غدد لنفاوی و بیماری‌های مرتبط به آن

 

همه ما احتمالاً واژه غدد لنفاوی را شنیده‌ایم اما ممکن است با وظایف این سیستم و اهمیتی که در سلامتی ما دارد آگاهی کافی نداشته باشیم. جالب است بدانید این سیستم از قوی‌ترین شبکه‌های پاک‌سازی سموم مختلف مانند آلاینده‌های هوایی، افزودنی‌های مضر غذایی، ذرات دارویی، سموم سیگار و حشره‌کش‌ها در بدن است. جالب‌تر اینکه اولین پاسخ‌های سیستم ایمنی بر ضد عوامل ویروسی و باکتریایی از غدد لنفاوی آغاز می‌شود. بنابراین تقویت این غدد و کوشا بودن در حفظ سلامت آن‌ها می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی نقش بسزایی داشته باشد.

غدد لنفاوی چیست؟

غدد لنفاوی و یا همان گره‌های لنفاوی ساختارهای لوبیایی شکل کوچکی هستند که عضوی از سیستم ایمنی بدن به‌حساب می‌آیند. وظیفه این غده‌ها بررسی و پایش مایعی است که در سیستم لنفاوی جریان دارد و از طریق عروق لنفاوی به این غدد وارد می‌شوند. غدد لنفاوی حاوی تعداد بالایی گلبول‌های سفید هستند که کار مبارزه با میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا را بر عهده دارند.

این غده‌ها از طریق عروق لنفاوی به هم متصل هستند. عروق لنفاوی حاوی یک مایع شفاف است که خارج از جریان خون در بدن به گردش درمی‌آید و وظیفه آن انتقال مایع میان بافتی از تمام اعضای بدن به غده‌های لنفاوی جهت فیلتر کردن و بررسی آلودگی‌های میکروبی است.

در صورت ورود هرگونه عامل بیگانه به بدن، سیستم لنفاوی به‌سرعت از عوامل بیگانه نمونه‌برداری می‌کند و آن را به غدد لنفاوی هدایت می‌کند. در غدد لنفاوی گلبول‌های سفید با شناسایی عوامل بیگانه شروع به فعال‌سازی سایر سلول‌های سیستم ایمنی کرده و بدین ترتیب یک مبارزه همه‌جانبه بر ضد میکروب‌ها شکل می‌گیرد.

غدد لنفاوی در کجای بدن قرار دارند؟

غدد لنفاوی در سراسر بدن پخش هستند اما در محل‌های خاصی مثل زیر بغل، گردن، کشاله ران، بالای شکم و مدیاستن (ناحیه بین ریه‌ها) تراکم بالاتری دارند. تورم غدد لنفاوی در زیر بغل، گردن و کشاله ران اغلب قابل احساس است اما تورم غدد مدیاستن و بالای شکم فقط با آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی آشکار می‌شوند.

غدد لنفاوی مدیاستن در مرکز قفسه سینه بین ریه‌ها قرار دارند. غدد لنفاوی مدیاستن قابل‌لمس نیستند، اما می‌توان آن‌ها را با روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا توموگرافی (PET) مشاهده کرد.

علت تورم و برجستگی غدد لنفاوی چیست؟

غدد لنفاوی متورم معمولاً نتیجه عفونت باکتریایی یا ویروسی است. گره‌های لنفاوی نقش حیاتی در مبارزه سیستم ایمنی با عفونت‌ها ایفا می‌کنند. غدد لنفاوی همانند یک سیستم پایش و نظارت قوی، ورود هرگونه عامل بیگانه به بدن را رصد کرده و در سریع‌ترین زمان ممکن به سیستم ایمنی گزارش می‌دهند.

این غدد در شرایط عفونی بزرگ‌تر شده و سلول‌های ایمنی بیشتری را در خود جای می‌دهند. دلیل این برجستگی، زیادشدن تعداد سلول‌های سفید برای مبارزه با عوامل بیگانه است. گره‌های لنفاوی گردن، زیر بغل و کشاله ران معمولاً زودتر و بیشتر از سایر غدد لنفاوی تحت تأثیر عفونت قرار می‌گیرند و برجستگی و تورم در آن‌ها بیشتر رخ می‌دهد. در اغلب موارد، با فروکش کردن التهاب و عفونت در بدن غدد لنفاوی نیز به حالت اولیه خود بازمی‌گردند.

عوامل متعددی ازجمله سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت گوش، بیماری سل و عفونت لثه‌ها قادرند باعث تورم غدد لنفاوی شوند. در موارد نادری این بزرگ‌شدگی می‌تواند ناشی از بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان لنفاوی نیز باشد. میزان تورم غدد بسته به‌شدت عفونت و یا التهاب متفاوت است به صورتی که امکان دارد غده به‌اندازه یک‌دانه نخودفرنگی و یا یک لوبیا و یا حتی بزرگ‌تر شود. هر چه بیماری وخیم‌تر باشد تورم غده و درد آن نیز بیشتر خواهد بود.

سرطان غدد لنفاوی

بروز بدخیمی‌ها مثل انواع سرطان‌های سیستم لنفاوی سبب بزرگ شدن غدد لنفی در بسیاری از اعضای بدن می‌شود. سرطان غدد لنفاوی به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند. سرطان‌های لنفاوی یا از خود غده‌های لنفاوی سرچشمه می‌گیرد و یا ممکن است از جایی خارج از سیستم لنفاوی به این سیستم سرایت کرده باشد. برای نمونه بدخیمی‌های پستان موجب تورم گره‌های زیر بغل شده و سرطان تیروئید و حنجره باعث برجستگی غدد گردن می‌شوند.

سرطان‌هایی که منشأ آن‌ها خود غدد لنفاوی باشند را لنفوم می‌گویند. در لنفوم سلول‌های سفیدی به نام لنفوسیت دچار تکثیر خارج از کنترل شده و خصلت سرطانی به خود می‌گیرند. سرطان لنفوما خود به دو گروه لنفوم هاجکین و لنفوم غیرهاجکین تقسیم‌بندی می‌شود. تفاوت اصلی این دو نوع سرطان در نوع سلول‌های سفیدی است که دچار بدخیمی می‌شوند. پزشکان نوع سرطان را با بررسی سلول‌های سرطانی شده در زیر میکروسکوپ تشخیص می‌دهند.

علائم سرطان غدد لنفاوی

علائم لنفوم هاجکین شامل موارد زیر است:

• برجستگی‌های زیرپوستی به‌خصوص در گردن، زیر بغل و کشاله ران
• تب‌های ناپیوسته و مقطعی
• تعریق شبانه
• کاهش وزن شدید
• خارش پوستی
• احساس خستگی و کسالت
• کاهش اشتها
• سرفه، تنگی نفس، درد قفسه سینه

اما علائمی که براثر سرطان لنفوم غیرهاجکین ایجاد می‌شود به‌صورت زیر است:

• غدد لنفاوی متورم
• تب و لرز
• کاهش وزن
• خستگی و ضعف
• شکم برآمده
• احساسی سیری زودرس
• احساس فشار بر قفسه سینه
• کاهش حجم تنفسی، تنگی نفس و سرفه
• عفونت‌های شدید مکرر
• کبود شدگی آسان پوست بر ا ثر ضربه و خونریزی‌های مکرر
• تب‌های ناپیوسته بدون عفونت
• تعریق شبانه
• کاهش وزن

عوامل زمینه‌ساز ابتلا به سرطان غدد لنفاوی

هرکدام از عوامل زیر قادرند در ایجاد سرطان‌های لنفاوی سهم داشته باشند. معمولاً با کنار هم قرار گرفتن چند عامل در گذر زمان سلول‌های غدد لنفاوی دچار نقص در چرخه سلولی شده و کنترل تکثیر و تقسیم خود را از دست می‌دهند. این عوامل شامل موارد زیر است:

• ضعف سیستم ایمنی و ناتوانی آن در تخریب سلول‌های سرطانی شده
• جهش‌های ایجادشده در DNA سلول‌های سفید سیستم ایمنی
• اختلال در تقسیم سلولی به دلیل شرایط وراثتی و حساسیت ژنتیکی فرد
• قرارگیری بلندمدت در معرض مواد شیمیایی و یا رادیواکتیو
• ویروس ایدز و تضعیف تدریجی توان دفعی بدن
• بیماری‌های خود ایمن مزمن
• عفونت‌های مزمن و مکرر
• عفونت مزمن هلیکوباکترپیلوری
• درگیر شدن لنفوسیت‌ها و اختلال در تکثیر آن‌ها تحت تأثیر ویروس هپاتیت C
• بازه سنی ۱۵ تا ۳۰ سالگی و نیز بالای ۵۰ سال در لنفوم هوچکین
• تأثیر جنسیت به‌ویژه سرطان هوچکین در مردان
• تأثیر عفونت ویروس اپشتین بار در بروز لنفوم هوچکین

درد و تورم غدد لنفاوی گردن و زیر فک نشانه چیست؟

این نوع غدد بر اساس محل قرارگیری با بیماری‌های خاصی در ارتباط هستند و معمولاً با بررسی چشمی یا لمس کردن قابل‌تشخیص هستند:

• غدد قدامی گردن:  این گره‌های لنفاوی در جلوی گردن قرار دارند و معمولاً در هنگام سرماخوردگی یا عفونت استرپتوکوک متورم می‌شوند
• خلفی گردن: در پشت گردن قرار دارند و اغلب براثر مونونوکلئوز عفونی دچار تورم می‌شوند
• غدد لنفاوی پس سری: در پشت گردن و در پایه جمجمه قرار دارند و با عفونت‌هایی مانند HIV متورم می‌شوند

در برخی افراد، غدد لنفاوی زیر فک یا چانه به دلایل مختلفی متورم و دردناک می‌شوند و این سؤال پیش می‌آید که علت برجسته شدن این ناحیه چیست؟ در بسیاری اوقات تورم غدد زیر فک نشانه بیماری خطرناکی نیست و احتمالاً ناشی از یک التهاب موقت، آلرژی و یا یک عفونت ساده است. این توده بسته به نوع عامل ایجادکننده آن می‌تواند بزرگ، کوچک، نرم و ژله‌ای و یا سخت و جامد باشد.

پوست ناحیه اطراف آن نیز ممکن است با لمس کردن دردناک و یا بدون درد باشد. این توده‌ها معمولاً به دلیل پاسخ سیستم ایمنی به میکروب‌های واردشده به بدن ایجاد می‌شوند. سلول‌های ایمنی به‌ویژه لنفوسیت‌ها در پاسخ به عفونت گسترش می‌یابند و باعث تورم و برآمدگی غده می‌شوند. معمولاً تورمی که ناشی از عفونت‌های باکتریایی باشد با گلودرد، آبریزش بینی، بزرگ شدن لوزه‌ها و یا التهاب لثه همراه است. پس از حذف عوامل میکروبی با درمان آنتی‌بیوتیکی، برآمدگی و تورم نیز برطرف می‌شود.

علت درد و برآمدگی در پشت گوش چیست؟

در برخی شرایط ممکن است در پشت گوش خود احساس درد کنید و با لمس کردن آن متوجه وجود یک برجستگی دردناک شوید. توده‌های پشت گوش به دلایل مختلفی ایجاد می‌شوند که شایع‌ترین آن‌ها آبسه میکروبی، التهاب غدد لنفاوی، عفونت گوش، حساسیت و یا انواع سرطان‌ها است. در صورت مشاهده چنین توده‌هایی از خوددرمانی و مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها خودداری نمائید.

با مراجعه به پزشک و تشخیص زودهنگام، بیماری به‌خوبی قابل‌کنترل و درمان خواهد بود اما با مزمن شدن بیماری شرایط درمان نیز دشوارتر می‌شود. برخی اوقات دلیل این برآمدگی‌ها ناشی از بیماری غدد لنفاوی است که در پشت گوش نمایان می‌شوند. این برجستگی‌ها حاوی مقادیر بالایی سلول‌های سفید خونی هستند و ممکن است به اندازه یک نخودفرنگی و یا بزرگ‌تر باشند. شایع‌ترین دلیل چنین برآمدگی‌هایی شامل عفونت‌های انگلی، سرماخوردگی، گلودرد چرکی، عفونت گوش و سینوزیت است. پس از درمان عامل عفونت تورم نیز برطرف می‌شود.

علت پدید آمدن توده‌های متورم در زیر بغل چیست؟

بین ۱۰ تا ۴۰ غدد لنفاوی در زیر بغل وجود دارد. عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مختلفی در بروز تورم غدد زیر بغل نقش دارند و در موارد کمتر، سرطان سینه در زنان عامل تورم غدد این ناحیه است. ارزیابی این غدد در تشخیص سرطان سینه مهم است و هنگامی‌که سلول‌های سرطانی از تومور پستان جدا ‌شوند، ابتدا گره‌های زیر بغل را آلوده می‌کنند. تورم این گره‌ها معمولاً با لمس یا بررسی چشمی قابل‌تشخیص است. شایع‌ترین دلایل این برجستگی‌ها شامل موارد زیر هستند:

• لیپوما: یکی دیگر از دلایل شایع برجستگی‌های زیر بغل جمع شدن چربی در این ناحیه است که به شکل یک کیست کوچک نمایان می‌شود. این نوع برجستگی‌ها دردناک و سرطانی نیستند اما رشد سریعی دارند
• عفونت‌های قارچی: عدم رعایت نظافت فردی سبب بروز عفونت‌ قارچی در ناحیه زیر بغل شده که با تحریک لایه‌های بالایی پوست و ایجاد التهاب سبب تورم و زخم می‌شود
• عفونت‌های باکتریایی: در برخی عفونت‌ها غدد لنفاوی زیر بغل برجسته شده و حالت دردناک به خود می‌گیرند که با درمان عفونت برجستگی و درد نیز برطرف می‌شود
• سرطان: در موارد نادری تورم و درد در غدد لنفاوی زیر بغل نشانه‌ای از وجود سرطان لنفاوی است. این نوع برآمدگی‌ها با سرطان سینه، سرطان دستگاه تنفسی و لنفوم در ارتباط هستند

• بیماری لایم: بیماری لایم از طریق بزاق گونه‌های خاصی از کنه گسترش می‌یابد. یکی از علائم اولیه بیماری لایم تورم و درد غدد لنفاوی است که ممکن است ۳ تا ۳۰ روز پس از نیش کنه ظاهر شود

سایر عفونت‌های باکتریایی که می‌توانند باعث تورم و درد غدد لنفاوی شوند، عبارت‌اند از:

• عفونت کلامیدیا
• سیفلیس
• بیماری سل
• مونونوکلئوز عفونی
• کیست‌ها
• مواد حساسیت‌زا
• سلولیت

علت تورم غدد لنفاوی کشاله ران چیست؟

• عفونت دستگاه ادراری: عفونت این مجاری می‌تواند غدد لنفاوی پا را تحت تأثیر قرار دهد و موجب برجستگی آن‌ها شود
• سیستیت: یک التهاب خاص در مثانه بوده که عمدتاً ناشی از عفونت‌های باکتریایی است اما بر اثر تحریک مواد و عناصر شیمیایی نیز بروز می‌کند.
• تبخال تناسلی: غالباً با علائمی شبیه به آنفولانزا بروز می‌کند و موجب برآمدگی گره‌های لنفاوی در کشاله ران می‌شود
• سوزاک: یک عفونت شایع دستگاه تناسلی که غالباً بدون علامت بوده اما در برخی شرایط سبب ترشحات چرکی و ادرار دردناک می‌شود

ورم کلی غدد لنفاوی در سرتاسر بدن نشانه چیست؟

ورم سرتاسری غدد لنفاوی در بدن می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به یک بیماری خودایمن مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس و یا یک عفونت غیرمعمول نظیر مونونوکلئوز و ایدز باشد. این بیماری‌ها با درگیر کردن سیستم ایمنی در تمام اعضای بدن سبب تکثیر بیش‌ازحد و تجمع بالای لنفوسیت‌ها در گره‌های لنفاوی می‌شوند که نتیجه آن برجسته شدن غدد در تمام اعضای بدن است.

عفونت‌های معمول مانند بیماری‌های حلق و بینی و یا عفونت لثه، آنفولانزا و سرماخوردگی هرکدام سبب تورم غدد ناحیه خاصی از بدن مثل غدد گردن و یا پشت گوش می‌شوند. اما متورم شدن سرتاسری غدد لنفاوی از بیماری‌هایی منشأ می‌گیرد که سبب ضعف کلی و تدریجی سیستم ایمنی شده باشند.

تورم غدد لنفاوی گردن در کودکان

در حالت طبیعی و نرمال، غدد لنفاوی گردن در کودکان با لمس پوست قابل تشخیص نیستند اما گاهی به دلایل مختلف مثل عفونت ویروسی، اندازه این غده‌ها بیشتر می‌شود به‌طوری‌که می‌توان آن را با انگشتان لمس کرد. علت‌های مختلفی برای متورم شدن غده‌های لنفاوی در کودکان وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

• ابتلا به بعضی از عفونت‌های تنفسی منجر به بزرگ شدن غدد لنفاوی بدن به‌ویژه غده‌های گردنی در کودکان می‌شود
• عفونت ویروسی گلو شایع‌ترین علت تورم گره‌های گردن است. گره‌های متورم معمولاً ۲۵-۱۲ میلی‌متر عرض دارند و در هر دو طرف بدن به شکل یکسانی ظاهر می‌شوند
• عفونت باکتریایی گلو نیز از دلایل بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن در کودکان است. گره‌های متورم ناشی از عفونت باکتریایی گلو معمولاً در یک طرف گردن دیده می‌شوند. این نوع غدد متورم می‌توانند بسیار بزرگ شوند و اندازه آن‌ها به بیش از ۲۵ میلی‌متر هم برسد
• پوسیدگی دندان یا آبسه نیز علت دیگر بزرگ شدن غده‌های لنفاوی گردنی هستند. این غده‌های برجسته معمولاً در پایین استخوان فک قرار دارند و به لمس شدن حساس هستند. در این نوع عفونت‌ها فقط یک گره درگیر می‌شود و معمولاً قسمت پایین صورت نیز در ناحیه عفونی دندان متورم می‌شود

آزمایش‌های تشخیصی سرطان‌های غدد لنفاوی

 معاینه فیزیکی

در معاینات اولیه توسط پزشک با توجه به‌سختی، اندازه و سرعت رشد غده، امکان تشخیص اولیه امکان‌پذیر است. پزشک با معاینه غدد گردن، زیر بغل و کشاله ران و وجود سایر علائم در بدن به دنبال پیدا کردن علل احتمالی بیماری ازجمله عفونت، التهاب و یا سرطان است.

آزمایش خون

در آزمایش خون CBC تعداد سلول‌های خونی ازجمله انواع گلبول‌های سفید شمارش می‌شوند. در این آزمایش افزایش تعداد لنفوسیت‌های خونی بیش از مقدار نرمال می‌تواند علامت عفونت و یا سرطانی شدن گلبول‌های سفید باشد.

روش‌های تصویربرداری از قفسه سینه

در این تصویربرداری‌ها که از اشعه ایکس و امواج صوتی استفاده می‌شود و تصاویر واضح از غدد سینه به دست می‌آید که برای تشخیص علت متورم شدن و یا تعیین مرحله و سطح گستردگی لنفوما از آن استفاده می‌شود.

سی‌تی‌اسکن

این روش برای عکس گرفتن از اعضای مختلف بدن ازجمله گردن، قفسه سینه، لگن و شکم به‌منظور تشخیص تورم در لنفوم هوچکین مورداستفاده قرار می‌گیرد.

تصویربرداری به روش MRI

از این تصویربرداری مغناطیسی برای تهیه عکس‌های بافتی از غدد استفاده می‌شود. پزشک با بررسی این تصاویر تغییر شکل بافتی و میزان درگیر شدن غدد را ارزیابی می‌کند.

بیوپسی

این آزمایش روشی قطعی و نهایی برای تشخیص لنفوم هوچکین است. در این روش پزشک ممکن است بخشی از غده و یا تمام آن را جهت نمونه‌برداری خارج نماید. نمونه دریافت شده به‌منظور ارزیابی سلول‌های سرطانی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود.

درمان تورم غدد لنفاوی

برجستگی‌ها و تورم غدد لنفاوی غالباً منشأ عفونی داشته و پزشک با معاینه و انجام آزمایش‌های لازم دوره درمانی را آغاز خواهد کرد. برای مثال اگر تورم در گردن با گلودرد همراه باشد با انجام نمونه‌برداری عوامل دخیل ازجمله وجود باکتری‌های استرپتوکوک بررسی می‌شود. در چنین مواردی دوره درمانی آنتی‌بیوتیکی برای برطرف کردن عفونت و فروکش نمودن تورم ضروری است.  پزشک معمولاً با یک سوزن بیوپسی، مقداری از بافت غده را خارج کرده و برای آزمایش به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌کند.

درصورتی‌که تورم غدد ناشی از اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید باشد درمان این تورم بر اساس نوع بیماری ایجادکننده آن انجام می‌شود و معمولاً با آرام کردن و یا سرکوب نمودن بخشی از توان سیستم ایمنی همراه است. اما اگر علت برجستگی گره‌های لنفاوی سرطان باشد از شیوه‌های درمانی همچون شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، خارج کردن غده لنفاوی و یا سایر روش‌های نوین درمان استفاده می‌شود.

وب‌سایت Mayoclinic در مورد بهترین زمان برای مراجعه به دکتر می‌گوید؛ برخی از غدد لنفاوی بعد از برطرف شدن عفونت به حالت طبیعی بازمی‌گردند. اگر شرایط زیر را داشتید به پزشک مراجعه کنید:

• تورم بی‌دلیل ظاهر شده
• غده‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و این شرایط برای چندهفته ادامه دارند
• با تب، تعریق شبانه و کاهش وزن همراه است
• همراه با مشکل تنفسی است

آیا استرس باعث بزرگ شدن غدد لنفاوی می‌شود؟

همان‌گونه که می‌دانیم استرس و اضطراب می‌تواند بر بخش‌های مختلفی از بدن اثر منفی داشته باشد. استرس بر طیف وسیعی از علائم مشهود و شایع مثل دردهای عضلانی، کوفتگی بدن، کسالت و بی‌حالی، پرخوری، تغییرات خواب و خلق‌وخو تا موارد بیشتری که از چشم ما پوشیده هستند اثرگذار است. اما یکی از مواردی که استرس به‌طور غیرمستقیم با آن ارتباط دارد تورم و برآمدگی غدد لنفاوی است.

اگرچه در تحقیقات علمی ارتباط مستقیمی بین تورم غدد لنفاوی و استرس یافت نشده است اما شواهد حاکی از تأثیر غیرمستقیم آن بر وخیم شدن بیماری‌های غدد و تشدید تورم است. در حالت استرس حاد و مزمن به دلیل کاهش کارایی سیستم ایمنی، بدن برای مقابله با عفونت‌ها ناچار است تعداد سلول‌های سفید خونی را افزایش دهد که سبب تجمع زیاد آن‌ها در غدد لنفاوی و برجستگی می‌شود.

از سویی دیگر با افزایش اضطراب و استرس در فرد، بدن او بیشتر مستعد ابتلا به انواع عفونت‌های باکتریایی و ویروسی می‌شود و این عفونت‌ها با گسترش سریع غدد، سیستم لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. پیشروی عوامل عفونی در بدن سبب آلودگی بیشتر غدد لنفاوی و برجسته شدن آن‌ها می‌شود.

چگونه درد ناشی از غدد لنفاوی متورم را کاهش دهیم؟

اگر غدد لنفاوی حساس یا دردناک شده باشند، قرار دادن یک کمپرس گرم و مرطوب مانند یکپارچه داغ بر روی گره دردناک در کاهش درد مؤثر است. همچنین مصرف مسکن استفاده از آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن یا استامینوفن در کاهش دردهای لنفاوی مفید هستند. استراحت هم برای تجدید قوای جسمی و روانی بسیار مؤثر است و التهاب در غدد لنفاوی را کاهش داده و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد.

چگونه سیستم لنفاوی خود را تقویت کنیم؟

هر فعالیت و یا مراقبتی که بتواند جریان مایع لنفاوی را در بدن بهبود بخشد تأثیر بسزایی در سلامتی غدد و پیشگیری از تورم و دردناک شدن آن‌ها دارد. برخی از اقداماتی که می‌توانید برای تثویت سیستم لنفاوی خود بکنید عبارت است از:

• ورزش: پیاده‌روی و ورزش‌های سبک روزانه قادرند که گردش لنفاوی را در بدن به طرز چشمگیری بهبود دهند. از سویی دیگر ورزش کردن به جمع‌آوری سموم مختلف از ارگان‌های بدن کمک شایانی کرده و از تجمع مواد سمی در کبد و طحال جلوگیری می‌کند
• نوشیدن آب بیشتر: ازآنجاکه حجم بیشتر مایع لنفی از آب تشکیل شده است، نوشیدن آب کافی در طی روز به افزایش حجم و چرخش بیشتر این مایع در غدد لنفاوی منجر می‌شود. دی هیدراته شدن بدن سبب کاهش خروج مواد سمی از غدد لنفاوی می‌شود
• مصرف میوه: آنزیم‌ها و اسیدهای موجود در میوه‌ها، پاک‌کننده‌های طبیعی غدد لنفاوی هستند و همچنین شرایط را برای رشد ویروس‌ها و باکتری‌ها در غدد نامطلوب می‌سازند.
• دوش آب گرم: دوش گرفتن و استحمام سبب شل شدن ماهیچه‌های بدن و به گردش درآمدن بهتر مایع لنفاوی می‌شود. منقبض و گرفته بودن عضلات عامل مهمی در تجمع مواد سمی در بافت‌ها است