زگیل تناسلی چیست؟ + از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم؟
زگیل تناسلی شایع‌ترین بیماری مقاربتی بوده و زائده‌های گوشتی ناشی از آن در اطراف ناحیه تناسلی و مقعد ظاهر می‌شوند. زگیل تناسلی منشأ ویروسی دارد ازاین‌رو قابل‌انتقال است و می‌تواند در حین رابطه جنسی از فرد آلوده به فرد سالم سرایت کند. درصورتی‌که به دنبال مطالب جدید پزشکی در خصوص زگیل تناسلی، علائم، درمان آن و سایر نکات مرتبط هستید این مقاله از مجله سلامت هومکا را تا انتها دنبال کنید.
فهرست مطالب
زگیل تناسلی چیست؟
زگیل‌های تناسلی زائده و برجستگی‌های گوشتی شکلی هستند که در ناحیه تناسلی و اطراف مقعد ظاهر می‌شوند. این زائده‌ها گاهی تکی و گاهی خوشه‌ای هستند یعنی چندین زگیل در یک ناحیه کنار هم قرار دارند. یک فرد زمانی به این زگیل‌های تناسلی مبتلا می‌شود که به دلیل رابطه جنسی پرخطر، ویروس HPV که عامل زگیل تناسلی است را از فرد مقابل گرفته باشد.
ازآنجاکه ویروس HPV مسری است و از راه جنسی منتقل می‌شود هرگونه رابطه جنسی محافظت‌نشده و پرخطر فرد را در معرض این نوع عفونت و آلودگی قرار می‌دهد. بیش از ۱۰۰ نوع ویروس در خانواده HPV وجود دارد اما تنها چند مورد از آن‌ها باعث بروز زگیل تناسلی می‌شوند. البته بعضی از سویه‌های HPV در ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان، ابتلا به سرطان مقعد، سرطان آلت تناسلی مردانه و سرطان دهان و حلق نقش دارند.
یک فرد ممکن است درآن‌واحد به چندین سویه از ویروس HPV مبتلا باشد. راه‌های مختلفی برای درمان زگیل تناسلی وجود دارد که همه آن‌ها مستلزم مراجعه به پزشکان متخصص پوست (درماتولوژیست) و سپری کردن کامل دوره درمان و احیاناً چندین بار مراجعه برای پایش بیماری ضروری است.
علائم زگیل تناسلی
زگیل‌های تناسلی بر روی پوست و غشاهای مخاطی ناحیه تناسلی و مقعد آشکار می‌شوند:
- زگیل تناسلی مردان پوست و مخاط ناحیه کشاله ران، آلت تناسلی، بیضه و مقعد درگیر می‌کند
- زگیل تناسلی در زنان پوست و مخاط واژن و سطح داخلی آن، دهانه رحم و مقعد درگیر می‌شود
معمولاً زگیل‌های تناسلی دردناک نیستد اما می‌توانند باعث خارش، تغییر رنگ پوست و گاهی خونریزی جزئی شوند. البته عفونت‌های HPV همیشه با زگیل و علائم همراه نیستند چراکه گاهی فرد ممکن است آلوده به ویروس باشد اما هیچ‌گونه نشانه‌ای در بدن وی بروز نکرده باشد. اما چنین فردی ناقل به‌حساب می‌آید و می‌تواند ویروس را به دیگران نیز انتقال دهد. بیشتر انواع HPV غیر سرطانی هستند اما تعدادی نیز دارای پتانسیل سرطان‌زایی هستند و می‌توانند سلول‌های دهانه رحم و یا سلول‌های پوستی ناحیه تناسلی را به سمت بدخیمی سوق دهند.
زگیل‌های تناسلی چقدر بر روی پوست باقی می‌مانند؟
در حدود ۸۰ درصد موارد، ویروس HPV تا ۲۴ ماه پس از ابتلا خودبه‌خود از بدن پاک می‌شود. اگر علائمی بروزکرده و زگیل‌های قابل‌مشاهده در ناحیه تناسلی دیده شوند مصرف دارو می‌تواند طی سه هفته تا یک ماه زگیل‌ها را از بین ببرد. علی‌رغم از بین رفتن زگیل‌ها ممکن است ویروس HPV همچنان در بدن باقی‌مانده و احتمال سرایت آن به دیگران وجود داشته باشد. در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از افراد، آلودگی HPV به‌صورت مادام‌العمر خواهد بود.
شکل ظاهری و نشانه‌های زگیل تناسلی
زگیل تناسلی بلافاصله پس از آلودگی به ویروس ظاهر نمی‌شود و شاید چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا در فرد آلوده نمایان گردد. زگیل تناسلی معمولاً ظاهری شبیه تکه‌های گل‌کلم دارد و گاهی چندین زگیل در کنار هم و به‌صورت خوشه‌ای قرار می‌گیرند. در زمان لمس، زگیل حالت نرم و صاف دارد و معمولاً به رنگ پوست و گاهی تیره‌تر از پوست است.
احتمال بروز زگیل تناسلی بر روی لب‌ها، داخل دهان، گلو و زبان هم وجود دارد. این شکل از زگیل‌ها به دلیل رابطه دهانی به وجود می‌آیند. گاهی اوقات زگیل‌ها کوچک هستند و با چشم قابل‌تشخیص نیستند اما علائم زیر را به همراه دارند (اگر زگیل گسترش پیدا کند و یا بزرگ شود علائم نیز تشدید می‌شوند):
- ترشحات واژن
- خارش موضعی
- خونریزی
- سوزش
از کجا بفهمیم زگیل تناسلی داریم؟
زگیل تناسلی برجستگی‌ها و زائده‌هایی معمولاً به رنگ پوست یا گاهی متمایل به صورتی هستند که روی آلت تناسلی، واژن، دهانه رحم، کیسه بیضه یا مقعد ظاهر می‌شوند. اگر به صورت کلوزآپ و در فاصله کمتر به آن‌ها نگاه کنیم به نوعی شبیه تکه‌های کوچک گل‌کلم هستند. فرد مبتلا ممکن است تنها یک زائده گوشتی بروز دهد و یا گاهی چندین زائده کنار هم پدیدار شوند.
زگیل‌های تناسلی معمولاً درد ندارند اما با خارش و گاهی خونریزی همراه هستند. البته خاطر نشان می‌شود که تمام برجستگی‌های پوستی زگیل نیستند چراکه بعضی از عفونت‌های پوستی و گاهی جوش‌های پوستی ممکن است با زگیل تناسلی اشتباه گرفته شوند. ازاین‌رو تشخیص دقیق آن‌ها مستلزم معاینه پزشکی است. برای اطلاع از ابتلا به زگیل تناسلی می‌توانید آزمایش بیماری های مقاربتی را انجام دهید.
انواع زگیل تناسلی
بیش از صد نوع مختلف ویروس HPV انسانی تاکنون شناخته شده‌اند اما از این تعداد تنها تعداد انگشت‌شماری قادر به ایجاد زگیل‌های تناسلی هستند. سویه‌های ۶ و ۱۱ ویروس HPV از دلایل به‌وجودآمدن زگیل تناسلی در مردان و زنان هستند و از راه تماس پوستی و غالباً در زمان رابطه جنسی منتقل می‌شوند. شیوع زگیل تناسلی معمولاً در زنان بیشتر است اما در مردان نیز زگیل تناسلی بر روی آلت تناسلی و به‌خصوص به سمت نوک آلت بروز می‌کند. زگیل تناسلی محدود به واژن و آلت تناسلی نیست چراکه هم در مردان و هم زنان بروز آن در ناحیه مقعد نیز محتمل است.
تفاوت زگیل تناسلی با جوش چیست؟
روئیت برجستگی‌های پوستی و گوشتی در ناحیه تناسلی شایع است. گاهی اوقات این برجستگی‌ها مانند جوش‌های پوستی چرکی هستند اما گاهی به شکل تبخال بوده و در بعضی شرایط نیز گوشتی و سفت هستند. هر کدام از این برجستگی‌ها دلایل زمینه‌ای مختلفی دارند و در بیشتر موارد علت زمینه‌ای جدی نیست اما مهم است که تفاوت آن‌ها را بدانیم تا در صورت لزوم به پزشک مراجعه کرده و از گسترش و پیشرفت بیماری پیشگیری کنیم.
زگیل تناسلی یک عفونت مقاربتی (STI) است که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. توده‌ها و زائده‌های زگیل تناسلی مسری هستند و غالباً شکل و ظاهر آن‌ها به‌صورت زیر است:
- کوچک و گوشتی
- مسطح یا برجسته
- نرم و انعطاف‌پذیر
- به‌صورت خوشه‌ای یا به منفرد
در مقابل، جوش‌های ناحیه تناسلی از نظر ظاهری مانند جوش‌های صورت هستند و به دلیل مسدود شدن منافذ فولیکول‌های مو ایجاد می‌شوند. به دلیل رشد باکتری در داخل این منافذ، جوش‌ها حالت چرکی به خود گرفته و معمولاً برجسته و ملتهب هستند. گاهی جوش‌ها عمیق‌تر بوده و به‌صورت زیرپوستی و کیست مانند ظاهر می‌شوند.
در چنین حالتی جوش‌ها ملتهب و دردناک هستند درحالی‌که زگیل تناسلی دردناک نیست اما با خارش و گاهی خونریزی همراه است. گاهی به دام افتادن موها در زیر پوست ناحیه تناسلی و مقعد باعث ایجاد شدن برجستگی‌ها و کیست‌هایی شده که ممکن است با زگیل تناسلی اشتباه گرفته شوند. کیست مویی معمولاً ملتهب، قرمز و چرکی و ظاهر آن‌ها شبیه جوش معمولی است.
زگیل تناسلی بعد از چند وقت نمایان می‌شود؟
ظاهر شدن زگیل‌های تناسلی ممکن است چندین هفته، چندین ماه و یا حتی چندین سال پس از آلوده شدن به ویروس اتفاق بیافتد و این موضوع از فردی به فرد دیگر کاملاً متغیر است. به همین دلیل در افراد فعال جنسی و افرادی که رفتارهای پرخطر جنسی دارند اینکه چه زمانی به ویروس مبتلا شده و یا کدام یک از شرکای جنسی وی آلوده بوده، بسیار دشوار است.
همان‌طور که گفته شد شاید حتی چند سال نیز طول بکشد تا ویروس HPV به‌صورت زگیل تناسلی نمایان شود و از طرفی ممکن است فردی ویروس را داشته باشد اما هیچ‌گاه علائمی بروز ندهد و به زگیل نیز مبتلا نشود. اما او ناقل است و می‌تواند ویروس را به همسر خود انتقال داده و باعث به وجود آمدن زگیل تناسلی در وی گردد. بنابراین دانستن اینکه چه زمانی به ویروس آلوده شده‌اید و یا چه کسی آن را انتقال داده نیازمند مشورت بیشتر با پزشک است.
چه بیماری‌هایی با زگیل تناسلی اشتباه گرفته می‌شوند؟
بعضی از بیماری‌ها و زائده‌های پوستی ممکن است شبیه به زگیل تناسلی به نظر برسند اما درواقع مشکلات دیگری هستند که غالباً با زگیل تناسلی اشتباه گرفته می‌شوند. از این مشکلات پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کیست بارتولن (Bartholin’s cyst): این کیست از یک غده با همین نام منشأ می‌گیرد. غدد بارتولن در نزدیکی دهانه واژن کار مرطوب نگه داشتن محیط واژن را بر عهده دارند. اگر این غدد عفونی شوند به‌صورت کیست‌های چرکی بر روی دهانه واژن نمایان می‌شوند
- ضایعات تبخال: این مشکلات پوستی شبیه جوش هستند و در اطراف واژن، مقعد و آلت تناسلی مردانه ظاهر می‌شوند. تبخال جنسی نیز منشأ ویروسی دارد و از راه رابطه جنسی منتقل می‌شود اما توسط ویروس دیگری به نام هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود (HSV)
- تگ‌های پوستی (اسکین تگ): این زائده‌های گوشتی معمولاً خطری برای سلامتی ندارند و با جراحی جزئی موضعی حذف می‌شوند
- جوش‌های پوستی: جوش ناحیه تناسلی معمولاً به دلیل عفونت فولیکول مو ایجاد می‌شود. اصلاح موهای زائد تناسلی با تیغ یکی از دلایل بالقوه بروز جوش‌های عفونی است
تشخیص زگیل تناسلی
برای تشخیص زگیل تناسلی مراحل زیر اجرا می‌شود:
- پرسش سوالاتی در مورد سلامتی، سابقه روابط جنسی و سابقه بیماری‌های جنسی
- انجام معاینه بالینی در بخش‌هایی از بدن که احتمال بروز زگیل تناسلی وجود دارد
در بیشتر موارد پزشکان قادرند تنها با معاینه چشمی زگیل تناسلی را تشخیص دهند اما گاهی به دلیل شباهت بسیار زیاد زگیل به سایر ضایعات پوستی، جهت تشخیص دقیق‌تر تست استووایت انجام می‌شود. در این تست، پوست به‌صورت موضعی به یک محلول اسیدی ملایم آغشته می‌شود تا زگیل تناسلی نمایان‌تر گردد. اسید استووایت ممکن است باعث احساس سوزش خفیف شود. در زنان برای تشخیص زگیل‌های عمقی‌تر ممکن است داخل واژن نیز بررسی گردد. سایر روش‌های تشخیصی به‌صورت زیر است:
- تست پاپ اسمیر که در آن پزشک با برداشتن یک نمونه سلولی از واژن و ارسال آن به آزمایشگاه به وجود عفونت HPV و سلامت سلول‌ها پی می‌برد
- تست DNA که پزشکان از طریق آن نوع سویه HPV را تشخیص‌داده و برنامه درمانی آتی را بر اساس آن تنظیم می‌کنند
آیا زگیل تناسلی خطرناک است؟
زگیل‌های تناسلی توسط سویه‌های کم‌خطر HPV ازجمله انواع HPV۶ و HPV۱۱ ایجاد می‌شوند که قابل‌درمان بوده و خطرناک نیستند. اما ابتلا به سویه‌های دیگر HPV نظیر HPV سویه‌های ۱۶ و ۱۸ که خطر بیشتری دارند باید در یک برنامه غربالگری تشخیص داده شوند تا از بروز بدخیمی پیشگیری گردد.
به گفته‌ی healthline چندین نوع سویه HPV باعث بیماری در انسان می‌شوند که تعدادی از آن‌ها پرخطر و زمینه‌ساز برخی سرطان‌ها بوده درحالی‌که تعدادی کم‌خطر هستند و منجر به زگیل‌های تناسلی می‌شوند. بعضی دیگر از انواع HPV در ابتلا به سرطان‌های زیر نقش دارند:
- سرطان آلت تناسلی و مقعد
- کنسر حنجره
- سرطان مری
آیا زگیل تناسلی درمان می‌شود؟
اگرچه زگیل تناسلی پس از مدتی ممکن است از بین برود اما ویروس‌ها می‌توانند همچنان در سلول‌ها باقی‌مانده و بار دیگر باعث عود زگیل شده و به دیگران نیز منتقل شوند. البته زگیل تناسلی پس از مدتی خودبه‌خود یا از طریق درمان از بین می‌رود اما تا مدتی پس از بهبودی زگیل لازم است که از برقراری رابطه جنسی خودداری کرد. پزشکان از شیوه‌های درمانی زیر به حذف زگیل تناسلی کمک می‌کنند.
تجویز داروها
درمان موضعی زگیل با تجویز داروهای زیر یکی از گزینه‌های احتمالی است:
- ایمی‌کیمود
- پودوفیلین و پودوفیلوکس
- تری کلرواستیک اسید یا TCA
- عمل جراحی
اگر زگیل‌ها در دوره مشخصی از بین نروند یکی از راه‌های برداشتن آن‌ها انجام جراحی است. جراحی زگیل به‌صورت جزئی و موضعی است و به یکی از روش‌های زیر صورت می‌گیرد:
- سوزاندن زگیل با جریان الکتریکی
- کرایوسرجری یا انجماد زگیل
- درمان لیزری
- برداشتن یا بریدن زگیل
- تزریق داروی اینترفرون
زگیل تناسلی دهانی
یکی از شکل‌های بیماری HPV ایجاد زگیل دهانی بر روی لب‌ها و داخل دهان و گاهی در حلق است. در میان افرادی که روابط پرخطر جنسی دارند حدود ۷ درصد آنان ممکن است در معرض زگیل‌های دهانی قرار بگیرند و این زگیل‌ها ناشی از رابطه دهانی است. فراتر از زگیل، بعضی از سویه‌های HPV قادرند سلول‌های دهان و گلو را به سمت سرطانی شدن پیش ببرند؛ بنابراین اگر به دنبال دانستن این موضوع هستید که آیا رابطه دهانی می‌تواند باعث زگیل و سایر مشکلات شود باید گفت بله همین‌طور است اگر رابطه پرخطر باشد فرد در معرض آلودگی ویروسی قرار می‌گیرد. این ویروس‌ها از طریق شکاف‌ها و زخم‌های موجود در لثه و پوشش دهان و گلو سلول‌ها را آلوده کرده و در همانجا تکثیر می‌شوند.
واکسن زگیل تناسلی
یکی از راه‌های موثر به‌منظور پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی تزریق واکسن HPV است. واکسن پاپیلومای انسانی با نام‌های گارداسیل و گارداسیل ۹ قادرند فرد را در برابر ابتلا به گونه‌های شایع ویروس (HPV) محافظت کنند. این موضوع در خصوص پیشگیری از سرطان دهانه رحم اهمیت دوچندان دارد چراکه میزان شیوع سرطان دهانه رحم به دلیل ویروس HPV نگران‌کننده است.
واکسن گارداسیل برای سنین ۹ تا ۴۵ سال قابل استفاده است. تعداد دوزهای واکسن بستگی به سن دارد ولی معمولاً در دو یا سه دوز منظم ایمنی بلندمدت حاصل می‌شود. نکته مهم این است که واکسن‌های HPV زمانی موثر واقع می‌شوند که فرد قبل از آلوده‌شدن به ویروس آن‌ها را تجویز کند.
آیا بعد از درمان زگیل تناسلی می‌توان رابطه داشت؟
پس از درمان و ناپدید شدن زگیل‌ها همچنان خطر انتقال ویروس به سایرین وجود دارد. تشخیص اینکه چه زمانی فرد کاملا از ویروس HPV پاک می‌شود سخت است چراکه آزمایش مشخصی برای تشخیص این موضوع وجود ندارد. در بیشتر موارد ویروس پس از دو سال به‌طور کامل از بدن پاک می‌شود.
اینکه چه مدت زمان ویروس در بدن باقی می‌ماند بستگی به سلامت عمومی فرد و قدرت سیستم ایمنی وی دارد و این حالت از فردی به فرد دیگر متغیر است. در برخی افراد سیستم ایمنی قادر است در کمتر از چند ماه زگیل تناسلی را حذف کند اما این به معنی ریشه‌کن شدن ویروس در بدن نبوده و احتمال عود زگیل تناسلی دور از انتظار نیست. اگر به ابتلا به زگیل تناسلی مشکوک هستید بهتر است آزمایشات لازم را انجام دهید. با هومکا می‌توانید آزمایش HPV و تست پاپ اسمیر را در منزل انجام دهید. برای انجام آزمایشات بیماری‌های مقاربتی در محیط امن خانه کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
