استرس بیدلیل؛ چرا گاهی بدون دلیل استرس داریم؟
استرس و اضطراب یکی از شایعترین اختلالات ذهنی در سرتاسر جهان هستند و هرازگاهی ما را تحت تأثیر قرار میدهد. گاهی برایمان سؤال میشود که چرا استرس بیدلیل داریم و یا یک اتفاق ناخوشایند را انتظار میکشیم. اضطراب و استرس زمانی ناخوشایندتر است که دلیل آن را ندانیم و ناگهانی دلهرهآور ظاهر شود. گرچه چنین حسی ممکن است کموبیش در بسیاری از افراد دیده شود. در برخیها که دچار اختلال اضطرابی هستند و یا به پانیک (هجوم ناگهانی وحشت) مبتلا هستند حالت مزمن به خود میگیرد و شیرینی زندگی را به تلخی متمایل میکند.
اگر دچار مشکلات اضطرابی هستید بدانید که تنها نیستید و افراد زیادی سالانه این مشکل را تجربه میکنند طبق آمار رسمی انجمن افسردگی و اضطراب آمریکا سالانه بالغ بر ۴۰ میلیون نفر تنها در ایالات متحده برای چنین مشکلی به روانپزشکان و روانشناسان مراجعه میکنند. شاید برخیها وجود چنین اختلالی را در خود کتمان کنند و یا برخی دیگر از قدم برداشتن برای درمان آن خجالت میکشند. بهتر است بدانیم که پذیرفتن اختلال ذهنی اولین گام بهسوی درمان آن است.
علت بروز ناگهانی اضطراب و استرس بیدلیل چیست؟
عوامل متعددی در ایجاد چنین اختلالی در افراد نقش دارند که مهمترین آنها شامل زمینه ژنتیکی، محیط پراسترس، ترسهای گذشته، شیمی مغز، حوادث و فاکتورهای محیطی هستند. استرس و پانیک یک چاشنی دارند که با محرک خاصی فعال میشود. این محرک ممکن است یک موقعیت، یک فرد، یک تصویر ذهنی، یک خبر و سایر عوامل باشد.
بسیاری از مردم از محرکهای خودآگاه نیستند و در نهایت به این نتیجه میرسند که استرس آنها بدون دلیل رخ میدهد. بدن انسان دارای یک سیستم جنگوگریز است که هرگاه با عامل خطرآفرین و تهدیدکنندهای روبرو گردد باعث فعالسازی سیستم سمپاتیک در مغز میشود. در افراد مبتلا به پانیک و اختلالات اضطرابی محرکهایی نظیر صحبت کردن در جمع و یا حضور در یک مراسم که شاید برای بسیاری از افراد عادی به نظر برسد برای آنها فعالکننده عصبهای سمپاتیک است و علائم مرتبط با ترس، استرس و اضطراب را در وی شعلهور میکنند.
چطور باید بدانم که اضطرابم نیاز به درمان دارد؟
هرگاه هر اختلال ذهنی مثل اضطراب، استرس و پانیک به حدی برسد که شما را از انجام دادن برخی کارهای روزمره منصرف کند و یا در کیفیت و لذتبردن از زندگی شما خللی ایجاد کند، باید به دنبال راهحل و درمان آن باشید. شاید تصور بسیاری از مردم این باشد که اگر چنین اختلالاتی را به حال خود رها کنیم خودبهخود برطرف میشوند اما تحقیقات نشان میدهد که اگر این اختلالاتی درمان نشوند بهمرورزمان تبدیل به یک الگو شده و درمان آن بسیار دشوارتر است.
بیشتر بخوانید: معرفی قرص های ضد استرس
یکی از اصول مهم در بهداشت روان، پذیرفتن مشکل و بیماری خود و در وهله بعد اقدام برای درمان آن است. در برخی افراد مشکل با یک دوره کوتاه درمانی برطرف میشود اما در برخی دیگر به دلیل شدید بودن نوع اختلال نیاز به درمان بلندمدت و فشرده است.
در چه شرایطی اضطراب و استرس بهعنوان یک اختلال واقعی محسوب میشوند؟
جواب این سؤال را پزشک متخصص میتواند تعیین کند اما نشانهها و علائم اشارهشده در ادامه مطلب میتواند به یافتن این پاسخ کمک کند چراکه نشانههای زیر همان علائمی هستند که روانپزشکان به دنبال یافتن آنها هستند:
- درآنواحد در مورد بسیاری از مسائل نگران هستید و هرازگاهی از یک مشکل به مشکل دیگر میپردازید
- تشویش و اضطراب بیش از ۶ ماه به طول انجامیده است
- احساس ناتوانی در کنترل ترس بهطوریکه کاملاً تسلیم ترس هستید
- بیقراری و زودرنجی زیاد
- خستگی و بیرمقی مفرط
- دشوار شدن تمرکز و پاک کردن ذهن از مشغلههای فکری
- گرفتگی عضلانی و دردهای عمومی بدن
- اختلال در خواب مثل دیر به خواب رفتن و یا کیفیت خواب نامناسب
اگر این علائم را در خود میبینید برای جستجوی درمان تردید نکنید و حس خجالت و ترس را به خود راه ندهید. همانطور که بیان شد بسیاری از مردم با چنین مشکلاتی دست به گریباناند و به متخصصین این حوزه مراجعه میکنند. پزشکان متخصص در این زمینه نظیر روانپزشکان، روانشناسان و روانکاوان صلاحیت تشخیص و درمان را کسب کردهاند و قادرند شما را برای رسیدن به یک زندگی سالمتر و شیرین کمک کنند.
تفاوت استرس بیدلیل، اضطراب و پانیک
گام اول برای درمان اختلالات ذهنی آگاهی هر چه بیشتر در مورد حالات روانی و آموختن مطالب مهم در این زمینه است که میتواند مسئله را برای شما آشکار کند. در این قسمت از مقاله به تفاوتهای استرس، اضطراب و پانیک پرداختهایم تا بهتر با موضوعات ذهنی و راهحلهای درمانی ارتباط برقرار کنید.
استرس بیدلیل حاد
این نوع استرس بسیار شایع بوده و در مورد مسائلی که در حال حاضر در جریان است و یا در مورد یک رویداد در آینده نزدیک بروز میکند. برای مثال دانشجو ممکن است با نزدیک شدن بهروز دفاع پایاننامه دچار استرس شود اما پس از اتمام جلسه دفاع استرس او برطرف شده و به حالت عادی خود برمیگردد.
استرسهای حاد معمولاً در مسائل جدید بروز کرده و راهحل آشکاری برای پایان یافتن آنها وجود دارد. این نوع استرس معمولاً عوارض جسمانی و ذهنی چندانی به دنبال ندارد چراکه بدن از آمادگی لازم برای مواجه با چنین استرسهایی برخوردار است. البته بسته بهشدت استرس ممکن است عوارض کوتاهمدت مثل سردرد و به هم ریختن روده و معده دیده شود.
استرس بیدلیل مزمن
این نوع استرس بلندمدت بوده و عوارض جسمی و ذهنی بیشتری به دنبال دارد. مشکلات مالی، اختلافات خانوادگی و محیط کار پرتنش نمونههایی از استرسهای مزمن هستند. در چنین شرایطی فرد راه حل مشخص و شفافی برای برطرف کردن مسائل در دسترس نمیبیند. در این روند ناسالم، سطح هورمونهای اضطرابی خون همچون کورتیزول بهصورت طولانیمدت افزایش مییابد و پیامدهای زیر را به دنبال دارد:
- بیماریهای قلبی و عروقی
- اختلالات تنفسی
- اختلالات خواب
- کاهش توان سیستم ایمنی
- تأثیر منفی بر قدرت باروری
- دیابت نوع دو
- افزایش فشار خون
با مزمن شدن این حالت و خو گرفتن شخص به اضطراب، ویژگیهای نامطلوب مثل سرخوردگی و ناامیدی در شخصیت وی نهادینه میشود. چنین روندی درصورتیکه درمان نشود و یا فرد به درمان آن رغبتی نشان ندهد عواقب جدی مانند مرتکب شدن اعمال مجرمانه، بروز بیماریهای قلبی و اقدام به خودکشی را به دنبال دارد.
چه کسانی بیشتر در معرض استرس بیدلیل و اختلالات اضطرابی هستند؟
به گفته وبسایت my.clevelandclinic مجموعهای از عوامل ژنتیکی و محیطی میتواند خطر ابتلا به این نوع اختلالات را افزایش دهد. عوامل زیر هم میتواند در بروز این اختلالات موثر باشد.
- بعضی ویژگیهای شخصیتی مثل خجالتی بودن
- تجربه ضربههای روحی شدید در کودکی و یا جوانی
- سابقه خانوادگی بیماریهای ذهنی
- بعضی از مشکلات جسمانی مثل اختلالات تیروئیدی و یا آریتمی قلب
اختلال اضطرابی
در این اختلال ذهنی، فرد در موقعیتهای خاصی واکنشهای غیرمنطقی و متوهمگونه بروز میدهد و علائمی مثل تپش قلب و تعریق زیاد ظاهر میشود. در فرد دچار این اختلال همواره افکار منفی و ترس در پسزمینه ذهن وی پرسه میزنند و مشکلات زیر را پدید میآورند:
- کاهش قابلتوجه عملکرد و بازدهی فرد
- واکنش بیشازحد نسبت به شرایط استرسزا
- عدم تسلط بر هیجانات در مواجه با شرایط استرسزا
اختلال اضطرابی خود برحسب علائم آن به چهار دسته تقسیمبندی میشود:
- اختلال اضطرابی فراگیر (GAD)
- پانیک
- فوبیا
- اختلال اضطراب جدایی
یکی از مواردی که فرد بیدلیل و بدون محرک خاصی دچار استرس میشود مربوط به اختلال اضطرابی فراگیر است. در این شرایط فرد در بیشتر روزهای هفته در مورد مسائل مختلف مثل مسائل کاری، روابط و یا سلامت خود و اطرافیان دلهره و آشوبی در وجود خود احساس میکند. علائم این نوع اختلال شامل دشوار شدن تمرکز و اختلالات خواب است. این اختلال شیوع بالایی دارد و بعضی از منابع، شیوع آن را ۳۰ درصد جمعیت اعلام کردهاند. این مشکل ذهنی معمولاً از نوجوانی و اوایل بلوغ نمایان میشود.
علائم اختلال اضطرابی چیست؟
نوع علائم بستگی به نوع اختلال اضطرابی دارد اما علائم عمومی آن شامل موارد زیر است:
- دستهای سرد و عرق کرده
- خشکی دهان
- تپش قلب
- تهوع
- بیحسی و یا سوزن و سوزن شدن دستوپا
- گرفتگی عضلانی
- تنگی نفس
علائم ذهنی شامل موارد زیر است:
- احساس ترس شدید
- کابوسهای شبانه
- تداعی مکرر حوادث تلخ گذشته
- افکار غیرقابلکنترل و منفی
علائم رفتاری شامل موارد زیر است:
- ناتوانی در حفظ آرامش
- رفتارهای وسواسگونه مثل شستن پیاپی دستها
- مشکل در خوابیدن
اختلال اضطرابی چگونه تشخیص داده میشود؟
اگر به علائم ذکرشده در خود پی بردهاید به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با معاینه بدنی و نیز پرسیدن سؤالاتی از شما نوع اختلال را تشخیص میدهد. تست آزمایشگاهی و یا روش تصویربرداری برای تشخیص این عارض وجود ندارد اما پزشک با انجام تستهای روانشناسی و معاینه فیزیکی و در صورت لزوم ارجاع شما به همکاران متخصص در سایر زمینهها، دیگر علل احتمالی عارضه را ارزیابی میکند.
برای درمان اختلال اضطرابی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
روانشناسان، روانپزشکان و روانکاوان قادرند که انواع اختلالات ذهنی را تشخیص داده و به درمان آنها کمک کنند.
اختلال اضطرابی چگونه درمان میشود؟
خوشبختانه برای این اختلال همانند تمامی مشکلات سلامتی درمان و راهحلهای شفابخشی در دسترس است. اختلال اضطرابی یک مشکل در دیدگاه شما به زندگی و یا دیسیپلین شخصی نیست بلکه ریشهدار است و باید به کمک افراد باتجربه برطرف شود. سالها تلاش و پژوهش محققان در زمینه سلامت ذهن، به ابداع روشها و تکنیکهای درمانی منتهی شده است که در شفای این بیماری بسیار مؤثر هستند.
پزشک بر اساس نوع علائم بالینی و ذهنی شما از روش تمرینهای ذهنی و تجویز دارو استفاده میکند تا بهترین نتیجه در کمترین زمان ممکن رقم بخورد. تعدادی از داروهای مورداستفاده برای درمان اختلال اضطرابی بهشرح زیر است.
داروهای ضد اضطراب و استرس
این دسته از داروها مثل بنزودیازپینها در کاهش استرس و اضطراب مؤثر هستند. این داروها یا کوتاه اثر مثل تریازولام و یا متوسط اثر مثل آلپروزولام هستند. به دلیل آنکه با گذر زمان از اثر داروهای ضداضطرابی کاسته میشود پزشک در ادامه دوره ممکن است داروهای ضدافسردگی نیز همراه با بنزودیازپینها تجویز نماید.
داروهای ضدافسردگی
این داروها اگرچه برای درمان افسردگی مجوز گرفتهاند اما با صلاحدید و تشخیص پزشک، برای درمان اختلال اضطرابی نیز مورد استفاده قرار میگیرند. داروهای ضدافسردگی تولید بعضی از هورمونهای شادیآور مغز مانند سروتونین و دوپامین را تقویت میکنند.
داروهای بتا بلاکر
اگرچه این داورها معمولاً برای کنترل فشارخون مورداستفاده قرار میگیرند اما قادرند که بعضی از علائم مرتبط با اضطراب مثل تپش قلب، لرزش دست و تعریق را کنترل کنند. از این داروها میتوان به پروپرانولول (ایندرال) اشاره کرد که این روزها کاربرد فراوانی دارد.
همچنین با مصرف برخی مواد غذایی میتوانید تا حدودی بر استرس غلبه کنید. اگر این پرسش برای شما به وجود امده است که برای رفع استرس و دلشوره چه بخوریم؟ این مقاله از هومکا را از دست ندهید.
درمانهای غیر دارویی استرس بیدلیل و اضطراب چیست؟
درمان شناختی-رفتاری
رایجترین و پرکاربردترین شیوه درمانی انواع استرس و اضطراب به شمار میآید. در این روش درمانی، افکار و رفتاری که دردسرساز هستند شناساییشده سپس با الگوهای مناسب جایگزین میشوند.
مواجهه درمانی
در این روش ترسهای عمقی که در پشت اختلال اضطرابی نهفتهاند، شناساییشده و در محیطی امن فرد با کمک پزشک خود با ترس روبرو میشود. در این روش با استفاده از گفتگو در مورد ترس و یا اجرای یک سناریوی واقعی، بیمار روش غلبه بر ترس را فرامیگیرد.
روانکاوی
این رویکرد درمانی یکی از تکنینکهای روانشناسان برای پیبردن ریشهای به مسئله اضطراب است. روانکاو با بررسی اتفاقات و حوادث گذشته به دنبال یک ناهنجاری و تعارض در ضمیر ناخودآگاه است تا بتواند فکر و خیال معیوب را به سطح آورد و آن را درمان کند.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیههای تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب بهعنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
در آخر ممنونم از دکترای خوب ودلسوز کشورم هستم و امیدوارم تمام مردم ایران همیشه سالم و روح ارامبخشی داشته باشن. وقتی روح خوب باشه قطعا جسم هم سالم میمونه ،به امید روزی که همه ی ماها آرامش خدایی داشته باشیم❤️
من آدم مذهبی یا ….نیستم فقط درحد نماز خوندن وعبادات واجبات هستم ولی به شخصه بیشتر از دارو خوردن حسش کردم وتجربش کردم ،بخاطر همین دوست داشتم با شما درمیان بگذارم
دکتر رفتن هم خیلی خوبه منکرش نیستم ولی با ارتباط گرفتن با الله هم خیلی خیلی کاربردیش بیشتره ، روانپزشکا واعصاب روان هیچ وقت توصیه نزدیک شدن به خدا رو نمیدن مثلا قرآن خوندن ،نماز خوندن و…. من احساس میکنم بیشتر مشکلات ما مردم دور بودن از ایمان به الله و توکل نکردن به الله ست
سلام ،من همه ی مردمی که مشکل استرس دارن رو خوندم و جوابایی که گرفتن ،برام جالبه همه ی جوابای شبیه به هم هستن وتمام مشکلات روحی وجسمی هم شبیه بودن ،درکل وقتی روح آزرده میشه حتما جسم هم درد میکشه وبنظر من بعد از مراجعه به دکتر باید از ایمان هم باید برخوردار شوید چون هیچ دارویی به تنهایی روح انسان رو خوب نمیکنه همیشه یادمون باشه ایمان به خدای بزرگ ،نماز خوندن ودعا کردن ونزدیک شد به الله روح رو جلا میده واروم میکنه ،چون آرامشی که از طرف خدا میگیری همیشگیه ولی داروها چند ساعتیه