۱۲ علت سوزش ادرار که نباید از آن‌ها غافل شد!

سوزش ادرار یکی از آزاردهنده‌ترین عوارضی است که اغلب افراد در دوره‌هایی از زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. علت سوزش ادرار می‌تواند از موارد پیش پا افتاده مانند کم آب بدن یا موارد خطرناک‌تر مانند عفونت و حتی در موارد معدودی سرطان مثانه ناشی شود. به همین دلیل در صورت بروز این عارضه و ادامه‌دار شدن آن، باید سریعا تحت معاینه پزشک قرار گیرید. در این مقاله قصد داریم به علت سوزش ادرار و عوامل بروز آن بپردازیم.

سوزش ادرار چیست؟

سوزش ادرار (Dysuria) اصطلاحی در پزشکی است که برای احساس سوزش، درد یا ناراحتی هنگام دفع ادرار به کار می‌رود. این حالت که اغلب به صورت سوزش توصیف می‌شود، در بسیاری از موارد ناشی از عفونت‌های باکتریایی دستگاه ادراری است؛ اما می‌تواند علل دیگری مانند سنگ کلیه، حساسیت شیمیایی و… نیز داشته باشد.

این عارضه در زنان بیش از مردان دیده می‌شود و در مردان نیز در افراد مسن بیشتر از جوانان ظاهر می‌گردد؛ اما به طور کلی، این مشکل می‌تواند در هر سنی بروز کند. مطالعات نشان می‌دهد که زنان باردار، افراد مبتلا به دیابت و کسانی که به هر نوع بیماری مثانه مبتلا هستند، بیش از سایرین به این عارضه دچار می‌شوند.

وبسایت معتبر my.clevelandclinic در ارتباط با سوزش ادرار اینگونه بیان می‌کند:

علائم سوزش ادرار می‌تواند بین زنان و مردان متفاوت باشد اما معمولا بصورت سوزش یا خارش بیان می‌شود. درد می‌تواند در شروع ادرار یا پس از آن رخ دهد. درد بعد از ادرار می‌تواند نشانه مشکلی در مثانه یا پروستات باشد.

Symptoms of painful urination can vary between men and women, but both genders usually describe it as a burning, stinging or itching. Burning is the most commonly reported symptom.

Pain can occur at the start of urination or after urination. Pain at the start of your urination is often a symptom of a urinary tract infection. Pain after your urination can be a sign of a problem with the bladder or prostate.

علت سوزش ادرار

احساس درد و سوزش در ادرار می‌تواند علل بسیار متنوعی داشته باشد. به طور کلی، علت سوزش ادرار شامل موارد زیر است:

۱- عفونت مجاری ادراری

وقتی باکتری‌ها در بخشی از سیستم ادراری بیش از حد زیاد شوند، عفونت ادراری (UTI) ایجاد می‌شود. این مشکل از کلیه‌ها شروع شده، به مثانه می‌رسد و تا مجرای خروجی ادامه دارد. این مشکل معمولا به عنوان اصلی‌ترین علت سوزش و عفونت ادرار شناخته می‌شود. عفونت همچنین می‌تواند علت سوزش ته ادرار باشد. سوزش هنگام دفع ادرار، بارزترین نشانه این عفونت است. دیگر علائم آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس نیاز مکرر به دستشویی
• اضطرار ناگهانی برای ادرار کردن
• بیدار شدن شبانه برای دفع ادرار
• ادرار کدر یا همراه با خون
• بوی تند و زننده ادرار

اگر عفونت به کلیه‌ها برسد، ممکن است با حالت تهوع، استفراغ، تب و درد در ناحیه تحتانی شکم یا کمر نیز همراه باشد. همچنین اگر علائم عفونت مجاری ادراری دارید می‌توانید آزمایش ادرار را در منزل با هومکا انجام دهید.

۲- بیماری‌های مقاربتی (STI)

عفونت‌هایی مانند کلامیدیا، سوزاک و تبخال تناسلی می‌توانند دستگاه ادراری را درگیر کنند و باعث درد و سوزش حین ادرار شوند. هرکدام از این عفونت‌ها نشانه‌های خاص را دارند؛ برای مثال در کلامیدیا ممکن است شاهد ترشحات غیرعادی از واژن یا آلت و همچنین درد و تورم اطراف بیضه‌ها باشید.

مطالعه بیشتر: آزمایش بیماری های مقاربتی

۳- التهاب پروستات

عفونت‌های باکتریایی کوتاه مدت یا التهاب‌های مزمن ناشی از بیماری‌های دیگر (مثل بیماری‌های مقاربتی) می‌توانند باعث التهاب پروستات شده و علت سوزش ادرار در مردان باشند. از دیگر نشانه‌های التهاب پروستات می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• سختی در ادرار
• درد در ناحیه مثانه، بیضه‌ها و آلت
• مشکل در انزال یا دردناک بودن آن
• نیاز به دفع ادرار مکرر، خصوصا شب‌ها

۴- سنگ کلیه

این سنگ‌ها که معمولا از جنس کلسیم یا اسیداوریک هستند، در کلیه‌ها یا مجاری ادراری تشکیل می‌شوند. گاهی این سنگ‌ها در محل اتصال حالب به مثانه گیر می‌کنند و درد و سوزش ایجاد می‌کنند. اسپاسم‌های عضلانی برای دفع سنگ، می‌تواند باعث تحریک مجاری و در نتیجه سوزش شوند. این اسپاسم‌ها، حتی می‌توانند علت سوزش ادرار بعد از عمل سنگ کلیه نیز باشند. سنگ کلیه به جز سوزش، می‌تواند این علائم را نیز داشته باشد:

• درد پهلو و کمر
• ادرار صورتی یا قهوه‌ای رنگ
• کدر بودن ادرار
• احساس تهوع و استفراغ
• درد با شدت متغیر
• تب و لرز
• دفع مکرر ادرار به مقدار کم

۵- سیستیت بینابینی

این مشکل که به نام سندرم درد مثانه هم شناخته می‌شود، نوعی التهاب مزمن مثانه است که بدون وجود عفونت زمینه‌ای، بیش‌از ۶ هفته طول می‌کشد و با علائم زیر همراه است:

• احساس فشار در ناحیه مثانه
• درد هنگام رابطه جنسی
• درد در ناحیه تناسلی زنان یا مردان
• تکرر ادرار با حجم کم

۶- حساسیت شیمیایی

بعضی محصولات بهداشتی و آرایشی مانند عطرها و مواد معطر می‌توانند باعث تحریک بافت‌های بدن شوند. این تحریک ممکن است هنگام ادرار کردن بیشتر احساس شود. بعضی از محصولاتی که ممکن است باعث حساسیت شوند عبارتند از:

• شوینده‌های واژینال
• انواع صابون‌ها
• دستمال‌توالت‌های معطر
• نرم‌کننده‌های واژینال
• فوم‌های ضدبارداری

نشانه‌های حساسیت به این مواد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تورم و خارش
• قرمزی و التهاب در ناحیه تناسلی

۷- عفونت یا التهاب واژن

این وضعیت که به آن واژینیت یا واژینوز هم می‌گویند، باعث درد و تورم در ناحیه واژن و سوزش ادرار می‌شود و دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:

• بیماری‌های مقاربتی
• عفونت‌های قارچی مثل عفونت قارچی واژن
• نوسانات هورمونی (مثلا در یائسگی یا با مصرف قرص اورژانسی)
• مشکلات پوستی مانند اگزما

این بیماری ممکن است با علائم زیر همراه باشد:

• ترشحات غیرعادی و بدبو
• سوزش و خارش واژن
• درد هنگام رابطه جنسی
• خونریزی‌های خفیف

۸- سرطان مثانه

این بیماری زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سرطانی در مثانه رشد غیرطبیعی پیدا می‌کنند. درد در هنگام ادرار معمولا از علائم اولیه آن نیست؛ اما در مراحل بعد می‌تواند ظاهر شود. اولین نشانه هشداردهنده این سرطان، اغلب وجود خون در ادرار است. برخی از دیگر علائم آن عبارتند از:

• دفعات زیاد دفع ادرار
• مشکل در ادرار کردن یا جریان ضعیف ادرار
• درد در ناحیه تحتانی کمر
• کاهش اشتها و وزن بدن
• احساس خستگی مداوم
• ورم در پاها
• دردهای استخوانی

۹- اپیدیدیمیت (التهاب اپیدیدیم)

در مردان، اپیدیدیمیت یا التهاب اپیدیدیم می‌تواند موجب دردناک شدن ادرار شود. اپیدیدیم که در پشت بیضه‌ها قرار دارد، مسئول ذخیره و انتقال اسپرم از بیضه‌ها است.

۱۰- بیماری التهابی لگن (PID)

این بیماری می‌تواند لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، دهانه رحم و خود رحم را درگیر کند. از علائم آن می‌توان به درد شکمی، مقاربت دردناک و سوزش ادرار اشاره کرد. PID یک عفونت جدی است که معمولا از یک عفونت باکتریایی اولیه در واژن شروع شده و سپس به اندام‌های تناسلی گسترش می‌یابد.

۱۱- اوروپاتی انسدادی

اوروپاتی انسدادی زمانی رخ می‌دهد که انسداد در حالب، مثانه یا مجاری باعث برگشت ادرار به کلیه‌ها شود. دلایل این عارضه متنوع است، اما در صورت بروز علائم، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. عارضه دیگری به نام تنگی مجاری ادرار نیز می‌تواند باعث باریک شدن مجرای ادرار شده و مشکلات مشابهی در دفع ادرار و ایجاد درد به همراه داشته باشد.

۱۲- برخی داروها

برخی داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است عوارض جانبی مانند سوزش ادرار داشته باشند. در صورت تجربه چنین عوارضی، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

درد پهلو همراه با سوزش ادرار

شما ممکن است همراه با سوزش ادرار، در قسمت پایین کمر یا پهلوها، معمولا در یک سمت بدن احساس درد کنید. علت این عارضه می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• بیماری‌های کلیوی: در برخی موارد، درد ممکن است در مرکز شکم ظاهر شود و به کشاله ران انتشار یابد. این وضعیت اغلب با تکرر ادرار دردناک همراه است. تشخیص و درمان زودهنگام در این موارد ضروری است. این مشکل می‌تواند در اثر بیماری‌های کلیه مانند سنگ کلیه ایجاد شود.
• عفونت: اگر عفونت به کلیه ها رسیده باشد، ممکن است علاوه بر درد پهلو و کمر علائمی مانند تب، ادرار بدبو، ادرار کدر یا خونی، تکرر ادرار ضعف، حالت تهوع و کاهش اشتها را نیز تجربه کنید.
• عفونت پروستات (پروستاتیت): التهاب پروستات ممکن است باعث درد پایین کمر یا درد مقعد، احساس فوری در ادرار کردن و… شود.
• کیست تخمدان: کیست‌های تخمدان که کیسه های کوچک پر از مایع هستند ممکن است باعث درد کمر هنگام ادرار، خونریزی غیرعادی واژینال و حساسیت پستان‌ها شود.

سوزش ادرار همراه با خون

وجود خون در ادرار یا «هماچوری» می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که بعضی اوقات با سوزش و ناراحتی هم همراه است. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

• بیماری‌های سنگ ادراری: این مشکل زمانی رخ می‌دهد که مواد معدنی در مجاری ادراری تشکیل می‌شوند. این بیماری‌ها شامل سنگ کلیه، سنگ مثانه و سنگ میزنای می‌شود.
• عفونت مجاری ادراری: همان‌طور که گفتیم، این مشکل ناشی از فعالیت باکتری‌ها در بخش‌های مختلف دستگاه ادراری است.
• التهاب مثانه: این عارضه شامل تورم و تحریک دیواره مثانه است که ممکن است منشا عفونی یا غیرعفونی داشته باشد.
• سرطان‌ها: برخی انواع تومورهای بدخیم نیز می‌توانند عامل سوزش ادرار همراه با خون باشند.
• سایر عوامل احتمالی که ممکن است باعث بروز این مشکل شوند:
• آسیب‌های فیزیکی: شامل ضربات شدید (مثلا در اثر سقوط یا تصادف) یا زخم‌های عمیق (مانند اصابت چاقو یا گلوله) است.
• آندومتریوز: بیماری است که در آن بافت رحمی در خارج از حفره رحم رشد می‌کند و می‌تواند علت سوزش ادرار و خون در ادرار در زنان باشد.

سوزش ادرار در پریودی

در مجموع، سوزش خفیف در ادرار موضوع شایعی در پریود محسوب می‌شود؛ اما برخی بیماری‌ها و اختلالات نیز می‌توانند علت سوزش ادرار بعد از پریودی باشند. این شرایط عبارتند از:

• اندومتریوز (رشد بافت رحمی خارج از آن)
• عفونت مجاری ادراری
• عفونت‌های مقاربتی

در صورت مشاهده علائم دیگری مانند افزایش ترشحات از واژن، ادرار کدر، خارش، ادرار بدبو و… باید به پزشک مراجعه نمایید؛ عفونت‌های ادراری حتی می‌تواند علت سوزش ادرار بعد از پریودی نیز باشد. تغییرات هورمونی و تغییر pH ادرار نیز می‌توانند علت سوزش ادرار قبل از پریودی باشند.

سوزش ادرار و بوی بد ادرار

بوی بد ادرار به تنهایی شاید دلایل بسیار ساده‌ و پیش پا افتاده‌ای مانند مصرف بعضی مواد غذایی داشته باشد؛ اما بعضی اوقات، مخصوصا اگر با سوزش همراه گردد، می‌تواند ناشی از یک مشکل جدی‌تر باشد. عوامل متعددی می‌توانند باعث این مشکل گردند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• عفونت مجاری ادراری
• کم آب بدن
• سنگ‌های ادراری مانند سنگ کلیه و مثانه
• دیابت (باعث بوی شیرین ادرار می‌گردد)
• فیستول مثانه (اختلالی که باعث ارتباط غیرطبیعی بین روده و مثانه می‌گردد)
• کتواسیدوز دیابتی (در این بیماری بدن به علت کمبود انسولین قادر به استفاده از گلوکز خون نیست؛ به همین علت، از چربی به عنوان سوخت استفاده کرده و باعث تولید کتون در ادرار می‌شود)

خطرات سوزش ادرار

شناسایی علت سوزش و درمان به موقع آن، برای پیشگیری از عوارض بعدی اهمیت بالایی دارد؛ زیرا برای مثال، اگر علت سوزش عفونت باشد، می‌تواند به سایر نقاط بدن گسترش یافته و خطرات جدی‌تری برای سلامت ایجاد کنند. یک عفونت ادراری درمان نشده ممکن است به کلیه‌ها سرایت کند؛ عفونت کلیه نیز می‌تواند باعث آسیب دائمی به کلیه‌ها شود یا منجر به سپسیس گردد که یک عارضه بسیار خطرناک است.

اگر در دوران بارداری دچار عفونت ادراری شوید و آن را درمان نکنید، می‌تواند خطر زایمان زودرس یا به دنیا آوردن نوزاد با وزن کم را افزایش دهد. علاوه بر این موارد، مشکلاتی مانند سرطان پروستات نیز در صورتی که به موقع تشخیص داده نشوند، درمان سخت‌تری پیدا می‌کنند و ممکن است زندگی شما را تهدید نمایند.

درمان سوزش ادرار

پیش از هر اقدامی، ابتدا باید پزشک باید علت سوزش و درد را تشخیص دهد. ممکن است پزشک شما داروهایی برای کاهش سوزش ادرار تجویز کند. داروهای آنتی بیوتیک می‌توانند عفونت‌های دستگاه ادراری، برخی عفونت‌های باکتریایی و برخی بیماری‌های مقاربتی را درمان کنند. علاوه بر این، ممکن است داروهایی برای کاهش التهاب مثانه نیز تجویز شود.

در مواردی که سوزش ادرار ناشی از عفونت باکتریایی باشد، معمولا ظرف چند روز پس از شروع مصرف دارو، درد و ناراحتی به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد. در این موارد بسیار مهم است که داروها را دقیقا مطابق دستور پزشک و تا پایان دوره درمان مصرف کنید.

اما در برخی بیماری‌ها مانند سیستیت بینابینی، روند درمان ممکن است به مراتب طولانی‌تر و پیچیده‌تر باشد. در چنین مواردی، تاثیر دارو معمولا با تاخیر بیشتری ظاهر می‌شود و ممکن است نیاز باشد بیمار تا چهار ماه به مصرف منظم داروها ادامه دهد تا کاهش قابل توجهی در علائم را مشاهده کند. توجه داشته باشید که در تمامی موارد، حتی اگر علائم زودتر از موعد برطرف شدند، باید دوره درمان را تا انتها ادامه دهید و با پزشک معالج خود در تماس باشید.

جمع بندی

سوزش ادرار می‌تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود که مهمترین آن‌ها شامل عفونت‌های مجاری ادراری، بیماری‌های مقاربتی، سنگ کلیه، حساسیت بینابینی، عفونت و التهاب واژن و… است. به همین دلیل، شناسایی علت آن برای درمان به موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

این عارضه می‌تواند با علائم دیگری مانند ترشح، تغییر رنگ و بوی ادرار، تکرر ادرار، درد کمر و پهلو و… همراه باشد. در صورتی که پزشک شما انجام آزمایش ادرار را برای شما تجویز کرده است، می‌توانید با هومکا تماس گرفته و از خدمات آزمایش در منزل برای انجام تست‌های پزشکی خود استفاده کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.

سوالات متداول

۱- علت سوزش ادرار در کودکان چیست؟

عفونت ادراری شایع‌ترین علت آن است که معمولا با تب همراه می‌شود. همچنین می‌تواند ناشی از تحریک ناحیه تناسلی توسط صابون یا مواد شوینده باشد.

۲- علت سوزش ادرار در مردان جوان چیست؟

انواع عفونت‌های ادراری یا مقاربتی می‌توانند باعث آن شوند؛ همچنین سایر عوامل مانند سنگ کلیه، آثار داروها و التهاب پروستات نیز می‌تواند باعث آن گردد.

۳- علت سوزش ادرار در کودکان پسر چیست؟

التهاب و عفونت مثانه، عفونت ادراری، شستشو با مواد شیمیایی یا حتی نگهداری ادرار برای مدت طولانی می‌تواند باعث آن شود.

۴- علت سوزش ادرار بعد از رابطه در مردان چیست؟

ممکن است ناشی از اصطکاک در رابطه جنسی، حساسیت به مواد و وسایل مورد استفاده، مقاربت خشن یا عفونت‌های مقاربتی باشد.

۵- علت سوزش ادرار و کمر درد در زنان چیست؟

عفونت یا سنگ کلیه می‌تواند باعث آن شود؛ همچنین عفونت مثانه نیز می‌تواند این علائم را ایجاد کند.

۶- علت سوزش ادرار اول صبح چیست؟

تجمع ادرار غلیظ در مثانه که معمولا به علت کم آبی بدن رخ می‌دهد شایع ترین علت آن است. عفونت‌های ادراری نیز ممکن است این عارضه را ایجاد کنند.

۷- علت سوزش ادرار بعد از سزارین چیست؟

استفاده از کاتتر، عوارض جانبی مسکن‌ها، بیهوشی یا آسیب‌های مرتبط با زایمان مانند زایمان نوزاد بزرگ، استفاده از فورسپس یا وکیوم می‌تواند باعث آن گردند. تغییرات هورمونی پس از زایمان نیز می‌تواند در به وجود آمدن آن موثر باشند.

۹- علت سوزش ادرار بعد از عمل پروستات چیست؟

التهاب و تورم مجاری پس از عمل شایع‌ترین علت آن بوده که معمولا موقتی است. همچنین عفونت نیز می‌تواند در جریان عمل و بعد از آن رخ دهد که با تب و لرز همراه می‌شود.

۱۰- علت سوزش ادرار بعد از عمل فتق چیست؟

آسیب به مجرای ادرار و بروز عفونت می‌تواند باعث ایجاد آن شود. در بعضی موارد، تورم موضعی نیز می‌تواند باعث این مشکل شود.

۱۱- علت سوزش ادرار بعد از عمل واریکوسل چیست؟

تحریک مجاری حین عمل می‌تواند باعث بروز آن گردد. هچنین عفونت نیز می‌تواند رخ دهد که به آنتی بیوتیک نیاز دارد. در برخی موارد، حساسیت به مواد بخیه نیز می‌تواند باعث این مشکل شود.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.