قرص گاباپنتین چیست؟ + کاربردها و نحوه مصرف

 

سیستم عصبی بدن ما، یک سیستم پیچیده است که در صورت اختلال، می‌تواند مشکلات بسیار زیادی را برای ما به وجود آورد. این مشکلات می‌تواند از دردهای خفیف شروع شده و با دردهای شدید، گزگز و بی حسی یا در موارد جدی‌تر با تشنج نیز همراه باشد. بیماری صرع، یکی از مشکلات است که در اثر بروز اختلال در سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد. در چنین مواردی، پزشکان معمولا از قرص گاباپنتین استفاده می‌کنند که تاثیر قابل توجهی بر تسکین دردهای عصبی و کنترل اختلالات عصبی دارد. در ادامه به معرفی بیشتر این دارو و کاربردهای آن می‌پردازیم.

قرص گاباپنتین چیست؟

گاباپنتین یک داروی ضدتشنج و آرام‌کننده سیستم عصبی است که عمدتا برای درمان اختلالاتی مانند تشنج‌های جزئی در صرع، دردهای ناشی از زونا و سندرم پای بی قرار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با تاثیر بر انتقال پیام‌های شیمیایی در سیستم عصبی مرکزی و محیطی عمل می‌کند.

این قرص می‌تواند در چند نوع مختلف تولید شود که هر کدام برای اهداف خاصی تجویز می‌شوند. نکته حائز اهمیت این است که انواع مختلف قرص گاباپنتین قابل جایگزینی با یکدیگر نیستند و هر کدام در شرایط خاصی اثر می‌کنند؛ لذا بیماران باید دقیقا همان شکل دارویی را که پزشک تجویز کرده است مصرف نمایند.

روش دقیق اثرگذاری این دارو هنوز ناشناخته است؛ به طور کلی، این دارو می‌تواند برخی سیگنال‌های عصبی را مسدود کند. برای مثال، تشنج‌های ناشی از فعالیت الکتریکی غیرعادی در مغز هستند و گاباپنتین احتمالا در در این فعالیت مغز تداخل ایجاد می‌کند. در مورد درد عصبی، احتمالا این دارو با تاثیرگذاری بر پیام‌های درد که از مغز به سمت ستون فقرات حرکت می‌کنند، درد را مسدود می‌نماید.

اطلاعات دارویی گاباپنتین

در جدول زیر می توانید اطلاعات قرص گاباپنتین را به صورت خلاصه مشاهده کنید:

دسته بندی دارویی	داروی ضد تشنج و مسکن دردهای عصبی
کاربردها	درمان تشنج‌های جزئی، دردهای عصبی، درمان عوارض پس از زونا، سندرم پای بی قرار
انواع دوزهای موجود	گاباپنتین ۱۰۰، ۳۰۰، ۴۰۰، ۶۰۰ و ۸۰۰ میلی گرم
عوارض جانبی	سرگیجه، خواب‌آلودگی، تورم اندام‌ها، مشکلات تعادل، تهوع، تغییرات خلق‌وخو، واکنش‌های آلرژیک شدید (نادر)
موارد منع مصرف	حساسیت به گاباپنتین یا ترکیبات آن، برخی بیماری‌های ریوی/ کلیوی (تحت نظر پزشک)
تداخل دارویی	الکل، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضداضطراب، اپیوئیدها، برخی داروهای ضدتشنج و ضد افسردگی
نحوه مصرف	معمولا ۲ تا ۳ بار در روز با فواصل منظم (قرص آهسته رهش یک بار در روز) همراه با آب
دوره مصرف	بسته به نوع بیماری ممکن است بلندمدت باشد. قطع ناگهانی آن ممنوع است (کاهش تدریجی زیر نظر پزشک)

نحوه مصرف گاباپنتین

قرص گاباپنتین به شکل‌های مختلف مانند کپسول، قرص معمولی و قرص آهسته رهش تولید می‌شود. طریقه مصرف قرص گاباپنتین به این صورت است که فرم‌های کپسولی و قرص معمولی معمولا سه بار در روز و با فاصله‌های زمانی منظم همراه با یک لیوان پر آب مصرف می‌شوند که می‌توان آن‌ها را همراه غذا یا بدون غذا مصرف کرد؛ اما قرص‌های آهسته رهش باید یک بار در روز و همراه با غذا مصرف شوند.

اما پزشک شما ممکن است بر اساس نوع و شدت درد، دستورالعمل دیگری را تجویز نماید؛ به همین دلیل، این دارو باید دقیقا طبق دستور پزشک مصرف گردد و از تغییر خودسرانه دوز یا زمان مصرف خودداری شود. این قرص‌ها باید کامل بلعیده شوند و شکستن، جویدن یا خرد کردن آن‌ها مجاز نیست. در صورتی که پزشک مصرف نصف قرص را تجویز کرده باشد، باید قرص را دقیقا از روی خط مشخص شده تقسیم کرد و نصف باقیمانده را در نوبت بعدی مصرف نمود یا در صورت عدم نیاز، ظرف چند روز دور انداخت.

اگر یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر تا دوز بعدی ۲ ساعت مانده است، بهتر است دوز مصرف نشده را فراموش کرده و دوز بعدی را طبق معمول مصرف کنید. هرگز دو دوز را همزمان مصرف نکنید و برای جبران دوز فراموش شده، دوز اضافی مصرف ننمایید.

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد قرص مترونیدازول

قرص گاباپنتین برای چیست؟

گاباپنتین می‌تواند در موارد زیر تجویز شود:

• کنترل و پیشگیری تشنج‌های جزئی: این دارو در بزرگسالان و کودکان بالای ۳ سال برای پیشگیری و درمان تشنج‌های جزئی (صرع) استفاده می‌شود.
• تسکین درد عصبی پس از زونا: زونا یک بیماری ویروسی است که سال‌ها پس از آبله مرغان به دلیل فعال شدن مجدد ویروس نهفته در ریشه عصبی ایجاد می‌شود. گاباپنتین برای کاهش درد عصبی ناشی از این بیماری در بزرگسالان تجویز می‌شود.
• درمان سندرم پای بی‌قرار متوسط تا شدید: این دارو برای موارد متوسط تا شدید سندرم پای بی‌قرار که با علائم آزاردهنده همراه است، استفاده می‌شود.
• آسیب‌های عصبی: گاباپنتین همچنین گاهی اوقات برای تسکین دردهای عصبی مانند نوروپاتی دیابتی (بی حسی یا سوزن سوزن شدن به دلیل آسیب عصبی در افراد مبتلا به دیابت) استفاده می‌شود.
• کاهش علائم یائسگی: این قرص می‌تواند برای درمان و پیشگیری از گرگرفتگی (احساس ناگهانی و شدید گرما و تعریق) در یائسگی یا بعد از درمان سرطان سینه تجویز شود.

وبسایت معتبر medlineplus.gov در ارتباط با دلایل تجویز این دارو اینگونه بیان می‌کند:

کپسول، قرص و محلول خوراکی گاباپنتین همراه با سایر داروها برای کمک به کنترل برخی انواع تشنج در افراد مبتلا به صرع تجویز می‌شود. همچنین، این اشکال دارویی گاباپنتین برای تسکین درد نورالژی پس از هرپس (PHN) نیز استفاده می‌شوند؛ دردی سوزشی، تیرکشنده یا مبهم که ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از حمله زونا ادامه یابد.

Gabapentin capsules, tablets, and oral solution are used along with other medications to help control certain types of seizures in people who have epilepsy. Gabapentin capsules, tablets, and oral solution are also used to relieve the pain of postherpetic neuralgia (PHN; the burning, stabbing pain or aches that may last for months or years after an attack of shingles).

قرص گاباپنتین ۱۰۰ برای چیست؟

گاباپنتین ۱۰۰ معمولا پایین‌ترین دوز این دارو در بازار است و می‌تواند برای دردهای عصبی خفیف، کنترل تشنج‌های ناشی از صرع و… استفاده شود. همچنین برای دردهای عصبی که می‌توانند ناشی از بیماری‌های مختلفی از جمله دیابت و زونا باشند، مصرف می‌شود. ممکن است پزشک در ابتدا دوز ۱۰۰ میلی گرم این دارو را برای بیمار تجویز کند و پس از اطمینان از عدم بروز عوارض جدی، به مرور دوز مصرفی را افزایش دهد.

مطالعه بیشتر: قرص آتورواستاتین

قرص گاباپنتین ۳۰۰ برای چیست؟

گاباپنتین ۳۰۰، نمونه قوی‌تری از این دارو است که به فراوانی برای کنترل صرع و دردهای عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو معمولا اثرگذاری بیشتر و سریع‌تری نسبت به دوز ۱۰۰ دارد؛ با این حال مصرف آن حتما باید تحت نظر پزشک باشد.

موارد منع مصرف قرص گاباپنتین

کسانی که به هر یک از موارد زیر حساسیت دارند نباید از قرص گاباپنتین استفاده نمایند:

• گرالیس (Gralise)
• نورونتین (Neurontin)
• گاباپنتین
• هر یک از مواد سازنده محصول تجویز شده

این دارو فقط با تجویز پزشک قابل مصرف است و باید دقیقا طبق دستورالعمل تجویز شده استفاده شود. توجه داشته باشید که انواع مختلف گاباپنتین حتی با دوز یکسان، قابل جایگزینی با هم نیستند. قطع ناگهانی این دارو بدون مشورت با پزشک می‌تواند عوارضی از جمله تشنج، اضطراب و اختلالات خواب را به همراه داشته باشد.

موارد احتیاط حین مصرف گاباپنتین

توجه به نکات زیر، می‌تواند از بروز عوارض یا مشکلات ناخواسته پیشگیری نماید:

• در صورت داشتن حساسیت به گاباپنتین یا هر یک از ترکیبات دارو، پزشک و داروساز خود را مطلع سازید.
• در صورت سابقه بیماری ریوی یا کلیوی، به پزشک خود اطلاع دهید.
• از مصرف همزمان چند داروی حاوی گاباپنتین خودداری کنید؛ زیرا این دارو در ترکیب‌های مختلف با کاربردهای متفاوتی تولید می‌شود.
• تمام داروهای مصرفی (تجویزی و غیرتجویزی)، ویتامین‌ها، مکمل‌ها و محصولات گیاهی را به پزشک اطلاع دهید.
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند: ایبوپروفن و ناپروکسن ممکن است با گاباپنتین تداخل داشته باشند.
• در صورت بارداری، قصد بارداری یا شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
• پیش از هرگونه عمل جراحی (حتی دندانپزشکی)، مصرف قرص گاباپنتین را به پزشک اطلاع دهید.
• این دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی، سرگیجه یا کاهش هماهنگی حرکات شود. از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات تا زمانی که اثر دارو بر شما مشخص نشده خودداری کنید.
• در کودکان ممکن است باعث تغییرات رفتاری، اختلال در تمرکز یا خواب‌آلودگی شود. فعالیت‌های خطرناک مانند دوچرخ ‌سواری باید با احتیاط انجام شود.
• این دارو ممکن است باعث افکار یا رفتارهای خودکشی در برخی بیماران (حدود ۱ از ۵۰۰ نفر) شود؛ خصوصا در هفته اول مصرف.

تداخلات دارویی  کپسول گاباپنتین

داروهای زیر ممکن است با گاباپنتین تداخل ایجاد کنند:

• الکل
• آنتی‌هیستامین‌های مورد استفاده در آلرژی، سرفه و سرماخوردگی
• داروهای ضد اضطراب و خواب آور
• داروهای ضد افسردگی مانند آمیتریپتیلین، فلوکستین، سرترالین
• داروهای ضدتشنج مانند فنوباربیتال، پریمیدون
• داروهای مربوط به مشکلات معده
• بیهوشی‌های عمومی مانند هالوتان (Halothane)، ایزوفلوران، متوکسی فلوران، پروپوفول
• بی‌حس کننده‌های موضعی مانند لیدوکائین، پراموکسین، تتراکائین
• داروهای شل‌کننده عضلات برای جراحی
• داروهای مخدر ضد درد
• فنوتیازین‌ها مانند: کلرپرومازین، مزریدازین، پروکلرپرازین، تیوریدازین

البته این لیست شامل همه داروهای قابل اختلال نیست؛ بنابراین لازم است همه داروها، مکمل‌ها و گیاهان دارویی را که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید؛ همچنین مصرف سیگار یا مواد مخدر نیز ممکن است با قرص گاباپنتین تداخل داشته باشد.

عوارض قرص گاباپنتین

عوارض زیر در دسته عوارض شایع این دارو قرار می‌گیرند و معمولا نگران‌کننده نیستند؛ با این حال اگر طولانی یا شدید شوند، باید با پزشک مشورت نمایید:

• سرگیجه
• خواب آلودگی و خستگی
• تورم دست‌ها، پاها یا ساق پا
• مشکلات تعادل یا هماهنگی حرکات
• حرکات غیرارادی چشم
• عفونت و تب
• حالت تهوع و استفراغ
• رفتارهای پرخاشگرانه

با این حال بعضی عوارض جدی‌تر نیز وجود دارد که کمتر شایع هستند؛ اما در صورت بروز باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. این عوارض قرص گاباپنتین عبارتند از:

• واکنش‌های آلرژیک شدید از جمله سندرم DRESS: ممکن است کبد، کلیه‌ها و قلب را درگیر کند و با علائمی چون تورم صورت، لب‌ها، دهان، زبان یا گلو، مشکلات تنفسی یا خس‌خس سینه، تپش قلب شدید، خارش، جوش پوستی یا کهیر، تهوع یا استفراغ همراه است.
• مشکلات تنفسی: گاباپنتین می‌تواند باعث تنفس آهسته و سطحی شما شود؛ به خصوص اگر مشکلات تنفسی به علت بیماری دیگری دارید یا داروهای دیگری را استفاده می‌نمایید که می‌توانند بر تنفس شما تاثیر بگذارند.
• افکار و اقدامات خودکشی: قرص گاباپنتین می‌تواند در تعداد کمی از افراد باعث افکار یا اقدامات خودکشی گردد.
• تغییر در رفتار و تفکر: کودکان بین ۳ تا ۱۲ سال که نوع خاصی از این دارو را مصرف می‌کنند، ممکن است دچار تغییرات عاطفی؛ افت در عملکرد تحصیلی یا بروز رفتار پرخاشگرانه، بی قراری، بیش فعالی یا مشکلات تمرکز شوند.
• علائم ناهنجاری‌های کلیوی: مشکل در ادرار کردن، تغییر در میزان ادرار دفع شده، خون در ادرار، یا افزایش وزن و تورم پاها به دلیل احتباس مایعات می‌تواند رخ دهد.

دوره مصرف گاباپنتین

دوره مصرف این دارو، بسته به نوع بیماری می‌تواند بسیار متفاوت باشد. اگر به صرع مبتلا هستید، ممکن است پس از کنترل بیماری نیز، همچنان نیاز داشته باشید که تا سال‌ها گاباپنتین مصرف کنید؛ اما اگر درد عصبی دارید، معمولا پس از تسکین درد نیز باید برای جلوگیری از بازگشت آن، مصرف گاباپنتین را برای چند ماه یا بیشتر ادامه دهید.

شرایط نگهداری قرص گاباپنتین

گاباپنتین باید در بسته بندی اصلی خود با درب محکم و دور از دسترس کودکان نگهداری شود؛ زیرا این دارو در صورت مصرف زیاد توسط بزرگسالان، کودکان یا حیوانات خانگی ممکن است باعث اور دوز تصادفی و مرگ شود.

همچنین قرص‌ها باید در دمای اتاق و دور از رطوبت و حرارت زیاد نگهداری شوند. برای دور ریختن داروهای اضافی یا تاریخ گذشته، هرگز آن‌ها را در توالت یا سینک تخلیه نکنید.

جمع بندی

گاباپنتین یک داروی ضدتشنج است که معمولا برای درمان تشنج‌های جزئی، دردهای عصبی (به خصوص پس از زونا) و سندرم پای بی قرار تجویز می‌شود. این دارو در دوزهای مختلفی از جمله کپسول‌های ۱۰۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ میلی‌گرمی و… در بازار موجود است. از عوارض شایع آن می‌توان به سرگیجه، خواب آلودگی و تهوع اشاره کرد؛ اما گاهی نیز ممکن است واکنش‌های آلرژیک شدید داشته باشد که از عوارض غیر معمول آن محسوب می‌شود.

قرص گاباپنتین می‌تواند با بعضی داروها مانند الکل، آنتی هیستامین‌ها و داروهای اضطراب و خواب و… تداخل داشته باشد؛ به همین دلیل لازم است قبل از مصرف با پزشک خود در این باره صحبت کنید. همچنین قطع ناگهانی این دارو می‌تواند منجر به تشدید تشنج یا اضطراب شود؛ بنابراین کاهش دوز باید تحت نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام گیرد. چنانچه به راهنمایی بیشتر در این زمینه نیاز دارید، با هومکا تماس بگیرید.

منابع

drugswebmdnhsmedlineplusmy.clevelandclinic

سوالات متداول

۱- تاثیر قرص گاباپنتین بر قاعدگی چیست؟

گاباپنتین ممکن است در برخی زنان باعث بی نظمی در چرخه پریود شود؛ اما این عارضه معمولا خفیف و موقت است.

۲- قرص گاباپنتین برای چی خوبه؟

این دارو عمدتا برای درمان تشنج‌های جزئی، دردهای عصبی پس از زونا و سندرم پای بی قرار تجویز می شود و در درمان این شرایط بسیار مفید است.

۳- آیا قرص گاباپنتین فشار را بالا میبرد؟

به طور کلی، شواهدی برای اثبات اینکه قرص گاباپنتین باعث افزایش فشار خون میشود وجود ندارد؛ اما در برخی افراد ممکن است باعث تغییرات کوچک در فشار خون شود که معمولا نگران کننده نیست.

۴- قرص گاباپنتین ادرار آور است؟

خیر، گاباپنتین جزو داروهای ادرارآور محسوب نمی شود و اثر قابل توجهی بر افزایش دفع ادرار ندارد. این دارو عمدتا بر سیستم عصبی مرکزی اثر می گذارد.

۵- قرص گاباپنتین اشتها آور است؟

بله، این دارو در برخی افراد ممکن است باعث افزایش اشتها و در نتیجه منجر به افزایش وزن شود که از عوارض جانبی شایع آن محسوب می‌شود.

۶- قرص گاباپنتین چه کاربردی دارد؟

اصلی‌ترین کاربردهای گاباپنتین شامل درمان صرع، کنترل دردهای عصبی و درمان سندرم پای بی قرار است.

۷- قرص گاباپنتین چه زمانی مصرف شود؟

زمان مصرف این دارو باید دقیقا طبق دستور پزشک باشد، اما معمولا ۲ تا ۳ بار در روز با فواصل منظم و گاهی همراه با غذا تجویز می‌شود.

۸- قرص گاباپنتین برای پادرد خوبه؟

این دارو برای دردهای عصبی پا بسیار موثر است؛ به خصوص در مواردی مانند عوارض دیابت یا دردهای پس از زونا که منشا عصبی دارند.

۹- آیا کپسول گاباپنتین مسکن است؟

گاباپنتین یک مسکن عصبی است که معمولا برای دردهای ناشی از آسیب عصبی استفاده میشود و برخلاف مسکن‌های معمولی، بر سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارد.

۱۰- آیا قرص گاباپنتین چاق کننده است؟

مصرف طولانیمدت گاباپنتین در برخی افراد ممکن است منجر به افزایش وزن شود که عمدتا به دلیل افزایش اشتها و تغییر در متابولیسم بدن است.

۱۱- آیا قرص گاباپنتین باعث ریزش مو می‌شود؟

ریزش مو از عوارض نادر گاباپنتین محسوب می‌شود که در صورت بروز معمولا موقتی است و پس از قطع دارو یا کاهش دوز برطرف میگردد.

۱۲- آیا قرص گاباپنتین باعث سرگیجه می‌شود؟

بله سرگیجه از عوارض شایع گاباپنتین است که معمولا در هفته های اول مصرف بیشتر دیده می‌شود و گاهی پس از ادامه مصرف کاهش یابد.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.