درمان تومور مغزی چیست؟
برای درمان تومور مغزی، تیم پزشکی با مشارکت هم برنامه درمانی کلی بیمار را تهیه می‌کنند. در برنامه درمانی علاوه بر درمان تومور مغز، تسکین علائم و کاهش عوارض جانبی نیز مدنظر قرار دارد که بخش مهمی از مسیر درمان تومور است. انواع روش‌های درمانی متداول برای تومور مغزی در این مقاله توضیح داده شده است.
روش‌های مختلف درمان تومور مغزی
گزینه‌ها و دستورهای درمانی تومور مغز به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- اندازه، نوع و مرحله تومور
- عوارض جانبی احتمالی
- سلامت عمومی بیمار
- تحت تأثیر قرارگرفتن نواحی حیاتی مغز
- گسترش تومور به سایر قسمت‌های سیستم عصبی
- سرعت رشد تومور مغز
با در نظر گرفتن عوامل ذکرشده، پزشک مسیر درمان را برای شما تشریح خواهد کرد. گزینه‌های درمانی برای تومور مغز شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان هدفمند است. برای توموری که در مراحل اولیه قرار دارد جراحی معمولاً برای درمان آن کفایت می‌کند. اگر به علتی نتوان تمام تومور را خارج کرد انجام پرتودرمانی و شیمی‌درمانی از گزینه‌های احتمالی است.
درمان تومور مغزی پیشرفته
برای تومورهای مغزی پیشرفته درمان با جراحی شروع می‌شود و به دنبال آن پرتودرمانی و شیمی‌درمانی هم انجام خواهد شد. درمان موفقیت‌آمیز تومورهای مغزی تا حدودی چالش‌برانگیز است چراکه سد خونی-مغزی که بافت مغز را احاطه کرده اجازه ورود مواد شیمیایی به داخل مغز و نخاع را نمی‌دهد و این موضوع یک چالش برای اثرگذاری داروهای مورد استفاده در شیمی‌درمانی است. از طرفی، اگر تومور در نزدیک قسمت‌های حساس و ظریف مغز یا نخاع باشد جراحی دشوارتر خواهد بود و یا ممکن است نتوان تومور را به‌طور کامل خارج کرد.
بااین‌حال، تحقیقات دو دهه اخیر سبب افزایش چشمگیر طول عمر و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به تومور مغزی شده است. این پیشرفت‌ها شامل جراحی‌های دقیق‌تر، پیشرفت‌های قابل‌توجه در انجام شیمی‌درمانی تومور و طراحی شیوه‌های هدفمند مانند پرتودرمانی پروتونی است. بسیار خوب است که آگاهی خود را در مورد انواع روش‌های درمانی افزایش دهید و اگر سوالی به ذهنتان خطور می‌کند از پزشک معالج بپرسید. این اطلاعات می‌تواند به شما در فرایند “تصمیم‌گیری مشترک” با پزشک کمک کند. تصمیم‌گیری مشترک به‌ویژه برای تومور مغز مهم است زیرا گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که می‌توانید متناسب با اهداف و خواسته‌های خود انتخاب کنید.
عمل جراحی تومور مغزی
جراحی برداشتن تومور معمولاً اولین درمانی است که برای تومور مغز استفاده می‌شود. برای تومورهایی که در مراحل اولیه قرار دارند جراحی به‌تنهایی برای درمان کفایت می‌کند. برداشتن تومور می‌تواند علائم عصبی را بهبود دهد و یک نمونه بافتی جهت تشخیص و آزمایش ژنتیکی فراهم کند. جراح مغز و اعصاب به منظور برداشتن تومور بخش کوچکی از استخوان جمجمه را برمی‌دارد (کرانیوتومی) و پس از خارج شدن تومور استخوان به جای اولیه خود برگردانده می‌شود.
پیشرفت‌های اخیر در جراحی تومورهای مغزی از جمله استفاده از نقشه مغز، تصویربرداری پیشرفته و ظهور رنگ‌های فلورسنت سهم بزرگی در افزایش موفقیت جراحی تومورهای مغزی داشته است. نقشه قشر مغز به پزشکان اجازه می‌دهد تا مناطقی از مغز را که حواس، زبان و مهارت‌های حرکتی را کنترل می‌کنند، در حین عمل کاملاً تحت کنترل داشته باشند.
دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته و تکنیک‌های مبتنی بر کامپیوتر مانند جراحی هدایت‌شده با تصویر (IGS) به جراحان کمک می‌کند تا موقعیت تومور را با دقت بسیار دقیق ترسیم کنند. البته، این تکنیک بسیار تخصصی است و در حال حاضر به طور گسترده در دسترس نیست. یک رنگ فلورسنت به نام آمینولوولینیک اسید از طریق دهانی صبح قبل از جراحی مصرف می‌شود تا جذب سلول‌های توموری شود. پزشکان سلول‌هایی که رنگ را جذب کرده‌اند شناسایی می‌کنند تا با دقت بالاتر تومور حذف گردد.
پرتودرمانی تومور مغزی
در پرتودرمانی از اشعه ایکس با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های تومور استفاده می‌شود. پزشکان ممکن است از پرتودرمانی برای کاهش یا توقف رشد تومور مغزی استفاده کنند. معمولاً پس از جراحی و احتمالاً همراه با شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده، این تکنیک انجام می‌شود.
رایج‌ترین نوع پرتودرمانی، پرتودرمانی خارجی است که در آن پرتوها از منبع خارج از بدن ساتع می‌شوند. هنگامی که پرتودرمانی با استفاده از ایمپلنت انجام شود، پرتودرمانی داخلی یا براکی‌تراپی نامیده می‌شود. برای پرتودرمانی همانند شیمی‌درمانی یک برنامه جامع و منظم تهیه می‌شود و جلسات پرتودرمانی بایستی مطابق با آن پیش برود. پرتودرمانی با پرتو خارجی را می‌توان به روش‌های زیر به تومور مغزی هدایت کرد.
پرتودرمانی مرسوم
محل تومور در مغز بر اساس علائم آناتومیک و اشعه ایکس تعیین می‌شود. در شرایط خاص، مانند پرتودرمانی تومورهای متاستاتیک این تکنیک موثر است اما اگر نیاز به هدف‌گیری دقیق باشد این روش چندان مناسب نیست.
پرتودرمانی منسجم سه‌بعدی
با استفاده از تصاویر CT و MRI یک مدل سه‌بعدی از تومور و اطراف آن در کامپیوتر ترسیم می‌شود. این مدل را می‌توان برای هدف‌گیری مستقیم تومور با پرتوهای متمرکز به کار برد تا بافت سالم پیرامون تومور از اثر پرتوها در امان باشد.
پرتودرمانی تعدیل‌شده
نوعی از پرتودرمانی هدفمند است که قادر است مستقیماً تومور را هدف قرار دهد. در این تکنیک می‌توان دوزهای بالاتری از اشعه را به تومور هدایت کرد و از بافت‌های سالم در برابر تأثیر مخرب پرتوها محافظت کرد.
پروتون درمانی
پروتون درمانی نوعی پرتودرمانی است که به جای اشعه ایکس از پروتون استفاده می‌شود. پروتون‌ها قادرند با انرژی بالای خود سلول‌های تومور را از بین ببرند. درمان با پروتون معمولاً برای تومورهایی استفاده می‌شود که به دلیل قرارگیری در مجاورت یک بافت حساس تنها به باریکه‌ای از اشعه نیاز باشد مانند تومورهایی که به قاعده جمجمه سرایت کرده‌اند و یا آن‌هایی که نزدیک عصب بینایی هستند.
رادیوسرجری
در رادیوسرجری از دوز بالای اشعه که مستقیماً به تومور اصابت می‌کند، استفاده می‌شود. زمانی که بیمار بیش از یک تومور متاستاتیک در مغز داشته باشد از این روش استفاده می‌شود.
با ظهور تکنیک‌های مختلف پرتودرمانی، پزشکان دقیق‌تر از همیشه تومور مغز را هدف قرار می‌دهند و تابش به بافت‌های سالم را به حداقل ممکن کاهش می‌دهند. بسته به اندازه و محل تومور، انکولوژی