سوزش معده چیست؟ + درمان سوزش سر دل
سوزش معده ممکن است به دلایل زمینه‌ای مختلفی مثل رفلاکس اسیدی بروز کند یا یکی از علائم زخم معده باشد. علائم سوزش معده معمولاً به‌صورت سوزش در مرکز قفسه سینه احساس می‌شود و می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. این بیماری در بسیاری از موارد در خانه به کمک داروهای بدون نسخه درمان قابل درمان است. به‌منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سوزش معده با این مقاله از مجله سلامت هومکا همراه شوید. برای انجام آزمایش در منزل و دریافت کد تخفیف اولین درخواست کلیک کنید.
فهرست مطالب
سوزش معده یا سوزش سر دل یعنی چه؟
سوزش معده یا سوزش سر دل یک احساس درد و سوزش در ناحیه قفسه سینه است که ممکن است به گردن و گلو نیز سرایت کند. این شرایط می‌تواند ناشی از مشکلات گوارشی مختلف نظیر رفلاکس معده، ورم معده و یا حتی یکی از مشکلات دوره بارداری باشد. زمانی که سوزش سر دل را تجربه می‌کنید، طعم تلخ در دهان یا طعم ترش در پشت گلو را احساس خواهید کرد. این علائم ممکن است در هر زمانی ظاهر شوند اما اغلب بعد از صرف غذا یا زمانی که بلافاصله پس از خوردن غذا دراز می‌کشید، بدتر شود.
علائم سوزش معده چیست؟
سوزش سر دل معمولاً به‌صورت سوزش در مرکز قفسه سینه و گاهی به سمت اطراف احساس می‌شود. زمان بروز سوزش معده ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- احساس سوزش در سینه که از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد
- درد قفسه سینه هنگام خم شدن یا دراز کشیدن
- احساس سوزش در گلو
- احساس مزه ترش، اسیدی یا تلخ در پشت گلو
- مشکل در بلع و قورت دادن غذا
سوزش سر دل شیوع نسبتا بالایی دارد و گه‌گاهی در افراد به دلایل مختلفی بروز می‌کند. اگر اغلب سوزش سر دل را تجربه می‌کنید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
سوزش سر معده و درد قفسه سینه
همان‌طور که گفتیم در سوزش سر دل، ممکن است درد را در قفسه سینه خود حس کنید. منشا درد قفسه سینه در این حالت، سوزش معده بوده و می‌تواند یکی از علائم رفلاکس معده باشد. توجه داشته باشید که درد قفسه سینه ناشی از حملات قلبی که زندگی فرد با خطر می‌اندازد، نباید با درد قفسه سینه در بیماری رفلاکس معده اشتباه گرفته شود. معمولا علاوه بر سوزش سر دل و درد در قفسه سینه، علائم دیگری نیز بروز می‌کنند که بیانگر رفلاکس معده هستند.
دلیل سوزش معده چیست؟
برای درک بهتر سوزش معده بایستی با نحوه عملکرد مری و معده آشنا شوید. وقتی غذا می‌خورید، غذا از راه دهان به مری (لوله بلندی که دهان و معده را به هم متصل می‌کند) و سپس به معده وارد می‌شود. در انتهای مری دریچه‌ای قرار دارد که اسفنکتر مری نام دارد. زمانی که غذا به نزدیک معده می‌رسد این دریچه باز می‌شود تا غذا وارد معده شود.
با عبور غذا و ورود آن به معده اسفنکتر مجدداً بسته می‌شود تا محتویات معده به سمت مری برنگردد. در داخل معده یک مخلوط اسیدی بسیار قوی وجود دارد که فرآیند تجزیه غذا (هضم) را بر عهده دارد. ساختار معده به‌گونه‌ای است که اسید را در خود نگه دارد. بااین‌حال، در شرایطی که اسفنکتر مری-معده آسیب ببیند و یا مخاط معده دچار صدمه شود اسید می‌تواند بافت‌های گوارشی را تحت تأثیر قرار دهد.
گاهی اوقات، دریچه‌ای که معده و مری را جدا می‌کند به‌درستی بسته نمی‌شود و به همین دلیل مقداری از مخلوط اسیدی معده به مری برمی‌گردد. به این حالت رفلاکس معده می‌گویند. هنگامی‌که رفلاکس رخ می‌دهد، احساس سوزش معده را تجربه می‌کنید. چنین مشکلی ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- بارداری
- فتق هیاتال
- بیماری ریفلاکس معده
- مصرف بعضی از داروها به‌ویژه داروهای ضدالتهاب و آسپرین
- چاقی و اضافه وزن
سوزش معده می‌تواند به دلیل عادات غذایی ناسالم مانند خوردن وعده‌های غذایی سنگین، پرخوری کردن و خوابیدن بلافاصله پس از صرف غذا نیز بروز کند.
چه محرک‌هایی سوزش معده را تشدید می‌کنند؟
عوامل مختلفی در زندگی به‌عنوان محرک سوزش معده عمل می‌کنند. در برخی افراد نوع تغذیه یک نوع محرک تلقی می‌شود. برای مثال خوردن وعده‌های غذایی سنگین، صرف غذا درست قبل از زمان خواب و یا مصرف غذای فست فود می‌توانند از انواع محرک‌های غذایی باشند. در برخی دیگر عوامل روحی و روانی به‌عنوان محرک عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال اضطراب ناشی از یک قرار کاری و یا دلهره امتحانات ممکن است سبب تشدید سوزش معده شود؛ اما به‌طورکلی، غذاهای خاصی همواره با بدتر شدن سوزش معده در ارتباط بوده‌اند که عبارت‌اند از:
- پیاز
- مرکبات
- غذاهای پرچرب
- گوجه‌فرنگی
- الکل
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- نوشابه‌ها
البته عوامل ذکرشده خود دلیل اصلی سوزش معده نیستند بلکه به‌عنوان یک محرک در افرادی عمل می‌کنند که دچار مشکلاتی مانند رفلاکس معده، زخم معده و یا فتق هیاتال هستند. سایر عوامل سبک زندگی که بر علائم سوزش معده تأثیر مضر دارند شامل موارد زیر است:
- سیگار کشیدن
- بالا بودن سطح استرس
- پوشیدن لباس‌های تنگ و یا محکم بستن کمربند
تشخیص سوزش سر دل
پزشک معمولاً سوزش سر دل را بر اساس علائم و سابقه پزشکی فرد تشخیص می‌دهد و یک برنامه درمانی مناسب توصیه می‌کند. اگر تغییر شیوه زندگی، داروهای OTC یا داروهای تجویزی علائم فرد را بهبود ندهند، احتمالا این فرد نشانه یک بیماری جدی‌تر به نام GERD دارد. برای تشخیص GERD، پزشک سابقه پزشکی را بررسی کرده و از فرد در مورد علائمی که دارد، سوال می‌کند. همچنین ممکن است پزشک برای تشخیص این بیماری از آزمایش‌های زیر کمک بگیرد:
- آزمایش پروب اسید سرپایی (pH)
- پایش PH مری
- تصویربرداری اشعه ایکس
- آندوسکوپی
- مانومتری مری
سوزش معده چگونه درمان می‌شود؟
درمان همیشگی و اساسی این عارضه بستگی به تشخیص درست مشکل زمینه‌ای دارد. اگرچه علائم سوزش معده را می‌توان با تهیه بعضی از داروهای بدون نسخه و یا تغییر دادن عادات غذایی تسکین داد اما در مواردی که سوزش سر دل مکرر و شدید است بهترین راهکار، مراجعه به پزشک و معاینه شدن است تا از عوارض بعدی و مشکلات گوارشی جدی‌تر پیشگیری گردد. گاهی مشکلات درمان‌نشده گوارشی منجر به بیماری‌های جدی مانند زخم مری و یا حتی سرطان می‌شود. در بعضی شرایط، پزشک ممکن است از روش آندوسکوپی برای بررسی دستگاه گوارش استفاده کند.
داروهای درمان سوزش معده
داورهایی به نام آنتی‌اسیدها میزان اسید معده را کاهش داده و سوزش معده را تسکین می‌دهند. البته هر نوع استفاده از این داروها باید تحت نظر پزشک باشد. گاهی آنتی‌اسیدها برای تسکین درد معده، سوءهاضمه و سایر مشکلات گوارشی تجویز می‌شوند. بعض از آنتی‌اسیدها حاوی ترکیب سیمتیکون هستند که باعث کاهش نفخ و گاز معده می‌شود و بعضی دیگر نیز حاوی بی‌کربنات منیزیم یا سدیم هستند که همانند یک ملین عمل می‌کنند. در مواردی که علائم شبیه به آپاندیسیت یا التهاب روده دارید از مصرف خودسرانه داروهای آنتی‌اسیدی اجتناب کنید. عوارض جانبی آنتی‌اسیدها شامل موارد زیر است:
- یبوست
- اسهال
- مدفوع روشن
- گرفتگی و درد معده
عوارض جانبی جدی نیز ممکن است در صورت مصرف بیش‌ازحد آنتی‌اسیدها رخ دهد.
عوارض سوزش سر دل
سوزش سر دل اگر به طور مکرر اتفاق بیافتد و در روال عادی زندگی شما اختلال ایجاد کند، به عنوان بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) در نظر گرفته می‌شود. درمان GERD ممکن است به داروهای تجویزی و گاهی اوقات جراحی یا سایر روش‌ها نیاز داشته باشد. GERD می‌تواند به طور جدی به مری شما آسیب برساند یا منجر به ایجاد یک سری تغییرات پیش سرطانی در مری به نام مری بارت شود.
آیا می‌توان از سوزش معده جلوگیری کرد؟ به گفته‌ی my.clevelandclinic معمولاً می‌توان با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی از سوزش معده جلوگیری و یا آن را مدیریت کرد. این تغییرات عبارت‌اند از:
- با شکم پر به رختخواب نروید: حداقل سه تا چهار ساعت مانده به خواب وعده شام خود را میل کنید. این زمان به معده فرصت می‌دهد تا مواد غذایی را هضم کرده و به روده انتقال دهد
- از پرخوری پرهیز کنید
- آهسته‌تر غذا بخورید
- لباس‌های تنگ نپوشید: کمربند و لباس‌های تنگ باعث فشار به معده و ابتلا به سوزش سر دل می‌شوند
- اجتناب از غذاهای محرک
- وزن خود را در محدوده مناسب حفظ کنید
- سیگار را ترک کنید
- درست بخوابید: خوابیدن به پهلوی چپ به هضم بهتر غذا و حذف اسید از معده و مری کمک می‌کند
بایدها و نبایدها برای کاهش علائم سوزش سر دل
بایدها
- وعده‌های غذایی کوچک‌تر و بیشتر بخورید
- سر تخت خود را حدودا ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر بالا بیاورید، به طوری که قفسه سینه و سر شما بالاتر از سطح کمر باشد. این می‌تواند جلوی حرکت اسید معده به سمت گلو را بگیرد
- اگر اضافه وزن دارید سعی کنید وزن کم کنید
- بعد از غذا آدامس بدون قند بجوید
- استرس نداشته باشید، سعی کنید راه‌هایی برای آرامش پیدا کنید
نبایدها
- از خوردن غذا یا نوشیدنی‌هایی که علائم شما را تحریک می‌کنند مانند غذاهای اسیدی، غذاهای پرچرب، غذاهای تند، شکلات، الکل، نعنا و نوشیدنی‌های گازدار خودداری کنید
- ۳ یا ۴ ساعت قبل از خواب غذا نخورید
- از پوشیدن لباس‌هایی که دور کمرشان تنگ است، خودداری کنید
- سیگار نکشید
- الکل زیاد مصرف نکنید
- بدون مشورت با پزشک، مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید
چه زمانی برای سوزش معده به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه سوزش معده مشکل شایعی در بین مردم است اما گاهی اوقات می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری برای سلامتی شود. سوزش معده شدید و طولانی‌مدت با التهاب و تنگ شدن مری، مشکلات تنفسی و سرفه مزمن مرتبط است و حتی ممکن است به سرطان مری نیز منتهی گردد. در شرایط زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- دل‌درد و سوزش سردل طولانی
- شدیدتر شدن علائم سوزش معده به مرور زمان
- سخت یا دردناک شدن بلعیدن غذا
- سوزش معده باعث استفراغ شود
- کاهش وزن قابل‌توجه همراه با سوزش معده
- تداوم سوزش سر دل حتی پس از مصرف داروها
- بروز گرفتگی یا خس‌خس صدا
سخن پایانی از هومکا
در این مقاله راجع به یکی از علائم گوارشی شایع، که حتی ممکن است خودتان هم آن را تجربه کرده باشید، صحبت کردیم. سوزش سر دل، شیوع بالایی دارد و معمولا با مصرف داروهای بدون نسخه می‌توان آن را درمان کرد. اگر راجع به سوزش سر دل، تشخیص و یا درمان آن سوالی دارید، می‌توانید سوالات خود را در بخش پرسش و پاسخ با ما درمیان بگذارید. همچنین اگر قصد انجام آزمایش خون، ادرار و یا مدفوع را دارید، کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
