عنوان اسکلروز یاد می‌شود. به بافت اسکار یا اسکلروز، نواحی پلاک یا ضایعات نیز گفته می‌شود. زمانی که اعصاب از این طریق آسیب می‌بینند، نمی‌توانند تکانه‌های الکتریکی را به مغز و برعکس هدایت کنند. همچنین افراد می‌توانند از طریق تست ام اس در خانه بیماری خود را تشخیص دهند.

علائم ام اس در زنان

بر اساس مطالعات صورت گرفته به نظر می‌رسد علائم ام اس که در درجه اول زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد به سطح هورمون مربوط می‌شود. بعضی از محققین بر این باورند که داشتن سطوح پایین‌تر تستوسترون امکان دارد در این بروز این اختلال نقش داشته باشد. برخی دیگر تصور می‌کنند که نوسانات هورمون‌های زنانه احتمالاً عامل بروز این بیماری است.

برای اینکه بتوان دقیق تفاوت بین علائم بیماری‌ ام اس در زنان و مردان را تشخیص داد، لازم است که تحقیقات بیشتری انجام بگیرید. اما علائم اصلی که مختص زنان است را می‌توان مرتبط با مشکلات سیکل قاعدگی، بارداری و یائسگی دانست. در ادامه به بررسی برخی از این علائم می‌پردازیم.

مشکلات قاعدگی در زنان مبتلا به ام اس

تحقیقات نشان می‌دهند که علائم ام اس در برخی از زنان در طول دوره قاعدگی افزایش پیدا می‌کند. این ممکن است به علت کاهش سطح استروژن در دوره قاعدگی باشد. ازجمله علائم ام اس که در دوره قاعدگی در زنان مبتلا به ام اس شدیدتر می‌شود می‌توان به ضعف، افسردگی، عدم تعادل و خستگی اشاره نمود.

یائسگی و ارتباط آن با ام اس

بر خلاف بارداری محققین طی مطالعات متعدد متوجه شدند که در برخی از زنان مبتلا به ام اس، پس از یائسگی علائم بیماری در آن‌ها تشدید می‌شود. همچون علائم قاعدگی، این اتفاق ممکن است به دلیل کاهش سطح استروژن ناشی از یائسگی رخ دهد. متخصصین بر این باورند که استفاده از درمان‌های جایگزینی هورمونی (HRT) به کاهش این علائم در زنان یائسه مبتلا به ام اس کمک می‌کند.

البته باید در ادامه بیفزاییم که درمان HRT می‌تواند به‌مرورزمان خطر ابتلا به سرطان سینه، بیماری قلبی و سکته قلبی را افزایش دهد. بهترین کار پیش از به‌کارگیری روش جایگزینی هورمونی برای کاهش علائم ام اس در دوره یائسگی این است که با پزشک خود مشورت کنید.

به گفته وب‌سایت verywellhealth برخی از علائم مشترک ام اس و یائسگی که زنان تجربه می‌کنند عبارت است از:

• مشکلات مثانه
• افسردگی
• مسکلات جنسی
• خستنگی
• نوسانات خلقی
• مشکل در تمرکز

علائم ام اس در زنان و بارداری

تحقیقات نشان می‌دهند، بر خلاف قاعدگی‌، ام اس و علائم آن تأثیری بر باروری و بارداری ندارند و زنان مبتلا به ام اس نیز می‌توانند فرزندی سالم به دنیا بیاورند. ام اس حتی بر قدرت باروری تأثیری ندارد و فرد مبتلا نیز می‌تواند باردار شود. دیگر مسئله جالب‌توجه در مورد ام اس این است، که وقتی زن باردار می‌شود در دوران بارداری به‌خصوص در سه ماهه دوم و سوم علائم ام اس در او بهبود پیدا می‌کنند. ولی با وجود این باید بدانید که پس از تولد نوزاد، مجدداً علائم برگشت‌پذیر خواهند بود.

چه چیزهای سبب بروز ام اس می‌شوند؟

علل زیادی برای بروز و ابتلا به اختلال ام اس وجود دارد، که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

• عوامل عفونی مانند ویروس‌ها
• فاکتورهای محیطی
• عوامل ژنتیکی
• اختلالات خود ایمنی

علائم ام اس که هم زنان و هم مردان را درگیر می‌کند

علائم عضلانی

در بیماری‌ ام اس، سلول‌های ایمنی بدن به سیستم عصبی حمله می‌کنند و به آن آسیب می‌زنند. آسیب می‌تواند در مغز، نخاع یا اعصاب بینایی رخ دهد. بیماران مبتلا به ام اس ممکن است علائم زیر را که مرتبط با عضلات هستند را تجربه کنند:

• اسپاسم عضلانی
• بی‌حسی
• مشکلات تعادل و عدم هماهنگی
• بروز اختلال در حرکت بازوها و پاها
• عدم پایداری حین راه رفتن
• ضعف و لرزش یک دست و پا یا هر دو دست و پا

علائم چشمی

مشکلات بینایی در مردان و زنان مبتلا به ام اس ممکن است رخ دهد. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد هنگام حرکت چشم
• دوبینی
• تاری دید
• حرکات غیر ارادی چشم
• ناراحتی عمومی‌تر چشم و مشکلات بینایی
• از دست دادن بینایی، جزئی یا کامل، که اغلب در یک چشم رخ می‌دهد

تمام این نشانه‌های چشمی ناشی از ضایعات ام اس در بخشی از مغز است که مسئول کنترل و هماهنگی بینایی است.

خستگی

عوامل مختلفی در بروز خستگی در بیماران مبتلا به ام اس نقش دارند. این عوامل در دو دسته خستگی اولیه و خستگی ثانویه تقسیم‌بندی می‌شوند. خستگی اولیه ناشی از آسیب مغز و نخاع است که بسیاری از فرایندهای حرکتی و احساسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین به دلیل آسیب غلاف میلین در رشته‌های عصبی، انتقال پیام به‌سختی و با صرف انرژی بیشتر صورت می‌گیرد که باعث تحلیل انرژی شخص شده و نتیجه آن خستگی ذهنی و عضلانی است. اما نوع دیگر، خستگی ثانویه است که ناشی از زندگی با علائم ام اس مانند خستگی به دلیل اختلالات خواب که از مشکلات شایع بیماران ام اس است.

تغییرات روده و اختلالت مثانه در بیماران ام اس

حداقل در ۸۰ درصد از افراد مبتلا به ام اس مشکلات عملکرد مثانه رخ می‌دهد. این علامت ام اس زمانی پدید می‌آید که انتقال سیگنال‌های عصبی مرتبط با مثانه و اسفنکترهای ادراری دچار اختلال گردد. مثانه اسپاستیک (بیش‌ازحد فعال) قادر به نگه‌داشتن مقدار طبیعی ادرار نیست و یا نمی‌تواند به درستی تخلیه شود (مقداری ادرار را در خود نگه می‌دارد). در این نوع اختلال علائم زیر بروز می‌کند:

• تکرر و فوریت ادرار
• تأخیر در شروع ادرار
• شب‌ادراری
• بی‌اختیاری ادراری (ناتوانی در کنترل ادرار)
• ناتوانی در تخلیه کامل مثانه

همچنین بروز اختلال در سیستم عصبی که در مسیر عضلات مثانه و روده قرار دارند سبب بروز علائم احتمالی زیر می‌شود:

• یبوست
• اسهال
• نشت ادرار یا مدفوع
• عفونت‌های مثانه
• میل مکرر یا نیاز به ادرار
• مشکل در شروع ادرار

بی‌حسی یا درد

احساس بی‌حسی، گزگز و درد برای خیلی از افراد مبتلا به ام اس رایج است. افراد اغلب این علائم را در سراسر بدن یا در اندام‌های خاص تجربه می‌کنند. ممکن است متوجه بی‌حسی شوید که شبیه سوزن سوزن یا احساس سوزش است. طبق مطالعات انجام‌شده، بیش از نیمی از افراد مبتلا به MS در طول بیماری خود دچار یکی از انواع درد که گفتیم می‌شوند.

باید بدانید که در مبتلایان به ام اس برخی از دردها در ارتباط مستقیم با بیماری هستند و دیگر انواع درد در اثر تأثیرات بیماری بر بدن بیمار به وجود می‌آیند. مثلاً عدم تعادل در راه رفتن سبب افزایش استرس در مفاصل و بروز درد در این نقاط می‌شود.

مشکلات گوارشی

بیماری‌های عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس که عملکرد طبیعی سیستم عصبی مغز و نخاع را مختل می‌کنند، می‌توانند منجر به مشکلات گوارشی قابل‌توجهی شوند. تقریباً دو سوم بیماران ام اس حداقل یک علامت گوارشی دارند که به مدت ۶ ماه یا بیشتر ادامه می‌یابد. بعضی از شایع‌ترین علائم گوارشی عبارت‌اند از:

• سوزش سر دل
• حالت تهوع
• سوءهاضمه
• اسهال و گاهی یبوست
• بی‌اختیاری مدفوع
• اختلال در بلع یعنی عدم توانایی شخص در خوردن و جویدن

افسردگی

افسردگی یکی از شایع‌ترین علائم ام اس است به‌طوری‌که مطالعات نشان داده‌اند که افسردگی بالینی در بین افراد مبتلا به ام اس بیشتر از جمعیت عمومی و سایر بیماری‌های مزمن است. در اینجا مهم است که بدانیم دو نوع افسردگی وجود دارد. اولین نوع آن یعنی افسردگی معمولی، در جمعیت بسیار شایع است و هر فردی ممکن است در زندگی خود چندین بار آن را تجربه کند. علائم این نوع افسردگی‌ها که شامل غم و اندوه خفیف است معمولاً در کمتر از دو هفته برطرف می‌شوند.

اما نوع دیگر افسردگی که جدی است و نیاز به درمان دارد افسردگی بالینی است و علائم آن از دو هفته تا چند ماه طول می‌کشند. این حالت ذهنی، یک اختلال جدی به شمار می‌آید و حتماً در صورت بروز چنین علائمی با متخصص سلامت روان مشورت شود. علائم افسردگی بالینی به‌قرار زیر است:

• غم و اندوه عمیق
• زودرنجی
• از دست دادن علاقه و انگیزه برای انجام فعالیت‌های روزمره
• از دست دادن اشتها
• اختلالات خواب
• خستگی و بی‌حالی
• احساس بی‌ارزشی یا گناه

مشکلات جنسی

از مشکلات رایج در عملکرد جنسی که زندگی عاطفی افراد مبتلا به ام اس را تحت تأثیر قرار می‌دهند کاهش میل جنسی، خشکی واژن، و مشکلات ارگاسم در زنان است. در برخی بیماران بخشی از این علائم ناشی از آسیب رشته‌های عصبی مرتبط با عضلات جنسی است درحالی‌که در برخی دیگر افسردگی و ناامیدی عامل بروز علائم مرتبط با عملکرد جنسی است.

درمان بیماری ام اس در زنان

در حال حاضر برای درمان ام اس هیچ روش قطعی وجود ندارد، اما داروها و سایر درمان‌ها در کنترل بیماری و کاهش علائم تأثیر چشمگیری دارند. درمان ام اس به مرحله بیماری و علائم فرد بستگی دارد و شامل موارد زیر است:

• تسکین علائم ام اس (معمولاً با تجویز استروئیدها)
• کنترل بیماری و جلوگیری از گسترش ضایعات عصبی

برای درمان ام اس تیمی از متخصصان پزشکی وظیفه ارزیابی بالینی، انجام آزمایشات و مشاوره را بر عهده دارند. متخصص مغز و اعصاب، متخصص فیزیوتراپی، متخصص گفتاردرمانی با جنبه‌های مختلف ام اس و علائم آن سروکار دارند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.