قرص فاموتیدین؛ زمان مصرف، کاربردها و عوارض

ترشح بیش از حد اسید معده می‌تواند مشکلات متعددی مانند سوزش سر معده، ترش کردن معده، زخم مری و معده و بوی بد دهان را به وجود آورد. این مشکل که اختلالی نسبتا شایع است، می‌تواند پیش از خواب و در هنگام دراز کشیدن تشدید شود. یکی از رایج‌ترین داروهایی که در این موارد تجویز می‌شود، قرص فاموتیدین است؛ اما این قرص چیست و چه علائمی را کنترل می‌کند؟ آیا با عوارضی نیز همراه است و محدودیت مصرف دارد؟ در این مقاله به معرفی این دارو و مشخصات آن می‌پردازیم.

قرص فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین قرصی است که غالبا برای درمان مشکلات گوارشی و معده استفاده می‌شود. این دارو جزء آنتی هیستامین‌ها است و به همین دلیل باعث کاهش اسید معده می‌شود و می‌تواند به رفع علائم مربوط به آن کمک کند. قرص فاموتیدین هم به صورت نسخه‌ای (با دوزهای بالاتر) و هم بدون نسخه در داروخانه‌ها موجود است. این دارو به صورت قرص و پودر خوراکی تولید می‌شود که استتفاده از آن به صورت قرص رایج‌تر است.

به طور کلی، فاموتیدین برای درمان زخم معده و اثنی عشر، التهاب مری ناشی از رفلاکس معده و همچنین بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) استفاده می‌گردد. قرص فاموتیدین اکتوورکو یکی از برندهای معروف این دارو در بازار ایران است.

مطالعه بیشتر: آشنایی با نحوه مصرف قرص مترونیدازول

اطلاعات دارویی فاموتیدین

در جدول زیر، می‌توانید اطلاعات دارویی فاموتیدین را به صورت خلاصه مشاهده کنید:

فاموتیدین برای چیست؟

قرص فاموتیدین به دلیل کاهش میزان اسید معده، می‌تواند برای کاهش علائم رفلاکس اسید و سوزش سرِ دل استفاده شود. به طور کلی، این دارو ممکن است در شرایط زیر تجویز شود:

• رفلاکس معده به مری (GERD): این مشکل وقتی رخ می‌دهد که اسید معده به مری بازمی‌گردد. رفلکس می‌تواند باعث ایجاد سوزش در قفسه سینه، سر معده یا گلو، احساس مزه ترش اسید در دهان یا آروغ زدن گردد.
• آسیب به دیواره مری: پوشش مری مانند معده مقاوم نیست و ورود اسید به بخش‌های پایینی آن، ممکن است به سلول‌های بافتی آن آسیب وارد نماید.
• زخم اثنی عشر: منظور از ناحیه اثنی عشر، بخشی از روده است که غذا پس از خروج از معده از آن عبور می‌کند.
• زخم معده (زخم‌های گاستریک): این زخم‌ها دردناک در دیواره داخلی معده تشکیل می‌شوند. کاهش میزان اسید معده می‌تواند به کاهش علائم و درمان سریع‌تر آن کمک نماید.
• بیماری‌هایی که باعث افزایش اسید معده می‌شوند: از جمله این اختلالات می‌توان به سندرم زولینگر-الیسون اشاره کرد.

طریقه مصرف قرص فاموتیدین

همان‌طور که گفتیم، فاموتیدین به صورت قرص و پودر (محلول در آب) موجود است. معمولا پزشکان بر اساس دوز دارو و شدت بیماری، مصرف آن را یک بار در روز هنگام خواب یا دو تا چهار بار در روز تجویز می‌کنند. به طور کلی، برای پیشگیری از عوارض احتمالی، قرص فاموتیدین باید ۱۵ تا ۶۰ دقیقه قبل از خوردن غذاها یا نوشیدنی‌هایی تحریک‌کننده مصرف ‌شود. برای مصرف هر یک از انواع این دارو، باید به روش زیر عمل کنید:

• قرص‌ها و کپسول‌ها را با یک لیوان پر آب قورت دهید.
• قرص‌های جویدنی را قبل از بلعیدن به طور کامل بجوید؛ قرص جویده شده را با یک لیوان پر آب قورت دهید.
• پودر را طبق دستورالعمل در آب حل کرده و قبل از مصرف به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه به خوبی به هم بزنید تا دارو به طور یکنواخت مخلوط شود.

موارد منع مصرف فاموتیدین

افرادی که به هر یک از موارد زیر حساسیت دارند نباید از قرص فاموتیدین استفاده کنند:

• فاموتیدین (Famotidine)
• پپسید (Pepcid)
• پپسید ای سی (Pepcid AC)
• زانتاک ۳۶۰ (Zantac 360)
• هر داروی دیگر از گروه آنتی هیستامین‌ها (آنتاگونیست گیرنده H2)
• هر یک از ترکیبات موجود در محصول تجویز شده

همچنین در صورت وجود هر یک از علائم زیر، مصرف فاموتیدین ممنوع است:

• مدفوع خونی یا سیاه رنگ
• استفراغ خونی
• مشکل یا درد هنگام بلع غذا

مطالعه بیشتر: قرص گاباپنتین

موارد احتیاط حین مصرف قرص فاموتیدین

به طور کلی، پیش از مصرف هر دارویی، باید در مورد محدودیت، معایب و مزایای آن تحقیق کنید و از پزشک خود در مورد موارد احتیاطی آن سوال نمایید. بعضی از مواردی که پیش از مصرف باید به آن‌ها دقت کنید عبارتند از:

۱- حساسیت‌ها

اگر بدن شما تا به حال به این دارو یا مشابه آن واکنش عجیبی نشان داده، حتما به پزشک خود بگویید. حتی اگر به چیزهای دیگری مثل خوراکی‌های خاص، رنگ‌های مصنوعی، مواد نگهدارنده یا حیوانات حساسیت دارید، این موضوع را هم عنوان کنید. وقتی دارو را بدون نسخه می‌خرید، حتما ترکیبات سازنده آن را روی بسته بندی با دقت چک کنید.

۲- استفاده برای کودکان

تحقیقات نشان می‌دهد بچه‌های با وزن ۴۰ کیلوگرم یا بیشتر می‌توانند این دارو را مصرف کنند؛ اما هنوز دقیقا مشخص نیست که آیا قرص فاموتیدین اطفال برای درمان مشکلات اسید معده یا جلوگیری از درمان زخم معده و برگشت آن واقعا موثر و بی‌خطر است یا خیر.

۳- استفاده برای سالمندان

اگرچه تا تاکنون مشکل خاصی در افراد مسن گزارش نشده است؛ اما باید توجه داشت که با بالا رفتن سن، ممکن است کلیه‌ها هم مثل قبل به خوبی کار نکنند؛ بنابراین شاید لازم باشد پزشک دوز دارو را برای سالمندان کمی تغییر دهد.

۴- دوران شیردهی

هنوز تحقیقات کاملی انجام نشده است که نشان دهد فاموتیدین در شیردهی چقدر می‌تواند برای نوزاد خطرناک باشد؛ پس اگر در دوران شیردهی هستید و می‌خواهید این دارو را مصرف کنید، حتما اول با پزشک درباره مزایا و عوارض احتمالی آن صحبت کنید.

تداخلات دارویی قرص فاموتیدین

به طور کلی، بعضی داروها را به هیچ وجه نباید با هم استفاده کرد؛ اما گاهی ممکن است ناچار شوید دو داروی مختلف را با هم مصرف کنید؛ حتی اگر احتمال تداخل وجود داشته باشد. در چنین مواردی، ممکن است پزشک دوز دارو را تغییر دهد یا اقدامات احتیاطی دیگری را در نظر بگیرد. به همین دلیل، وقتی قرص فاموتیدین را مصرف می‌کنید، باید پزشک خود را در جریان داروهای دیگری که استفاده می‌کنید قرار دهید؛ به خصوص اگر داروهای زیر را می‌خورید:

• بپریدیل (Bepridil)
• سیزاپراید Cisapride
• دروندارون (Dronedarone)
• لووکتوکونازول (Levoketoconazole)
• مزوریدازین (Mesoridazine)
• پیموزاید (Pimozide)
• پیپراکوئین (Piperaquine)
• ساکویناویر (Saquinavir)
• اسپارفلوکساسین (Sparfloxacin)
• ترفنادین (Terfenadine)
• تیوریدازین (Thioridazine)
• زیپراسیدون (Ziprasidone)

عوارض قرص فاموتیدین

شاید برای شما سوال شود که فاموتیدین چه عوارضی دارد؟ باید گفت عوارض قرص فاموتیدین می‌توانند به دو دسته عوارض قابل انتظار و عوارض غیر عادی تقسیم شوند. به طور کلی، عوارضی که باید فورا به پزشک گزارش دهید عبارتند از:

• واکنش‌های آلرژیک (مانند بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو)
• گیجی و منگی
• توهم
• غش کردن
• تنگی نفش
• ضربان نامنظم قلب
• درد عضلانی بی‌دلیل، حساسیت به لمس یا ضعف، به خصوص اگر تب، خستگی غیرمعمول و ادرار تیره رنگ نیز داشته باشید.

اما عوارضی که معمولا نیاز به مراقبت فوری پزشکی ندارند شامل موارد زیر هستند:

• یبوست
• اسهال
• سرگیجه
• سردرد

اگرچه این عوارض قابل انتظار هستند، اما اگر ادامه دار یا آزاردهنده شوند باید با پزشک خود مشورت نمایید. در بعضی موارد ممکن است قرص پنتوپرازول به عنوان جایگزین قرص فاموتیدین تجویز شود که معمولا اثرات قوی‌تری دارد.

دوره مصرف فاموتیدین

اگر پزشک برای شما قرص فاموتیدین تجویز کرده است، حتما آن را دقیقا مطابق دستورالعمل ارائه شده مصرف کنید. در مورد مصرف بدون نسخه این دارو، باید راهنمای مصرف درج شده روی بسته‌بندی را با دقت مطالعه کرده و به آن عمل نمایید. توجه داشته باشید که نباید فاموتیدین بدون نسخه را بیش از ۱۴ روز متوالی و بدون مشورت با پزشک مصرف کنید.

در صورتی که علائم شما بهبود نیافت یا وخیم‌تر شد، حتما این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید که مصرف طولانی مدت و خود سرانه داروهای بدون نسخه می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد؛ بنابراین همواره پیش از ادامه مصرف با پزشک خود مشورت کنید.

شرایط نگهداری قرص فاموتیدین

برای نگهداری ایمن این دارو، همچنین پیشگیری از فاسد شدن آن باید به موارد زیر دقت کنید:

• دارو را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
• آن را در دمای اتاق (بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد) نگهداری نمایید.
• آن را از تابش مستقیم خورشید دور نگه دارید.
• از یخ زدگی قرص فاموتیدین پیشگیری کنید.
• داروی تاریخ گذشته را دور بریزید.

جمع بندی

قرص فاموتیدین یکی از داروهای آنتی هستامین است که با کاهش اسید معده، باعث رفع بسیاری از مشکلات گوارشی می‌شود. این دارو به صورت قرص یا پودر محلول در آب وجود دارد و برای مشکلاتی مانند رفلاکس اسید به مری، زخم معده و مری، سوزش سر معده، زخم اثنی عشر و… که می‌توانند باعث ناراحتی و درد شوند تجویز می‌گردد.

به طور کلی، این دارو محدودیت مصرف زیادی ندارد؛ اما در صورت وجود حساسیت، بارداری، شیردهی، سالمندی یا مصرف سایر داروها، لازم است که پیش از مصرف با پزشک خود مشورت نمایید. همچنین در صورتی که پس از مصرف با علائمی چون تنگی نفس، تپش قلب، غش یا واکنش‌های آرژیک روبرو شدید، سریعا با پزشک خود تماس بگیرید. چنانچه به راهنمایی و مشاوره بیشتری نیاز دارید، می‌توانید با کارشناسان هومکا مشورت نمایید.

سوالات متداول

۱- آیا قرص فاموتیدین برای کودکان ضرر دارد؟

هنوز ضرری برای مصرف فاموتیدین در کودکان بالاتر از ۴۰ کیلوگرم ثابت نشده است؛ اما برای مصرف در کودکان سبک‌وزن‌تر باید احتیاط شود و با پزشک مشورت گردد.

۲- طریقه مصرف قرص فاموتیدین در بارداری چگونه است؟

از آنجا که بی خطر بودن این دارو برای جنین هنوز به طور قطعی ثابت نشده است، این دارو فقط در صورت نیاز مبرم باید در دوران بارداری و طبق دستورالعمل پزشک استفاده شود.

۳- فاموتیدین برای هضم غذا مفید است؟

خیر، فاموتیدین برای کاهش اسید معده و درمان مشکلاتی مانند رفلکس یا زخم معده است نه بهبود هضم غذا.

۴- قرص فاموتیدین ۴۰ در بارداری ضرر دارد؟

این دارو در بارداری فقط باید با تجویز پزشک مصرف شود و معمولا در دوزهای پایین‌تر (مثل ۲۰ میلی‌گرم) استفاده می‌شود.

۵- قرص فاموتیدین اشتها آور است؟

خیر، این قرص تاثیری قابل توجهی بر اشتها ندارد.

۶- قرص فاموتیدین برای ورم معده مفید است؟

بله، اگر ورم معده در اثر اسید زیاد باشد، این قرص می‌تواند به درمان ورم معده کمک کند؛ اما ورم معده می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد.

۷- فاموتیدین برای بوی بد دهان مفید است؟

اگر بوی بد دهان ناشی از رفلاکس اسید معده باشد، می‌تواند به کاهش آن کمک کند؛ اما فاموتیدین برای علل دیگر موثر نیست.

۸- فاموتیدین برای پریودی نیز تجویز می‌شود؟

خیر، هیچ ارتباطی با قاعدگی ندارد و برای این مورد استفاده نمی‌شود.

۹- قرص فاموتیدین با پروپرانول تداخل دارد؟

تداخل جدی ندارد؛ اما چون هر دو ممکن است فشار خون را کاهش دهند، بهتر است با فاصله مصرف شوند.

۱۰- قرص فاموتیدین بهتره یا پنتوپرازول؟

پنتوپرازول داروی قوی‌تری است؛ اما انتخاب دارو بستگی به تشخیص پزشک دارد. فاموتیدین معمولا عوارض کمتری دارد.

۱۱- فاموتیدین اسهال میاره؟

در بعضی موارد می‌تواند باعث اسهال شود و جای نگرانی نیست؛ اما اگر اسهال شدید شد، باید با پزشک مشورت کنید.

۱۲- قرص فاموتیدین چه زمانی باید مصرف شود؟

بسته به شدت و نوع علائم، ممکن است برای مصرف قبل از خواب یا نیم ساعت قبل از غذا تجویز شود.

۱۳- چقدر طول میکشه قرص فاموتیدین اثر کنه؟

برای کاهش علائم باید حدود ۱ تا ۲ ساعت صبر کنید؛ اما برای اثرگذاری کامل باید چند روز آن را مصرف نمایید.

منابع

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.