زخم مری چیست؟ + روش‌های درمان زخم مری
زخم مری نوعی زخم گوارشی دردناک است که در قسمت پایین مری، در محل اتصال آن با معده بروز می‌کند. مری درواقع لوله گوارشی است که گلو را به معده متصل می‌کند. این نوع زخم اغلب به دلیل عفونت هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شود، البته گاهی دلیل زخم مری مربوط به رفلاکس اسید و زخم ناشی از اسید معده است. در سایر موارد، بعضی از عفونت‌های ویروسی و مخمری نیز در پیدایش چنین زخمی تأثیرگذار هستند. اگرچه زخم مری معمولاً دردناک است اما خوشبختانه مصرف داروها و اصلاح سبک زندگی در بهبود بیماری تأثیر قابل‌توجهی دارند.
فهرست مطالب
علت بروز زخم مری
در گذشته، تصور می‌شد که زخم مری ناشی از استرس یا غذاهای تند است اما امروزه روشن است که اگرچه این عوامل در تشدید علائم نقش دارند اما عامل اولیه بروز عارضه زخم مری نیستند. در بیشتر موارد، زخم مری بر اثر عفونت هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شود. این باکتری به پوشش مخاطی مری متصل شده و با تکثیر خود به لایه و روکش مخاطی دستگاه گوارش آسیب می‌زند. این روند مخرب باعث می‌شود که سلول‌های لایه‌های زیرین در معرض اسید معده قرار گیرند.
در موارد کمتری بیماری مزمن “رفلاکس معده به مری (GERD)” نیز در بروز این عارضه نقش دارد. افرادی که به مشکل رفلاکس معده دچار هستند به دلیل نقص دریچه معده، اسید معده هرازگاهی به مری وارد شده و به‌تدریج باعث از بین بردن روکش مخاطی آن می‌شود. سبک زندگی نامناسب مثل سیگار کشیدن، مصرف الکل و استفاده زیاد از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن نیز در آسیب به مخاط مری تأثیر دارند و این موضوع به‌ویژه برای افرادی که زمینه ژنتیکی زخم معده دارند، حائز اهمیت است.
بعضی از قرص‌ها و کپسول‌ها ممکن است موجب تحریک ناحیه مری شوند. برای مثال قرص پتاسیم اگر با آب کم بلعیده شود و یا بلافاصله پس از مصرف دارو دراز بکشید می‌تواند منجر به تحریک دیواره مری شود. یکی از نکات مهم در مصرف دارو این است که قرص و کپسول را با آب کافی مصرف کنید تا از باقی ماندن آن در مری جلوگیری شود. در درصد کمتری از موارد، به‌ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند زخم مری ممکن است ناشی از سایر عفونت‌های باکتریایی، قارچی یا ویروسی باشد، ازجمله:
- اچ‌آی‌وی
- مخمر کاندیدا
- ویروس هرپس سیمپلکس
- سیتومگالوویروس
علائم زخم مری
شایع‌ترین علامت زخم مری درد و سوزش در ناحیه قفسه سینه است. درد از حالت خفیف تا شدید بسته به وسعت زخم متغیر است. بااین‌حال، زخم‌های کوچک ممکن است بدون علامت باشند. سایر علائم زخم مری عبارت‌اند از:
- حالت تهوع
- سوءهاضمه
- رفلاکس اسید (سوزش سر دل)
- نفخ
- استفراغ
- کاهش اشتها
- درد هنگام بلعیدن غذا
- سرفه‌های خشک
- طعم ترش در دهان
درمان زخم مری
درمان زخم مری بستگی به علت آن دارد. برای مثال، اگر زخم ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک‌ها را برای از بین بردن باکتری تجویز می‌کند. اگر زخم به دلیل استفاده نادرست از مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی باشد، پزشک توقف مصرف آن‌ها را توصیه می‌کند و داروهای مسکن متفاوتی را تجویز خواهد کرد.
گاهی لازم است برای کاهش اسید معده از مهارکننده‌های H۲ مانند پپسید برای کاهش درد و بهبود سریع‌تر استفاده کنید و گاهی همراه با این نوع دارو، مهارکننده پمپ پروتون (PPI) نیز جهت محافظت از لایه مخاطی مری تجویز می‌شود. این داروها نیز با توقف تولید اسید معده به بهبودی بیماری کمک می‌کنند. مهم‌ترین داروهای PPI عبارت‌اند از:
- لانسوپرازول
- اسموپرازول
- پانتوپرازول
- رابپرازول
- امپرازول
قرص‌ها و کپسول‌های تجویزشده را با مقدار زیادی آب میل نمائید و در زمان بلعیدن آن‌ها از درازکشیدن و لم دادن خودداری کنید. توصیه‌های پزشک خود را با دقت گوش دهید و مصرف داروها و اصلاح سبک زندگی باید مطابق دستورالعمل پزشک اجرا گردد، چراکه رسیدن به نتیجه دلخواه مستلزم پیروی دقیق از توصیه‌های پزشک است. ازجمله این موارد این است که آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده تا اتمام دوره درمان مصرف شوند و از قطع مصرف خودسرانه آن‌ها خودداری کنید. بسته به منشأ زخم، تجویز داروهای ضد قارچ یا ضدویروسی نیز دور از انتظار نیست.
رژیم غذایی مناسب برای بهبود زخم مری
به‌عنوان بخشی از روند درمان، پزشک علاوه بر داروها توصیه‌های غذایی را نیز برای بهبودی سریع‌تر به شما گوشزد می‌کند. برخلاف باور عمومی که دوری از ادویه‌ها، مصرف غذاهای نرم و کم فیبر را برای زخم مری مناسب می‌دانند تحقیقات طب مدرن این موضوع را تائید نمی‌کند. پژوهش‌های بالینی نشان داده‌اند که مصرف غذاهای پر فیبر نظیر میوه‌ها و سبزیجات تأثیر قابل‌توجهی در بهبود زخم‌های گوارشی ازجمله زخم مری دارند.
سعی کنید یک دفتر یادداشت غذایی تهیه کنید و هرگاه علائم شما تشدید شدند دلیل آن را در دفترچه بنویسید. برای مثال بنویسید که چه نوشیدنی و یا خوراکی‌هایی باعث بروز درد و سوزش سر دل شده‌اند. با این کار پس از مدتی به محرک‌های زخم مری پی خواهید برد. برای فروکش کردن علائم زخم لازم است که از مصرف مواد غذایی محرک پرهیز نمائید.
غذاهای توصیه‌شده برای زخم مری
رژیم غذایی سرشار از فیبر از نکات مهم غذایی برای درمان هرچه بهتر زخم مری به شمار می‌رود. مواد غذایی زیر غنی از فیبر هستند و می‌توان با مشورت پزشک آن‌ها را در برنامه غذایی خود بگنجانید:
- جو دوسر
- غلات کامل
- حبوبات
- دانه‌های کتان
- آجیل و خشکبار
- میوه‌هایی مثل سیب و موز
- سبزیجات مانند هویج، کلم بروکلی، سیب‌زمینی شیرین، اسفناج و کلم پیچ
- پروتئین بدون چربی
به گفته وب‌سایت medicalnewstoday پس از آغاز دوره درمانی ممکن است علائم بیماری ظرف چند روز از بین برود، تا زمانی که پزشک به شما توصیه کرده به مصرف داروهای خود ادامه دهید. علاوه بر مصرف داروها، با ایجاد چند تغییر ساده در شیوه زندگی می‌توان سرعت درمان را بهبود بخشید. این تغییرات شامل موارد زیر است:
- یادگیری و کسب مهارت‌های کنترل استرس مانند یوگا، مراقبه و تکنیک‌های تنفسی
- تنظیم ساعات خواب و بیداری
- برخوردار بودن از رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل
- صرف وعده‌های غذایی با حجم کمتر اما به دفعات بیشتر
- جویدن آدامس بعد از غذا به‌منظور کمک به افزایش بزاق و جلوگیری از خروج اسید از معده
- خودداری از درازکشیدن و خوابیدن پس از صرف غذا
- اجتناب از مصرف مشروبات الکلی
- نوشیدن آب
- خودداری از سیگارکشیدن
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه‌وزن
غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید
از مصرف غذاهایی که رفلاکس اسید را تحریک می‌کنند، پرهیز نمائید. مواد غذایی زیر ممکن است در بعضی افراد به‌عنوان محرک زخم‌های گوارشی عمل کنند:
- قهوه، چای و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- جوش‌شیرین
- شکلات
- الکل
- نعناع
- گوجه‌فرنگی
- میوه‌های خانواده مرکبات
- غذاهای تند
- غذاهای چرب و یا سرخ‌شده
فلاونوئیدها و بهبود سریع‌تر زخم‌های گوارشی
تحقیقات بالینی نشان داده‌اند که ترکیباتی طبیعی به نام فلاونوئیدها از تأثیر درمانی قابل‌توجهی در بهبود زخم‌های گوارشی برخوردارند. فلاونوئیدها ترکیباتی هستند که به‌طور طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات وجود دارند. مواد غذایی و نوشیدنی‌های غنی از فلاونوئیدها عبارت‌اند از:
- سویا
- حبوبات
- انگور قرمز
- کلم پیچ
- کلم بروکلی
- سیب
- انواع توت‌ها
- چای سبز
این غذاها همچنین به سیستم ایمنی برای مبارزه با باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند. فلاونوئیدها با محافظت از لایه بیرونی و مخاطی دستگاه گوارش اثر مخرب اسید معده در رفلاکس معده را تا حدودی خنثی می‌کنند. مقدار مصرف فلاونوئیدهای غذایی به مقدار موجود در یک برنامه غذایی متعادل مناسب و مفید است اما مصرف مکمل‌های آن حتماً باید تحت نظر پزشک باشد چراکه ممکن است با داروهای رقیق‌کننده خون تداخل داشته باشند و باعث اختلال در انعقاد خون شوند.
چشم‌انداز بیماری زخم مری
درصورتی‌که برای درمان زخم مری اقدام نشود گسترش زخم به لایه‌های زیرین دستگاه گوارش ممکن است پیامدهای جدی را به دنبال داشته باشد. از عوارض جدی زخم مری درمان‌نشده می‌توان خونریزی زیاد، سوراخ شدن مری و همچنین گسترش عفونت را نام برد. در صورت بروز هر کدام از علائم زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- تب و لرز
- ضربان قلب سریع
- مشکلات تنفسی
- استفراغ خونی
- درد ناگهانی قفسه سینه یا تنگی نفس
درمان به‌موقع زخم معده احتمال بهبودی کامل بسیار را زیاد می‌کند. درمان زخم مری مستلزم مصرف منظم داروهای تجویزشده و اصلاح سبک زندگی است.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
باسلام خدمت دکتر عزیز من زخم مری دارم که بعد از اندسکوپی متوجه شدم و آزمایش هلکوباکتری دادم و هلکو ندارم از چه راهی میتوانم متوجهدعلت آن شوم البته اج ای وی هم ندارم البته زیگیل تناسلی داشتم که لیزر کردم و واکسن گاردیسیل زدم بصورت خفیف بود زیگل هام سن من هم ۵۰سال است مرسی از راهنمایی شما
سلام مهدی عزیز
شایع‌ترین علت التهاب و یا زخم در مری برگشت مکرر اسید از معده هست.
غیر از بررسی شرح حال، علائم واضح مثل سرفه، گلودرد، ترش کردن و سوزش سر دل و درد جناغ بررسی‌هایی برای تشخیص اون هست که لازمه در موردش با فوق تخصص گوارش مشورت بشه.
سلام وقت بخیر من دوسال میشه سمت راست سینه و پشت سینه ام درد شدید و تیر می‌کشه وقتی دراز میکشم شدید میشه و قتی به سمت چپم می‌خوابم دردم کاهش پیدا میکنه ۲۵سال دارم دکتر گفت لازم به اندسکوپی نداری اس امپرازل و قرص متو کلپرومید بهم داده وقتی چیزای ترش میخورم بدتر میشم ودیگه نمی‌خورم میخواستم بهم راهنمایی کنید که به خاطره التهاب هست یا زخم مری دارم بیشتر چه مشکلی میتونم داشته باشم ممنون
سلام به شما
درد مری معمولا در خط وسط احساس میشه و در صورت ریفلاکس با دراز کشیدن بدتر میشه.
درد معده معمولا در زیر جناغ و یا سمت چپ قفسه‌ی سینه و یا زیر دنده‌ها حس میشه.
درد سمت راست بیشتر مرتبط با کبد و در صورت اختلالات کیسه‌ی صفرا با انتشار به بین دو کتفه.
ولی فارغ از محل درد با توجه به الگوی درد که با خوردن غذاهای اسیدی و دراز کشیدن بدتر شده و با خوابیدن به پهلوی چپ بهتر میشه شما مشکوک به ریفلاکس معده به مری هستین که ظاهرا توسط متخصص هم تشخیص داده شده.
در صورت عدم بهبودی بعد از طی دوره‌ی درمانی مجدد با متخصص مربوطه مشورت کنبن.
سلام من۵۲سال سن دارم حدود ۵ ماه هست که موقع غذا خوردن غذا در مری گیر میکنه اوایل کمتر اتفاق میافتاد و کم کم بیشتر شد سوزش ندارم فقط گیر کردن غذا هست ایا با دارو قابل درمان هست با تشکر
سلام حمید عزیز
اختلال بلع و یا سو هاضمه نیازمند بررسی دقیق توسط فوق تخصص گوارش و انجام آندوسکوپیه.
لطفا این مشکلتون رو پیگیری کنین.
سلام و خسته نباشید، من ۳۶ سال سن دارم چند روزه سوزش وسط جناق سینه دارم حتی آب هم می خورم میسوزه
از طرف دیگه به خاطر بیماری فشار خون قرص کاپتو پریل ۲۵ می خورم،
ولی چند روز علاوه بر سوزش جناق سینه، نفخ و همچنین تپش قلبم زیاد شده
ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام مهران عزیز
سوزش وسط جناغ که با خوردن آب و غذا بیشتر میشه مرتبط با اختلالات گوارشی خصوصا التهاب مری هست.
با متخصص گوارش مشورت کنین.
سلام
درد شدیدی در قفسه سینه هنگام خوردن و آشامیدن و حتی قورت دادن آب دهان دارم. درد از پایین گلو بصورت سینوسی تا زیر جناق حرکت و از اون قسمت پخش میشه. انگار چیزی در قسمت مری گیر کرده باشه. به یکباره از دوروز قبل این درد بوجود اومد. بیمارستان مراجعه داشتم از ریه تصویر و نوار قلب گرفته شده و نتونستن تشخیص بدن و آندوسکوپی باید انجام بدم. درد چقدر میتونه از مری یا صفرا باشه؟
سلام به شما
علائم ذکرشده و شواهد بیشتر نشون‌دهنده اینه که شرایط منشا از مری داره.
برای تشخیص صحیح باید توسط فوق تخصص گوارش تحت آندوسکوپی قرار بگیرین و بهتره این کار در اولین فرصت ممکن انجام بشه.
سلام مری من زخم شده میدونم بخاطرقرص تاخیری که خورده بودم هست پیش دکترمتخصص رفتم ولی بهش نگفتم بخاطر قرص هست شیمی درمانی برام کرده و گفته دوهفته دیگه بیا،راحل زخم مری من چیست ممنون میشم جوابم بدهید
سلام احمد عزیز
اگر پزشک برای شما شیمی‌درمانی تجویز کردن، زخم مری تغییرات بافتی داشته و راه‌حل اون، صرفا اعتماد به پزشک معالج، تکمیل درمان و ویزیت منظم جهت پیگیری هست. بعلاوه حتما رژیم غذایی مطلوب و سالم (بدون ادویه، بدون غذاهای تند، کم چرب) رو مراعات کنین.
سلام. زخم مری ممکنه باعث سرطان بشه؟
سلام دوست عزیز
در صورت عدم درمان به‌موقع و مناسب، هر زخمی در دستگاه گوارش ممکنه تغییراتی به سمت بدخیمی پیدا کنه.
سلام
مدتیه اشتهام کم شده و حالت تهوع دارم و سیگاری هم هستم
ممکنه منم زخم مری داشته باشم؟
سلام به شما
برای اظهار نظر، علاوه بر دانستن سن و سوابق کامل پزشکی، باید بررسی‌های تشخیصی آزمایشگاهی و آندوسکوپی انجام بشه. اما کاهش اشتها و سیگار هر دو فاکتور خطر هستن و نشون میده باید سریع‌تر به پزشک متخصص داخلی یا فوق‌تخصص گوارش مراجعه کنین.
سلام دخترمن۷ سال داره. آندوسکوپی وکولونوسکوپی شده،تشخیص داده شده که یه زخم درناحیه تحتانی مری داره والآن نمونه فرستادن برای پاتولوژی.جوابش ۲۶ میاد.میخواستم بدونم چقدر احتمال داره که جوابش بد باشه.رژیم غداییش چطوری باشه.ممنون
سلام به شما
واقعا امکان اظهارنظر وجود نداره. صرفا با توکل به خدا، از مشاوره پزشک فوق تخصص گوارش اطفال کمک بگیرین.
سلام و عرض ادب بنده در خرداد ماه بادردمعده آندوسکوپی و کولونوسکوپی شدم درنهایت دکترفرمودند رفلاکس وقرص امپرازول ودمپریدون دادند تاثیری نداشت که هیچ افسردگی و استرس هم اومد و کارم به دکتراعصاب رسید و خوردن قرصهای آن الان هم درد در ناحیه زیر گلو تا معده دارم و بهبودی حاصل نشده مرسی از راهنمایی
سلام مرتضی عزیز
باید عدم پاسخ به درمان رو با پزشک گوارش درمان‌کننده در میان می‌ذاشتین. احتمالا نیاز به تغییر دارو هست. مضاف بر اینکه مدتی باید رژیم غذایی مناسب هم رعایت کنین.
سلام من بین دوتاسینم همیشه دردشدیددارم شب نمیتونم بخوابم ۶سال این درددارم همیشه بی حالم ماهی یک بارهمیشه استفراغ میکنم
سلام به شما
باید بررسی‌های مربوط به قلب، ریه، گوارش و معاینه کامل انجام بشه. بهتره از یک متخصص داخلی کمک بگیرین.
امروزرفتم دکترداخلی بهم گفت ضربان قلبت بالاازمایش برام نوشت قرص برام نوشت دمپریدون۱۰برام نوشت میترسم بخورمش پرانول ۱۰ راهم نوشت پنتوپرازل برام نوشت
اگر برای مشکل و علائم موجود به پزشک مراجعه کردین، یعنی به علم ایشون اعتماد داشتین. پس باید به درمانشون هم پایبند باشین.
باسلام وتشکربابت دقت وحوصله شما.۴۳سال سن دارم.فرهنگی ام.به مدت بیش از۱۳سال به بیماری برگشت اسیدازمعده به مری مبتلاهستم.به فوق تخصصهای زیادی دراهوازواصفهان مراجعه داشتم که گفتن دریچه مری به معده ت بعلت ضعیف شدن هیچ بسته نمیشه واسیدمدام وارد مریت میشه.چندباراندوسکپی دادم. دیگه ازاندوسکپی بیزارم. تامدتی پس ارمصرف دارو خوبم. بعدازقطع دارود‌وباره بیماریم عودمیکنه.میدونم مصرف طولانی داروعوارض جبران ناپذیری داره. بقدری سوزش مری وزیرگلودارم که تانمک میخورم فوری سوزش مری وتهوع دارم.حس میکنم مریم زخم شدیدداره. الان فقط قرص ادی ژل جویدنی بهنگام سوزش مری و دورگه شدن صدام مصرف میکنم.این حالتام زیاد ربطی به غذانداره ودر۱۰۰درصدموارد منشا عصبی داره.خیلی زودعصبانی میشم.محتاج راهنمایتون هستم. باتشکرفراوان.
سلام به شما
ممنون از توجه‌تون
برخلاف خیلی از موارد درمان شیمیایی، دارودرمانی طولانی مدت در بیماری‌های اسیدی معده، خیلی بیشتر از نگرانی ایجاد عوارض، سود داره. ممکنه بنظر سخت بیاد اما با مصرف مرتب داروها می‌تونین ترشح اسید رو کنترل کنین و علائم رو کاهش بدین. عارضه ای هم برای مصرف طولانی مدت وجود نداره. بعلاوه که شرایط استرسی و عصبی، علاوه بر اینکه عوارض خودشون رو دارن، شرایط اختلال گوارشی رو هم تشدید می‌کنن. پس حتما از روش‌های کنترل استرس کمک بگیرین.
عرض سلام وخسته نباشید ببخشید من یک سال ونیم پیش اند سکوپی کردم مقداری زخم در معده ومری داشتم داروی هلی کو باکتر مصرف کردم خوب شده بودم ولی الان دوباره درد سوزش وعلائم قبلی دوباره برگشت یعنی دوباره همون داروها رو باید مصرف کنم؟
سلام فاطمه عزیز
خیر مصرف مجدد داروها بدون معاینه و تجویز پزشک توصیه نمیشه. ممکنه علائم مربوط به تشدید زخم گوارشی باشه و نه عفونت. پس بهتره با فوق تخصص گوارش مشورت کنین.
سلام وقت بخیر ، من حدود یک ماهی هست هنگام غذا خوردن به محض رسیدن لقمه به زیر دنده سمت چپ احساسا درد می کنم و تا چند دقیقه دردش هست بعد خوب میشه . پنتوپرازول ۴۰ ناشتا می خورم تاثیری نداره . ممنون میشم راهنمایی بفرمایید .
سلام رضای عزیز
باید برای بررسی فضای داخلی مری و معده، آندوسکوپی انجام بشه. بهتره به پزشک فوق تخصص گوارش مراجعه کنین.
سلام وقت شما بخیر طول درمان زخم مری شدیدچقدره??
آیا امکان داره زخم مری شدید خوب نشه????
ممنون میشم پاسخ بدید
سلام به شما
بستگی به وسعت آسیب، سن، شرایط بیمار و … داره. بله ممکنه تغییر بافتی شدید باشه و جراحی ضرورت پیدا کنه.