قرص اندانسترون برای چیست؟ پیشگیری از تهوع و استفراغ!

داروهای شیمی درمانی و پرتودرمانی معمولا با بعضی عوارض کوتاه مدت یا بلند مدت همراه هستند که احساس تهوع و استفراغ یکی از رایج‌ترین آن‌ها است. در این مواقع، معمولا پزشکان از قرص اندانسترون برای کنترل این عارضه استفاده می‌کنند. البته این دارو می‌تواند در بعضی شرایط دیگر نیز استفاده شود که در این مقاله به بررسی بیشتر آن‌ها می‌پردازیم. همچنین در این مقاله نحوه مصرف، موارد منع، تداخلات دارویی و عوارض احتمالی این دارو را بررسی خواهیم کرد.

قرص اندانسترون برای چیست؟

قرص اندانسترون برای پیشگیری از تهوع و استفراغ بعد از مصرف داروهای شیمی درمانی، پرتودرمانی یا عمل جراحی استفاده می‌شود. نحوه عملکرد اندانسترون به این صورت است که سیگنال‌های ارسالی که محرک تهوع و استفراغ هستند را مسدود می‌نماید. این دارو فقط با تجویز پزشک قابل خرید است و به طور کلی، برای موارد زیر تجویز می‌شود:

• پیشگیری از تهوع و استفراغ برای بزرگسالان یا کودکان بالای ۴ سال که تحت شیمی درمانی قرار گرفته‌اند.
• پیشگیری از تهوع و استفراغ در بزرگسالانی که پرتودرمانی کل بدن یا فقط ناحیه شکم را تحت تاثیر قرار داده است.
• بزرگسالانی که عمل جراحی انجام داده‌اند.

اطلاعات شناسنامه‌ای قرص اندانسترون

در جدول زیر می‌توانید مشخصات قرص اندانسترون را به صورت خلاصه مشاهده نمایید:

نحوه مصرف اندانسترون

اندانسترون را باید دقیقا طبق دستور پزشک مصرف نمایید؛ به هیچ وجه میزان مصرف را کمتر یا بیشتر نکنید و برای مدت طولانی‌تر از زمان توصیه شده، مصرف نکنید. قرص اندانسترون هم با غذا و هم بدون غذا می‌توان مصرف کرد. قرص معمولی را باید با یک لیوان آب مصرف نمایید؛ اما قرص‌های حل شونده در دهان نیازی به آب ندارند و فقط باید در دهان خود قرار دهید تا به مرور حل شود. معمولا نخستین دوز دارو، پیش از آغاز عمل جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی مصرف می‌شود. دوز رایج مصرف این دارو به شرح زیر است:

برای شیمی درمانی:

• بزرگسالان و کودکان ۱۲ سال و بالاتر: ابتدا دوز ۸ میلی گرمی ۳۰ دقیقه قبل از آغاز شیمی درمانی؛ مجددا ۸ ساعت بعد یک دوز ۸ میلی گرمی و سپس، به مدت ۱ تا ۲ روز، هر ۱۲ ساعت یک دوز ۸ میلی‌گرمی مصرف شود. در صورت احتمال تهوع شدید، ممکن است تنها یک دوز ۲۴ میلی گرمی ۳۰ دقیقه پیش از شیمی درمانی توصیه شود.
• کودکان ۴ تا ۱۱ سال: یک دوز ۴ میلی گرمی ۳۰ دقیقه قبل از آغاز شیمی درمانی؛ مجددا دوز ۴ میلی گرمی ۴ و ۸ ساعت پس از آن و سپس، به مدت ۱ تا ۲ روز، هر ۸ ساعت یک دوز ۴ میلی گرمی مصرف شود.
• کودکان زیر ۴ سال: میزان مصرف و دوز دقیق باید توسط پزشک تعیین گردد.

برای پرتودرمانی:

• بزرگسالان: دوز ۸ میلی گرمی ۱ تا ۲ ساعت قبل از پرتودرمانی و سپس، هر ۸ ساعت یک دوز ۸ میلی گرمی مصرف گردد.
• کودکان: میزان مصرف و دوز دقیق باید توسط پزشک تعیین گردد.

برای عمل جراحی:

• بزرگسالان: دوز ۱۶ میلی گرمی یک ساعت قبل از بیهوشی مصرف شود.
• کودکان: میزان مصرف و دوز دقیق باید توسط پزشک تعیین گردد.

موارد احتیاط مصرف اندانسترون

توجه به نکات زیر باعث می‌شود عوارض احتمالی به حداقل رسیده و اثرگذاری دارو افزایش یابد:

• در صورتی که پس از ترخیص از بیمارستان یا اتمام جلسات درمانی، حالت تهوع و استفراغ شدید ادامه‌دار شد، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
• در صورت مصرف آپومورفین، از مصرف قرص اندانسترون خودداری نمایید. استفاده همزمان این داروها ممکن است خطر بروز مشکلات جدی‌تر را افزایش دهد.
• این دارو به ندرت می‌تواند موجب بروز واکنش‌های آلرژیک شدید از جمله شوک آنافیلاکسی (Anaphylaxis) شود که می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
• در صورت مشاهده هرگونه تغییر در ضربان قلب خود (مانند احساس سرگیجه یا غش، یا داشتن ضربان قلب سریع، کوبنده یا نامنظم) فورا به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت تجربه بیقراری، اضطراب، تب، تعریق و توهم بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید؛ این موارد ممکن است از علائم سندرم سروتونین باشند.
• این دارو می‌تواند باعث خواب آلودگی شود؛ بنابراین تا زمانی که از نحوه اثر این دارو بر بدن خود مطمئن نشده‌اید، رانندگی نکنید و کاری را که نیاز به هوشیاری کامل دارد انجام ندهید.
• در صورتی که باردار هستید، قصد بارداری دارید یا به کودک خود شیر می‌دهید، پیش از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت نمایید.

موارد منع مصرف قرص اندانسترون

بعضی بیماری‌های یا شرایط پزشکی می‌توانند برای مصرف قرص اندانسترون محدودیت ایجاد کنند؛ بنابراین اگر هر یک از شرایط زیر را دارید، پیش از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت نمایید:

• حساسیت به اندانسترون یا سایر آنتاگونیست‌های گیرنده سروتونین
• انسداد روده
• اتساع معده (ممکن است علائم این مشکل گوارشی را پنهان کند؛ به خصوص در بیمارانی که به تازگی عمل جراحی معده داشته‌اند.)
• برادی آریتمی (ضربان قلب آهسته)
• نارسایی قلب
• آریتمی قلب (بی نظمی تپش قلب)
• پتاسیم پایین خون
• منیزیم پایین خون
• بیماری شدید کبدی (ممکن است اثرات دارو افزایش یابد؛ زیرا دفع دارو از بدن کندتر صورت می‌گیرد)
• فنیل کتونوری یا Phenylketonuria ( نوعی بیماری ژنتیکی است که میزان اسید آمینه در خون افزایش می‌یابد.)

تداخلات دارویی قرص اندانسترون

مصرف داروهای زیر به طور هم زمان با قرص اندانسترون، می‌تواند منجر به بروز عوارض یا کاهش و افزایش اثر دارو گردد:

• آپومورفین: مصرف همزمان این دارو با اندانسترون می‌تواند منجر به افت فشار خون شود که ممکن است باعث غش کردن گردد.
• فلوکستین و پاروکستین: این داروها و سایر داروهایی که بر سطح سروتونین تاثیر می‌گذارند می‌توانند باعث افزایش خطر بروز عوارض جانبی گردند.
• داروهای ضد تشنج، مانند فنی توئین یا کاربامازپین: می‌توانند باعث کاهش اثر اندانسترون گردند؛ در صورت لزوم، پزشک ممکن است داروی شما را از اندانسترون به گزینه دیگری تغییر دهد.
• داروهای ضد سل، مانند ریفامپین، ریفابوتین یا ریفاپنتین: این داروها نیز می‌توانند اثر اندانسترون در بدن را مختل نمایند.

دوره مصرف اندانسترون

دوره مصرف قرص اندانسترون بسته به نوع درمان انجام شده و شدت تهوع بیمار می‌تواند تا حدودی متفاوت باشد؛ اما به طور کلی، مصرف این دارو از ۳۰  تا ۶۰ دقیقه پیش از درمان (شیمی درمانی، پرتو درمانی یا جراحی) شروع شده و تا ۱ الی ۲ روز پس از آن ادامه می‌یابد.

شرایط نگهداری قرص اندانسترون

این دارو باید در محیط کاملا خشک و به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. تا زمانی که قصد مصرف آن را ندارید، دارو را از بسته‌بندی خارج نکنید. همچنین باید این قرص را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری نمایید. داروهای استفاده نشده را پس از اتمام انقضا بیرون بریزید.

عوارض خوردن اندانسترون

شایع‌ترین عوارض اندانسترون شامل موارد زیر است:

• اسهال یا یبوست
• سردرد
• احساس خواب آلودگی
• خستگی

مطالعه بیشتر: علت سردرد و حالت تهوع

با این حال در موارد نادری ممکن است فرد علائم حساسیت از خود نشان دهد که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. برخی از رایج‌ترین علائم واکنش آلرژیک عبارتند از:

• جوش یا کهیر، تب، لرز، تنگی نفس، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
• یبوست شدید، درد معده یا احساس ورم شکم
• سردرد همراه با درد قفسه سینه و سرگیجه شدید
• غش کردن
• ضربان قلب سریع یا کوبنده
• زردی (زرد شدن پوست یا چشم‌ها)
• تاری دید یا از دست دادن موقت بینایی (که از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد)
• سطح بالای سروتونین در بدن (بی‌قراری، توهم، تب، ضربان قلب سریع، رفلکس‌های بیش فعال، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، از دست دادن هماهنگی عضلات، غش)

طبق آنچه در سایت پزشکی Webmed منتشر شده است:

اندانسترون ممکن است باعث یک مشکل نادر اما خطرناک در ضربان قلب به نام «سندروم QT طولانی قلب» شود. برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای این عارضه هستند؛ از جمله سالمندان، افرادی با سابقه خانوادگی این مشکلات، افراد دارای سطح پایین پتاسیم یا منیزیم خون و کسانی که داروهای خاصی برای درمان آریتمی‌های قلبی مصرف می‌کنند.

تاثیر خوردن اندانسترون

قرص اندانسترون با مسدود کردن گیرنده خاصی به نام ۵-HT3 در روده و مغز عمل می‌کند. این گیرنده به طور طبیعی در مواجهه بدن با محرک‌های خاصی مانند داروهای شیمی درمانی، داروهای بیهوشی عمل جراحی (به ویژه جراحی‌های دستگاه گوارش) یا پرتودرمانی، باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ می‌شود. اندانسترون با مسدود کردن این گیرنده، احساس تهوع و استفراغ ناشی از این موارد را کاهش می‌دهد.

مقایسه قرص اندانسترون با داروهای ضد تهوع قدیمی‌تر

در جدول زیر می‌توانید به طور خلاصه بعضی ویژگی‌های قرص اندانسترون را با داروهای قدیمی‌تر شامل متوکلوپرامید و پرومتازین را مقایسه نمایید:

جمع بندی

قرص اندانسترون نوعی داروی ضدتهوع است که برای کاهش احساس تهوع و استفراغ پس از شیمی درمانی، پرتودرمانی و عمل جراحی استفاده می‌شود. این دارو با مسدود کردن نوعی گیرنده عصبی، از انتقال سیگنال‌های محرک تهوع و استفراع جلوگیری می‌کنند. دارو اندانسترون به صورت قرص معمولی، قرص زیرزبانی، شربت و آمپول عرضه می‌شود و در دوز‌های مختلفی از ۴ تا ۲۴ میلی گرم قابل تهیه است.

مصرف این دارو برای افراد با مشکلات قلبی، کبدی و گوارشی با محدودیت‌هایی مواجه است و پیش از مصرف حتما باید به پزشک اطلاع داده شود. همچنین این دارو با آپومورفین، فلوکستین، پاروکستین و داروهای ضدتشنج تداخل دارد و می‌تواند باعث تشدید عوارض یا کاهش اثر دارو شود. همچنین اگر به‌صورت مداوم دارو مصرف کرده‌اید و قصد انجام چکاپ سلامتی را دارید، می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل هومکا استفاده کنید.

سوالات متداول

۱-  قرص اندانسترون ۴ برای چیست؟

این قرص برای پیشگیری و درمان تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی، پرتودرمانی و عمل جراحی استفاده می‌شود. این دوز معمولا برای کودکان زیر ۱۲ سال تجویز می‌شود.

۲- شربت اندانسترون برای کودکان تجویز می‌شود؟

بله این دارو برای درمان تهوع و استفراغ در کودکان بالای ۶ ماه تجویز می‌شود. دوز این شربت بر اساس وزن کودک محاسبه شده و باید حتما تحت نظر پزشک مصرف شود.

۳- آمپول اندانسترون عضلانی یا وریدی است؟

هر دو روش تزریق وریدی و عضلانی قابل انجام است و در شرایط اورژانسی یا زمانی که بیمار قادر به خوردن دارو نیست، استفاده می‌شود. تزریق وریدی رایج‌تر است و معمولا اثر سریع‌تری دارد.

۴- مصرف قرص اندانسترون در بارداری مجاز است؟

اگرچه خطر شناخته شده‌ای برای مصرف آن ثابت نشده است؛ اما با این حال مصرف آن در بارداری باید فقط با تجویز پزشک و در صورت ضرورت باشد.

۵- آیا می‌توانم اندانسترون را بدون نسخه بخرم؟

خیر، اندانسترون یک داروی تجویزی و تحت نظر پزشک است و نمی‌توان آن را به صورت آزاد خریداری کرد.

۶- قرص دمیترون اندانسترون چیست؟

دمیترون یک نام تجاری برای قرص اندانسترون است که در ایران توسط شرکت داروسازی تهران شیمی تولید می‌شود.

منابع

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.