قرص استامینوفن؛ از نحوه مصرف تا عوارض!

قرص استامینوفن احتمالا از آن داروهایی است که همیشه در کابینت خانه خود دارید و هر از گاهی به دلیل سردرد یا بدن درد از آن استفاده می‌کنید. این دارو که به راحتی و بدون نسخه نیز قابل تهیه است، یکی از مسکن‌های رایجی است که برای دردهای خفیف و متوسط کاربرد خوبی دارد؛ اما آیا می‌دانید که چطور باید آن را مصرف کنید؟ آیا مصرف زیاد آن باعث اوردوز و آسیب جسمانی می‌شود؟ چه کسانی نباید از آن استفاده نمایند و عوارض احتمالی آن چیست؟ در این مقاله به این پاسخ این پرسش‌ها خواهیم پرداخت.

استامینوفن  چیست؟

قرص استامینوفن برای کنترل دردهای خفیف و متوسط مانند سردرد، دندان درد، درد عضلات، کمردرد، درد پریود، گلودرد، واکنش به واکسن و کاهش تب استفاده می‌گردد. این دارو همچنین برای کاهش درد آرتروز نیز کاربرد دارد. این دارو در دسته مسکن‌ها و تب برها قرار دارد و با تغییر شیوه احساس درد و کاهش دمای بدن به کاهش عوارض بیماری‌ها کمک می‌کند. این دارو می‌تواند با سایر مسکن‌ها نیز ترکیب شده و محصولاتی مانند: استامینوفن کدئین، بوتالبیتال، اندوست و… را به وجود آورد.

وبسایت معتبر medlineplus.gov در ارتباط با این دارو اینگونه بیان می‌کند:

مصرف بیش از حد استامینوفن می‌تواند باعث آسیب جدی به کبد شود؛ آسیبی که گاهی به اندازه‌ای شدید است که نیاز به پیوند کبد پیدا می‌کند یا حتی منجر به مرگ می‌شود.

Taking too much acetaminophen can cause liver damage, sometimes serious enough to require liver transplantation or cause death.

اطلاعات شناسنامه‌ای داروی استامینوفن

در جدول زیر می‌تواند مشخصات استامینوفن را به صورت خلاصه مشاهده نمایید:

نحوه مصرف استامینوفن

این دارو را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف نمایید؛ یعنی مقدار مصرف را افزایش ندهید، دفعات مصرف را بیشتر نکنید و دوره درمان را طولانی‌تر از مدت تجویز شده توسط پزشک ادامه ندهید. مصرف مقادیر زیاد قرص استامینوفن برای مدت طولانی، می‌تواند باعث آسیب کبدی شود. اگر این دارو را بدون نسخه پزشک مصرف می‌کنید، برچسب روی بسته بندی آن را به دقت مطالعه کرده و دستورالعمل مصرف را رعایت کنید. همچنین در صورت وجود هرگونه سوال، با پزشک خود مشورت نمایید.

برچسب تمام داروهای دیگری که مصرف می‌کنید را نیز بررسی نمایید؛ چون ممکن است دارای استامینوفن باشند. مصرف بیشتر از ۴ گرم (۴۰۰۰ میلی‌گرم) استامینوفن در یک شبانه روز برای بزرگسال ایمن نیست و می‌تواند خطر بروز بیماری های کبدی را بیشتر نماید. این قرص را می‌توانید همراه غذا یا بدون غذا استفاده نمایید. میزان مصرف کودکان نیز بر اساس وزن یا سن آن‌ها تعیین می‌شود. اما به طور کلی، حداکثر میزان مصرف  این دارو برای کودکان در هر روز، به شرح زیر است:

• کودکان ۱۱ تا ۱۲ سال: ۳۲۰ تا ۴۸۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۹ تا ۱۱ سال: ۳۲۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۶ تا ۹ سال: ۳۲۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۴ تا ۶ سال: ۲۴۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۲ تا ۴ سال: ۱۶۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان زیر ۲ سال: میزان مصرف و دوز آن باید توسط پزشک تعیین شود.

مطالعه بیشتر: معرفی قرص گاباپنتین

عوارض استامینوفن

معمولا قرص استامینوفن عارضه جانبی خاصی ندارد؛ اما در صورت مشاهده هرگونه اثر غیرعادی، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. در صورتی که پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است، تشخیص داده که منافع دارو برای شما بیشتر از خطرات احتمالی آن است. اغلب افراد عوارض جدی تجربه نمی‌کنند؛ اما بعضی اوقات ممکن است عوارض زیر ظاهر شوند:

• حساسیت مانند عوارض پوستی، خارش، جوش و تاول، تورم لب‌ها و صورت، زبان یا گلو
• آسیب کبدی که با علائم درد قسمت فوقانی راست شکم، کاهش اشتها، حالت تهوع، مدفوع روشن، ادرار زرد تیره یا قهوه‌ای، زردی پوست یا چشم‌ها، ضعف یا خستگی غیرعادی ظاهر می‌شود.

عوارضی که معمولا نیاز به مراقبت پزشکی ندارند (در صورت تداوم یا آزاردهنده بودن به پزشک اطلاع دهید):

• سردرد
• تهوع
• مشکلات خوابیدن
• اختلالات معده

موارد احتیاط مصرف استامینوفن  چیست؟

• در صورت مشاهده علائمی مانند حالت تهوع، درد در قسمت بالای معده، خارش، کاهش اشتها، ادرار تیره، زردی (زرد شدن پوست یا چشم‌ها) فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
• اگر دچار قرمزی پوست یا عوارض پوستی همراه با تاول و پوسته پوسته شدید، مصرف دارو را قطع کنید و بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.
• اگر به استامینوفن حساسیت دارید یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید که حاوی استامینوفن هستند، نباید از این دارو استفاده کنید.
• اگر سابقه سیروز کبدی دارید یا به طور روزانه الکل استفاده می‌کنید، قبل از مصرف این دارو با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا مطمئن شوید مصرف آن برای شما بی‌خطر است. زیرا مصرف هم‌زمان با الکل، می‌تواند خطر مشکلات کبدی را افزایش دهد.
• معمولا مصرف استامینوفن در بارداری ممنوع نیست؛ اما اگر باردار هستید یا به کودک خود شیر می‌دهید، قبل از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت نمایید.
• اگر درد شما بیش از ۱۰ روز (۵ روز برای کودکان) ادامه داشت یا بدتر شد، یا اگر نوع درد تازه و متفاوتی ایجاد شد، به پزشک خود اطلاع دهید؛ همچنین، اگر تب شما بیش از ۳ روز ادامه یافت، با پزشک خود مشورت نمایید.
• استامینوفن می‌تواند در بعضی از آزمایش‌های قند خون نتایج کاذب ایجاد کند؛ بنابراین اگر در این مدت به آزمایش قند خون نیاز پیدا کردید، مصرف استامینوفن را به پزشک خود اطلاع دهید.

موارد منع مصرف استامینوفن

به طور معمول،‌ افراد زیر نباید از این دارو استفاده نمایند:

• در صورت ابتلا به اختلالات شدید کبدی از مصرف این دارو خودداری نمایید؛ زیرا مصرف زیاد قرص استامینوفن می‌تواند به کبد شما آسیب جدی وارد کند یا حتی منجر به مرگ شود.
• بزرگسالان و نوجوانان با وزن حداقل ۵۰ کیلوگرم نباید بیشتر از ۱۰۰۰ میلی‌گرم در یک نوبت یا بیشتر از ۴۰۰۰ میلی‌گرم در یک شبانه روز مصرف نمایند.
• کودکان زیر ۱۲ سال نباید بیش از ۵ نوبت در شبانه روز از این دارو استفاده نمایند و باید دقیقا مطابق دوز توصیه شده برای سن و وزن کودک عمل شود.
• قرص استامینوفن برای سرفه و سرماخوردگی نباید در کودکان زیر ۲ سال استفاده شود (مگر با تجویز پزشک)؛ زیرا استفاده از این داروها در کودکان خردسال می‌تواند باعث عوارض جدی گردد. در بعضی موارد ممکن است پزشک شکل‌های دیگر این دارو مانند شربت استامینوفن پاراکید را تجویز کند.
• از مصرف همزمان سایر داروهای دارای استامینوفن خودداری کنید؛ زیرا ممکن است منجر به مسمومیت کشنده شود.

مطالعه بیشتر: قرص ایبوپرفن

تداخل دارویی استامینوفن

داروهای زیر می‌توانند با قرص استامینوفن تداخل داشته باشند:

• الکل
• ایماتینیب (برای اختلالات خونی و سرطان‌ها)
• ایزونیازید (نوعی آنتی بیوتیک برای درمان سل)
• سایر داروهای حاوی استامینوفن

البته این لیست ممکن است شامل تمام تداخلات احتمالی نباشد. بنابراین باید در مورد همه داروها، مکمل‌ها و حتی داروهای گیاهی که مصرف می‌کنید با پزشک مشورت نمایید. همچنین در مورد مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا برخی از این موارد ممکن است با داروی شما تداخل داشته باشند.

دوره مصرف استامینوفن

حتی اگر دوز توصیه شده توسط پزشک را رعایت می‌کنید، نباید استامینوفن را بیش از ۱۰ روز برای درد یا بیش از ۳ روز برای تب مصرف کنید. اگر همچنان نیاز به آرام کردن درد دارید، مجددا به پزشک مراجعه کنید تا مسکن‌های دیگری مانند ایبوپروفن را تجویز نماید.

به طور کلی، بزرگسالان نباید بیش از ۴۰۰۰ میلی‌گرم استامینوفن در روز دریافت کنند. این مقدار معادل حداکثر ۱۲ قرص با دوز کم (۳۲۵ میلی‌گرم در هر قرص) یا ۸ قرص با دوز بالاتر (۵۰۰ میلی‌گرم در هر قرص) است. اگر الکل مصرف می‌کنید، نباید بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز استامینوفن مصرف کنید؛ زیرا ممکن است باعث بروز آسیب‌های کبدی شود.

شرایط نگهداری استامینوفن

این دارو را باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید. قرص استامینوفن را در دمای اتاق بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری کنید و از قرار گرفتن آن در معرض رطوبت و حرارت جلوگیری نمایید. همچنین داروهای استفاده نشده را پس از تاریخ انقضا دور بریزید.

مطالعه بیشتر: معرفی قرص ناپروکسن

جمع بندی

استامینوفن نوعی مسکن ضدالتهاب غیراستروئیدی است که با کاهش دمای بدن و تغییر نحوه احساس درد در بدن، به تسکین دردهای خفیف و متوسط و کاهش تب کمک می‌کند. شما می‌توانید از این دارو برای درمان سردرد، دندان درد، دردهای پریود، کمردردهای ساده و رفع علائم سرماخوردگی استفاده کنید. قرص استامینوفن در دو شکل استامینوفن ۳۲۵ و استامینوفن ۵۰۰ وجود دارد؛ اما می‌تواند به شکل‌های دیگری مانند شیاف، شربت و قطره استامینوفن نیز وجود داشته باشد.

این دارو را باید طبق دستور پزشک مصرف کنید و از مصرف بیش از حد آن بپرهیزید؛ زیرا استفاده زیاد آن (یا همراه با مصرف الکل) می‌تواند باعث آسیب جدی به کبد شما شود. از دیگر عوارض آن می‌توان به واکنش‌های آلرژیک، تهوع، سردرد، مشکلات خواب و اختلالات معده اشاره کرد. چنانچه به مشاوره و راهنمایی بیشتری درباره این دارو نیاز دارید، با هومکا تماس بگیرید.

سوالات متداول

۱- قرص استامینوفن کدئین چه فرقی با استامینوفن معمولی دارد؟

استامینوفن کدئین علاوه بر استامینوفن، دارای کدئین (نوعی مخدر) نیز هست که برای دردهای شدیدتر تجویز می‌گردد.

۲- استامینوفن ۵۰۰ برای چیست؟

این دارو نوع قوی‌تری از این مسکن است که برای درمان دردهای متوسط مانند سردرد، دندان درد، کمردرد و همچنین کاهش تب در بزرگسالان استفاده می‌شود.

۳- شربت استامینوفن چه استفاده‌ای دارد؟

شربت استامینوفن عمدتا برای کاهش تب و درد در کودکان و نوزادان بالای ۳ ماه تجویز می‌شود.

۴- قرص استامینوفن برای جوش صورت مفید است؟

استامینوفن برای درمان جوش صورت تجویز نمی‌شود و تاثیری بر آکنه و جوش ندارد.

۵- قطره استامینوفن چیست؟

قطره استامینوفن نوع مایع و غلیظ شده این دارو برای نوزادان و کودکان کوچک است که دوز دقیق‌تر بر اساس وزن تجویز می‌شود.

۶- استامینوفن برای سرماخوردگی تجویز می‌شود؟

بله؛ استامینوفن در سرماخوردگی معمولا برای کاهش تب و دردهای عضلانی و سردرد ناشی از بیماری تجویز می‌شود.

منابع

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.