درد هنگام رابطه جنسی یا نزدیکی؛ علائم، تشخیص و دلایل بروز
در جوامع سنتی مانند جامعه ما، حرف زدن از مشکلات جنسی تا حدود زیادی با محدودیت‌های فرهنگی و احساس شرم همراه است. به همین دلیل ممکن است بسیاری از زنان که از مشکلاتی مانند درد هنگام رابطه جنسی رنج ببرند و کیفیت زندگی زناشویی آن‌ها تحت تاثیر قرار گرفته باشد، برای اظهار و درمان آن احساس ناراحتی داشته باشند. با این حال، در سال‌های اخیر با تغییر تدریجی دیدگاه‌های جنسی، تعداد زنانی که با شکایت از درد هنگام رابطه جنسی به پزشک مراجعه می‌کنند، افزایش یافته است. ما قصد داریم در این مقاله، شما را با این عارضه، علائم، علل و تشخیص و درمان آن آشنا سازیم تا با آگاهی بیشتری برای افزایش کیفیت روابط خود تصمیم بگیرید.
درد هنگام رابطه جنسی با نزدیکی چیست؟ (دیسپارونی)
درد هنگام رابطه جنسی به معنای احساس درد، سوزش یا ناراحتی در ورودی واژن یا ناحیه عمقی کشاله ران در حین رابطه جنسی است که در اصطلاح علمی به آن «دیسپارونی» گفته می‌شود. درد هنگام نزدیکی ممکن است از همان اولین رابطه جنسی ایجاد شود یا حتی پس از سال‌ها رخ دهد.
این عارضه در برخی موارد می‌تواند علل ساده‌ای داشته و به راحتی قابل درمان و پیشگیری باشد؛ اما در بعضی موارد نیز علل جدی‌تری دارد که باید به سرعت درمان شوند. بانوانی که رابطه جنسی دردناک دارند باید ابتدا با معاینه زنان معاینه شوند تا علت دقیق آن مشخص گردد؛ در صورتی که درد در ابتدای واژن احساس شود به آن دیسپارونی سطحی گفته می‌شود؛ اما در صورتی که با دخول عمیق، درد عمدتا در ناحیه کشاله ران احساس گردد، به آن دیسپارونی عمقی می‌گویند.
مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد چسبندگی رحم
علائم درد هنگام نزدیکی
درد هنگام رابطه جنسی عمدتا به صورت درد در ناحیه تناسلی یا لگن ظاهر می‌شود که می‌تواند بعد از رابطه نیز همچنان ادامه داشته باشد. علائمی درد واژن هنگام رابطه می‌تواند در هر فرد تا حدودی متفاوت باشد که شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- احساس درد شدید در ابتدای واژن هنگام دخول
- ناراحتی یا درد هنگام استفاده از تامپون
- احساس درد عمیق در ناحیه لگن حین رابطه جنسی
- درد مداوم به صورت سوزن در حین یا بعد از مقاربت
- درد ضربان‌دار که ممکن است تا ساعت‌ها پس از مقاربت نیز ادامه یابد.
- انقباضات یا اسپاسم غیر ارادی در عضلات کف لگن
- کاهش میل جنسی به دلیل درد
- استرس عاطفی، اضطراب یا تنش رابطه
مطالعه بیشتر: دلایل درد زیر شکم زنان
علت درد در رابطه زناشویی
درد هنگام رابطه جنسی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- عفونت‌های واژن، آبسه بارتولین(Bartholin’s cyst)، تبخال تناسلی یا زگیل
- تنگی‌های آناتومیک مادرزادی در ورودی واژن
- سندرم وستیبولیت وولوار (التهاب دهانه ورودی واژن)
- ضعف بافت‌ها پس از زایمان یا جراحی واژن که اصلی‌ترین عامل درد هنگام نزدیکی بعد از سزارین است.
- کاهش ترشحات واژن، خشکی واژن و آسیب بافتی ناشی از کمبود هورمون استروژن در دوران یائسگی
- افتادگی رحم، افتادگی مثانه (سیستوسل) یا افتادگی دیواره پشتی واژن (رکتوسل)
- واکنش آلرژیک به کاندوم مورد استفاده در هنگام مقاربت جنسی
- چسبندگی‌هایی که به دلیل اندومتریوز یا جراحی قبلی در ناحیه لگن ایجاد می‌شوند
- ساختارهای توموری واژن، فرج یا سایر اندام های لگنی
- داشتن آمیزش جنسی قبل از آمادگی کامل (در رابطه جنسی که تحریک به خوبی رخ می‌دهد، ترشحات واژن زیادتر و خشکی و تحریک واژن کمتر می‌شود)
- بیماری‌های مزمن مقعد و رکتوم مانند شقاق مقعد، فیستول، بواسیر، بیماری‌های التهابی مزمن روده یا یبوست
- مشکلات روانی، تجربیات بد در مورد تمایلات جنسی، محدودیت‌های فرهنگی مربوط به زندگی جنسی، واژینیسموس و…
مطالعه بیشتر: پولیپ رحم چیست؟
علل روانی دخول دردناک
درد هنگام رابطه جنسی ممکن است گاهی به دلایل روانی ایجاد شود که معمولا ۳۰ درصد موارد را شامل می‌گردد. شرایطی مانند واژینیسموس (Vaginismus) به طور خاص می‌تواند باعث ایجاد درد در نتیجه انقباض غیرارادی عضلانی در طول رابطه جنسی شود. این وضعیت اغلب باعث می‌شود که زن با وجود میل به رابطه جنسی، به دلیل درد و ناراحتی نتواند آن را کامل کند. علاوه بر این، افرادی که آزار جنسی را تجربه کرده‌اند ممکن است در طول رابطه جنسی درد و ناراحتی بیشتری را تجربه کنند. عوامل روانشناختی، به ویژه اضطراب، افسردگی یا عدم اعتماد به نفس جنسی نیز می‌توانند باعث ایجاد درد دخول شوند.
دلیل فیزیکی درد هنگام نزدیکی
در ۷۰ درصد موارد دلایل فیزیکی عامل ایجاد درد هنگام رابطه جنسی هستند. اما این دلایل می‌توانند دامنه بسیاری گسترده‌ای داشته باشند. برای مثال، دردی که در ابتدای واژن هنگام ورود آلت تناسلی احساس می‌شود، معمولا با دردی که در عمق احساس می‌شود دلیل متفاوتی دارد. موضوع دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که آیا درد تجربه شده هر بار در حین مقاربت احساس می‌شود یا فقط گاهی بروز می‌کند؟
جدای از این موارد، احساس درد ممکن است به دلیل پوزیشن نامناسب رابطه نیز تجربه شود. به طور کلی، دردهای فیزیکی شامل سه دسته زیر هستند:
- مشکلات مربوط به رحم، تخمدان‌ها و لوله‌ها (کیست، میوم، عفونت و آبسه)
- جراحی‌های انجام شده (آپاندکتومی، سزارین، جراحی میوم)
- بیماری اندومتریوز (نوعی اختلال رحمی دردناک)
برای جلوگیری از درد دخول چه کنیم؟
برای جلوگیری از بروز درد شکم هنگام نزدیکی، می‌توانید به نکات زیر دقت کنید:
- برای رفع خشکی واژن از روان کننده‌هایی که برای رابطه جنسی تولید می‌شوند استفاده نمایید.
- گاهی اوقات کافی است یک موقعیت راحت انتخاب کنید که باعث ناراحتی یا درد نشود.
- اگر علل درد روانی باشد، مشورت با یک روان درمانگر مفید است.
- سعی کنید پیش از دخول، به برانگیختگی جنسی کامل برسید.
- هنگامی که همراه با درد، علائم ناخوشایند دیگری نیز وجود دارد، باید برای یافتن علت دقیق و شروع درمان به متخصص زنان مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر: تیر کشیدن و درد واژن
نحوه تشخیص درد هنگام رابطه جنسی
برای تشخیص دیسپارونی، ابتدا باید یک شرح حال دقیق از بیماری که از درد در رابطه زناشویی شکایت دارد گرفته شود. پس از دریافت شرح حال، معاینه فیزیکی به دقت انجام می‌گردد. این معاینه‌ها مشخص می‌کند که آیا این ناهنجاری‌های مادرزادی مانند مشکلات پرده بکارت وجود دارد یا عوامل دیگری عامل درد هستند.
مشکلاتی مانند کیست بارتولین و کندیلومات را می‌توان صرفا با معاینه بالینی تشخیص داد؛ اما حتی اگر هیچ علامت دیگری نیز وجود نداشته باشد، معاینات لگنی ضروری است. در این معاینه، پزشک از وسیله‌ای به نام «اسپکولوم» برای یافتن موقعیت دقیق و شدت درد استفاده می‌کند. با این حال، سونوگرافی واژینال نیز در بیمارانی که درد عمیق را تجربه می‌کنند، مورد نیاز است. به کمک سونوگرافی، می‌توان وجود کیست یا میوم را که باعث درد در شکم می‌شوند را بررسی نمود.
درمان درد و سوزش در هنگام نزدیکی
به کمک روش‌های درمانی امروزی، درمان درد هنگام رابطه جنسی دیگر مانند گذشته دشوار نیست. با این حال، برای درمان دیسپارونی، مهم است که ابتدا توسط یک متخصص زنان معاینه شوید؛ زیرا علت بروز این عارضه در انتخاب روش درمانی آن بسیار اهمیت دارد. به طور کلی، رایج‌ترین روش‌های درمانی برای کسانی که در حین مقاربت دچار درد می‌شوند به شرح زیر است:
۱- درمان دارویی
آنتی بیوتیک‌ها و داروهای واژینال برای درمان عفونت‌هایی مانند ترشحات واژن و واژینیت ترجیح داده می‌شوند. با این حال، در مواردی مانند کیست تخمدان و میوم، ممکن است به جراحی نیاز باشد. اگر مشکل خشکی واژن باشد، می‌توان از داروهایی به شکل شیاف، کرم، ژل و اسپری در واژن استفاده کرد. با این حال، باید مراقب بود که چنین روان‌کننده‌هایی بر پایه آب باشند. برای مشکلات ناشی از یائسگی معمولا مصرف استروژن تجویز می‌شود.
۲- جراحی
سندرم وستیبولیت وولوار (التهاب دهانه ورودی واژن) معمولا در مراحل اولیه ازدواج باعث بروز درد هنگام رابطه جنسی می‌شود و موثرترین روش برای حل این مشکل مداخله جراحی است. پس از تشخیص بیماری، بیماران ابتدا تحت یک بی حسی موضعی راحتی و بدون درد قرار می‌گیرند و سپس قسمتی از ناحیه ورودی واژن برداشته شده و ورودی کمی باز می‌گردد.
۳- سایر روش ها
برخی افراد، مشکل جسمانی خاصی ندارند، بلکه منشا درد آن‌ها روانی است. معمولا درمان‌های دارویی معمولی، برای درمان دردهایی که علل روانی دارند هیچ سودی نخواهند داشت. در چنین مواردی، مراجعه به روانپزشک یا روانشناس توصیه می‌شود.
مطالعه بیشتر: عفونت قارچی واژن
معرفی انواع قرص برای کاهش درد دخول
بسته به علت بروز درد هنگام رابطه جنسی، داروهایی که برای آن تجویز می‌گردد نیز متفاوت است. برخی از رایج‌ترین داروهایی که برای درمان این عارضه استفاده می‌شوند عبارت است از:
- مسکن: ممکن است داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب تجویز گردد.
- آنتی بیوتیک: آنتی بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول و آزیترومایسین برای درمان عفونت‌های واژینال تحویز می‌شوند.
- اسپمیفن: درمان خشکی واژن به ویژه در یائسگی
- قرص‌های ضد اضطراب: قرص‌هایی مانند دولوکستین، فلوکستین و پاروکستین برای درمان اضطراب و افسردگی تجویز می‌شوند که به طور غیرمستقیم روی رابطه جنسی نیز تاثیر می‌گذارند.
مصرف هیچ یک از این داروها به صورت خودسرانه مجاز نیست؛ بلکه باید ابتدا توسط پزشک معاینه شوید و پس از تشخیص علت، مناسب‌ترین درمان آغاز شود.
پیشگیری از درد هنگام نزدیکی و دخول
به طور کلی، با پیروی از چند توصیه پزشکی می‌توانید از نارحتی در ناحیه تحتانی شکم، واژن و درد رحم بعد از نزدیکی پیشگیری کنید یا آن را از بین ببرید. دریافت اطلاعات جنسی صحیح از کودکی با تربیت مناسب والدین، ایجاد نگرش مثبت نسبت به جنبه‌های جنسی زندگی و رشد هماهنگ روانی- جنسی افراد می‌تواند به پیشگیری از عوامل روانی این مشکل کمک کند.
فعالیت منظم زناشویی نیز می‌تواند از بروز درد هنگام رابطه جنسی تا حدودی پیشگیری نماید. روابط منظم زناشویی باعث گردش خون بهتر و فعال کردن تولید آندروژن در بدن زنان می‌شود؛ این هورمون باعث شادی شده و خلق و خو را بهبود می‌بخشد؛ همچنین می‌تواند به ارگاسم بهتر و میل جنسی بیشتر کمک کند. زنانی که رابطه جنسی منظمی دارند کمتر از تغییرات آتروفیک و درد دیسپارونیک شکایت دارند.
برای جلوگیری از ایجاد اختلالات پاتولوژیک، باید از استرس که به عنوان محرک درد محسوب می‌شود، جلوگیری کرد. بنابراین سعی کنید فشارهای روانی خود را کنترل کرده و در صورت نیاز به روان‌درمانگر مراجعه نمایید.
همچنین استفاده از لباس‌های زیر نخی، پوشیدن لباس‌های راحت و گشاد، استفاده از محصولات پاک‌کننده با pH مناسب هنگام شستن اندام‌های تناسلی، خشک کردن اندام‌های جنسی از سمت جلو به پشت پس از توالت، محافظت از ناحیه تناسلی در برابر تعریق و رطوبت، استفاده از روان‌کننده در صورت خشکی و پرهیز از روابط جنسی کنترل نشده نیز می‌تواند از بروز عفونت‌هایی که علت درد و سوزش در هنگام نزدیکی هستند پیشگیری نماید.
مطالعه بیشتر: خونریزی بعد از رابطه جنسی
آیا درد هنگام نزدیکی نشانه بارداری است؟
درد هنگام نزدیکی به خودی خود نمی‌تواند نشانه بارداری باشد و غالبا ناشی از سایر عوامل است؛ اما بارداری نیز می‌تواند گاهی باعث بروز این درد باشد. درد خفیف در بعضی بانوان در هفته‌های اول شروع می‌شود؛ بنابراین در صورتی که به بارداری خود مشکوک هستید و این درد با سایر علائم مانند توقف قاعدگی، حالت تهوع، افزایش ادرار و… همراه است، لازم است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. درد زیر شکم به مرور زمان بیشتر می‌شود و در سه ماهه دوم و سوم در اغلب زنان به خوبی احساس می‌گردد.
آیا در درد زیرشکم هنگام رابطه از روان کننده‌ها استفاده کنیم؟
در صورتی که درد و سوزش هنگام رابطه جنسی ناشی از خشکی واژن باشد، یکی از بهترین روش‌ها برای رفع آن، استفاده از روان‌کننده‌ها است. خشکی واژن که می‌تواند در اثر تغییرات هورمونی، یائسگی، بیماری، مصرف دارو یا عدم تحریک کافی ایجاد شود، باعث افزایش اصطکاک در حین رابطه و در نتیجه بروز درد و سوزش می‌شود. روان‌کننده‌ها با مرطوب و روان کردن سطح داخلی واژن، می‌توانند تا حدود بسیار زیادی از درد هنگام رابطه جنسی پیشگیری نمایند؛ البته توجه شود که حتما از روان‌کننده پایه آب استفاده کنید تا هیچگونه عوارضی متوجه اندام تناسلی شما نگردد.
مطالعه بیشتر: علت خارش واژن
جمع بندی
درد هنگام رابطه جنسی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. از رایج‌ترین علل ایجاد آن می‌توان به عفونت، تنگی‌های آناتومیک مادرزادی، التهاب دهانه واژن، خشکی واژن یا عوامل روانی اشاره کرد. این عارضه می‌تواند با علائم دیگری مانند احساس درد شدید هنگام دخول، ادامه داشتن درد پس از رابطه، وجود درد ضربان دار، افزایش استرس، تغییرات خلق و خو و… همراه باشد. برای تشخیص علت این اختلال، ابتدا توسط پزشک تحت معاینه قرار می‌گیرید و در صورت لزوم معایعات لگنی و سونوگرافی نیز انجام می‌شود. بسته به علت درد هنگام نزدیکی، ممکن است پزشک شما استفاده از درمان دارویی یا عمل جراحی را تجویز نماید. چنانچه به اطلاعات بیشتری در این زمینه نیاز دارید با هومکا تماس بگیرید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
