هیچ‌کس دوست ندارد حالت تهوع و استفراغ را تجربه کند؛ با این حال، گاهی این احساسات ناخوشایند، واکنش طبیعی بدن ما در برابر محرک‌های خارجی و داخلی بوده و برای بدن ضروری هستند؛ اما در بعضی مواقع نیز این احساسات می‌توانند آسیب‌زا باشند. خوشبختانه، در اغلب مواقع قرص ضد تهوع میتواند به پیشگیری و درمان حالت تهوع و استفراغ موقت یا مزمن کمک کند. داروهای مختلفی برای این منظور وجود دارد و بسته به علت تهوع، می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. در این مقاله به معرفی این داروها، کاربرد و نحوه اثر هریک از آن‌ها می‌پردازیم.
قرص ضد تهوع چیست و نحوه اثرگذاری
قرص ضد تهوع برای درمان حالت تهوع (وقتی احساس می‌کنید می‌خواهید استفراغ کنید) مصرف می‌شود و میتواند به بهتر شدن حالتان کمک کند. این دارو هم به صورت نمونه‌های بدون نسخه (آزاد) و هم به صورت نمونه‌های تجویزی (نیازمند نسخه) وجود دارد.
اگر احساس تهوع یا استفراغ خفیف دارید، می‌توانید یک داروی ضد تهوع آزاد از داروخانه محلی تهیه کنید؛ اما اگر تهوع شدید دارید و در معرض خطر کم آبی بدن هستید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا یک داروی تخصصی برای شما تجویز شود.
نحوه اثرگذاری قرص ضد تهوع
داروهای ضد تهوع انواع مختلفی دارند و با روش‌های مختلفی به کاهش تهوع کمک میکنند. این داروها معمولا با تاثیر گذاشتن بر مرکز کنترل استفراغ در مغز، مسدود کردن مسیرهای سیگنال‌های عصبی، جلوگیری از تحریک بیش از حد دستگاه گوارش، دیافراگم و عضلات شکمی، مانع از ایجاد حس تهوع یا استفراغ می‌شوند. در ادامه مقاله هر یک از این داروها و نحوه اثر آن‌ها را بیشتر بررسی کنیم.
قرص ضد تهوع چه زمانی تجویز می‌شود؟
داروهای ضد تهوع خاص، تنها زمانی تجویز می‌شوند که پزشک مطمئن شود علت ایجاد حالت تهوع چیست. دلیل این موضوع، این است که در بسیاری از موارد، اگر بیماری که موجب تهوع شده است درمان شود، خود به خود تهوع نیز از بین می‌رود. برای مثال، اگر تهوع به علت مصرف بیش از حد یک داروی خاص باشد، پزشک دوز آن را کاهش می‌دهد و اغلب تهوع نیز برطرف می‌شود.
اگر علت تهوع نامشخص باشد، باز هم پزشک میتواند برایتان داروهای عمومی‌تری را تجویز کند؛ اما شناسایی علت اصلی برای انتخاب قرص ضد تهوع مناسب‌تر، بسیار بهتر است. همچنین، معمولا وقتی پزشکان دارویی تجویز میکنند که تهوع و استفراغ از عوارض جانبی آن است (مانند شیمی درمانی یا بیهوشی عمومی برای عمل جراحی)، داروی ضدتهوع نیز به طور رایج تجویز می‌شود. هدف از این تجویز، پیشگیری از بروز تهوع یا حداقل کاهش آن است.
معرفی قویترین قرص ضد تهوع
داروهای ضدتهوع تنوع بسیار زیادی دارند و انتخاب بهترین قرض ضد تهوع، تا حدودی به علت آن و شدت علائم شما بستگی دارد. با توجه به دسته‌بندی زیر، می‌توانید اسم قرص ضد تهوع مناسب برای مشکل خود را پیدا کنید:
۱- انواع داروی ضد تهوع خانگی (بدون نسخه)
این داروها نیازی به نسخه ندارند و در صورت احساس تهوع یا استفراغ خفیف تا متوسط می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید:
۱) بیسموت ساب سالیسیلات (پپتو بیسمول)
این دارو برای درمان استفراغ، تهوع و اسهال به کار می‌رود و قویترین قرص ضد تهوع برای تهوع ناشی از آنفولانزای معده (گاستروانتریت ویروسی) یا مسمومیت غذایی محسوب می‌شود. این دارو باعث کاهش التهاب و کند کردن جریان مایعات به روده شده و همچنین میزان باکتری‌هایی که سبب ناراحتی معده می‌شوند را کاهش می‌دهد.
در طول مصرف این دارو، زبان شما کمی سیاه شده یا مدفوعتان تیره‌تر به نظر میرسد. اما اگر در گوش‌های خود صدای زنگ شنیدید، فورا با پزشک تماس بگیرید یا عکس قرص ضد تهوع خود را برای او ارسال کنید. زیرا این حالت میتواند نشانه یک عارضه جانبی جدی باشد. بیسموت ساب سالیسیلات برای کودکان زیر ۱۲ سال مناسب نیست.
۲) آنتی هیستامین‌ها
اگرچه آنتی هیستامین‌ها معمولا به عنوان داروهای ضدحساسیت شناخته می‌شوند، اما برخی از آن‌ها می‌توانند در صورت بروز تهوع در اثر ماشینزدگی یا سرگیجه، موثر واقع شوند. این داروها با کاهش حساسیت گوش داخلی به حرکت و نیز کند یا متوقف کردن سیگنال‌های که مغز برای ایجاد حال تهوع ارسال می‌کند، عمل میکنند. قرص آنتی هیستامین که میتواند برای کاهش تهوع ناشی از ماشینزدگی استفاده شوند عبارتند از:
۱- دیمن هیدرینات (درامامین)
۲- دیفن هیدرامین
آنتی هیستامین‌ها معمولا باعث ایجاد خواب‌آلودگی می‌شوند؛ بنابراین در صورتی که قصد رانندگی یا انجام کار حساسی دارید، از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
۲- داروی ضد تهوع تجویزی (نیازمند نسخه)
ابن دارو معمولا بر اساس نحوه اثرشان بر بدن دسته‌بندی می‌شوند و برخی از آن‌ها در شرایط خاصی بهتر عمل میکنند. اگرچه این داروها به طور کلی، نیازمند تجویز پزشک هستند، اما برخی از آن‌ها ممکن است در بعضی از داروخانه‌ها بدون نسخه نیز به فروش برسند. انواع قرص ضد تهوع تجویزی عبارتند از:
۱) مسدودکننده‌های سروتونین
گاهی اوقات افزایش سروتونین میتواند موجب بروز تهوع شود. وقتی یک ماده سمی وارد بدن شما می‌شود، بدن سروتونین بیشتری تولید می‌کند تا به دفع سریع ماده مضر کمک کند. این فرآیند میتواند منجر به تهوع و سایر ناراحتی‌های گوارشی شود. داروهای مسدودکننده سروتونین، اثرات سروتونین در بدن را خنثی میکنند. این داروها اغلب برای بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی هستند (که ممکن است باعث تهوع شود) یا بعد از عمل جراحی تجویز می‌شوند. برخی از این داروها عبارتند از:
- قرص اندانسترون (دمیترون)
- دولاسترون
- گرانیسترون
- پالونوسترون
۲) مسدودکننده‌های گیرنده نوروکینین
این داروها به کاهش رفلکس استفراغ کمک میکنند. این قرص ضد تهوع برای تهوعی که چند روز پس شیمی درمانی ظاهر می‌شود، بسیار مفید است. این داروها گاهی اوقات نیز همراه با یک داروی ضد تهوع دیگر برای کنترل تهوع فوری تجویز می‌شوند. این داروها عبارتند از:
- آپرپیتانت
- فوساپرپیتانت
- رولاپیتانت
۳) مسدودکننده‌های دوپامین
وقتی دوپامین به گیرنده‌های نواحی خاصی از مغز متصل می‌شود، میتواند باعث تهوع شود. داروهای مسدودکننده دوپامین از این اتفاق جلوگیری میکنند. برخی از آن‌ها عبارتند از:
- متوکلوپرامید
- پروکلرپرازین
۴) بنزودیازپین‌ها
این داروها معمولا به عنوان داروهای ضداضطراب تجویز می‌شوند؛ اما اگر تهوع ناشی از اضطراب و استرس باشد، می‌توانند در کاهش آن موثر باشند. برخی از انواع این قرص ضد نهوع عبارتند از:
- آلپرازولام
- لورازپام
۵) کنابینوئیدها
کانابینوئیدها از ترکیبات شیمیایی موجود در ماری جوانا هستند. با این حال، داروهای کانابینوئیدی تجویزی باعث «سرخوشی» نمی‌شوند. این داروها نسخه‌های مصنوعی از این ترکیبات هستند که می‌توانند تهوع را کاهش و اشتها را افزایش دهند. این ویژگی، به ویژه برای افرادی که برای مدت طولانی دچار تهوع هستند (مانند بیماران سرطانی) بسیار مفید است با این حال، پزشکان معمولا تنها زمانی این داروها را تجویز میکنند که سایر درمان‌های ضد تهوع موثر واقع نشده باشند. نمونه‌هایی از داروهای کانابینوئیدی عبارتند از:
- درونابینول
- نابیلون
قرص ضد تهوع برای کودکان
گاهی داروی ضد تهوع برای کودکان نیز تجویز می‌شود؛ اما ضروری است که پیش از شروع مصرف، با پزشک متخصص مشورت کنید. این داروها از نظر محدودیت سنی، دوز مصرفی و عوارض جانبی با یکدیگر تفاوت دارند؛ بنابراین تشخیص مناسب و ایمن بودن دارو برای سن و سلامت کودک، اهمیت بسیار زیادی دارد. انواع قرص ضد تهوع بدون نسخه برای کودکان عبارتند از:
- دیمن هیدرینات مخصوص کودکان (درامامین): برای کودکان بالای ۲ سال قابل استفاده است.
- دیفن هیدرامین: برای کودکان بالای ۶ سال تجویز می‌شود.
- درامامین با خواب‌آلودگی کمتر (مکلیزین): برای کودکان بالای ۱۲ سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ایمترول کودکان (دکستروز/فروکتوز/اسید فسفریک): برای کودکان بالای ۲ سال به کار می‌رود.
داروهای تجویزی برای کودکان نیز عبارتند از:
- پرومتازین: برای کودکان بالای ۲ سال قابل استفاده است.
- پچ پوستی اسکوپولامین: برای کودکان بالای ۱۲ سال تجویز می‌شود.
- اندانسترون: برای کودکان بالای ۴ سال و نیز برای کودکان کوچک‌تر تحت نظارت پزشک متخصص استفاده می‌شود.
- دگزامتازون: برای نوزادان و کودکان قابل تجویز است.
قرص ضد تهوع در بارداری
در دوران بارداری، حالت تهوع و استفراغ به طور متفاوتی بر زنان تاثیر می‌گذارد. در قدم اول، تلاش می‌شود با روش‌های ایمن‌تر مانند تغییر سبک زندگی و تغذیه، دور از عوامل محرک، مکمل‌های ویتامین B6 و… تهوع کنترل شود؛ اما در مواردی که این علائم شدید باشند، میتوان از انواع قرص ضد تهوع زیر استفاده کرد:
- پرومتازین
- سیکلیزین
- پروکلرپرازین
- ترکیب دوکسیلامین و پیریدوکسین
- متوکلوپرامید
معمولا این داروها برای جنین در حال رشد بی‌خطر هستند؛ اما باید با تجویز پزشک مصرف شوند. قرص اندانسترون نیز ممکن است گاهی برای زنان باردار استفاده شود؛ اگرچه ممکن است با افزایش بسیار اندک خطر شکاف کام و برخی نقص‌های قلبی در نوزاد مرتبط باشد. معمولا از این دارو به عنوان گزینه دوم یا سوم برای زنانی که تهوع و استفراغ شدید بارداری را تجربه میکنند، استفاده می‌گردد. قرص‌های استروئیدی نیز گاهی اوقات برای موارد شدید تهوع و استفراغ بارداری که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، تجویز می‌شوند.
تهوع صبحگاهی شدید یا مزمن در بارداری
در موارد شدید تهوع و استفراغ بارداری، لازم است برای دریافت داروهای بی‌خطر در این دوره با پزشک خود مشورت کنید. از جمله داروهای رایج تجویزی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درامامین (دیمن هیدرینات)
- دکلامین (ترکیب پیریدوکسین و دوکسیلامین)
- اندانسترون
- پرومتازین
با این حال، ضروری است که قبل از آغاز هرگونه دارو در دوران بارداری، حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
عوارض جانبی قرص ضد تهوع
از آنجا که این داروها بسیار متنوع‌اند، عوارض آن‌ها نیز میتواند تفاوت قابل توجهی با یکدیگر داشته باشند. با این حال، بعضی عوارض به طور شایع‌تری گزارش شده‌اند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- یبوست
- سردرد
- خواب آلودگی یا احساس خستگی
- بی خوابی
- سوء هاضمه
با این حال، عوارض جانبی برای هر دارو متفاوت است. بیشتر این عوارض جدی نیستند و هر فرد ممکن است واکنش متفاوتی به این داروها نشان دهد. معمولا اکثر افراد همه عوارض بالا را تجربه نمی‌کنند؛ اما امکان بروز آن‌ها در برخی افراد وجود دارد.
جمع بندی
قرص ضد تهوع برای پیشگیری و درمان حالت تهوع و استفراغ مصرف می‌شوند و در دو دسته کلی بدون نسخه و تجویزی قرار می‌گیرند. انتخاب نوع دارو به علت و شدت علائم شما بستگی دارد. برای مثال، برای موارد خفیف مانند مسمومیت غذایی یا ماشینزدگی، میتوان از داروهای بدون نسخه مانند بیسموت ساب سالیسیلات یا آنتی هیستامین‌هایی مانند دیمن هیدرینات استفاده کرد؛ اما در موارد شدید، مانند عوارض شیمی درمانی یا کم آبی بدن، داروهایی مانند اندانسترون یا متوکلوپرامید تجویز می‌شوند.
به طور کلی، برای گروه‌های حساس مانند کودکان و زنان باردار، انتخاب دارو با دقت بیشتری انجام می‌شود و داروهای کم خطری مانند ویتامین B6 و دوکسیلامین برای بارداری و دیمن هیدرینات مخصوص کودکان و اندانسترون برای کودکان تحت نظر پزشک تجویز می‌شود. همچنین اگر مدت زیادی است که قصد انجام چکاپ سلامتی دارید، می‌توانید این آزمایشات را در منزل نیز انجام دهید. تنها کافی است تا با با هومکا در تماس باشید.
سوالات متداول
۱- قویترین قرص ضد تهوع چیست؟
بهترین قرص ضد تهوع برای شما با توجه به علت تهوع میتواند متفاوت باشد. برای مثال، قرصهایی مانند اندانسترون برای تهوع بعد از شیمی درمانی و جراحی بسیار قوی عمل میکنند؛ در حالی که دیمن هیدرینات برای تهوع ناشی از ماشینزدگی موثر است.
۲- بی ضررترین قرص ضد تهوع در بارداری چیست؟
معمولا داروهایی مانند ویتامین B6 و دوکسیلامین به عنوان بی خطرترین قرص ضد تهوع در بارداری شناخته می‌شوند؛ زیرا معمولا خطری برای جنین ایجاد نمی‌کنند. با این حال باید با مشورت پزشک مصرف گردند.
۳- اسم قرص ضد تهوع کودکان چیست؟
از داروهای رایج ضد تهوع کودکان میتوان به اندانسترون و پرومتازین برای موارد کلی و دیمن هیدرینات برای ماشینزدگی اشاره کرد؛ اما مصرف تمام این داروها حتما باید تحت نظر پزشک باشد.
۴- بهترین قرص برای تهوع ناشی از میگرن چیست؟
متوکلوپرامید و قرص دومپریدون معمولا برای بهبود حالت تهوع میگرنی عملکرد خوبی دارند؛ با این حال، به نظر میرسد که استفراغ میتواند سردرد میگرن را کاهش دهد.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
