دفع سنگ کلیه + درمان خانگی و دارویی سنگ کلیه
گاهی اصلاح برنامه غذایی و افزایش مصرف مایعات در دفع سنگ کلیه کارساز نیست و ازاین‌رو ممکن است داروهای دفع‌کننده‌ی سنگ کلیه برای بیمار تجویز شود. بسته به نوع سنگ و سایر مشکلات ادراری داروهای مختلفی مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله از هومکا به معرفی این داروها می‌پردازیم.
فهرست مطالب
دیورتیک‌های تیازیدی
برای بیمارانی که دچار سنگ‌های کلسیمی هستند و سطح کلسیم ادراری بالایی دارند، دیورتیک‌های تیازیدی گزینه‌های درمانی مطلوبی به شمار می‌روند. این داروها به کلیه‌ها کمک می‌کنند تا بتوانند کلسیم را از ادرار به خون بازجذب کرده و سطح ادراری آن را کاهش دهند. در زمان مصرف دیورتیک‌های تیازیدی باید مصرف نمک محدود شود چراکه این داروها در هنگامی‌که سدیم ادرار کم باشد، بهترین عملکرد را دارند.
سیترات پتاسیم و دفع سنگ کلیه
این دارو برای بیماران مبتلا به سنگ‌های کلسیمی و سیترات ادراری کم و برای کسانی که دارای سنگ اسید اوریک و سیستین هستند، تجویز می‌شود. سیترات پتاسیم توزان اسیدی و قلیایی ادرار را کنترل می‌کند و با این مکانیسم در پیشگیری از تشکیل سنگ‌های سیستین و اسید اوریک پیشگیری می‌کند.
آلوپورینول و دفع سنگ کلیه
آلوپورینول اغلب برای درمان نقرس تجویز می‌شود که در آن اسید اوریک خون بالاتر از حد مجاز است. این دارو نه‌تنها سطح اسید اوریک خون را کاهش می‌دهد، بلکه از توانایی کاهش اسیداوریک ادراری نیز برخوردار است. بنابراین آلوپورینول یک گزینه درمانی جهت جلوگیری از سنگ‌های کلسیمی و اسید اوریکی است.
اسید استو هیدروکسامیک (AHA) و دفع سنگ کلیه
این دارو برای بیمارانی است که دچار استروویت یا سنگ‌های عفونی هستند، داروی اسید استو هیدروکسامیک یک گزینه درمانی محسوب می‌شود. این سنگ‌ها به دلیل عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری (UTI) ایجاد می‌شوند. داروی AHA شرایط مساعد ادرار برای تشکیل سنگ‌های استروویت را تغییر می‌دهد. بهترین راه برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های استوویت، درمان عفونت‌های مکرر ادراری ناشی از باکتری‌ها است. گاهی مصرف دارو در دفع چنین سنگ‌هایی اثربخش نیست و برای برداشتن کامل آن‌ها عمل جراحی لازم است.
داروهای تیول متصل شونده به سیستین
این دارو فقط برای بیمارانی کابرد دارد که دچار سنگ‌های سیستین هستند. داروهای متصل شونده به سیستین (د-پنی‌سیلامین یا تیوپرونین) به سیستین ادراری متصل می‌شوند و ترکیبی را تشکیل می‌دهند که از کریستالیزه شدن سیستین جلوگیری می‌کند. این دارو زمانی استفاده می‌شود که سایر اقدامات درمانی مانند افزایش مصرف مایعات، کاهش مصرف نمک یا استفاده از سیترات پتاسیم اثربخش نباشند.
مولتی‌ویتامین‌ها و دفع سنگ کلیه
هرگونه مصرف داروهای گیاهی و یا مولتی‌ویتامین‌ها برای دفع سنگ کلیه باید با مشورت پزشک انجام شود چراکه استفاده نادرست از این ترکیبات ممکن است منجر به تشدید علائم سنگ کلیه شود.
درمان‌های خانگی برای دفع سنگ کلیه
قبل از امتحان کردن هرگونه درمان خانگی برای درمان سنگ کلیه، لازم است که با پزشک مشورت کنید. این موضوع زمانی پررنگ‌تر است که فرد مبتلا به بیماری زمینه‌ای و یا در حال مصرف دارو باشد. استفاده از درمان‌های خانگی در کنار سایر داروهای تجویزشده در دفع سریع‌تر سنگ کلیه اثربخش هستند. مؤثرترین راه‌های خانگی برای دفع سنگ کلیه به قرار زیر است.
برای دریافت فایل راهنما، کافیست اطلاعات زیر را وارد نمایید.
نوشیدن آب زیاد و دفع سنگ کلیه
کم‌آبی بدن یکی از دلایل اصلی تشکیل سنگ‌های کلیه است، بنابراین نوشیدن آب یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای درمان و پیشگیری از سنگ کلیه است. اکثر پزشکان نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز را بدین منظور توصیه می‌کنند.
مصرف آب‌لیمو
ازآنجایی‌که لیمو سرشار از سیترات است به تجزیه‌ی رسوبات کلسیم و جلوگیری از انباشته‌شدن آن‌ها کمک می‌کند. یک مطالعه دانشگاهی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که مصرف آب‌لیمو یک روش مؤثر برای دفع سنگ کلیه است. درواقع، مصرف روزانه آب‌لیمو موجب افزایش نسبی سطح سیترات بدن می‌شود. در زمان خرید آب‌لیمو به برچسب آن دقت کنید که آب‌لیمو خالص باشد و افزودنی‌هایی مثل شیرین‌کننده‌ها در آن وجود نداشته باشد. مصرف آبلیموی خانگی خالص و یا خرید لیموترش تازه و گرفتن آب آن بهترین راه برای دریافت آبلیموی سالم و بدون افزودنی است.
مصرف سرکه سیب و دفع سنگ کلیه
سرکه سیب حاوی اسیدسیتریک است که به حل شدن رسوبات کلسیم کمک می‌کند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ با بیش از ۹۰۰۰ شرکت‌کننده نشان داد افرادی که سرکه مصرف کرده‌اند به‌طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به سنگ کلیه در آن‌ها کمتر است.
رسیدن به وزن متعادل
نتایج یک مطالعه تحقیقاتی که بر روی ۱۴۶ فرد مبتلا به سنگ کلیه انجام شد، نشان داد که ۴۳٫۸ درصد از افراد مبتلا به سنگ کلیه دچار چاقی یا اضافه‌وزن هستند. اگرچه این نتایج نمی‌تواند دلیل محکمی بر ارتباط چاقی و سنگ کلیه باشد اما حاکی از تأثیر نسبی اضافه‌وزن بر پیدایش سنگ کلیه است. محققان بر این باورند که شرایط متابولیک مانند کلسترول بالا و پرفشاری خون ممکن است در تشکیل سنگ کلیه نقش داشته باشند. مدیریت وزن و برخورداری از یک رژیم غذایی مغذی و متعادل گام مهمی برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه است.
پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین و کافئین‌دار
نوشیدنی‌های گازدار، کافئین‌دار و الکلی همگی خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. این موضوع در تحقیقات مختلف تائید شده است که کافئین خطر ابتلا به سنگ را افزایش می‌دهد. آب‌میوه‌های صنعتی و نوشابه‌ها حاوی قند بالایی هستند و تأثیر مخربی در تشکیل سنگ‌های کلیوی دارند. همچنین، غذاهای سرشار از قند، نمک و چربی خطر رسوب کلیه را افزایش می‌دهند و باعث تشدید علائم می‌شوند.
تأمین کلسیم موردنیاز روزانه
برای افرادی که مبتلا به سنگ‌های اگزالات کلسیم هستند گنجاندن منابع غذایی سرشار از کلسیم در رژیم غذایی تأثیر چشمگیری در کاهش خطر عود بیماری و دفع سنگ کلیه دارد. لازم به ذکر است که مصرف مکمل‌های کلسیم ممکن است باعث دریافت بیش‌ازحد کلسیم به بدن شده و خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند. لذا توصیه می‌شود مقادیر موردنیاز کلسیم از طریق منابع غذایی تأمین گردد. مواد غذایی زیر غنی از کلسیم هستند:
- محصولات لبنی
- کلم پیچ
- کلم بروکلی
- دانه‌های خوراکی
- انواع ماهی‌ها
- آب‌میوه و غلات غنی‌شده با کلسیم
آیا کودکان هم دچار سنگ کلیه می‌شوند؟ به گفته وب‌سایت kidney.org سنگ کلیه مشکلی شایع در کودکان است و از ۵ سالگی بروز می‌کند. مهم‌ترین علت آن مصرف غذاهای شور و نوشیدن کم مایعات است. نوشیدنی‌های شیرین و نوشابه‌ها هم خطر ابتلا به سنگ کلیه را در کودکان افزایش می‌دهند.
چه عواملی خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند؟
بر اساس جدیدترین تحقیقات اپیدمیولوژیک، شیوع سنگ کلیه حدود ۸٫۸٪ درصد در جمعیت بزرگ‌سالان است. مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند به‌طوری‌که، حدود ۱۰٫۶ درصد از مردان و ۷٫۱ درصد از زنان دچار سنگ کلیه هستند. بعضی از مشکلات سلامتی ازجمله بیماری کلیوی و بیماری کرون احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. علاوه بر این، مصرف بعضی داروهای خاص نیز ممکن است با خطر تشکیل سنگ کلیه همراه باشند. داروهایی که ممکن است چنین عارضه‌ای به دنبال داشته باشند عبارت‌اند از:
- برخی از دیورتیک‌ها
- داروهای HIV
- داروهای ضد تشنج
- آنتی‌اسیدهای مبتنی بر کلسیم
چاقی و رژیم غذایی ناسالم نیز از عوامل خطر سنگ کلیه محسوب می‌شوند. در ایالات‌متحده، حدود ۱۱٫۲٪ از افراد مبتلا به چاقی به سنگ کلیه دچار هستند. رژیم‌های غذایی سرشار از شکر، نمک و یا نوشیدنی‌های شیرین و الکلی تأثیر مخربی بر ایجاد سنگ کلیه دارند. افراد مبتلا به سنگ کلیه بهتر است مصرف مواد غذایی زیر را محدود کنند:
- آجیل و خشکبار
- آرد گندم سیاه
- ریواس
- بامیه
- چغندر
- دانه کنجد
- شیر سویا شکلاتی
- میسو
- ارده
آیا سنگ کلیه ارثی است و فرزندان هم مبتلا می‌شوند؟
سنگ کلیه تا حدودی دارای زمینه ژنتیکی و ارثی است به‌طوری‌که اگر یکی از والدین دچار چنین مشکلی باشد احتمال مبتلا شدن فرزندان هم دور از انتظار نیست. البته عوامل دیگری نیز مثل رژیم غذایی، سبک زندگی و شاخص توده بدنی در بروز سنگ کلیه نقش دارند.
روش‌های تشخیص سنگ کلیه
آزمایش خون و ادرار
پس از معاینه بالینی، احتمال دارد برای تشخیص قطعی بیماری آزمایش خون و ادرار تجویز شوند. در آزمایش خون مشخص می‌شود که آیا یک مشکل زمینه‌ای عامل ایجاد سنگ کلیه بوده است یا خیر. همچنین وجود هرگونه عفونت ادراری و کریستالیزه شدن ترکیبات عامل سنگ کلیه مشخص می‌شود. در آزمایش ادرار سطح بعضی از عناصر نیز ارزیابی می‌شوند تا در صورت بالا بودن آن‌ها داروهای مؤثر و نیز اصلاحات رژیم غذایی جهت برطرف شدن عارضه تجویز شوند. همچنین بررسی کردن فاکتور RBC در آزمایش ادرار می‌تواند بروز خون در ادرار را یکی از علائم سنگ کلیه است، تشخیص دهد.
روش‌های تصویربرداری
گاهی لازم است برای تشخیص قطعی سنگ کلیه و نیز آگاهی از محل قرارگیری و اندازه آن از روش‌های تصویربرداری مثل سونوگرافی کلیه یا سونوی رنال استفاده شود. در سونوگرافی کلیه علاوه بر بررسی سنگ، سایر شاخص‌های مرتبط با سلامت کلیه نیز ارزیابی می‌شوند تا در صورت وجود هرگونه عفونت و یا عارضه احتمالی، اقدامات درمانی متناسب انجام شود.
بررسی آزمایشگاهی سنگ
اگر مبتلا به سنگ کلیه باشید و پس از مدتی آن را دفع کنید، ممکن است که پزشک آزمایش تجزیه و تحلیل سنگ را جهت بررسی ترکیبات آن تجویز نماید. اطلاعات به‌دست‌آمده از این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا بتواند بهترین راه برای پیشگیری از تشکیل سنگ‌های بعدی را انتخاب نماید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام مصرف هرروز قهوه باعث سنگ کلیه میشه؟
سلام به شما
مصرف روزانه قهوه در صورتیکه منع شخصی نداشته باشه (مثل بیماری گوارشی یا قلبی) به‌خودی خود باعث سنگ کلیه نمیشه. اما اگر سابقه سنگ کلیه دارین، باید براساس انواع قبلی اظهار نظر کرد که تشدید کننده هست یا خیر.
سلام خسته نباشین
۱۶ سالمه
دکتر گفته که سنگ دارم اما داروی خاصی بهم ندادن فقط شیـ…ـاف دادن و گفتن موقع درد استفاده کنم موردی نداره از روش هایی که بالا گفتین استفاده کنم؟
سلام دوست عزیز
سنگ کلیه صرفا درمان حمایتی برای دفع داره. درمان های حمایتی مثل مصرف انواع مسکن، خوردن آب زیاد و راه رفتن، به تسریع دفع کمک می‌کنه.
سلام من سنگ ریز داشتم و دکتر بهم قطره سنکل داده بود و سنگم دفع شد الان که سنگ ندارم هم میتونم این قطره رو بخورم؟
ضرری نداره؟
سلام دوست عزیز
مصرف بی‌جهت و بی‌مورد دارو، صحیح نیست. باید به همون میزانی که پزشک تجویز کرده و طی همون مدت زمان فقط مصرف بشه.
سلام خسته نباشین
۱۶ سالمه
دکتر گفته که سنگ دارم اما داروی خاصی بهم ندادن فقط شیـ…ـاف دادن و گفتن موقع درد استفاده کنم موردی نداره از روش هایی که بالا گفتین استفاده کنم؟
سلام دوست عزیز
سنگ کلیه صرفا درمان حمایتی برای دفع داره. درمان های حمایتی مثل مصرف انواع مسکن، خوردن آب زیاد و راه رفتن، به تسریع دفع کمک می‌کنه.
سلام به پزشک عزیزم مادرمن سنگ کلیه ۱۱میلی داره باید چیکارکنم به قرص دوستم گفته برادرش از استفاده کرده که سنگ رو خورد می‌کنه بعد دفع می‌کنه میتونم اون قرص رو بگیرم تا مادرم رو پیش متخصص ببرم
سلام به شما
مصرف داروی بی نام و نشان بخصوص بدون اطلاع و تجویز پزشک اکیدا توصیه نمیشه. حتما به متخصص اورولوژی مراجعه کنین.
سلام ماسه در کلیه یا مجرای ادرار باعث کمردرد مزمن میشه!؟
سلام به شما
با توجه به وجود عصب‌دهی مشترک، گر درد ریشه در کلیه داشته باشه، بله.
سلام منم ۷ میلی سنگ کلیه دارم میخواستم بدون چقدر طول میکشه وچه عواملی باعث درست شدنش میشه
سلام به شما
برای کمک به دفع سنگ کلیه، صرفا مصرف آب زیاد و پیاده‌روی زیاد توصیه میشه. اگر طی یک هفته دفع نشه، باید از پزشک متخصص اورولوژی کمک بگیرین.