دیابت در کودکان چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟

دیابت بیماری‌ای است که استفاده بدن از انسولین را تحت تأثیر قرار می‌دهد و کودکان زمانی به این بیماری مبتلا می‌شوند که لوزالمعده انسولین تولید نکند. دو نوع دیابت در کودکان مشاهده می‌شود (نوع ۱ و نوع ۲) که ابتلا به هر یک از این دو نوع دیابت علائمی را در کودک به همراه دارد.

دیابت نوع ۱ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کودکان است. علت این بیماری تخریب سلول‌های بتا پانکراس و درنتیجه از بین رفتن تولید انسولین در بدن است. در این مقاله به این موضوع که دیابت در کودکان چگونه ایجاد می‌شود و درمان آن به چه ترتیبی است پرداخته خواهد شد.

علائم دیابت در کودکان

علائم دیابت در کودکان به نوع دیابت بستگی دارد. در دیابت نوع ۱ علائم زیر در کودک مشاهده می‌شود:

• احساس تشنگی زیاد و متعاقباً دفع ادرار غیرطبیعی
• احساس گرسنگی
• زودرنج شدن
• تار شدن دید

دیابت نوع ۲ نیز علائم زیر را به همراه دارد:

• احساس خستگی
• شب‌ادراری
• خارش در ناحیه تناسلی و اطراف آن
• ضعیف شدن بینایی
• طولانی شدن بهبود زخم
• کاهش وزن غیرطبیعی

وب‌سایت Mayoclinic در مورد بهترین زمان مراجعه به پزشک می‌گوید:

در صورتی که هریک از علائم مرتبط با دیابت نوع یک یا دو را در کودک خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.

بهتر است غربال‌گری دیابت را برای کودکانی که اضافه وزن دارند، به دوران بلوغ رسیده‌اند و یا حداقل یک فاکتور خطر دیگر (مانند سابقه خانوادگی) دارند را انجام دهید.

کتواسیدوز دیابتی در کودکان

کتواسیدوز دیابتی عارضه‌ای جدی دیابت است که ممکن است منجر به اغماء و مرگ شود. زمانی که سلول‌های بدن به تولید انرژی از سوختن گلوکز قادر نباشد ناگزیر از چربی‌ها استفاده می‌شود و این روند به تولید اجسام کتونی منجر می‌شود. در صورت فقدان انسولین، کتون در خون رسوب می‌کند و مقداری از آن‌ها توسط ادرار دفع خواهد شد.

وجود مواد کتونی در ادرار یک علامت هشدار است و گویای این است که دیابت از کنترل خارج شده و وضعیت شما در حال بدتر شدن است. تجمع زیاد کتون‌ها برای بدن مضر است و مسمومیت ایجاد می‌کند. اگر مقدار زیادی کتون در بدن جمع شود، کتواسیدوز دیابتی ایجاد می‌شود.

احتمال بروز کتواسیدوز دیابتی در همهٔ بیماران دیابتی وجود دارد؛ اما لازم است بدانید که کتواسیدوز دیابتی در مبتلایان به دیابت نوع دو کم‌ترمی‌شود. درواقع کتواسیدوز بیش‌تر به مبتلایان به دیابت نوع یک اختصاص دارد. همچنین این امکان وجود دارد که بعضی از مبتلایان به دیابت نوع ۲ به عارضه وخیمی دیگری به نام «اغمای هایپراسمولار» مبتلا شوند.

در چنین وضعیتی سطح قند خون بالا رفته و بدن سعی می‌کند مقادیر اضافه قند را از طریق ادرار دفع کند و دفع این میزان قند باعث می‌شود که بدن حجم زیادی از آب خود را از دست بدهد که نهایتأ می‌تواند منجر به اغما یا مرگ بیمار بشود.

درمان دیابت در کودکان

در فرایند درمان دیابت در رابطه با کودکان شیوه‌ها و الزامات متعددی به کار گرفته می‌شود که در این بخش به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

نظارت مداوم

نظارت مداوم بر گلوکز نوین‌ترین روش برای نظارت بر قند خون در روند درمان دیابت نوع یک در کودکان است. چنین روشی بیشتر برای افرادی می‌تواند مفید باشد که معمولأ علائم هشداردهنده هیپوگلایسمی ندارند. در نظارت پیوسته بر گلوکز از سوزن نازک در زیرپوست استفاده می‌شود که به‌طور دقیق میزان گلوکز را در هر یک دقیقه ارزیابی می‌کند.

البته لازم به ذکر است که این روش برای درمان دیابت نوع یک در کودکان تابه‌حال به‌عنوان یک روش استاندارد و دقیق برای ارزیابی میزان قند خون معرفی نشده است بلکه روشی کمکی برای درمان دیابت نوع یک در کودکان محسوب می‌شود اما جایگزین نظارت مداوم بر قند خون نیست.

دریافت انسولین

دریافت انواع مختلف انسولین ازجمله انسولین کوتاه اثر، انسولین با اثر طولانی‌مدت و انسولین با اثر متوسط یکی دیگر از گزینه‌های درمان است.

پیروی از رژیم غذایی سالم

یکی دیگر از روش‌های درمان دیابت در کودکان که شاید بتوان از آن به‌عنوان مهم‌ترین روش یاد کرد، دنبال نمودن یک رژیم غذایی سالم تحت نظر پزشک متخصص است. البته این رژیم غذایی تا پایان عمر با او همراه نخواهد بود. برای آگاهی از تغذیه افراد دیابتی می‌توانید مقاله مرتبط با آن‌ را در مجله هومکا مطالعه کنید.

در چنین رژیمی معمولأ مصرف سبزیجات و میوه‌ها در کنار استفاده کم از سرخ‌کردنی‌ها توصیه می‌شود. در رژیم غذایی درمان دیابت نوع یک در کودکان، متخصص اطفال و تغذیه به مصرف کم فرآورده‌های حیوانی و شیرینی هم تأکید دارد. البته این به معنای قطع مصرف خوراکی‌های مذکور نیست و کودک هرچند وقت یک‌بار می‌تواند از آن‌ها استفاده کند.

ورزش

یکی از روش‌های بسیار مهم برای درمان اکثر بیماری‌ها ازجمله دیابت در کودکان ورزش است. نکته مهم در رابطه با تأثیر ورزش در کنترل و بهبود دیابت نوع ۲ اهمیت شروع به‌موقع آن است. درواقع اگر ورزش در مراحل اولیه دیابت و پیش از نیاز به تجویز دارو شروع گردد، اثرات آن در بهبود کنترل دیابت چشمگیرتر خواهد بود. انجام ورزش‌های هوازی به مدت ۳۰ دقیقه و حداقل ۴ تا ۵ روز در طول هفته برای درمان دیابت در کودکان بسیار مفید است.

علت بروز دیابت در کودکان

علل ابتلای کودکان به دیابت را می‌توان به دودسته تقسیم کرد:

• عوامل ژنتیکی
• عوامل محیطی

اگر بستگان درجه‌یک کودک به دیابت مبتلا باشند از لحاظ ژنتیکی احتمال بروز این بیماری در کودک نیز افزایش می‌یابد. عوامل محیطی تأثیرگذار در ابتلا به دیابت نیز به موارد زیر تقسیم می‌شوند:

• برخی از عفونت‌های ویروسی مانند آنتروویروس‌ها
• نوع تغذیهِ تغذیه عاملی است که هم در کودکان و نیز در بزرگ‌سالان عاملی مهم در بروز دیابت محسوب می‌شود. مثلأ کودکانی که در ماه‌های اول تولد، از شیر گاو تغذیه ‌شده باشند بیش از سایر کودکان در معرض ابتلا به دیابت قرار می‌گیرند
• چاقی
• کمبود ویتامین D
• شرایط مادر در زمان بارداری ازجمله سن، تغذیه و مسمومیت بارداری

کلام آخر

در صورتی که کودک شما مشکوک به دیابت است، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. در صورتی که کودک شما از محیط‌های آزمایشگاهی هراس دارد، شما می‌توانید در منزل خود آزمایش قند خون کودک خود را انجام دهید. هومکا این خدمت را ارائه می‌دهد.