سرطان تخمدان و روش‌های درمان آن

سرطان تخمدان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در زنان به‌شمار می‌رود. بیماری که امروز حتی برخی از بانوان جوان را نیز به خود درگیر می‌کند. متخصصین بهترین راه تشخیص سریع و زودهنگام این بیماری را انجام تست و آزمایشات تشخیص سرطان تخمدان و تکرار غربالگری‌های دوره‌ای در صورت لزوم عنوان می‌کنند.

البته لازم است بدانید که هیچ آزمایش مطمئنی جهت تشخیص این بیماری وجود ندارد، مگر در دو حالت که متخصص علائم مشکوک را در بیمار خود مشاهده کند و توصیه به انجام آزمایش CA125 و سونوگرافی تخمدان نماید. در این مقاله اطلاعات بیشتری در ارتباط با بیماری سرطان تخمدان در اختیارتان قرار می‌دهیم.

سرطان تخمدان چیست؟

تخمدان‌ها دو غده هستند که به‌عنوان دستگاه تولیدمثل زنان شناخته می‌شوند. این دو غده که تخمک‌ها در آن‌ها تولید می‌شوند، در طرفین رحم جای گرفته‌اند. اندازه هر کدام از تخمدان‌ها در حدود یک بادام است. این غده‌های خیلی کوچک علاوه بر تولید تخمک، هورمون‌های زنانه پروژسترون و استروژن نیز تولید می‌کنند.

سرطان تخمدان زمانی بروز می‌کند که سلول‌های غیرطبیعی در تخمدان بیش‌ازحد رشد کنند. متأسفانه سرطان تخمدان یکی از بیماری‌هایی است که در مراحل پیشرفته خود را نشان می‌دهد و آن مربوط به زمانی است که سرطان به لگن و شکم نیز رسیده باشد. سرطان تخمدان به دو روش جراحی و شیمی‌درمانی درمان می‌شود. این بیماری زنان اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود در نهایت در همان تخمدان تحت کنترل قرار می‌گیرد اما اگر به لگن و شکم سرایت کند، درمان مشکل و شاید غیرممکن شود.

علائم سرطان تخمدان

معمولاً اغلب کسانی که دچار بیماری سرطان تخمدان می‌شوند در مراحل اول هیچ علائم خاص و واضحی ندارند و ازاین‌جهت است که بیشتر مبتلایان زمانی متوجه ابتلا به بیماری می‌شوند که سرطان در مراحل پیشرفته است. خوب است بدانید که حتی در مراحل پیشرفته نیز این بیماری با علائمی اغلب عمومی و غیراختصاصی خود را نشان می‌دهد، به همین علت خیلی از بانوان این علائم را ناشی از ابتلا به بیماری‌های خوش‌خیم و شایع تلقی می‌کنند.

بیشتر انواع سرطان‌های تخمدان غشای خارجی تخمدان را درگیر می‌کنند. در بیشتر موارد علائم سرطان تخمدان شباهت زیادی به سندرم قبل از قاعدگی، سندرم روده تحریک‌پذیر و اختلالات مثانه دارند. اما با پایداری و شدت یافتن علائم باید درمورد ابتلا به این بیماری مشکوک شویم.

علائم اولیه این بیماری عبارت‌اند از:

• سوءهاضمه یا سوزش سر دل
• تکرر ادرار
• مقاربت دردناک
• احساس درد در کمر
• نفخ و تورم شکمی
• کم‌اشتهایی و احساس پر بودن معده
• یبوست و دیگر اختلالات گوارشی

علائم هشداردهنده سرطان تخمدان

همان‌طور که گفتیم ممکن است علائم اولیه سرطان تخمدان چندان به نظر جدی نیایند و فرد آن‌ها را مواردی بی‌اهمیت و زودگذر تلقی کند. اما اگر بیماری وارد مراحل پیشرفته شود علائم زیر بروز خواهند کرد:

• حالت تهوع و استفراغ
• احساس تنگی نفس و دشوار شدن دم و بازدم
• کاهش وزن شدید
• احساس کسالت و خستگی بدون علت
• کاهش شدید اشتها

اگر علائم سرطان تخمدان را دارید، بهتر است با انجام لیست کامل آزمایش های هورمونی، برای تشخیص علت بروز این علائم اقدام نمایید.

اما چه کسانی بیشتر در معرض سرطان تخمدان هستند؟ ریسک فاکتورهای سرطان تخمدان چیست؟ وب‌سایت mayoclinic ریسک فاکتورهای این بیماری را این‌گونه بیان می‌کند:

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد، عبارت است از:

• افزایش سن
• تغییرات ژنی
• سابقه ابتلا افراد خوانواده به سرطان تخمدان
• چاقی و اضافه وزن
• هورمون‌درمانی بعد از یائسگی
• آندومتریوز 
• سن شروع و پایان قاعدگی
• عدم بارداری

درمان سرطان تخمدان

برای درمان سرطان تخمدان در هر دو حالت خوش‌خیم و بدخیم متخصص با بررسی شرایط بیمار چند روش درمانی را تجویز می‌کند. به‌صورت کلی برای درمان سرطان تخمدان چند روش رایج است:

• شیمی‌درمانی
• جراحی و برداشتن تومور
• پرتودرمانی
• درمان هدفمند

معمولاً برای درمان سرطان تخمدان از دو روش یا بیشتر استفاده می‌کنند. دقت کنید که درمان بیماری و یا شکست در روش‌های درمانی وابسته به علل گوناگونی همچون مرحله بیماری، نوع سرطان تخمدان و نوع درمان تجویزشده دارد.

شیمی‌درمانی

همان‌طور که از نامش پیداست در این روش از داروها برای حذف سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. داروهای مصرفی در شیمی‌درمانی حاوی مواد شیمیایی ضد سلول‌های سرطانی هستند. این داروها می‌توانند ضمن از بین بردن سلول‌های سرطانی از رشد و سرعت گرفتن تقسیم سلول‌های سرطانی نیز جلوگیری کنند.

داروهای شیمی‌درمانی به دو روش خوراکی و تزریقی مصرف می‌شوند. اگر شیمی‌درمانی از نوع داخل صفاقی باشد دارو را مستقیماً به داخل شکم و نقطه تحت درمان تزریق می‌کنند. معمولاً شیمی‌درمانی همراه با روش درمانی جراحی انجام می‌گیرد. در بیشتر موارد شیمی‌درمانی پس از عمل جراحی انجام می‌گیرد، اما طبق نتیجه درمان شاید لازم باشد پس از جراحی نیز چند جلسه شیمی‌درمانی تکرار شود.

پس از هر ۳ تا ۶ جلسه شیمی‌درمانی استراحتی ۴ هفته‌ای به بدن می‌دهند تا بدن بتواند به حالت اول برگردد. چنانچه در این مدت مجدداً رشد سلول‌های سرطانی شروع شود، شیمی‌درمانی از سر گرفته خواهد شد.

درمان هدفمند

شیمی‌درمانی هدفمند دقیقاً نقاط ضعف سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار می‌دهد. درمان هدفمند زمانی اجرا می‌شود که درمان نخست جهت از بین بردن توده سرطانی کافی نبوده و بدن نیز به درمان‌های دیگر پاسخ نداده باشد. در این روش سلول‌های سالم نسبت به روش شیمی‌درمانی کمتر آسیب می‌بینند و عوارض جانبی آن نیز خیلی کمتر خواهد بود.

جراحی و برداشتن تومور در درمان سرطان تخمدان

جراحی برداشتن یک تخمدان

زمانی که فقط یک تخمدان درگیر باشد و هنوز بیماری به دیگر نقاط بدن سرایت نکرده باشد، احتمالاً تخمدان و لوله فالوپ درگیر برداشته خواهد شد. در این حالت بیمار پس از بهبودی به حالت اول برگشته و مزیتش نیز این است که پس از درمان کامل می‌تواند باردار شود.

جراحی برداشتن هر دو تخمدان

در این روش همان‌طور که از نامش پیداست بیمار هر دو تخمدان خود را از دست می‌دهد. بااین‌حال این امیدواری وجود دارد که اگر رحم درگیر سرطان نشده باشد زن می‌تواند پس از بهبودی کامل با استفاده از تخمک‌های فریز شده یا تخمک اهدایی باردار شود.

جراحی رحم و تخمدان‌ها

معمولاً این جراحی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که سرطان در مرحله پیشرفته باشد و یا اینکه زن دیگر تمایلی به بارداری نداشته باشد. در این حالت تمام چربی اطراف شکم، گره‌های لنفاوی مجاور رحم، رحم، لوله‌های رحم و تخمدان‌ها با جراحی از بدن بیمار خارج می‌شوند.

جراحی Cytoreductive یا Debulking

این جراحی زمانی انجام می‌گیرد که سرطان در خارج از لگن هم گسترش پیدا کرده باشد. در این صورت جراح تا جایی که امکان دارد بافت‌های درگیر به سرطان را از بدن خارج می‌کند. پس‌ از این جراحی اغلب شیمی‌درمانی انجام می‌گیرد و معمولاً بدن در این وضعیت پاسخ بهتری به شیمی‌درمانی می‌دهد و شانس درمان افزایش پیدا می‌کند.

انواع سرطان تخمدان

سرطان تخمدان انواع گوناگونی دارد. این بیماری بر اساس نقاط درگیری و نوع سلول‌های سرطانی متفاوت خواهد بود. در زیر به انواع این سرطان اشاره خواهیم کرد.

تومور استروما

تومور استروما در واقع بافت تخمدانی است. این غده حاوی تعداد بالایی از سلول‌های غیرطبیعی تولیدکننده هورمون است. تومور استروما در خیلی از موارد در مراحل اولیه قابل‌تشخیص است. این نوع تومور سرطان تخمدان حدوداً ۷ درصد موارد ابتلا به سرطان تخمدان را شامل می‌شود.

تومور ژرم سل یا سلول زایا

این سرطان خیلی در زنان شایع نیست. در واقع تومور ژرم سل یکی از نادرترین انواع تومور سرطان تخمدان به‌شمار می‌رود و جالب است بدانید که بیشتر بانوان جوان دچار این بیماری می‌شوند.

تومور اپیتلیال

این تومور لایه ظریف خارجی تخمدان را به خود درگیر می‌کند. تومور اپیتلیال شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان محسوب می‌شود. از کل آمار مبتلایان به سرطان تخمدان ۹۰ درصد مبتلا به نوع اپیتلیال هستند.

آیا شیمی‌درمانی عوارض دارد؟

بله شیمی‌درمانی با اینکه می‌تواند در درمان سرطان مؤثر باشد اما همزمان همه سلول‌های درحال تقسیم سریع را مورد هدف قرار می‌دهد. بنابراین در پروسه شیمی‌درمانی گلبول‌های سفید، قرمز و فولیکول‌های مو که ازجمله سلول‌های تقسیم سریع به‌شمار می‌روند همراه با سلول‌های غیرطبیعی و سرطانی نابود می‌شوند. شدت عوارض حین شیمی‌درمانی و یا پس از شیمی‌درمانی به نوع دارویی که بیمار دریافت می‌کند، وضعیت بیمار و دفعات درمان شیمی‌درمانی بستگی دارد.

به‌صورت کلی پس از پایان دوره درمان به روش شیمی‌درمانی سلول‌های سالمی که آسیب دیدند ترمیم شده و عوارض پایدار نخواهند بود. عوارض جانبی شیمی‌درمانی عبارت‌اند از:

• ریزش موها
• کم‌خونی
• کاهش اشتها
• اسهال
• استفراغ و تهوع
• زخم‌های دهانی
• افزایش موارد ابتلا به بیماری‌های عفونی

زمان مناسب برای مراجعه به متخصص برای سرطان تخمدان

چنانچه علائم و نشانه‌هایی که اشاره کردیم را در خود مشاهده کردید و از بابت ابتلا به بیماری نگران شدید حتماً به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. درصورتی‌که علائمی همچون احساس فشار، درد در شکم و لگن و نفخ داشتید و این علائم بیش از چند هفته پایدار بودند لازم است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.