هلیکوباکتر چیست و چه عوارضی دارد؟ + درمان اچ پیلوری
آیا تاکنون درباره هلیکوباکتر چیزی شنیده‌اید؟ یا در مورد این نام عجیب و غریب آگاهی دارید؟ آیا می‌دانید این بیماری چه کسانی را درگیر می‌کند و بیشتر در چه گروه سنی شیوع دارد؟ هلیکوباکتر یک عفونت است. عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا H Pylori زمانی رخ می‌دهد که باکتری هلیکوباکتر پیلوری معده شما را آلوده کند. اما چگونه این باکتری وارد معده ما می‌شود؟ چگونه متوجه شویم که مبتلا به این عفونت شدیم و چگونه باید آن را کنترل و درمان کنیم؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤالات توصیه می‌کنیم خواندن این مقاله‌ی مجله سلامت هومکا را از دست ندهید.
هلیکوباکتر پیلوری چیست و چه زمانی بروز می‌کند؟
عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا اچ پیلوری زمانی رخ می‌دهد که باکتری هلیکوباکتر پیلوری معده شما را آلوده کند. این عفونت باکتریایی معمولاً کودکان را درگیر می‌کند. عفونت هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل شایع زخم گوارشی است که هم‌اکنون بیش از نیمی از مردم جهان آن را تجربه می‌کنند.
اکثر مردم متوجه نمی‌شوند که به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستند، زیرا هرگز علائم روشنی از آن را در خود نمی‌بینند یا نسبت به علائم آن آگاهی ندارند. اگر علائم و نشانه‌های زخم گوارشی در شما ایجاد شود، احتمالاً پزشک شما را ازنظر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری آزمایش می‌کند. اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارید، نگران نباشید. این عفونت با مصرف آنتی‌بیوتیک زیر نظر پزشک قابل‌درمان و کنترل است.
علائم h pylori چیست؟
اکثر افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هرگز هیچ علامت یا علائمی را در خود نخواهند دید و احساس نخواهند کرد. دلیل این امر مشخص نیست که چرا این باکتری با وجود آسیبی که به بدن وارد می‌کند، هیچ علامت خاصی ندارد. اما برخی از افراد ممکن است با مقاومت بیشتری در برابر اثرات مضر هلیکوباکتر پیلوری متولد شوند. هنگامی‌که علامت یا علائم عفونت هلیکوباکتر پیلوری رخ می‌دهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس درد یا سوزش در شکم
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
- آروغ زدن مکرر
- درد شکمی که وقتی معده خالی است بدتر می‌شود
- نفخ
- کاهش وزن ناخواسته
- ۲ تا ۳ ساعت پس از غذا خوردن دچار دل‌درد می‌شوید
- نیمه‌شب زمانی که معده شما خالی است دچار درد معده می‌شوید
اچ پیلوری چیست؟
اچ پیلوری همان هلیکوباکتر پیلوری است که با این عنوان نیز معرفی می‌شود. این عفونت در اغلب موارد نهفته باقی می‌ماند و تنها در صورت انجام تست اچ پیلوری شناسایی می‌شود. این باکتری می‌تواند مدت‌زمان زیادی در بدن شما باشد اما شما از آن مطلع نباشید. در بیشتر موارد افراد در حالت عادی نمی‌توانند ابتلا به این عفونت را در خود تشخیص دهند، مگر در صورت بروز زخم گوارشی و انجام آزمایش.
علل عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
هنوز مشخص نیست که دقیقاً چرا افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری می‌شوند. باکتری هلیکوباکتر پیلوری ممکن است از طریق تماس مستقیم با بزاق، استفراغ یا مواد آغشته به مدفوع از فردی به فرد دیگر منتقل شود. همچنین هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند از طریق غذا یا آب آلوده نیز به دیگران منتقل شود. عفونت هلیکوباکتر پیلوری اغلب در دوران کودکی اکتسابی است. عوامل خطر عفونت هلیکوباکتر پیلوری با شرایط زندگی در دوران کودکی شما مرتبط است. این عوامل خطر شامل موارد زیر می‌شود.
زندگی در محیط شلوغ
یکی از موارد شیوع بالا عفونت هلیکوباکتر پیلوری در خانواده‌های شلوغ است. اگر در خانه‌ای با افراد زیادی زندگی می‌کنید، خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری در شما و دیگر اعضای خانواده افزایش پیدا می‌کند.
زندگی بدون منبع آب قابل‌اعتماد
همان‌طور که اشاره کردیم آب یکی از راه‌های انتقال و شیوع این عفونت باکتریایی است. وجود یک منبع مطمئن از آب تمیز و جاری به کاهش خطر ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند.
زندگی در یک کشور درحال‌توسعه
شیوع این بیماری ارتباط مستقیم و محکمی با زندگی در یک کشور درحال‌توسعه دارد. افرادی که در کشورهای درحال‌توسعه زندگی می‌کنند، جایی که شرایط زندگی شلوغ و غیربهداشتی ممکن است شایع‌تر باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستند.
زندگی با فردی که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارد
اگر فردی که با آن زندگی می‌کنید به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز به عفونت هلیکوباکتر پیلوری بیشتر می‌شود.
عوارض عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
- زخم‌ها: هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند به پوشش محافظ معده و روده کوچک آسیب برساند. این باکتری عفونت‌زا می‌تواند به اسید معده اجازه دهد تا یک زخم باز ایجاد کند. حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری دچار زخم دستگاه گوارش می‌شوند.
- التهاب مخاط معده: عفونت هلیکوباکترپیلوری می‌تواند معده شما را تحریک کرده و باعث التهاب گاستریت شود.
- سرطان معده: یکی از بدترین و جدی‌ترین عوارض ناشی از ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری سرطان معده است. این باکتری یک عامل خطر قوی برای انواع خاصی از سرطان معده است.
درمان اچ پیلوری
برای درمان اچ پیلوری پزشک پیش از هر چیزی انجام تست را لازم می‌داند. اغلب افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری یا اچ پیلوری اصلاً از ابتلای خود به این بیماری آگاهی ندارند، به همین علت بیشتر آن‌ها به‌صورت تصادفی یا در خلال شک پزشک به این بیماری متوجه ابتلای خود به عفونت می‌شوند. بنابراین اگر علائم شایع این بیماری را دارید، حتماً جهت تشخیص و درمان ابتدا به متخصص مراجعه کنید.
به گفته وب‌سایت mayoclinic در صورت مشاهده هرگونه علائم و نشانه‌های مداوم که شما را نگران می‌کند، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. اگر شرایط زیر را تجربه کردید فوراً به دنبال کمک پزشکی و پیدا کردن یک متخصص خوب باشید:
- درد شدید یا مداوم شکم
- مشکل در بلع
- مدفوع قیری خونی یا سیاه رنگ
- استفراغ خونی یا سیاه، یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه است
آزمایش اچ پیلوری
در مناطقی از جهان که عفونت هلیکوباکترپیلوری یا اچ پیلوری و عوارض آن شایع است، پزشکان گاهی افراد سالم را ازنظر هلیکوباکتر پیلوری آزمایش می‌کنند. اینکه آیا آزمایش عفونت هلیکوباکتر پیلوری در زمانی که هیچ علامت یا نشانه‌ای از عفونت ندارند فایده‌ای دارد یا خیر، در میان پزشکان بحث‌برانگیز شده است.
اگر نگران عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستید یا فکر می‌کنید ممکن است در معرض خطر بالای سرطان معده باشید، با پزشک خود صحبت کنید. با هم می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا ممکن است از غربالگری هلیکوباکتر پیلوری بهره‌مند شوید یا خیر. همان‌طور که اشاره کردیم در درجه اول بیماری باید تشخیص داده شود. پزشک برای تشخیص بیماری ضمن تست اچ پیلوری ممکن است از آزمایشات دیگری نیز استفاده کند، که به قرار زیر هستند:
- آزمایش خون: این آزمایش سلول‌های ضد عفونت یا آنتی‌بادی هلیکوباکتر را بررسی می‌کند. اگر چنین آنتی‌بادی در خون وجود داشته باشد، به این معناست که شما مبتلا به هلیکوباکترپیلوری هستید
- کشت مدفوع: این آزمایش هرگونه باکتری غیرطبیعی در دستگاه گوارش را که سبب بروز اسهال و سایر مشکلات می‌شود را شناسایی می‌کند. انجام و دریافت پاسخ این تست بین ۲ تا ۳ روز زمان می‌برد
- تست تنفسی: برای انجام این تست شما ابتدا یک قرص اوره که دارای مولکول‌های کربنی است را قورت می‌دهید. سپس اگر کربن در این تست یافت شود به این معناست که هلیکوباکترپیلوری آنزیم اوره آز را ساخته است. این آنزیم سبب ضعیف شدن پوشش مخاطی معده می‌شود
- آندوسکوپی فوقانی: در این روش متخصص از مبدل آندوسکوپی مری استفاده کرده و پوشش مری، معده و اثنی عشر را موردبررسی تصویری قرار می‌دهد
درمان h pylori
درمان h pylori بر اساس معاینات پزشکی شروع خواهد شد. پزشک برای انتخاب روش درمانی درست موارد زیر را بررسی می‌کند و سپس یک برنامه درمانی خاص به شما ارائه خواهد کرد:
- سن، سلامت کلی و وضعیت سلامت گذشته شما
- مشکل شما چقدر جدی است
- از چه داروهایی استفاده می‌کنید و تحت چه درمان‌هایی قرارگرفته‌اید
ضمن بررسی موارد بالا پزشک از داروهای زیر جهت درمان این عفونت باکتریایی استفاده می‌کند:
- مسدودکننده‌های H۲ که به کاهش میزان اسید در معده با مسدود کردن هورمون هیستامین کمک می‌کنند
- مهارکننده‌های پمپ پروتون که به جلوگیری از تولید اسید معده کمک می‌کنند
- محافظ‌های مخاط معده که از پوشش معده در برابر اسید محافظت می‌کنند و همچنین سبب کشته شدن باکتری‌ها می‌شوند
رژیم غذایی هیلکوباکتر پیلوری
به‌طورکلی رژیم غذایی به‌خصوصی برای عدم ابتلا و یا درمان این بیماری وجود ندارد. اما پزشکان توصیه می‌کنند حتماً دست‌ها را قبل از غذا خوردن با آب و صابون بشویید. حتماً از پخته شدن غذاها اطمینان حاصل کنید. از آبی که می‌نوشید اطمینان حاصل کنید و مطمئن شوید که منبع آن تمیز است. البته در کنار این موارد مراقبتی برخی از مواد غذایی هستند که می‌توانند به کاهش علائم این بیماری و برطرف کردن آن کمک کنند. رژیم غذایی هلیکوباکتر پیلوری بهتر است حاوی مواد غذایی و ترکیبات زیر باشد:
- منابع غذایی پروبیوتیک
- روغن زیتون
- چای سبز
- ریشه شیرین‌بیان
- عسل
- جوانه‌های بروکلی
هزینه آزمایش هلیکوباکتر
هزینه آزمایش هلیکوباکتر با توجه به فاکتورهای آزمایشی که در کنار آن موردبررسی قرار می‌گیرند، متغیر خواهد بود. بنابراین این موضوع کاملاً به نسخه آزمایش شما و نحوه دریافت خدمات آزمایشگاهی بستگی دارد. برای انجام آزمایشات هلیکوباکترپیلوری می‌توانید از خدمات آزمایش در محل هومکا استفاده کنید.
