کیست مویی + آیا کیست مویی خطرناک است؟

کیست مویی زمانی پدید می‌آید که تارهای مو به‌جای رشد به سمت بالا به سمت پایین حرکت کنند و زیرپوست محصور شوند. کیست‌های مو گاهی به‌صورت یک تورم کوچک و بدون درد و گاهی بزرگ و عفونی هستند. این نوع کیست‌ها ممکن است در هر جایی از بدن که فولیکول‌های مو حضور دارند شکل بگیرند. از صورت تا پایین کمر مستعد بروز کیست مو است. در صورت عدم درمان، کیست مو پس از مدتی متورم و گاهی عفونی می‌شود و حتی ممکن است عفونت به جریان خون نیز راه پیدا کند. برای کسب اطلاعات معتبر پزشکی در خصوص علائم، علت، درمان و پیشگیری از انواع کیست‌های مو با این مقاله از مجله سلامت هومکا همراه باشید.

فهرست مطالب

ظاهر کیست مویی چگونه است؟

همان‌طور که از نام آن پیداست کیست‌های مویی حاوی موهای رشدکرده و به دام‌افتاده در زیر پوست هستند. این نوع کیست‌ها در ابتدا به‌صورت یک برآمدگی کوچک جوش مانند در سطح پوست دیده می‌شود؛ با گذشت زمان به دلیل رشد تار موهای محصور، برآمدگی به‌تدریج بزرگ‌تر می‌شوند. برجستگی حاصل بسته به شرایط داخل کیست و میزان التهاب و چرک می‌تواند قرمز، سفید یا زردرنگ باشد.

علت ایجاد کیست مویی چیست؟

روش‌های نامناسب اصلاح و یا حذف موهای زائد ممکن است منجر به تشکیل کیست‌های مو شود. اصلاح کردن با تیغ و ژیلت و اپیلاسیون ممکن است پوست را تحریک کند و منجر به بروز کیست مویی شوند. همچنین اصلاح مو به‌صورت عمقی، احتمال بروز نقص در موهای جدیدی که در جای خود رشد می‌کنند را افزایش می‌دهد به‌طوری‌که موهای جدید ممکن است به سمت پایین و گاه طرفین رشد کنند و درنهایت در زیر پوست جمع شوند.

با تشکیل کیست مویی، پوست آن را به‌عنوان یک جسم خارجی در نظر می‌گیرد و باعث بروز التهاب در کیست می‌شود. افرادی که از تیغ برای اصلاح استفاده می‌کنند و همچنین افرادی که موهای مجعد دارند بیشتر در معرض کیست مویی هستند.

درمان کیست مویی

هدف اصلی در درمان کیست مویی کاهش التهاب و کاهش خطر ابتلا به عفونت است. درمان‌ احتمالی برای این نوع کیست‌ها شامل مرطوب نگه داشتن پوست و خودداری از روش اصلاح نامناسب است. داروهای حاوی بنزوئیل پراکسید یا رتینوئیدها می‌توانند التهاب و اندازه کیست مویی را کاهش دهند.

متخصص پوست و مو ممکن است کرم استروئیدی مانند هیدروکورتیزون برای کمک به کاهش التهاب و درد کیست تجویز نماید. هدف نهایی در درمان کیست‌های مویی، کاهش بروز آن‌ها با لایه‌برداری و مرطوب نگه‌داشتن پوست است. شامپوهای بدن و لوسیون‌های ساخته‌شده با اسید گلیکولیک به درمان و پیشگیری از عود مجدد کمک می‌کنند.

کارهایی که در زمان ابتلا به کیست مو نباید انجام دهید

اگر دچار کیست مویی هستید انتظار برای بهبود خودبه‌خودی کار نادرست و خطرناکی است. این کیست‌ها حالت پیش‌رونده دارند و پس از مدتی عفونی می‌شوند و فرد را با مشکلات متعددی مواجه می‌کنند. در اسرع وقت به متخصص پوست و مو مراجعه کنید تا راه‌حل‌های درمانی برای شما تجویز شوند. هرگز کیست مویی را به قصد تخلیه فشار ندهید زیرا این کار می‌تواند خطر عفونت و باقی ماندن جای زخم را افزایش دهد. همچنین نباید سعی کنید که موهای به دام‌افتاده در کیست را با موچین بیرون بکشید.

کیست مویی پیلونیدال (کیست مویی پایین کمر)

یکی از انواع کیست‌های مویی کیست پیلونیدال نام دارد که یکی از بیماری‌های نشیمنگاهی است و غالباً در پایین کمر و در بالای شکاف باسن به وجود می‌آید. این کیست حاوی مو و بقایای پوست است و در صورت عدم درمان به یک آبسه چرکی و عفونی بزرگ تبدیل می‌شود. کیست پیلونیدال معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که مو به لایه‌های زیرین پوست نفوذ می‌کند و اگر کیست عفونی شود آبسه ایجادشده بسیار دردناک خواهد بود. پزشکان قادرند این نوع کیست را با ایجاد یک شکاف و برش کوچک تخلیه کنند.

کیست پیلونیدال بیشتر در مردان و در سنین نوجوانی و جوانی ایجاد می‌شود و معمولاً حالت عودکننده  دارد. افرادی که برای مدت طولانی می‌نشینند مانند نوجوانانی که ساعت‌ها وقت خود را به بازی‌های کامپبوتری اختصاص می‌دهند و یا در بزرگ‌سالان افرادی که به‌واسطه شغل خود مانند رانندگان کامیون و اتوبوس که ساعت‌های متمادی به حالت نشسته هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به کیست پیلونیدال قرار دارند.

علائم کیست مویی پایین کمر (پیلونیدال)

هنگامی‌که کیست پیلونیدال عفونی شود، به یک توده متورم (آبسه) تبدیل می‌شود. علائم و نشانه‌های کیست پیلونیدال عفونی عبارت‌اند از:

• درد
• قرمز شدن پوست
• خروج چرک یا خون از آبسه
• بوی بد ناشی از تخلیه چرک

علت ابتلا به کیست مویی پیلونیدال (کیست مویی باسن)

علت دقیق کیست مویی پایین کمر مشخص نیست اما به نظر می‌رسد خصوصیات پوست و مو در ابتلا به کیست‌های پیلونیدال تأثیر بسزایی دارد. بعلاوه، اصطکاک و فشار ناشی از لباس‌های تنگ، دوچرخه‌سواری، نشستن طولانی‌مدت و عوامل مشابه در شکستن و یا رشد ناقص موها اثرگذار هستند.

عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به کیست مویی پایین کمر

عوامل زیر در افزایش ابتلا به کیست پیلونیدال نقش دارند:

• جنسیت مذکر
• نوجوانی و جوانی (کیست پیلونیدال بیشتر در دهه ۲۰ زندگی ظاهر می‌شود)
• چاقی
• سبک زندگی غیرفعال و کم‌تحرک
• شغلی که مستلزم نشستن طولانی‌مدت است
• موهای زائد بدن
• موهای ضخیم و درشت

به گگفته‌ی وب‌سایت mayoclinic به‌منظور پیشگیری از کیست مویی پایین کمر، سعی کنید:

• بهداشت فردی را رعایت کنید و پوست خود را تمیز نگه دارید
• وزن و شاخص توده بدنی (BMI) خود را در حد نرمال حفظ کنید
• از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید

اگر در گذشته به کیست پیلونیدال مبتلا بوده‌اید بهتر است به‌طور منظم ناحیه مورد نظر را اصلاح کنید و یا از محصولات بهداشتی حذف مو برای کاهش خطر عود بیماری استفاده کنید.

درمان کیست مویی پایین کمر (پیلونیدال)

درمان اولیه برای کیست پیلونیدال عفونی معمولاً یک جراحی کوچک در مطب پزشک است. پس از بی‌حس موضعی، پزشک بر روی کیست یک برش کوچک می‌زند تا محتوای آن تخلیه شود. پس از جراحی ممکن است یکی از موارد زیر مدنظر باشد:

• زخم باز گذاشته می‌شود

در این گزینه، زخم جراحی باز گذاشته می‌شود و با پانسمان بسته می‌شود تا محتوای چرکی آن به‌تدریج خارج شود. در این فرآیند درمانی، زمان بهبودی تا حدودی طولانی‌تر می‌شود اما مزیت این روش این است که خطر عفونت مجدد کیست را کاهش می‌دهد.

• زخم با بخیه بسته می‌شود

درحالی‌که زمان بهبودی در این روش سریع‌تر است اما خطر عود بیشتری دارد. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که احتمال عفونی و آلودگی زخم باز محتمل باشد.

مراقبت از زخم بعد از جراحی بسیار مهم است. پزشک دستورالعمل‌های دقیقی در خصوص نحوه تعویض پانسمان، روند بهبود زخم و زمان ویزیت بعدی به شما گوشزد می‌کند. همچنین لازم باشد اطراف محل جراحی را اصلاح کنید تا از ورود موها و باکتری به زخم جلوگیری شود.

کیست‌های مویی صورت

اگر برآمدگی دردناکی روی صورتتان ظاهر شده و اطمینان دارید که جوش نیست، احتمالاً از موهای زیرپوستی رنج می‌برید. موهای زیرپوستی زمانی پدید می‌آیند که موهایی که به طریق ژیلت، اپیلاسیون و یا موچین اصلاح شده‌اند به‌جای رویش به سمت سطح پوست به طرف لایه‌های زیرین پوست رشد کنند. همچنین زمانی که سلول‌های مرده پوستی منفذ فولیکول‌های مو را مسدود کنند، موها مجبور می‌شوند در زاویه متفاوتی در زیر پوست حرکت کنند. اگر مو به‌طور طبیعی مجعد باشد، احتمال بروز این نوع مشکلات پوستی افزایش می‌یابد.

نشانه‌های کیست مویی در معمولا به شکل برآمدگی قرمز رنگ و دردناک است. در بیشتر موارد، کیست مویی صورت خودبه‌خود بدون درمان بهبود می‌یابد مگر اینکه نشانه‌های عفونت و آبسه در آن دیده شود. در چنین شرایطی باید به منظور درمان ایمن و مطمئن به پزشک مراجعه کنید تا داروهای لازم برای شما تجویز شوند. یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از عود مجدد کیست‌های مویی صورت، پرهیز از اصلاح مو با تیغ و ژیلت است.

چگونه می‌توان از بروز کیست مویی در صورت پیشگیری کرد؟

صورت خود را روزانه بشویید

شستن صورت فقط با آب ممکن است برای جلوگیری از ایجاد کیست مویی صورت کافی نباشد. برای پیشگیری از کیست مویی، صورت خود را روزانه با یک پاک‌کننده ملایم بشویید تا هرگونه آلودگی ازجمله چربی و باکتری که منافذ پوستی را مسدود می‌کنند، پاک شوند زیرا منافذ مسدود شده خطر بروز کیست را افزایش می‌دهد.

در صورت امکان از پاک‌کننده‌هایی استفاده کنید که خاصیت لایه‌برداری دارند. برای اثرگذاری بهتر صورت خود را با حرکات دایره‌ای مالش دهید تا سلول‌های مرده پوست از منافذ خارج و سپس با آب شسته شوند. اگر موهای صورت را اپیلاسیون می‌کنید، چند دقیقه قبل از استفاده از موم، یک کمپرس گرم روی صورت خود قرار دهید. این تکنیک منافذ پوست را باز می‌کند و از رشد موهای کیستی جلوگیری می‌کند.

روش اصلاح صورت را بهبود دهید

روش‌های اصلاح مثل ژیلت که باعث بریده شدن ساقه مو از پایه شوند روش‌های اصلاح مناسبی به شمار نمی‌آیند. اصلاح نامناسب خطر ابتلا به موهای زیر پوستی و کیست صورت را افزایش می‌دهد. کوتاهی بیش‌ازحد مو باعث می‌شود که در خروج بعدی تار مو از پوست، با مشکلات احتمالی نظیر بسته شدن منفذ و یا تجمع باکتری مواجه شود. بسته شدن منفذ فولیکول یکی از خطرات بالقوه برای ابتلا به کیست مویی صورت است.

ژیلت خود را عوض کنید

هر چه در اصلاح صورت مو از عمق بیشتری قطع شود خطر ابتلا به کیست مویی صورت نیز بیشتر خواهد بود. برای اصلاح ایمن‌تر، از ژیلت یک لبه استفاده کنید. ازآنجایی‌که ژیلت دو لبه موها را در عمیق‌تر بیشتر می‌برند احتمال بروز کیست بیشتر می‌شود.

وسایل اصلاح را تمیز و ضدعفونی کنید

تیغ، ژیلت و یا ماشین ریش‌تراش را قبل از استفاده ضدعفونی کنید. اگر از ژیلت‌های چند بار مصرف استفاده می‌کنید حتماً قبل از هر بار اصلاح آن را ضدعفونی کنید. باکتری‌هایی که بر روی تیغه‌ها رشد می‌کنند قادرند به‌سرعت منافذ پوستی را آلوده کنند و فرد را در معرض کیست‌های مویی قرار دهند. بنابراین سعی کنید پس از یک یات دو ماه استفاده از ژیلت آن را تعویض کرده و قبل از هر بار استفاده نیز ضدعفونی گردد. این مورد در خصوص ماشین‌های ریش‌تراش نیز صدق می‌کند و باید قبل از هر بار استفاده تیغه آن با ضدعفونی‌کننده‌های الکلی میکروب‌زدایی شود.

از خمیر ریش و فوم اصلاح استفاده کنید

اصلاح صورت درحالی‌که پوست خشک باشد یک خطر بالقوه برای پدید آمدن کیست مو محسوب می‌شود. به‌عنوان یک نکته مهم، در زمان اصلاح موهای صورت را تا حد امکان مرطوب و منعطف نگه دارید. قبل از اصلاح، فوم اصلاح را به‌صورت بمالید. این کار از خشک و شکننده شدن موها را کاهش می‌دهد.

تفاوت فولیکولیت و کیست مویی چیست؟

فولیکولیت یک مشکل رایج پوستی است بر اثر انسداد منافذ پوست به دلیل تکثیر باکتری‌ها به وجود می‌آید. فولیکول‌های مو تقریباً در هر جایی از بدن وجود دارند و زمانی که در اثر بسته شدن منافذ پوستی دچار التهاب شوند به آن فولیکولیت گفته می‌شود و معمولاً برجستگی‌های جوشش مانند سر سفید هستند.

با اینکه احتمال بروز فولیکولیت در تمامی نواحی دارای فولیکول وجود دارد اما شیوع آن در گردن، ران، باسن و زیر بغل محتمل‌تر است. درحالی‌که نوع خفیف آن معمولاً به‌صورت خانگی نیز قابل درمان است اما انواع متوسط و شدید فولیکولیت حتماً باید تحت نظر پزشک درمان شوند تا از گسترش عفونت به سایر نواحی پوست و یا به جا ماندن جای جوش جلوگیری شود. علائم و نشانه‌های فولیکولیت عبارت‌اند از:

• برجستگی‌هایی کوچک قرمز رنگ نزدیک به هم و خوشه‌ای از در یک ناحیه از پوست
• تاول‌های پر از چرک که ممکن است باز شوند
• خارش و سوزش پوست در اطراف فولیکولیت
• حساس و دردناک شدن پوست

تفاوت آکنه کیستی و کیست مو چیست؟

درحالی‌که یک کیست موی عفونی از یک تار موی معمولی شروع می‌شود اما کیست‌های آکنه ترکیبی از باکتری‌ها، چربی و سلول‌های مرده پوست هستند که در عمق و زیر فولیکول مو انباشته می‌شوند. آکنه کیستیک ممکن است به تعداد زیاد در یک ناحیه مانند پشت یا صورت دیده شود اما کیست‌های مویی از نظر تعداد محدودتر هستند و معمولاً فقط یک کیست بروز می‌کند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.