ریزش موی کودکان
ریزش مو یا آلوپسی تنها یک مشکل برای بزرگ‌سالان نیست. ریزش مو در کودکان عامل حدود ۳ درصد از مراجعات به مطب‌های اطفال در ایالات‌متحده است. خوشبختانه اکثر موارد ریزش مو در کودکان را می‌توان با موفقیت درمان کرد. در این مقاله انواع عواملی که در ریزش موی کودکان تأثیر دارند بررسی می‌شود.
دلایل پزشکی ریزش مو در کودکان
تشخیص علت ریزش موی کودکان توسط متخصص اطفال انجام می‌شود و ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایش ریزش مو را تجویز نماید. برای بیشتر کودکان بالای ۲۶ ماه سن یکی از موارد زیر علت ریزش مو است:
کچلی سر و ریزش موی کودکان
کچلی یک عفونت قارچی است که به‌عنوان کرم حلقوی سر هم شناخته می‌شود و در کودکان شایع‌تر است. علائم و نشانه‌های این بیماری در کودکان یکسان نیست اما اغلب به‌صورت لکه‌های پوستی فلس مانند بی‌مو بر روی سر ظاهر می‌شود. لکه‌ها معمولاً گرد یا بیضی‌شکل بوده و موها نیز ممکن است بر روی پوست شکسته شده و به‌صورت نقاط سیاه‌رنگ به نظر برسند.
اگر تشخیص اولیه پزشک مبنی بر کچلی سر باشد، با معاینه میکروسکوپی تشخیص و تائید می‌شود. درمان معمولاً شامل یک داروی خوراکی ضد قارچ مانند گریزئوفولوین است که به مدت هشت هفته مصرف می‌شود و یا احتمال دارد که پزشک استفاده از شامپوهای ضد قارچ حاوی سولفید سلنیوم یا کتوکونازول را برای غلبه بر عفونت قارچی تجویز نماید. ازآنجایی‌که کرم حلقوی مسری است، باید مراقبت‌های لازم در خصوص رعایت بهداشت فردی کودک انجام گردد و از استفاده مشترک از کلاه، روبالشی، قیچی مو، برس و سایر وسایل شخصی جلوگیری شود.
آلوپسی آره آتا و ریزش موی کودکان
آلوپسی آره آتایا ریزش موی سکه‌ای یک بیماری غیرمسری ریزش مو است که تصور می‌شود در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود. مشخصه این عارضه، ظاهر شدن ناگهانی لکه‌های گرد یا بیضی‌شکل بی‌مو در پوست سر است. این لکه‌ها معمولاً صاف هستند و حالت فلس مانند ندارند و یا شکستگی مو و لکه‌های تیره نیز در آن قابل‌مشاهده نیست.
در حدود ۲۵ درصد از کودکان مبتلا به آلوپسی آره آتا، اختلالات ناخن مانند سوراخ شدن و یا کنده شدن ناخن نیز دیده می‌شود. اگرچه درمان قطعی برای آلوپسی آره آتا وجود ندارد اما داروهای تجویزشده در درجه اول از ریزش موی بیشتر جلوگیری کرده و در وهله دوم به رشد مجدد مو در بلندمدت کمک می‌کنند. در حدود ۵ درصد از کودکان مبتلا به این عارضه، بیماری به سمت آلوپسی توتالیس یا ریزش تمام موهای سر پیشروی می‌کند و در درصد کمی نیز امکان بروز آلوپسی یونیورسالیس یا ریزش کامل موهای بدن وجود دارد.
درمان آلوپسی برای اطفال عمدتاً شامل پمادها یا کرم‌های کورتیکواستروئیدی است که در مناطق طاسی سر به‌صورت موضعی استفاده می‌شود. گاهی برای نوجوانان از روش‌های تزریقی کورتیکواستروئیدها به پوست سر استفاده می‌شود. ماینوکسیدیل (روگین) نیز اغلب توام با داروهای استروئیدی تجویز می‌شود. همچنین احتمال دارد آنترالین (داروی موضعی برای پوست سر) برای مدت کوتاهی تجویز شود. معمولاً در یک دوره درمانی ۸ تا ۱۲ هفته‌ای رشد مجدد موها قابل رویت خواهد بود.
تریکوتیلومانیا
این نوع ریزش منطقه‌ای مو بر اثر کشیدن، کندن و پیچاندن مو ایجادشده و با موهای شکسته با طول‌های مختلف مشخص می‌شود. لکه‌ها معمولاً در سمت دست غالب کودک دیده می‌شوند. تریکوتیلومانیا ممکن است حاصل یک عامل استرس‌زا و یا شرایط اضطرابی در زندگی کودک مثل ازدست‌دادن پدربزرگ و مادربزرگ، تولد خواهر یا برادر، یا طلاق یا استرس ناشی از مدرسه ایجاد شود. اگر متوجه شدید که فرزندتان موهایش را می‌کشد، سرزنش کردن او راه مناسبی برای توقف این عمل نیست. در مشاهده چنین رفتاری، مشاوره و روانشناسی کودک جهت غلبه بر استرس توصیه می‌شود.
عارضه دیگری که در ریزش موی کودکان نقش دارد آلوپسی کششی است و زمانی رخ می‌دهد که مدل دم اسبی موی سر سفت و محکم بسته‌شده باشد و منجر به ریزش و کم‌پشت شدن موها شود. کشش بالا ممکن است باعث ملتهب شدن فولیکول‌های مو و آسیب به ریشه مو گردد. این حالت اغلب با خودداری از بستن موها برطرف می‌شود.
تلوژن افلوویوم
تلوژن افلوویوم شرایطی است که در آن یک استرس ناگهانی یا شدید مانند تب بالا، جراحی با بیهوشی عمومی، مرگ عزیزان، جراحت شدید، و یا عوارض جانبی داروها منجر به توقف چرخه طبیعی رشد موها شود. با تداوم ریزش مو از ۶ تا ۱۶ هفته پس از حادثه، طاسی جزئی یا کامل موی سر قابل‌مشاهده خواهد بود. آزمایش قطعی که بتوان با آن اختلال تلوژن افلوویوم را تشخیص داد و درمانی که بتوان به‌طور قطعی مشکل را برطرف کرد، وجود ندارد. بااین‌حال، پس از پایان شرایط اضطرابی، چرخه رشد موها معمولاً در طی شش ماه تا یک سال به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
کمبود تغذیه و ریزش موی کودکان
اگرچه این مورد شیوع بالایی ندارد اما گاهی ریزش موی کودکان نشانه کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی است. از مهم‌ترین مواد مغذی که کمبود آن‌ها به ریزش موی کودکان منتهی می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- ویتامین H یا بیوتین که یکی از ویتامین‌های B کمپلکس است و به بدن کمک می‌کند تا کربوهیدرات‌ها را به گلوکز تبدیل کرده و سوخت بدن تأمین شود
- روی، یک ماده معدنی ضروری برای بدن است که در بسیاری از جنبه‌های متابولیسم سلولی نقش دارد. علاوه بر این، روی در رشد طبیعی و سالم موها در نوزادان، کودکان و نوجوانان سهیم است
- در برخی شرایط نیز، ریزش مو می‌تواند ناشی از مصرف بیش‌ازحد ویتامین A باشد
با یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌توان از بسیاری از کمبودهای تغذیه‌ای که عامل ریزش مو هستند پیشگیری کرد. باوجوداین، اگر متوجه ریزش مو در کودک خود شده‌اید بهتر است در قدم اول کودک توسط پزشک معاینه گردد تا هرگونه مشکل احتمالی درمان شود.
مشکلات غدد درون‌ریز
در برخی کودکان علت ریزش مو کم‌کاری تیروئید است. کم‌کاری تیروئید در کودکان وضعیتی است که در آن غده تیروئید قادر نیست به مقدار کافی هورمون ترشح کند و بنابراین سوخت‌وساز بدن و بسیاری دیگر از فرایندهای سلولی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. تشخیص کم‌کاری تیروئید با آزمایش خون انجام می‌شود. درمان این اختلال شامل داروهای تجویزشده هورمونی برای جبران کمبود هورمون‌های تیروئیدی است و به عوامل زیر نیز بستگی دارد:
- سن، سلامت عمومی و سابقه درمانی کودک
- شدت بیماری
- آستانه تحمل کودک برای مصرف داروهای تجویزشده
به گفته وب‌سایت medicalnewstoday ریزش موی کودکان علل مختلفی دارد و درمان آن مستلزم تشخیص علت زمینه‌ای توسط پزشکی است. بنابراین هر زمانی که ریزش مو در کودک بیش‌ازحد معمول باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. دیدن مقداری مو در شانه یا برس کودک جای نگرانی ندارد و همه کودکان روزانه مقداری مو از دست می‌دهند اما اگر علائم زیر در کودک دیده شود به دنبال درمان باشید:
- کودک از خارش سر یا سردرد شکایت دارد
- ابرو یا مژه‌ها در حال ریزش هستند
- نقاط بی‌مو روی سر دیده می‌شود
- ریزش موی کودک بیش از حالت معمول باشد
- ریزش مو به دنبال ابتلا به یک بیماری یا پس از مصرف داروی جدید رخ دهد
- پوست سر کودک دچار آسیب یا سوختگی شد
کودک مبتلا به ریزش موی ناشی از آلوپسی آره آتا و همچنین کودکانی که دچار ریزش موی منطقه‌ای باشند، ممکن است به حمایت روانی و عاطفی نیاز داشته باشند. متخصص سلامت روان، مانند روانشناس کودک می‌تواند به بهبود احساسات و سلامت او کمک کند.
اصول مهم مراقبتی برای جلوگیری از ریزش موی کودکان
آموزش شامپوزدن به کودک
اولین گام برای آموزش مراقبت از مو که به کودکان، آموزش نحوه شستن موها بدون آسیب به آن‌ها است. مراحل صحیح شامپو زدن را به کودکان خود یاد دهید تا با افزایش سن ریشه موهایشان دچار ضعف نشود. انجام درست مراحل زیر در تقویت ریشه مو مفید است:
- موها و پوست سر را با آب گرم کاملاً خیس کنید. شامپو روی سر و موهای خیس بهترین اثر را دارد
- مقداری شامپو را در کف دست فرزندتان بریزید. ریختن شامپو در دست استفاده از آن را آسان‌تر می‌کند
- به کودک خود بگویید شامپو را به‌آرامی روی پوست سر ماساژ دهد. هنگام شامپوزدن، باید تمرکز بر شستن و ماساژ پوست سر باشد نه موها، مالیدن شامپو به مو و تماس مکرر دست با موها باعث شکسته‌شدن و ظاهر ناسالم مو می‌شود
- در ادامه موها را به‌خوبی با آب گرم بشویید تا کف کاملاً پاک شود. شستشوی مناسب باعث حذف شامپوی باقی‌مانده و عوامل آلودگی از پوست سر می‌شود
- در انتها موی سر را با حوله بپوشانید
- موهای مرطوب را به‌آرامی شانه کنید. بهتر است از شانه‌هایی که دندانه‌های نرم و انعطاف‌پذیر دارند استفاده کنید (به‌ویژه برای موهای مجعد). در حین برس‌زدن فشار فیزیکی به موهای خود وارد نکنید و شانه را نکشید
- طبق توصیه متخصصان پوست و مو، برای کودکانی که موهای خشک یا مجعد دارند بهتر است از نرم‌کننده‌های مو استفاده شود
سایر عادت‌های مراقبت از مو برای آموزش به کودکان
بسیاری از کارهایی که برای حالت دادن به موهای کودکان انجام می‌دهیم ممکن است باعث آسیب زدن به مو شوند. به‌مرورزمان و درگذر سال‌ها، این آسیب‌ها جمع شده و کیفیت و زیبایی موها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بهترین راه برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، آموزش عادت‌های صحیح به کودکان برای مراقبت از موهایشان است. متخصصان پوست آموزش نکات زیر را به کودکان توصیه می‌کنند:
- بافت و استایل مو طوری نباشد که باعث کشیده‌شدن موها شود.
- از کش‌های پلاستیکی با روکش پارچه‌ای برای جمع‌کردن موها استفاده کنید
- استایل و مدلی را برای موی کودک در نظر بگیرید که نیازی به اتو مو و محصولات حالت‌دهنده ندارند
- اگر از اتوی مو استفاده می‌کنید حرارت آن را کم کنید
مواد شیمیایی موجود در ژل‌های مو، رنگ‌ها و سایر محصولات آرایش مو اغلب به مو آسیب می‌رسانند. هر چه کمتر از این محصولات استفاده شود، برای موهای کودک بهتر است.
- به کودک یاد دهید که پس از شنا دوش کامل بگیرد تا کلر و سایر آلودگی‌های استخر از موهایش زدوده شود. مواد شیمیایی موجود در استخر در صورت باقی ماندن روی پوست سر، به مو آسیب می‌زنند
- شامپو متناسب با موی کودک باشد. اگر موهای او چرب است بهتر است از شامپوی مخصوص موهای چرب استفاده شود
- در بیرون از خانه برای محافظت از پوست سر در برابر نور خورشید، کلاه لبه پهن بپوشید
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
ممنون خیلی عالی بود
ممنون از شما که مقاله رو مطالعه کردین.
خوشحالیم که مقاله رو دوست داشتین.
سلام خسته نباشید نمیشه کاری کرد که موهای نوزادی نریزن؟
سلام صدف عزیز
موهای نوزاد هنگام تولد از دوره‌ی جنینی باقی مونده و ریشه‌ی سالمی ندارن.
روند تکاملی طبیعی اینه که اون موها بریزه و موهای دائمی با ریشه و فولیکول سالم جایگزین بشه.