آشنایی با نشانه ها و علائم تنبلی تخمدان!
جالب است بدانید تقریبا از هر ۱۰ زن، یک نفر به تنبلی تخمدان دچار میشود و در برخی کشورها این میزان حتی بیشتر از این مقدار است. به طور کلی عوامل ژنتیکی، محیط و سبک زندگی در بروز این بیماری نقش مهمی دارند و زنانی که سابقه خانوادگی آن را دارند، در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند. این بیماری که با نام سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز شناخته میشود، با تشکیل کیست‌های کوچک و زیاد در تخمدان‌ها همراه است. از اصلی‌ترین علائم تنبلی تخمدان، می‌توان به ناباروری اشاره کرد؛ زیرا کیست‌های تولید شده در این بیماری، میتوانند باعث اختلال در تخمک گذاری شوند. این بیماری با علائم و عوارض دیگری نیز همراه است که میتواند به تشخیص سریع‌تر آن کمک کند؛ به همین دلیل، در این مقاله به معرفی و بررسی کامل این علائم می‌پردازیم.
علائم تنبلی تخمدان چیست؟
علائم تنبلی تخمدان میتوانند در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه ۲۰ سالگی ظاهر شوند؛ اما همه زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک، تمام علائم را تجربه نمی‌کنند و هر علامت میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. بعضی از زنان ممکن است هیچگاه متوجه شایع ترین بیماری های زنان خود ( تنبلی تخمدان) نشوند؛ زیرا بسیار از علائم آن، خفیف یا با بیماری‌های دیگر مشترک است. به طور کلی، این علائم عبارتند از:
- پریود نامنظم یا توقف آن: اگر قصد دارید تا با علت پریود نامنظم بصورت کامل آشنا شوید این مقاله از هومکا را بخوانید.
- مشکل در باردار شدن (به دلیل تخمک گذاری نامنظم یا عدم تخمک‌گذاری)
- رشد بیش از حد موهای زائد (معمولا در صورت، سینه، کمر یا باسن)
- افزایش وزن
- نازک شدن مو و ریزش موی سر
- پوست چرب یا آکنه
- مشکلات خواب
- سردرد
- تغییرات خلق و خو
وبسایت clevelandclinic در ارتباط با تنبلی تخمدان اینگونه بیان می‌کند:
Polycystic ovary syndrome (PCOS) is a common condition that affects your hormones. It causes irregular menstrual periods, excess hair growth, acne and infertility. Treatment for PCOS depends on if you wish to become pregnant. People with PCOS may be at higher risk for certain health conditions, like diabetes and high blood pressure.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک اختلال شایع است که روی هورمون‌های بدن تأثیر میگذارد و میتواند باعث پریود نامنظم، رشد بیش‌ازحد مو در نواحی غیرمعمول، جوش (آکنه) و مشکل در بارداری شود. درمان PCOS بستگی به این دارد که آیا قصد باردار شدن دارید یا نه. همچنین، افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت و فشار خون بالا باشند.
نشانه های تنبلی تخمدان در سونوگرافی
در بسیار از موارد، پزشک برای تشخیص تنبلی تخمدان، علاوه بر معاینه فیزیکی و آزمایش خون، انجام سونوگرافی را نیز تجویز می‌کند. سونوگرافی میتواند وجود تعداد زیاد فولیکول‌های ریز در تخمدان‌ها را نشان دهد. این فولیکول‌ها در واقع کیسه‌های کوچک پر از مایعی بوده که در حالت طبیعی حاوی تخمک‌های در حال رشد هستند. معمولا برای دقت بیشتر نتایج، توصیه میشود سونوگرافی در روزهای ۲ تا ۷ سیکل قاعدگی انجام شود؛ زیرا در این زمان فولیکول‌های غالب هنوز به اندازه کافی بزرگ نشده‌اند که بتوانند فولیکول‌های کوچک‌تر را پنهان کنند یا حجم تخمدان را تغییر دهند.
سونوگرافی تخمدان پلی کیستیک، میتواند به دو صورت سونوگرافی داخلی (از داخل واژن) و سونوگرافی خارجی (از روی شکم) انجام شود. سونوگرافی داخلی، باعث وضوح بالاتر تصویر و امکان مشاهده بهتر فولیکول‌های ریز (معمولا ۲-۹ میلی‌متر) در تخمدان میشود؛ اما سونوگرافی خارجی در شرایطی مانند بارداری برای حفظ سلامت جنین مناسب‌تر است.
علائم تنبلی تخمدان در دختر
همه علائم کلی تنبلی تخمدان، میتوانند در دختران نیز بروز کنند؛ اما نکته قابل توجه این است که در بسیاری از دختران نوجوان، ممکن است علائمی مانند آکنه، پوست چرب و افزایش رشد موهای زائد به عنوان بخشی از بلوغ محسوب شوند؛ در مواردی که این علائم تنبلی تخمدان شدید باشند، پزشک ممکن است درمان‌های تخمدان پلی‌کیستیک را حتی بدون تشخیص قطعی آن تجویز کند.
متاسفانه بسیاری از زنان و دختران جوان، این نشانه‌ها را به عنوان بخشی از مشکلات پوستی یا زیبایی در نظر می‌گیرند و از مراجعه به پزشک زنان خودداری می‌کنند. این مسئله باعث میشود تشخیص این بیماری اغلب تا زمانی که فرد با مشکلات جدی‌تری مانند اختلالات پریود یا ناباروری مواجه نشود، به تاخیر بیفتد.
باید توجه داشت که تشخیص زودهنگام تنبلی تخمدان، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا میتواند از بروز عوارض بلندمدتی مانند دیابت نوع ۲، مشکلات قلبی و عروقی و ناباروری پیشگیری کند. بنابراین، توصیه میشود حتی در صورت مشاهده تغییرات ظاهری به ظاهر کم اهمیت مانند جوش مقاوم به درمان یا رشد موهای زائد، با پزشک مشورت کنید.
علائم تنبلی تخمدان شدید
بعضی زنان ممکن است به دلایل مختلف علائم شدیدتری از تنبلی تخمدان را نشان دهند که بعضی از آن‌ها در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند دیابت یا اضافه وزن رخ میدهد. در موارد دیگر، ممکن است فرد به موقع تحت درمان قرار نگیرد و این موضوع منجر به بدتر شدن علائم تنبلی تخمدان در مرور زمان و عوارض بیشتری مانند ناباروری گردد.
به طور کلی، خانم‌های مبتلا به این بیماری بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان آندومتر (لایه داخلی پوشش رحم) قرار دارند. حدود ۹۰ درصد از افراد در مراحل اولیه سرطان آندومتر، علائمی مانند خونریزی‌های نامنظم قاعدگی یا ترشحات غیرعادی را تجربه می‌کنند؛ اما در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است علائمی مانند احساس توده در ناحیه لگن، درد لگن یا کاهش وزن غیرارادی نیز ظاهر گردد.
نشانه های تخمدان پلی کیستیک خفیف
اگرچه همه علائمی که برای تنبلی تخمدان نام بردیم میتوانند به صورت خفیف نیز در افراد ظاهر شوند؛ اما بعضی اوقات این علائم ممکن است هیچ تحریکی برای مراجعه فرد به پزشک ایجاد نکنند و بیماری به صورت ناشناخته باقی بماند. بعضی علائم تنبلی تخمدان که کمتر شایع هستند و ممکن است باعث تشخیص این بیماری نشوند عبارتند از:
- بی‌خوابی یا خواب بی کیفیت
- تغییر خلقیات
- افزایش فشار خون
- هیدرادنیت چرکی (زائده‌های پوستی در محل روییدن موها)
- آپنه خواب
- ایجاد کبد چرب
- اختلالات غذا خوردن
- درد در ناحیه لگن
- پوست خشک
- خستگی
- سردرد
علائم تنبلی تخمدان بعد از زایمان
باید گفت مادران مبتلا به تخمدان پلی کیستیک، نسبت به دیگران با خطرات بیشتری در دوران پس از زایمان مواجه هستند. برخی از علائم تنبلی تخمدان بعد از زایمان عبارتند از:
- مشکلات قلبی عروقی مانند پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری (Pre-eclampsia) پس از زایمان و نارسایی قلب
- عوارض روانی به خصوص افسردگی پس از زایمان
- عدم تعادل هورمونی ممکن است تولید شیر را کاهش دهد.
- داروهای مصرفی برای درمان ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.
همچنین نوزادان این مادران ممکن است در بلندمدت با مشکلات زیر مواجه شوند:
- اختلالات سیستم غدد درون ریز
- مشکلات قلبی عروقی
- افزایش فشار خون و کلسترول در بزرگسالی
علائم تنبلی تخمدان در آزمایش خون
یک آزمایش خون مخصوص برای تشخیص تنبلی تخمدان وجود ندارد؛ پزشکان معمولا از چندین آزمایش مختلف در کنار هم برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کنند. این آزمایش‌ها با نماد‌های مختلفی نشان داده میشوند که خارج بودن میزان آن‌ها از محدوده نرمال، میتواند از علائم تنبلی تخمدان در آزمایش باشد. برخی از مهمترین آزمایش‌های تنبلی تخمدان عبارتند از:
۱- آزمایش تستوسترون (Testosterone Test)
تستوسترون یک هورمون مردانه است که به میزان کمتری در خون زنان نیز وجود دارد. در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، سطح تستوسترون معمولا بالاتر از حد طبیعی است و این میتواند نشانه اختلال در تخمدان‌ها یا غدد فوق کلیوی باشد. پس تغییر در جواب آزمایش تستوسترون میتواند از علائم تنبلی تخمدان باشد.
۲- آزمایش DHEA
DHEA نشان دهنده فعالیت غده فوق کلیه است و در تنبلی تخمدان اغلب بالا است. میزان بالای این هورمون در آزمایش DHEA میتواند نشانه تولید بیش از حد هورمون آندروژن باشد که باعث تنبلی تخمدان می‌گردد.
۳- آزمایش LH و FSH
نسبت LH به FSH در PCOS معمولا بیش از ۳ برابر است که نشانه مشکل در غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز است. میزان بالای LH میتواند باعث افزایش تولید آندروژن شود که از علائم تنبلی تخمدان است.
شما می‌توانید در منزل و با پوشش بیمه پایه و تکمیلی آزمایش LH و آزمایش FSH را انجام دهید.
۴- آزمایش پرولاکتین
در برخی زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، سطح پرولاکتین (هورمون سازنده شیر در زنان) بالا است. بالا بودن این هورمون در آزمایش پرولاکتین میتواند باعث بی نظمی در پریود یا قطع آن شود. همچنین مشکلات تیروئید نیز میتواند باعث بالا رفتن این هورمون شود.
۵- آزمایش تحمل گلوکز (OGTT)
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) یک آزمایش مهم برای بررسی نحوه سوخت‌وساز قند در بدن است که در تشخیص مقاومت به انسولین زنان مبتلا به تنبلی تخمدان کاربرد دارد؛ زیرا مطالعات نشان میدهد مقاومت به انسولین و تخمدان پلی کیستیک با هم ارتباط دارند. علائم تنبلی تخمدان مقاوم به انسولین میتواند شامل تشنگی مکرر، تکرر ادرار، تاری دید، سردرد و… باشد.
۶- آزمایش AMH
سطح بالای این هورمون در آزمایش AMH یکی دیگر از علائم تنبلی تخمدان محسوب میشود. این هورمون از فولیکول‌های نابالغ در تخمدان (همان کیست‌های پر از مایع) ترشح میشود که از ویژگی‌های اصلی این بیماری هستند.
علائم تخمدان پلی کیستیک در بارداری
همان‌طور که گفتیم یکی از اصلی‌ترین دلایل ناباروری در زنان، تخمدان پلی کیستیک است. بسیاری از زنان زمانی متوجه ابتلا به این بیماری میشوند که برای بارداری با مشکل مواجه می‌گردند؛ زیرا در پریود طبیعی، تخمدان‌ها هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند؛ اما در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، تخمک گذاری به طور منظم اتفاق نمی‌افتد یا ممکن است اصلا انجام نشود.
در صورتی که تخمک‌گذاری کاملا متوقف شود، امکان باروری پیش از درمان وجود ندارد؛ اما در صورت تخمک‌گذاری نامنظم یا کاهش علائم آن به کمک درمان، امکان بارداری وجود دارد. در طول دوران بارداری، شما تحت نظر پزشک خواهید بود و او به شما خواهد گفت که کدام علائم نیاز به مراقبت اورژانسی دارند. بعضی از رایج‌ترین علائم تنبلی تخمدان در بارداری شامل موارد زیر است:
- عرق کردن
- گیجی
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
- سردردهای ناگهانی
این موارد میتوانند علائم هشدار دهنده هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) یا فشار خون بالای خطرناک باشند و نیاز به مراقبت فوری دارند.
علائم تنبلی تخمدان در پریودی
همان‌طور که گفتیم، این بیماری به دلیل عدم تعادل هورمونی، تخمک گذاری را تحت تاثیر قرار خواهد داد. وقتی تخمک گذاری مختل میشود، چرخه پریود نیز نامنظم میشود. عدم تعادل بین سطح استروژن و پروژسترون، از ریزش منظم دیواره رحم جلوگیری می‌کند و باعث قاعدگی‌های بی نظم یا قطع شدن آن میشود. بی نظمی در قاعدگی که از رایج‌ترین علائم تنبلی تخمدان در پریودی است، میتواند به ۳ صورت زیر ظاهر شود:
- الیگومنوره (Oligomenorrhea): چرخه قاعدگی که بیش از ۳۵ روز طول می‌کشد؛ برخی بیماران ممکن است فقط چند بار در سال پریود شوند.
- آمنوره (amenorrhea): توقف کامل قاعدگی که میتواند اثرات جدی بر باروری داشته باشد.
- خونریزی نامنظم و شدید: قاعدگی‌هایی که مدت طولانی ادامه دارند و باعث از دست دادن خون زیاد میشوند.
جمع بندی
تنبلی تخمدان نوعی بیماری نسبتا شایع در زنان است که باعث ایجاد کیست‌های کوچک و زیاد در تخمدان‌ها میشود. این بیماری با علائم مختلفی همراه است که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به بی‌نظمی در قاعدگی، ناتوانی در باروری، رشد موی زائد و… اشاره کرد. این بیماری میتواند در سونوگرافی با مشاهده فولیکول‌های نابالغ متعدد یا با آزمایش خون تشخیص داده شود. چنانچه به انجام این آزمایش‌ها نیازمندید، می‌توانید با هومکا تماس گرفته و از خدمات آزمایش در منزل استفاده کنید. در این خدمات، امکان استفاده از پوشش بیمه درمانی و مشاوره آنلاین با پزشک نیز فراهم شده است. برای دریافت مشاوره و راهنمایی بیشتر با هومکا تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا تنبلی تخمدان باعث ناباروری میشود؟
تنبلی تخمدان میتواند باعث مشکلات ناباروری شود، اما بسیاری از زنان با درمان مناسب باردار میشوند.
آیا تنبلی تخمدان فقط در زنان چاق رخ میدهد؟
خیر. اگرچه اضافهوزن و چاقی میتوانند خطر ابتلا به PCOS را افزایش دهند، اما زنان با وزن طبیعی یا حتی لاغر نیز احتمال ابتلا به این اختلال را دارند.
آیا تنبلی تخمدان بر خلقوخو تأثیر میگذارد؟
بله. زنان مبتلا به PCOS ممکن است نوسانات خلقی، افسردگی یا اضطراب را تجربه کنند. این مشکلات میتواند ناشی از تغییرات هورمونی نیز باشد.
منابع:
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
