بارداری بدون دخول | بررسی احتمال، روش‌ها و راه‌های پیشگیری

 

در بازه زمانی باروری، بارداری می‌تواند به روش‌های مختلفی رخ دهد. یکی از این روش‌ها بارداری بدون رابطه جنسی دخولی است. گرچه این اتفاقی بسیار نادر است، آگاهی از روش های بارداری بدون دخول و احتمال بروز آن موجب می‌شود که از بارداری‌های ناخواسته و مشکلات پس از آن پیشگیری کنیم. در اینجا با روش‌های آگاهانه و ناخواسته بارداری بدون دخول و همچنین راه‌های پیشگیری از آن بیشتر آشنا می‌شویم.

آیا بدون دخول امکان بارداری هست؟

برای باردارشدن باید یک اسپرم (از منی مرد) به یک تخمک (درون لوله‌های فالوپ زن) برسد. لقاح زمانی رخ می‌دهد که اسپرم با شناکردن در درون واژن به تخمکی سالم می‌رسد. برای لقاح باید اسپرم و تخمک در زمان، مکان و شرایط مناسبی به یکدیگر برسند. در طول تخمک‌گذاری، تخمدان‌ها یک یا چند تخمک آزاد می‌کنند که از یکی از لوله‌های رحمی به سمت رحم حرکت می‌کنند.

تخمک پس از آزاد شدن می‌تواند ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده بماند. از آنجایی که اسپرم تا پنج روز در دستگاه تناسلی زن زنده می‌ماند، به پنج روز منتهی به تخمک‌گذاری و روز بعد از آن «پنجره باروری» (fertile window) گفته می‌شود. پنجره باروری بازه زمانی است که در آن امکان بارداری وجود دارد.

 پس از لقاح، تخمک باید به دیواره رحم منتقل شده و در آن لانه‌گزینی کند. دخول موجب می‌شود که مایع منی در نزدیک‌ترین نقطه به دهانه رحم وارد بدن زن شود. به این ترتیب میلیون‌ها اسپرم می‌توانند سفر خود برای لقاح را انجام دهند.

اگر مایع منی یا پیش‌منی (pre-ejaculate) با ناحیه واژن تماس پیدا کند (گرچه احتمال آن کم است) ممکن است بارداری بدون دخول رخ دهد. مایع منی می‌تواند از طریق اسباب‌بازی‌های جنسی، انگشتان و دهان به این ناحیه منتقل شود. بنابراین امکان بارداری بدون دخول وجود دارد.

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد بارداری پنهان

احتمال بارداری بدون دخول چقدر است؟

اگرچه احتمال بارداری بدون دخول کم است، هر فعالیتی که اسپرم را به ناحیه واژن برساند، می‌تواند موجب بارداری بدون دخول شود. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، ۲۰ زن باردار مبتلا به واژینیسموس در تونس بررسی شدند. واژینیسموس بیماری است که حدود یک درصد از جمعیت زنان جهان را درگیر می‌کند.

این بیماری موجب اسپاسم در واژن شده و مانع از دخول در طول رابطه جنسی می‌شود. ۶۵ درصد زنان در این مطالعه بدون دخول واژنی (انزال در خارج از واژن) باردار شدند و بقیه از تلقیح مصنوعی (artificial insemination) یا سایر فناوری‌های کمک‌باروری برای بارداری استفاده کردند.

برای لقاح، اسپرم باید وارد واژن شود. ولی اگر شریک جنسی در داخل واژن انزال نداشته باشد، باز هم امکان لقاح وجود دارد. مثلا اگر انگشتانی که روی آنها مایع منی وجود دارد در طول دوره باروری با واژن تماس پیدا کنند، امکان لقاح وجود دارد. ولی اسپرم باید پارامترهای خاصی را داشته باشد تا لقاح طبیعی امکان‌پذیر شود.

یعنی علاوه بر وجود منی در واژن، غلظت اسپرم، تحرک و برخی ویژگی‌های دیگر نیز می‌توانند نقش داشته باشند. بنابراین اگر شریک جنسی انزال داشته باشد و مقداری از منی با واژن تماس پیدا کند، امکان بارداری وجود دارد. اگر آلت تناسلی در حالت نعوظ به واژن یا فرج برخورد کند، پیش‌منی یا پیشاب حاوی اسپرم نیز می‌تواند تخمک را بارور کرده و منجر به بارداری شود.

مطالعه بشتر: تپش قلب در بارداری

روش‌های عمدی بارداری بدون دخول

بیشتر روش‌های عمدی برای بارداری بدون رابطه جنسی شامل فناوری‌های کمک‌باروری (ART) هستند. این روش‌ها عبارت‌اند از:

• تلقیح داخل رحمی یا آی‌یو‌آی (IUI): در طول پنجره باروری اسپرم شسته‌شده با استفاده از کاتتر مستقیما در رحم قرار می‌گیرد.
• لقاح آزمایشگاهی یا آی‌وی‌اف (IVF): فرایندی چندمرحله‌ای است که در آن تخمک در آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌شود و جنین به رحم منتقل می‌شود.
• تلقیح مصنوعی در خانه: اسپرم همسر یا اهداکننده با استفاده از سرنگ وارد واژن می‌شود. برخلاف IUI که در آن اسپرم شسته می‌شود، در این روش از اسپرم شسته‌نشده یا حاوی مایع منی استفاده می‌شود. بنابراین اسپرم همراه با پروتئین‌ها و قندهایی است که به آن کمک می‌کنند از مخاط دهانه رحم عبور کند و به سمت لوله‌های فالوپ شنا کند.

بانک اسپرم امن‌ترین منبع برای اسپرم اهدایی است، زیرا معمولا بیماری‌های عفونی قابل انتقال از طریق انزال در آنها آزمایش می‌شود.

مطالعه بیشتر: علائم بارداری چیست؟

روش‌های ناخواسته بارداری بدون دخول

درصورت عدم استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری ممکن است که با رابطه جنسی بدون دخول نیز باردار شوید. ولی به خاطر داشته باشید که احتمال بارداری با هریک از این روش‌ها بسیار کم است.

بارداری اسپلش (Splash pregnancy)

گاهی انزال در نزدیکی دهانه واژن و بدون دخول رخ می‌دهد. در این حالت ازنظر فنی اسپرم می‌تواند از درون واژن، رحم و لوله فالوپ بالا برود و تخمک را بارور کند، ولی احتمال آن بسیار کم است.

بارداری با پیش‌منی

اگرچه پیش‌منی یا پیشاب حاوی اسپرم نیست، می‌تواند در مسیر خروج از مجرای ادرار اسپرم‌های باقی‌مانده از انزال قبلی را جمع کند. همچنین نمی‌توان فهمید که آیا در طول رابطه جنسی پیش‌منی وارد واژن شده است یا خیر.

سناریوهای دیگر

انتقال اسپرم از طریق انگشتان یا اسباب‌بازی‌های جنسی مشترک نیز می‌تواند موجب بارداری شود. البته در واقعیت احتمال این اتفاق بسیار کم است، زیرا اسپرم باید هنوز زنده باشد و برای بارورکردن تخمک راه خود را به لوله‌های فالوپ پیدا کند.

مطالعه بیشتز: حالت تهوع در بارداری

روش‌های پیشگیری از بارداری بدون دخول

اگر انزال خارجی اتفاق بیفتد و زن بلافاصله بعد از آن ناحیه تناسلی خود را بشوید، احتمال بارداری بدون دخول کاهش می‌یابد. برای پیشگیری از تجربه بارداری بدون دخول روش‌های دیگری نیز وجود دارد. برای نمونه می‌توان از کاندوم‌های مردانه استفاده کرد. این کاندوم‌ها به‌راحتی پیدا می‌شوند و نسبتا ارزان هستند.

کاندوم‌های مردانه درصورت استفاده به‌تنهایی حدود ۸۷٪ در پیشگیری از بارداری مؤثرند. آنها از عفونت‌های مقاربتی (STIs) نیز جلوگیری می‌کنند. همچنین می‌توان از گزینه‌های پیشگیری از بارداری اضطراری بدون نسخه استفاده کرد.

سایر روش‌هایی که با استفاده از آنها می‌توانید از بارداری بدون دخول استفاده کنید عبارت‌اند از:

قرص‌های ضدبارداری

انواع مختلفی از قرص‌ اورژانسی وجود دارد. برخی فقط حاوی پروژستین هستند درحالی‌که برخی دیگر ترکیبی از پروژستین و استروژن دارند. (پروژستین یک نوع پروژسترون مصنوعی است که خواصی مشابه پروژسترون دارد.) این قرص روزانه مصرف می‌شود و می‌تواند تا ۹۳ درصد مؤثر باشد.

دیافراگم

برای تهیه‌کردن دیافراگم به نسخه پزشک نیاز خواهید داشت، زیرا بیشتر مدل‌های دیافراگم باید برای بدن شما مناسب باشند. البته گزینه جدیدتری نیز وجود دارد که به نسخه پزشک نیازی ندارد. دیافراگم ۸۳ درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر است.

دستگاه داخل رحمی یا آی‌یو‌دی (IUD)

وسیله کوچکی است که پزشک آن را داخل رحم قرار می‌دهد. این وسیله می‌تواند مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شود. انواع خاصی از آن ممکن است با استفاده از هورمون‌ها مخاط دهانه رحم را غلیظ کنند. این روش ۳ تا ۱۰ سال (بسته به نوع آی‌یودی) کارایی دارد و در جلوگیری از بارداری ۹۹ درصد مؤثر است.

ایمپلنت

ایمپلنت نکس‌پلانون میله‌ای است که در بازو قرار می‌گیرد و تا ۳ سال هورمون پروژستین تولید می‌کند. ایمپلنت حدود ۹۹ درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر است.

آمپول ضدبارداری

آمپول دپو-پروورا از هورمون پروژستین ساخته شده و ۱۲ تا ۱۵ هفته مؤثر است. این آمپول می‌تواند تا ۹۶ درصد مواقع از بارداری جلوگیری کند.

صرف‌نظر از اینکه چه نوع رابطه جنسی دارید، حتما رابطه جنسی ایمن داشته باشید و برای محافظت از خود در برابر بیماری‌های مقاربتی از ابزارهایی مانند کاندوم استفاده کنید.

مطالعه بیشتر: درد هنگام رابطه جنسی

پرسش و پاسخ در مورد بارداری بدون دخول

ممکن است که درمورد بارداری بدون دخول سؤالات مختلفی برایتان پیش بیاید. در ادامه چند مورد از رایج‌ترین سؤالات مرتبط با این نوع بارداری را آورده‌ایم.

اسپرم در خارج از بدن چه مدتی زنده می‌ماند؟

اسپرم در مخاط قلیایی زنده می‌ماند. درست است که واژن محیطی اسیدی دارد ولی در چرخه ماهانه مایعی به نام «مخاط دهانه رحم» تولید می‌شود که ماهیت شیمیایی واژن را تغییر می‌دهد و برای بقای اسپرم ضروری است. بدون مخاط، اسپرم در عرض چند ساعت می‌میرد. این زمان در محیط‌های خشک کمتر خواهد بود زیرا اسپرم به‌محض خشک‌شدنِ منی می‌میرد. در محیط‌های بدون رطوبت اسپرم می‌تواند فقط چند دقیقه زنده بماند. منی روی ملحفه، قسمت دیگری از بدن یا لباس، سریع‌تر از محیط‌های مرطوب خشک می‌شود.

آیا لباس آغشته به مایع منی می‌تواند موجب بارداری شود؟

اگر لباس یا پارچه کاملا مرطوب و از منی اشباع شده باشد و مستقیما با واژن تماس پیدا کند، احتمال بسیار کمی وجود دارد که اسپرم بتواند وارد واژن شده و موجب بارداری شود. ولی این اتفاق بسیار بعید است.

آیا انزال در آب گرم می‌تواند موجب بارداری شود؟

اگر کسی در آب گرم انزال کند، احتمال بسیار کمی وجود دارد که اسپرم بتواند وارد واژن شود، ولی این اتفاق بسیار بعید است. اگر انزال در جکوزی، استخر یا وان حمام رخ دهد، مواد شیمیایی در عرض چند ثانیه سلول‌های اسپرم را از بین می‌برند و بارداری تقریبا غیرممکن است.

آیا می‌توان بدون رابطه جنسی باردار شد؟

قابل اعتمادترین روش‌های بارداری بدون رابطه جنسی IUI یا IVF هستند که در آنها اسپرم و تخمک دستکاری می‌شوند تا احتمال بارداری موفق افزایش یابد. بارداری بدون دخول جنسی از طریق بارداری اسپلش یا پیش‌منی نیز امکان‌پذیر است، البته به شرطی که اسپرم به‌اندازه کافی زنده بماند تا به لوله‌های فالوپ برسد و تخمک را بارور کند. ولی به‌طورکلی اسپرم‌ها به تغییرات محیطی ( مانند دما و ترکیبات شیمیایی) بسیار حساس هستند، بنابراین این احتمال بسیار کم است.

احتمال بارداری اسپلش چقدر است؟

آمار دقیقی درمورد تعداد موارد بارداری اسپلش وجود ندارد زیرا تخمین زمان و نحوه بارداری بیشتر افراد دشوار است. عوامل زیادی باید وجود داشته باشند تا اسپرم به تخمک برسد و با موفقیت آن را بارور کند. به‌طورکلی می‌توان گفت که احتمال بارداری اسپلش بسیار کم است، زیرا مسیر رسیدن به تخمک برای اسپرم میکروسکوپی بسیار طولانی است.

احتمال بارداری بدون دخول با پیشاب چند درصد است؟

قبل از انزال مردان، آلت تناسلی مایع شفافی به نام پیشاب یا مایع پیش‌منی ترشح می‌کند. مردان نمی‌توانند تولید این مایع را کنترل کنند. پیشاب اسپرم‌های زنده و سالمی ندارد؛ یا فاقد اسپرم است یا در آن اسپرم‌های مرده وجود دارد. این یعنی احتمالا با پیشاب باردار نخواهید شد. ولی ممکن است که پیشاب مقداری از اسپرم‌های زنده‌ای را که هنوز از انزال قبلی در مجرای ادرار باقی مانده‌اند، در خود داشته باشد.

آیا می‌توانید از طریق خودارضایی باردار شوید؟

اگر خودتان به‌تنهایی خودارضایی کنید، باردار نخواهید شد. ولی در خودارضایی متقابل احتمال بارداری وجود دارد. در خودارضایی متقابل ممکن است که اسپرم روی دست یکی از طرفین قرار گرفته و سپس در حین خودارضایی به واژن منتقل شود. البته این اتفاق نیز بسیار نادر، ولی امکان‌پذیر است.

آیا می‌توان از طریق توالت فرنگی باردار شد؟

خیر. مایع منی نمی‌تواند روی توالت فرنگی زنده بماند و برای ماندگاری به محیط مرطوب نیاز دارد. این یعنی نمی‌توان از طریق تماس با توالت فرنگی باردار شد.

سخن پایانی

گرچه بارداری بدون دخول به‌اندازه بارداری ناشی از رابطه جنسی رایج نیست، هنوز هم می‌توان بدون دخول باردار شد. برای لقاح اسپرم باید وارد واژن شود یا به شکل دیگری با تخمک تماس پیدا کند. اسپرم می‌تواند تا پنج روز در دستگاه تناسلی زن زنده بماند و اگر این پنج روز با زمان تخمک‌گذاری هم‌زمان باشد، احتمال بارداری وجود دارد. گرچه بارداری بدون دخول به‌ندرت اتفاق می‌افتد اگر نمی‌خواهید باردار شوید، بهتر است که در روابط جنسی بدون دخول نیز از وسایل محافظتی مانند کاندوم استفاده کنید.

اگر به تست بارداری، آزمایش‌های مرتبط با بارداری یا کمک و مشاوره متخصصان و پزشکان نیاز دارید همواره می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل و مراقبت‌های سلامتی و بهداشتی هومکا استفاده کنید.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.