قرص دیازپام برای چیست؟ عوارض و مقدار مصرف

قرص دیازپام اگرچه به طور کلی به عنوان یک داروی آرام‌بخش شناخته می‌شود و نقش موثری در کاهش اضطراب ایفا می‌کند؛ اما با این حال، کاربردهای بسیار گسترده‌تری دارد. مصرف این دارو به صورت خودسرانه، می‌تواند عوارض خطرناکی مانند اعتیاد و اوردوز را برای فرد ایجاد نماید؛ همچنین ترک ناگهانی آن نیز معمولا با عوارضی همراه است. به همین دلیل، تصمیم داریم در این مقاله به معرفی این دارو، هشدارهای مهم، نحوه مصرف و عوارض احتمالی آن بپردازیم.

قرص دیازپام برای چیست؟

دیازپام چیست و چه کاربردی دارد؟ به طور کلی،‌ قرص دیازپام برای کاهش اضطراب و درمان علائم ترک الکل استفاده می‌شود. این دارو همچنین همراه با سایر درمان‌های دارویی برای کنترل اسپاسم‌های عضلانی و سفتی ناشی از برخی اختلالات عصبی مانند فلج مغزی (عارضه‌ای که باعث ایجاد مشکل در حرکت و حفظ تعادل می‌شود)، پاراپلژی (ناتوانی در حرکت دادن بخش‌هایی از بدن)، آتتوز (انقباضات غیرعادی عضلات) و سندرم استیف-من (یک اختلال نادر همراه با سختی و انعطاف‌ناپذیری عضلانی) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دیازپام همچنین به همراه داروهای دیگر برای کنترل تشنج نیز به کار می‌رود. این دارو در دسته‌ی دارویی بنزودیازپین‌ها قرار دارد و عملکرد آن به این شکل است که با آرام کردن فعالیت‌های بیش از حد و غیرعادی در مغز اثر می‌گذارد.

اطلاعات شناسنامه‌ای دیازپام

در جدول زیر می‌توانید مشخصات داروی دیازپام را به صورت خلاصه مشاهده نمایید:

اشکال دارویی دیازپام

اگرچه قرص دیازپام معمولا رایج‌ترین فرم این دارو است؛ اما به طور کلی،‌ دیازپام در اشکال زیر عرضه می‌شود:

• قرص معمولی
• شربت دیازپام
• اسپری دیازپام
• پودر محلول در آب
• آمپول دیازپام
• شیاف دیازپام
• اسپری بینی دیازپام

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد قرص خواب ملاتونین

میزان اثربخشی قرص دیازپام

میزان اثرگذاری دیازپام بستگی به علت مصرف آن دارد:

• درمان تشنج‌: شیاف مقعدی دیازپام باید طی ۱۰ دقیقه اثر خود را نشان دهد.
• درمان اضطراب: طی چند ساعت اول بهبود نسبی را احساس خواهید کرد؛ اما برای رسیدن به اثرات کامل ممکن است ۱ تا ۲ هفته زمان لازم باشد.
• درمان اسپاسم‌های عضلانی: پس از ۱۵ دقیقه کاهش درد را تجربه خواهید کرد؛ اما شل شدن قابل توجه عضلات پس از چند روز مصرف منظم دارو اتفاق می‌افتد.

سایت Drugs که یکی از معتبرترین سایت‌های داروشناسی در جهان است در مقاله‌ای ادعا کرده است:

«اوج اثرات دیازپام در بیشتر افراد طی ۱ تا ۱.۵ ساعت مشاهده می‌شود. دیازپام در بدن به ترکیبات فعال دیگری تجزیه می‌شود و اثرات آن ممکن است بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد و با مصرف مکرر و تجمع دارو در بدن، این اثرات افزایش می‌یابد.»

متن انگلیسی:

The peak effects of diazepam are seen within 1 to 1.5 hours in most people. Diazepam is metabolized to active metabolites and its effects may last for more than 24 hours and extend with repeated dosing as the drug accumulates in the body.

نحوه مصرف قرص دیازپام

مقدار مصرف این دارو برای بیماران مختلف، متفاوت است؛ بنابراین دستور پزشک یا راهنمای روی جعبه دارو را دقیقا رعایت کنید. مقدار دارویی که مصرف می‌کنید به دوز دارو بستگی دارد. همچنین تعداد دفعات مصرف روزانه، فاصله زمانی مجاز بین دوزها و طول دوره درمان به مشکل پزشکی بستگی دارد که دارو برای آن تجویز شده است. اطلاعات زیر فقط شامل مقادیر متوسط مصرف این دارو است. اگر دوز تجویزی برای شما متفاوت است، بدون دستور پزشک آن را تغییر ندهید:

برای اضطراب:

• بزرگسالان: ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم، ۲ تا ۴ بار در روز
• سالمندان: ابتدا ۲ تا ۲.۵ میلی‌گرم، ۱ یا ۲ بار در روز؛ پزشک در صورت لزوم دوز را افزایش می‌دهد.
• کودکان ۶ ماهه و بالاتر: ابتدا ۱ تا ۲.۵ میلی‌گرم، ۳ یا ۴ بار در روز؛ پزشک کودک در صورت نیاز دوز را افزایش می‌دهد.
• کودکان زیر ۶ ماه: توصیه نمی‌شود.

برای ترک الکل:

• بزرگسالان: ۱۰ میلی‌گرم ۳ یا ۴ بار در ۲۴ ساعت اول؛ سپس ۵ میلی گرم ۳ تا ۴ بار در روز در صورت نیاز
• سالمندان: ابتدا ۲ تا ۲.۵ میلی‌گرم ۱ یا ۲ بار در روز؛ پزشک به تدریج دوز را افزایش خواهد داد.
• کودکان: مقدار و نحوه مصرف باید توسط پزشک تعیین شود.

برای اسپاسم عضلانی:

• بزرگسالان: ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم، ۳ یا ۴ بار در روز
• سالمندان: ابتدا ۲ تا ۲.۵ میلی‌گرم، ۱ یا ۲ بار در روز. پزشک در صورت لزوم دوز را افزایش می‌دهد.
• کودکان ۶ ماهه و بالاتر: ابتدا ۱ تا ۲.۵ میلی‌گرم، ۳ یا ۴ بار در روز. پزشک کودک در صورت نیاز دوز را افزایش می‌دهد.
• کودکان زیر ۶ ماه: مصرف توصیه نمی‌شود.

برای تشنج:

• بزرگسالان: ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم، ۲ تا ۴ بار در روز
• سالمندان: ابتدا ۲ تا ۲.۵ میلی‌گرم، ۱ یا ۲ بار در روز؛ پزشک در صورت لزوم دوز را افزایش می‌دهد.
• کودکان ۶ ماهه و بالاتر: ابتدا ۱ تا ۲.۵ میلی‌گرم، ۳ یا ۴ بار در روز؛ پزشک کودک در صورت نیاز دوز را افزایش می‌دهد.
• کودکان زیر ۶ ماه: توصیه نمی‌شود.

موارد احتیاط مصرف دیازپام

پیش از مصرف قرص دیازپام حتما به نکات زیر دقت کنید:

• دیازپام می‌تواند تنفس شما را کند یا متوقف کند، به ویژه اگر اخیرا از داروهای اپیوئیدی، الکل یا سایر مواد کندکننده تنفس استفاده کرده باشید.
• سوء مصرف دیازپام می‌تواند منجر به اعتیاد، اوردوز یا مرگ به ویژه در کودکان یا افرادی که بدون نسخه از این دارو استفاده می‌کنند، گردد. بنابراین، دارو را در جایی نگهداری کنید که در دسترس دیگران نباشد.
• ممکن است در صورت استفاده همزمان این دارو با داروهایی اپیوئیدی، الکل یا سایر مواد خواب‌آور یا کندکننده تنفس عوارض خطرناکی رخ دهد.
• در صورت داشتن حساسیت به دیازپام یا داروهای مشابه (مانند کلونازپام، قرص آلپرازولام و سایرین) یا ابتلا به بیماری میاستنی گراویس، بیماری شدید کبدی، گلوکوم، مشکلات حاد تنفسی یا آپنه خواب نباید از این دارو استفاده کنید.
• بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. در صورت قطع ناگهانی پس از مصرف طولانی مدت، ممکن است علائم ترک دارو را تجربه کنید.
• در صورت توقف دیازپام و بروز علائمی مانند حرکات غیرعادی عضلات، افزایش فعالیت یا پرحرفی، تغییرات ناگهانی و شدید خلق یا رفتار، گیجی، توهم، تشنج یا افکار خودکشی، فورا به پزشک مراجعه کنید.

موارد منع مصرف قرص دیازپام

اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، ممکن است استفاده از این دارو برای شما مناسب نباشد:

• اگر سابقه واکنش آلرژیک به دیازپام یا هر داروی دیگری را دارید
• در صورت وجود مشکلات کبدی یا کلیوی
• اگر مبتلا به بیماری میاستنی گراویس (ضعف عضلانی) هستید
• در صورت ابتلا به آپنه خواب
• اگر دچار افسردگی یا افکار خودآزاری و خودکشی هستید.
• اگر اختلال شخصیت در شما تشخیص داده شده است.
• اگر سابقه مشکلات مرتبط با الکل یا مواد مخدر دارید.
• اگر اخیرا دچار ضربه روحی شدید مانند فقدان و سوگ شده‌اید.
• در صورت ابتلا به آرتریواسکلروز (اختلال در جریان خون مغزی)
• اگر سطح پروتئین آلبومین خون شما پایین است.
• اگر باردار، در حال برنامه‌ریزی برای بارداری یا در دوره شیردهی هستید.
• اگر سن شما بیش از ۶۵ سال است.
• اگر قرار است برای عمل جراحی یا درمان پزشکی دیگر تحت بیهوشی عمومی قرار گیرید.

مصرف دیازپام در بارداری و شیردهی

به طور کلی، ممکن است مصرف دیازپام در دوران بارداری تجویز شود؛ اما مصرف طولانی مدت آن به خصوص در اواخر بارداری ممکن است باعث خواب آلودگی نوزاد پس از تولد شود. در برخی موارد تداوم مصرف دیازپام در دوران بارداری ضروری است؛ زیرا حفظ سلامت مادر از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت بارداری در حین مصرف دیازپام، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند ریسک‌ها و مزایای مصرف دیازپام را توضیح داده و در انتخاب بهترین روش درمانی برای شما و نوزادتان کمک کند.

در صورت تایید سلامت نوزاد توسط پزشک، مصرف دیازپام در دوره شیردهی در شرایط زیر مجاز است:

• تنها در دوزهای پایین
• به صورت مقطعی یا برای دوره‌های درمانی بسیار کوتاه

تداخلات دارویی دیازپام

بعضی از داروها می‌توانند بر نحوه اثر دیازپام تاثیر گذاشته و احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش دهند؛ به همین دلیل، پیش از شروع مصرف قرص دیازپام، در صورت استفاده از هر یک از داروهای زیر، پزشک خود را مطلع نمایید:

• داروهای ضدپسیکوز (درمان مشکلات سلامت روان)
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد تشنج
• آرام‌بخش‌ها (درمان اضطراب یا اختلالات خواب)
• آنتی هیستامین‌های خواب‌آور مانند کلرفنیرامین یا پرومتازین
• مسکن‌های قوی مانند کدئین، متادون، مورفین، اکسی‌کدون، پتیدین یا ترامادول
• داروهای HIV مانند ریتوناویر(Ritonavir)، آتازاناویِر(Atazanavir)، افاویرنز یا ساکویناویر
• داروهای ضد قارچ مانند فلوکونازول
• داروهای کاهنده اسید معده مانند امپرازول یا اسومپرازول
• شل‌کننده‌های عضلانی مانند باکلوفن یا تیزانیدین
• دیسولفیرام (داروی ترک اعتیاد الکل)
• ایزونیازید (داروی درمان سل)
• ریفامپیسین (داروی درمان عفونت‌های باکتریایی)
• تئوفیلین (داروی درمان آسم و مشکلات تنفسی)

عوارض قطع ناگهانی قرص دیازپام

این دارو خطر وابستگی دارد؛ به همین دلیل نباید برای مدت طولانی یا بیش از دوز تجویز شده مصرف شود؛ همچنین قطع ناگهانی مصرف آن می‌تواند باعث بروز علائم ترک شود. برخی از علائم ترک ممکن است تا ۱۲ ماه یا بیشتر پس از قطع ناگهانی این دارو نیز ادامه یابد؛ به همین دلیل قطع این دارو باید تحت نظر پزشک و با کم کردن تدریجی دوز مصرفی باشد. به طور کلی، قطع ناگهانی دیازپام می‌تواند با عوارض زیر همراه باشد که در صورت بروز، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• حرکات غیرعادی عضلات
• افزایش فعالیت یا پرحرفی
• تغییرات ناگهانی و شدید در خلق یا رفتار
• سردرگمی
• توهم
• تشنج
• افکار یا اقدام به خودکشی

دوره مصرف دیازپام

طول دوره مصرف قرص دیازپام به علت تجویز آن بستگی دارد. معمولا مصرف این دارو فقط برای دوره‌های کوتاه مدت تا حداکثر ۴ هفته توصیه می‌شود. در صورتی که پزشک دیازپام را برای بیش از ۴ هفته تجویز کرده باشد، دوز دارو باید به تدریج کاهش یابد تا از بروز علائم ترک جلوگیری شود.

شرایط نگهداری دیازپام

قرص دیازپام را باید در محیطی خنک و به دور از رطوبت نگهداری کنید؛ همچنین این دارو باید از تابش مستقیم آفتاب دور بماند. توصیه می‌شود این دارو را دمای اتاق (۲۰ تا ۲۵ درجه) نگهداری نمایید؛ همچنین باید از یخ زدگی فرم‌های شیاف و شربت آن جلوگیری کنید. علاوه بر این، لازم است همه اشکال این دارو را دور از دسترس کودکان قرار دهید.

اثر دیازپام روی جواب آزمایش

دیازپام از داروهای بنزودیاپین است و این داروها بسته به دوز مصرفی معمولا برای ۳ تا ۷ روز در آزمایش ادرار، قابل تشخیص هستند؛ اما در صورت مصرف منظم و طولانی مدت، این مدت تا ۳۰ روز نیز افزایش می‌یابد. اگرچه در بسیاری از آزمایش‌های اعتیاد، وجود بنزودیاپین‌ها بررسی نمی‌شود، اما بعضی تست‌های تخصصی و گسترده‌تر، ممکن است وجود آن‌ها را نیز ارزیابی نمایند.

همچنین دیازپام مانند سایر بنزودیازپین‌ها، می‌تواند به ندرت باعث افزایش آنزیم‌های کبدی (آزمایش ALT و آزمایش AST) یا سمیت کبد در آزمایش خون شود.

مقایسه قرص دیازپام با داروهای مشابه

در جدول زیر می‌توانید مهمترین مشخصات و ویژگی‌های دیازپام را با داروهای مشابه مقایسه کنید:

عوارض مصرف قرص دیازپام

رایج‌ترین عوارض دیازپام شامل موارد زیر است که ممکن است برخی از آن‌ها را تجربه نمایید:

• خواب آلودگی
• احساس خستگی
• ضعف عضلانی
• مشکلات در تعادل یا حرکت عضلات

همچنین قرص دیازپام می‌تواند در برخی افراد باعث عوارض جدی‌تری نیز گردد که در صورت مشاهده باید فورا به پزشک مراجعه نمایید:

• خواب آلودگی شدید یا سرگیجه
• مشکل در تنفس
• سردرگمی یا بدگمانی
• بروز تشنج یا تشدید آن
• واکنش آلرژیک به دیازپام مانند کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو

در صورت بروز تغییرات ناگهانی یا جدید در خلق و رفتار از جمله افسردگی، اضطراب جدید یا تشدید شده، حملات پانیک، اختلال در خواب یا احساس تکان خوردن، تحریک‌پذیری، بی‌قراری، خصومت، پرخاشگری، افزایش فعالیت یا پرحرفی، یا افکار مربوط به خودکشی یا آسیب به خود، بلافاصله پزشک خود را مطلع کنید.

جمع بندی

دیازپام که در اشکال مختلفی مانند قرص، آمپول و شیاف تولید می‌شود، از دسته داروهای بنزودیازپین است که به عنوان داروی آرام بخش تجویز می‌گردد. به طور کلی، کاربردهای اصلی آن شامل: درمان اضطراب، کنترل اسپاسم‌های عضلانی، ترک الکل و کمک به درمان برخی انواع تشنج است. با این حال، دوره مصرف آن معمولا نباید از ۴ هفته تجاوز کند. دیازپام عوارض متعددی از جمله خواب آلودگی، گیجی و ضعف عضلانی ایجاد می‌کند و در صورت مصرف با مواد دیگر مانند الکل یا مسکن‌های قوی می‌تواند باعث کاهش خطرناک تنفس شود.

قطع ناگهانی دارو پس از مصرف طولانی مدت، علائم ترک شدیدی ایجاد می‌کند که گاهی تا ۱۲ ماه ادامه می‌یابد. قرص دیازپام با داروهای ضدافسردگی، آرام‌بخش‌ها، مسکن‌های قوی و ضدقارچ‌ها تداخل دارد و برای مصرف در بارداری، شیردهی و سالمندی به نظارت دقیق پزشکی نیازمند است.

همچنین اگر زمان زیادی است که قرص‌های آرام بهش مصرف می‌کنید، می‌توانید از خدمات چکاپ کامل در منزل هومکا بهره‌مند شوید و تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی آزمایش خون و ادرار بدهید.

سوالات متداول

۱- قرص دیازپام چیست؟

دیازپام اثرات آرام‌بخشی، شل‌کنندگی عضلات و ضدتشنج دارد که برای درمان اضطراب، حملات پانیک، اسپاسم‌های عضلانی و کاهش علائم ترک الکل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲- قرص دیازپام ۲ برای خواب خوب است؟

گاهی این دوز برای اختلالات کوتاه مدت خواب تجویز شود؛ با این حال، به دلیل خطر وابستگی، تنها باید برای دوره‌های محدود و تحت نظارت پزشکی مصرف گردد.

۳- قرص دیازپام ۱۰ برای چیست؟

این دوز معمولا برای موارد حادتر مانند اضطراب شدید، اسپاسم‌های عضلانی سخت یا ترک الکل استفاده می‌شود. مصرف خودسرانه آن به دلیل عوارض جدی مانند اوردوز و وابستگی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

۴- اثر آمپول دیازپام چند ساعت است؟

آمپول دیازپام معمولا سریع اثر می‌کند و اثرات آن بین ۲ تا ۴ ساعت ظاهر می‌شود. با این حال، اثر آن می‌تواند تا ۲۴ ساعت یا بیشتر در بدن باقی بماند.

۵- دوز دیازپام در تشنج اطفال چقدر است؟

دوز مصرفی بر اساس وزن کودک (۱ تا ۲.۵ میلی گرم) و توسط پزشک تعیین می‌شود. تشخیص دقیق دوز برای جلوگیری از عوارض خطرناک، حتما باید تحت نظر پزشک باشد.

۶- آیا قرص دیازپام باعث بیهوشی میشود؟

دیازپام معمولا به تنهایی باعث بیهوشی کامل نمی‌شود. این دارو تنها یک آرام‌بخش قوی است که می‌تواند منجر به خواب‌آلودگی عمیق یا آرام‌بخشی شدید پیش از برخی از درمان‌های پزشکی گردد.

۷- عوارض دیازپام در کودکان چیست؟

از عوارض قرص دیازپام در کودکان می‌توان به خواب‌آلودگی، گیجی، مشکلات تنفسی و اختلال در هماهنگی حرکتی اشاره کرد. در موارد نادر نیز ممکن است اثراتی مانند بیقراری، پرخاشگری و بیش فعالی مشاهده شود.

۸- آمپول دیازپام برای درد کمر خوب است؟

اگر درد کمر ناشی از گرفتگی عضلات باشد؛ این دارو برای شل کردن عضلات منقبض شده اطراف کمر تجویز می‌شود و می‌تواند اثرات مثبتی داشته باشد.

۹- دیازپام ۱۰ چند ساعت می خواباند؟

مدت زمان خواب آلودگی پس از مصرف دیازپام بسته به بدن فرد متفاوت؛ اما به طور کلی، بین ۶ تا ۸ ساعت متغیر است.

۱۰- آیا قرص دیازپام آزمایش اعتیاد را مثبت میکند؟

در بعضی آزمایش‌های تخصصی اعتیاد، وجود بنزودیازپین‌ها نیز بررسی می‌شود که در صورت مصرف دیازپام، نتیجه تست مثبت می‌شود.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.