هفته پنجم بارداری + علائم مادر، وضعیت جنین و تغذیه موردنیاز

هفته پنجم بارداری معمولاً زمانی است که بانوان متوجه بارداری خود می‌شوند. طی این زمان یک دوره قاعدگی به تأخیر افتاده و در صورت انجام آزمایش بارداری جواب آزمایش مثبت خواهد شد. ما در این مقاله قصد داریم تا شما را با تغییراتی که در هفته پنجم اتفاق می‌افتد آشنا کنیم و اطلاعات لازم و کافی را با شما در میان بگذاریم. پس اگر می‌خواهید بدانید که در پنجمین هفته بارداری چه چیزهایی در انتظار شماست حتماً تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

جنین در هفته پنجم بارداری

جنین در هفته‌های اول ازجمله هفته پنجم بارداری اندازه بسیار کوچکی دارد و قابل تشخیص نیست. در این دوران هم‌زمان با تشکیل کیسه زرده، قلب جنین نیز شروع به تپش و فعالیت می‌کند. اندازه رویان در پنجمین هفته بارداری دو میلی‌متر و وزن آن حدود تنها یک گرم می‌باشد. درواقع از ابتدای هفته چهارم بارداری، رشد اندام‌های درونی نیز آغاز می‌شود.

در پنجمین هفته بارداری کبد و طحال، تولید سلول‌های خونی را به عهده می‌گیرند تا نیاز به کیسه زرد نیز از بین برود، حفره‌های مجزای قلب شروع به تشکیل شدن می‌کنند و روده‌ها نیز رشد می‌کنند. درواقع رشد جنین از هفته‌های اولیه بارداری و هفته پنجم شروع شده و تا دوماهگی به‌سرعت ادامه پیدا می‌کند و چانه، بینی، گردن، چشم‌ها و گوش‌ها نیز تشکیل می‌شوند.

طی این دوران جنین تنها به اندازه نوک یک خودکار و تقریباً دو میلی‌متر است، به‌این‌ترتیب نمی‌توان آن را جنین نامید بلکه رویان نامیده می‌شود. قلب جنین در هفته پنجم ضربانی نسبتاً ثابت دارد، اما شما نمی‌توانید از طریق سونوگرافی صدای قلبش را بشنوید. لازم است حداقل ۱۴ روز دیگر زمان سپری شود تا صدای ضربان قلبش از طریق سونوگرافی قابل‌تشخیص باشد.

تغییرات مادر در هفته پنجم بارداری

بدن مادر طی این هفته، تغییرات هورمونی، جسمی، روحی و عاطفی بسیار زیادی دارد. چون در این زمان سطح هورمون‌های بارداری به‌سرعت رشد کرده و رحم مادر نیز به‌سرعت شروع به رشد می‌کند و پنجمین هفته حاملگی را می‌توان زمان آغاز تغییرات اساسی در مادر و فرزند نامید.

در این هفته اغلب مادران دچار لکه بینی جزئی می‌شوند و این اصلاً جدی نیست، مگر اینکه خونریزی شدید باشد که در این صورت باید موضوع با پزشک درمیان گذاشته شود. در این هفته مادر بیش از قبل تغییرات روحی و روانی را تجربه می‌کند. مثلاً ممکن است به هر دلیلی گریه کند یا دچار اضطراب و هیجان شود. جالب است بدانید در این دوره حتی گاهی احساس گناه هم به سراغ او می‌آید.

در این دوره معمولاً مادران مردد هستند که می‌توانند موضوع بارداری را با دیگران در میان بگذارند یا خیر. چون سه‌ماهه نخست مرحله حساسی در شکل‌گیری و رشد جنین محسوب می‌شود و گاهی جنین از دست می‌رود. توصیه می‌کنیم تا عبور از چند ماه نخست این موضوع را با افراد نزدیک زندگیتان درمیان بگذارید.

عدد بتا در هفته پنجم بارداری

هورمون hCG، که بیانگر عدد بتا است، بعد از تشکیل شدن جفت، از سلول‌های جفت ترشح شده و بعد از برقراری ارتباط خونی بین جنین و رحم وارد سیستم گردش‌خون مادر می‌شود. در تمام جدول‌های بتا، هنگامی‌که میزان HCG کمتر از پنج mIU/ml باشد نشان‌دهنده عدم بارداری است و اگر بیشتر یا مساوی با ۲۵ mIU/ml باشد باردار بودن را نشان می‌دهد. جالب است بدانید عدد بتا در خانم‌های باردار هر دو یا سه روز یک بار دوبرابر می‌شود.

علائم هفته پنجم بارداری

علائم بارداری بسیار متنوع و متفاوت هستند، به‌طوری‌که ممکن است دو زن که هر دو بارداری سالمی دارند تجربه‌های مختلفی از بارداری داشته باشند و علائمشان به هیچ عنوان به هم شباهت نداشته باشد. حتی علائم بارداری در یک زن در بارداری‌های مختلف نیز ممکن است متفاوت باشد.

برای مثال میزان حالت تهوع صبحگاهی شما نسبت به بارداری قبلی کمتر یا بیشتر شده باشد. اما به‌طورکلی افزایش میزان هورمون پروژسترون و هورمون‌های گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) مسئول بروز علائم مختلف و متفاوت در دوران حاملگی هستند. ممکن است در دوران بارداری همگی و یا برخی از این علائم را تجربه کنید که کاملاً طبیعی است:

• تکرر ادرار
• خستگی
• گرفتگی شکم
• خون‌ریزی از واژن
• حساس شدن حس بویایی
• تهوع در هنگام صبح
• سبکی سر و احساس گیجی
• تغییرات در اندازه و یا حساسیت سینه‌ها و یا بروز لک در این ناحیه
• افزایش ترشحات واژن
• تغییرات و نوسانات خلقی و روحی
• هوس کردن و یا بیزاری از خوراکی‌های خاص
• یبوست

همچنین وب‌سایت معتبر whattoexpect در مورد نشانه‌های اولیه بارداری می‌گوید اولین علائم بارداری در بدن مادر خستگی است. حساس‌شدن سینه‌ها به لمس و حالت تهوع هم از علائم دیگر بارداری است.

کمردرد در هفته پنجم بارداری

در طی این دوران با بزرگ شدن رحم و تغییرات هورمونی ممکن است مادر کمردرد را نیز تجربه کند. لازم به ذکر است که اگر مادر سابقه مشکلات مرتبط با کمر مانند کمردرد و یا دیسک کمر داشته باشد احتمالاً شدت این دردها نیز بیشتر خواهد بود.

نکته‌ای که باید بدانید این است که اگر کمردرد خفیف بود پس کاملاً طبیعی و از علائم معمول در هفته پنچم است. اما اگر کمردرد شدت گرفت و با علائمی مثل احساس گزگز و سوزن سوزن شدن در پاها همراه بود بهتر است به یک ارتوپد یا متخصص مغزواعصاب مراجعه کنید.

خونریزی در هفته پنجم بارداری

همان‌طور که بالاتر به آن اشاره کردیم خونریزی در هفته‌های اول بارداری می‌تواند ناشی از علائم لانه گزینی باشد و تا وقتی که همراه با درد شدید و لخته خون نباشد طبیعی است. اما از دلایل دیگر خونریزی در هفته پنچم می‌توان به این پدیده اشاره کرد که گردنه رحم پر از رگ‌های خونی است که این رگ‌های خونی در بخش خارجی گردن رحم بسیار نازک و حساس هستند و پارگی آن‌ها ممکن است باعث لکه بینی یا خونریزی خفیف شود. اما مجدداً اگر خونریزی شدت پیدا کرد و رنگ خون پررنگ‌تر شد و یا همراه با لخته خون بود سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

درد زیر شکم

دردهای شکمی یا درد زیر شکم به علت کشش دیواره ی رحم و یا کاشت تخمک در رحم در این زمان از بارداری کاملاً طبیعی است و ممکن است با اسپاسم و گرفتگی و نفخ نیز همراه باشد. شرایطی مانند تغییر موقعیت و سرفه و عطسه نیز می‌تواند درد و گرفتگی زیر شکم را تشدید کند که البته حالتی گذرا است، اما اگر دردهای زیر شکم بیش‌ازحد تحمل شما شد حتماً با پزشک خود تماس گرفته و موضوع را اطلاع دهید.

لکه بینی در پنجمین هفته بارداری

مسلماً اولین هفته‌های بارداری برای خانم‌ها می‌تواند گیج‌کننده و استرس‌زا باشد و باعث شود هر خونریزی را به‌عنوان سقط تلقی کنند اما درواقع اصلاً این‌طور نیست. اگر در این هفته لکه بینی داشتید، نباید خیلی نگران شوید. به خاطر بسپارید که هر لکه خونی به معنای سقط‌جنین یا بروز اختلال در روند بارداری نیست.

شایع‌ترین علت خونریزی خفیف در این دوران لانه‌گزینی است. اگر تخمک‌گذاری کمی بعد از آخرین قاعدگی باشد به احتمال زیاد خونریزی ناشی از لانه‌گزینی در پنجمین هفته بارداری رخ می‌دهد.  این یکی از علائم معمول بارداری است اما شما اگر قبلاً تجربه سقط‌جنین داشتید بهتر است با جدیت بیشتری با آن برخورد کنید. لازم است میزان خونریزی را تحت نظر بگیرید، به رنگ آن دقت کنید و اگر لخته زیادی در خونریزی خود دیدید نشانه‌ها را به پزشک اطلاع دهید.

سونوگرافی در هفته پنجم بارداری

پنجمین هفته بارداری را می‌توان آغاز دوران جنینی نامید چون تا قبل از آن جنین به‌صورت کامل شکل نگرفته است. در همین دوران جفت نیز همراه با دیگر اعضای بدن جنین مانند قلب شروع به کار می‌کند.

در هفته پنچم ساختارهای بدن جنین مثل مغز، نخاع و قلب شروع به شکل‌گیری می‌کنند. اما بااین‌حال ممکن است که تا حدود یک یا دو هفته دیگر در سونوگرافی مشخص نشود. به‌طورکلی توصیه می‌کنیم که تا وقتی میزان بتا سه‌رقمی یا زیر ۱۰۰۰ است سونوگرافی انجام ندهید.

تغذیه مناسب برای هفته پنجم بارداری

پیروی کردن از یک رژیم غذایی کامل در دوره بارداری یکی از واجبات مراقبتی هر مادری است. انتخاب غذاهای سالم و اجتناب از مصرف خوراکی‌های ناسالم در هفته‌های ابتدایی بارداری نه‌تنها برای جنین بلکه برای حفظ سلامت مادر نیز بسیار حائز اهمیت است.

دقت کنید که قرار نیست در این ۹ ماه بیش از حد غذا بخورید، بلکه باید سبک غذا خوردن خود را به سمت سالم خواری سوق دهید. مصرف سبزیجات و میوه‌ها را افزایش دهید.  مصرف مواد غذایی مانند انواع ویتامین‌ها، پروتئین و کلسیم به‌اندازه لازم بسیار مهم است. بیشتر پروتئین‌های فاقد چربی میل کنید.

آجیل و غلات کامل تاثیری زیادی در حفظ سلامت شما و جنین و همچنین افزایش انرژی شما خواهند داشت. لبنیات نیز ازجمله مواد غذایی باارزش غذایی بالا هستند که می‌توانید مصرف کنید. همچنین استفاده از موادغذایی سبوس‌دار مانند برنج قهوه‌ای و ماکارونی و استفاده از نان‌های سبوس‌دار به‌جای نان سفید مناسب‌تر است.

علاوه بر این تمامی مادران باید در هشت هفته اول بارداری اسیدفولیک مصرف کنند. در کنار اسیدفولیک مصرف ویتامین D و امگا۳ را نیز در برنامه خود بگنجانید.

مواد غذایی دیگری که باید بیشتر از آن‌ها استفاده شود، میوه و سبزیجات است. تمام مادران در تمام طول دوران بارداری باید از استفاده از الکل، سیگار، کافئین و دیگر موادمخدر و انواع داروها بدون مشورت و تأیید پزشک خودداری کنند.

سقط جنین در هفته پنجم

در برخی از مادران احتمال اینکه سقط‌جنین در این هفته رخ دهد وجود دارد. در این اتفاق ناخوشایند دلایل بسیاری دخیل هستند. ازجمله علل عمده سقط‌جنین در هفته پنجم می‌توان به اختلالات آناتومیکی رحمی، اختلالات ژنتیکی و کروموزومی، مصرف داروها و اختلال تیروئید اشاره نمود.

رایج‌ترین نشانه سقط جنین، خونریزی واژن است. اگر خونریزی در طی این دوران شدید و همراه با لخته باشد و درد و گرفتگی در نواحی شکم، کمر و لگن را نیز به دنبال داشته باشد باید سریعاً با متخصص زنان و زایمان تماس بگیرید. ناگفته نماند که انجام آزمایش غربالگری اول با مشورت پزشک می‌تواند ریسک بارداری را برای مادر و جنین مشخص کند.

مراقبت پزشکی هفته پنجم

مراقبت پزشکی در هفته پنجم با توجه به شرایط مادران متفاوت خواهد بود. به‌عنوان‌مثال مادری که به‌صورت طبیعی باردار شد مراقبت‌های پزشکی متفاوت از مادری که با اقدامات درمانی صاحب فرزند شده دریافت خواهد کرد. اما خلاصه مراقبت‌های پزشکی این هفته به این صورت است که شما برای انجام سونوگرافی مجدداً به پزشک مراجعه می‌کنید.

در هفته پنجم از طریق سونوگرافی شکمی چیزی مشاهده نخواهد شد، اما در سونوگرافی واژینال ساک بارداری به قطر ۳  الی ۹ میلی‌متر دیده می‌شود. در این هفته معمولاً پزشک توصیه‌های بیشتری در مورد چگونگی مراقبت از خود و جنین خواهد کرد. تحت نظر متخصص مکمل‌ها و مواد غذایی که حافظ سلامت شما و رشد جنین هستند را مصرف کنید و آزمایشات دوران بارداری را انجام دهید.

خود مراقبتی‌های هفته پنجم بارداری

در این هفته به دلیل تغییرات هورمونی که در بدن مادر ایجاد می‌شود، مادر علائم و تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. اما می‌توان با خود مراقبتی درست اثرات ناخوشایند تغییرات بدن در هفته پنجم را کم کرد.

در هفته پنجم ممکن است دچار افت فشار شوید، بنابراین استراحت کافی برای شما ضروری است. در طول روز غذای کافی و مقوی میل کنید. سعی کنید غذا را در حجم کم میل کنید تا دچار حالت تهوع نشوید. برای اینکه اضطراب و استرس بر شما غلبه نکنند، بیشتر مایعات بنوشید. اگر دچار سردرد و بی‌حالی شدید نگران نشوید، این به خاطر کاهش آب بدن و تغییرات هورمونی است.

باز هم به دلیل تغییرات هورمونی به‌احتمال‌زیاد دچار تکرر ادرار می‌شوید، بنابراین برای عدم خستگی رفت‌وآمد به سرویس بهداشتی ترجیحاً اتاقی را برای استراحت انتخاب کنید که مسیرتان را کوتاه‌تر کند. چکاپ‌های پزشکی را جدی بگیرید و در موعد مقرر به پزشک خود مراجعه کنید. اگر علائم به‌خصوصی در خود مشاهده کردید حتماً به پزشک اطلاع دهید.

علائم نیازمندی مراجعه به پزشک در هفته پنجم

تفاوتی ندارد که شما کدام هفته از بارداری هستید، هرزمانی نشانه‌های غیرطبیعی مشاهده کردید باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. اما در هفته پنجم اگر شما دچار لکه بینی غیرمعمول شدید و نشانه‌های دیگری همچون تپش قلب در بارداری، ضعف، درد لگنی و شکمی، خونریزی واژینال، انقباض شکمی و خروج بافت از واژن را نیز مشاهده کردید باید موضوع را جدی بگیرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید.

نبایدهای هفته پنجم حاملگی

همان‌طور که اشاره کردیم هفته پنجم زمانی است که قلب و دیگر اندام‌های بسیار مهم بدن جنین در حال تکامل و رشد هستند و به آن رویان گفته می‌شود. در مرحله رویان جنین بسیار آسیب‌پذیر است و لازم است مادر مراقبت‌های بیشتری انجام دهد.

در هفته پنجم بارداری نباید در معرض اشعه‌های مضر همچون اشعه ایکس قرار بگیرید. بدون تجویز پزشکتان اصلاً دارو مصرف نکنید. در معرض اشعه‌های فیزیوتراپی یا مادون‌قرمز قرار نگیرید. اگر به حمام و سونا علاقه‌مندید در این دوره فراموشش کنید. از رنگ مو و هر ماده‌ای که ترکیبات شیمیایی دارد استفاده نکنید.

بااینکه جگر ماده غذایی مفیدی است اما در مصرف جگر زیاده‌روی نکنید. برای مصرف برخی از ویتامین‌ها همچون ویتامینA با پزشک خود صحبت کنید. مواد غذایی که حاوی سرب و ترکیبات نگهدارنده هستند مصرف نکنید.

پرسش‌های متداول

اندازه جنین در هفته پنجم چقدر است؟

جنین در هفته پنجم بسیار کوچک و حدود دو میلی‌متر و اندازه نوک خودکار است و درواقع هنوز رویان است و به جنین تبدیل نشده.

علائم بارداری در هفته پنجم بارداری چیست؟

ممکن است در هفته پنجم بارداری علائمی مثل خستگی، گرفتگی شکم، خونریزی از واژن، حساس شدن حس بویایی، تهوع در هنگام صبح، سبکی سر و احساس گیجی، تغییرات در اندازه و یا حساسیت سینه‌ها و یا بروز لک در این ناحیه، افزایش ترشحات واژن، تغییرات و نوسانات خلقی و روحی، هوس کردن و یا بیزاری از خوراکی‌های خاص، یبوست را تجربه کنید.

آیا خونریزی در این هفته خطرناک است؟

خون‌ریزی خفیف و خون صورتی‌رنگ در این دوران طبیعی است و داشتن این علامت اتفاق خطرناکی نیست. اما اگر خونریزی شدیدتر و پررنگ‌تر شد و با درد شکم و لگن همراه شد حتماً به پزشک مراجعه کنید

کلام آخر

در این مقاله تلاش کردیم تا به‌صورت مفید به نکاتی که باید در هفته پنجم بارداری انتظار آن‌ها را داشته باشید اشاره کنیم. این دوران با تغییرات روحی و روانی، هورمونی، ظاهری، عاطفی و جسمی زیادی همراه است که تقریباً تمام آن‌ها به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند. بارداری یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین دوران زندگی زنان است و با داشتن اطلاعات لازم و انجام اقدامات ضروری می‌تواند به یکی از بهترین ماه‌های زندگی زن نیز تبدیل شود. همچنین برای اطمینان از سلامت خود و فرزندتان آزمایشات دوران بارداری و چکاپ‌های منظم را انجام دهید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.