هفته بیست و یکم بارداری
در هفته بیست و یکم بارداری، شما در حال گذراندن نیمه دوم و ماه پنجم دوران بارداری خود هستید. هرچه فرزند شما بیشتر رشد می‌کند، شما تغییرات و حرکت‌های بیشتری را احساس می‌کنید؛ زیرا در این هفته نوزاد شما کنترل بیشتری بر حرکات اندام‌های بدنش دارد. احتمالاً متوجه افزایش قد نوزاد خود هم خواهید شد. با مقاله‌ای دیگر از مجله سلامت هومکا همراه باشید تا از تغییرات مادر و جنین در این هفته این مطلع شوید.
فهرست مطالب
جنین در هفته بیست و یکم بارداری
قد نوزاد شما در هفته بیست‌ویکم بارداری از بالای سر تا پاشنه حدود ۲۶ سانتی‌متر و وزن او حدود ۴۰۰ گرم است. اندازه دست‌وپاهای او تناسب دارند و نورون‌ها بین مغز و ماهیچه متصل شده‌اند و حرکات آن‌ها بسیار هماهنگ‌تر از قبل هستند. جنین شما به‌اندازه یک نوزاد تازه متولدشده می‌خوابد. بخش‌های مختلف بدن او در حال تغییر هستند. بعضی از این تغییرات در زیر نوشته‌شده است.
اجزای مختلف صورت
جنین در هفته بیست‌ویکم بارداری ابرو و پلک دارد و می‌تواند آن‌ها را باز و بسته کند. ابروهای او رشد کرده‌اند. عنبیه چشمان او هنوز رنگ ندارد.
سیستم گوارشی
جنین شما روزانه مقداری از مایع آمنیوتیک را می‌بلعد و بخش زیادی از مواد غذایی مورد نیازش را تأمین می‌کند. همچنین با این کار برای بلعیدن و توانایی خوردن بعد از به دنیا آمدن، تمرین می‌کند. در این هفته حس چشایی جنین شما فعال می‌شود و می‌تواند مزه غذاهایی که شما می‌خورید را بچشد. مزه مایع آمنیوتیک روزبه‌روز برای نوزاد شما متفاوت است. محققان به این نتیجه رسیدند که نوزاد شما بعد از به‌دنیا آمدن مایل به خوردن غذاهایی با مزه‌های مشابه موادی است که از مایع آمنیوتیک چشیده است. روده کوچک در حال رشد است. همچنین لوزالمعده شروع به تولید آنزیم‌هایی می‌کند که به هضم غذا کمک می‌کند.
گلبول‌های قرمز
تا این هفته، کبد کودک گلبول‌های قرمز را می‌ساخت. از این هفته به بعد مغز استخوان در حال تبدیل به یک عضو کمک‌کننده در بدن اوست و تا هفته بیست‌وچهارم بارداری اصلی‌ترین تولیدکننده گلبول‌های قرمز خواهد بود.
علائم مادر در هفته بیست و یکم بارداری
نشانه‌های بارداری که ممکن است در این هفته تجربه کنید مشابه علائم هفته‌های دیگر سه‌ماهه دوم است. برخی از این علائم عبارت‌انداز:
- کمردرد
- گرفتگی عضلات پا
- درد رباط گرد
- گرفتگی بینی
- سوزش سر دل
- هوس‌های غذایی
- فراموشی
- ترک‌های پوستی
- تغییرات در گردش خون و تورم پا و رگ‌های واریسی
تورم و رگ‌های واریسی
مشکلات رگ‌های واریسی در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی، وجود مایع اضافه در بدن و اضافه‌وزن شایع‌تر است. این رگ‌ها متورم و پیچ‌خورده و به رنگ بنفش و آبی هستند. رگ‌های واریسی می‌توانند باعث بروز درد، گرفتگی عضلات و احساس سنگینی در پاها شوند. رگ‌های واریسی‌ای که در راست‌روده یا مقعد به وجود می‌آیند را به‌عنوان هموروئید می‌شناسند.
بیش از ۸۰ درصد از زنان تورم در پا و مچ پا را تجربه می‌کنند. تورم پا و مچ پا کاملاً طبیعی است؛ اما اگر در قسمت‌های دیگر بدن به‌جز پا و مچ پا تورم داشتید به پزشک خود اطلاع دهید. تورم پا در شرایط زیر بیشتر می‌شوند:
- در پایان روز
- پس از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
- در هوای گرم
توصیه‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا ورم کمتری داشته باشید:
- مایعات فراوان بنوشید (به‌خصوص آب)
- جوراب‌های مناسب بپوشید (استفاده از جوراب‌های واریس)
- طولانی‌مدت نایستید و ننشینید
- تحرک داشته باشید؛ ورزش و پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود جا دهید
- پاهایتان را آویزان نکنید و روی هم نیاندازید
- به پهلوی چپ بخوابید
- اگر پزشکتان اجازه داد شنا در آب را امتحان کنید. فشار آب، تورم پاها را کاهش می‌دهد
- از کفش‌هایی با سایز بزرگ‌تر استفاده کنید
- لباس‌های راحت بپوشید
- مواد غذایی حاوی پتاسیم بخورید؛ مانند موز، لوبیا، سیب‌زمینی شیرین و اسفناج
ترک‌های پوستی
ممکن است به دلیل جابه‌جایی و حرکت‌های جنین و افزایش سریع وزن، رگه‌های صورتی، قرمز یا قهوه‌ای‌رنگی روی پوست شما در ناحیه شکم، ران و سینه ایجاد شود. از هر دو زن، یک زن این ترک‌ها را تجربه می‌کند. استفاده از مرطوب‌کننده می‌تواند خارش و کشیدگی پوست را کمتر کند. بعد از زایمان این لکه‌ها و ترک‌ها رفته‌رفته محو می‌شوند.
استرس در هفته بیست و یکم بارداری
دوران بارداری به همان اندازه‌ای که شیرین است، استرس‌زا هم هست و این اتفاق کاملاً طبیعی است. فکر اینکه اکنون شما مادر هستید و اتفاقی بزرگ در حال وقوع است بسیار پراسترس است. پدر و مادر معمولاً نگران آزمایش‌های ژنتیکی و سلامت نوزاد هستند. با انجام به موقع غربالگری دوم بارداری می‌توانید از استرس خود کم کنید. استرس و نگرانی اثرات بدی بر سلامت شما و نوزادتان دارد. برای کاهش استرس می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- به‌طور مرتب ورزش کنید
- مدیتیشن، یوگا و تمرین تنفس را امتحان کنید
- زودتر به رختخواب بروید
- کارهای موردعلاقه‌تان را انجام دهید
- علائم استرس‌زا را شناسایی کنید و از آن‌ها دوری‌کنید
- با اطرافیانتان در مورد نگرانی‌هایتان صحبت کنید (به‌خصوص با مادرانی که تجربه بارداری داشته‌اند)
سقط‌جنین در هفته بیست و یکم بارداری
سقط‌جنین در نیمه‌دوم بارداری تقریباً اتفاقی نادر است و جز سقط‌های خودبه‌خودی است (حدود ۱۰-۳۰ درصد از سقط‌های خودبه‌خودی و ۱-۲ درصد کل بارداری‌ها). این اتفاق بسیار ناراحت‌کننده است و ممکن است بر بارداری‌های بعدی هم تأثیر بگذارد. اختلالاتی که منجر به سقط‌جنین می‌شوند به دو دوسته اختلالات مادر و جنین تقسیم می‌شود.
بعضی از دلایل سقط خودبه‌خودی در هفته بیست‌ویکم بارداری عبارت‌اند از: مشکلات ایمنی، مشکلات هورمونی، مشکلات رحمی، عفونت، سابقه زایمان ناموفق، سیگار کشیدن و سن بالای مادر. اگر هر علامت مشکوکی مثل خونریزی داشتید فوراً به پزشک خود یا اورژانس مراجعه کنید.
خونریزی در هفته بیست و یکم بارداری
خونریزی در دوران باردای می‌تواند نگران‌کننده و ترسناک باشد. اما خونریزی همیشه نشان‌دهنده مشکلی جدی نیست. اگر خونریزی را در این هفته تجربه کردید محض احتیاط آن را موردبررسی قرار دهید و به پزشک خود اطلاع دهید. گاهی اوقات خون‌ریزی‌ها بسیار خفیف هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. بعد از معاینه لگن توسط پزشک، بعد از رابطه جنسی و یا اگر پولیپ دهانه رحم داشته باشید ممکن است که خونریزی خفیف را تجربه کنید.
خونریزی گاهی نشانه عفونت، زایمان زودرس، جدا شدن جفت از رحم و باز شدن زودتر از موعد دهانه رحم می‌باشد. در صورت بروز خونریزی هرچه زودتر با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس بروید تا در صورت نیاز تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرید.
تغذیه در هفته بیست و یکم بارداری
مانند هفته‌های گذشته تغذیه مناسب همچنان بسیار بااهمیت است. به‌اندازه غذا بخورید و رژیم نگیرید. به‌جای مصرف زیاد غذا، تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید. آهسته غذا بخورید و آن را خوب بجوید.
به دلیل تولید گلبول‌های قرمز و تأمین آهن موردنیاز بدن خود و جنین مصرف غذاها و مکمل‌های حاوی آهن بسیار ضروری است. برای جلوگیری از ابتلا به کم‌خونی روزانه ۳۰ گرم آهن مصرف کنید. علاوه بر استفاده از قرص آهن، می‌توانید آهن موردنیاز را از غذاهای مختلف به دست آورید. برخی از این مواد عبارت‌اند از: میوه‌های خشک (مانند کشمش و برگ زردآلو)، آجیل، جوانه گندم و تخم شربتی.
همچنین برای جذب آهن نیاز به ویتامین C دارید. کلم بروکلی، اسفناج، فلفل دلمه، پرتغال، کیوی، گریپ‌فروت، توت‌فرنگی و سایر مرکبات سرشار از ویتامین C هستند. از دیگر مواد موردنیاز بدن در این هفته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کربوهیدرات سبوس‌دار مانند گندم، جو، برنج قهوه‌ای و درت بوداده
- میوه و سبزی‌های فراوان
- نوشیدنی‌های سالم به‌جای نوشیدنی‌های قنددار
- مواد غذایی حاوی ویتامین A مانند تخم‌مرغ، کره مارگارین، ماهی، شیر و ماست
- مصرف مواد غذایی سرشار از امگا۳ مانند ماهی سالمون، خاویار، گردو، سویا و تخم کتان
توصیه‌هایی برای هفته بیست و یکم بارداری
- فعالیت‌های ورزشی سبک مانند پیاده‌روی و شنا را در برنامه روزانه خود قرار دهید. روزانه به مدت ۳۰ دقیقه پیاده‌روی کنید تا جریان خون مناسبی داشته باشید و زایمان راحت‌تری را تجربه کنید
- آهسته و پیوسته وزن اضافه کنید و تغذیه مناسب داشته باشید
- به‌هیچ‌وجه سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید
- از دفع موهای زائد به‌وسیله لیزر جدا خودداری کنید
- به دلیل اینکه ممکن است دچار فراموشی شوید، برای کارهای خود برنامه‌ریزی کنید و آن‌ها را یادداشت کنید
- ثبت‌نام در کلاس‌های بارداری می‌تواند آمادگی شما را برای زایمان افزایش دهد و از استرس شما کم کند
- غذاهای خام دریایی نخورید
جمع‌بندی
در نیمه اول دوران بارداری نتیجه تست بارداری شما مثبت شد و متوجه شدید که باردار هستید. همچنین برای اولین بار صدای قلب نوزاد خود را شنیدید، اولین بار تصویر او را در مانیتور مشاهده کردید و احتمالاً از جنسیت او باخبر شدید. در نیمه دوم بارداری احساس مادر بودن شما واقعی‌تر از همیشه خواهد بود؛ زیرا شما شاهد بزرگ شدن شکم و رشد جنین خود هستید. در هفته بعد احتمالاً کودک شما حس لامسه را تجربه می‌کند. خود مراقبتی، انجام آزمایشات دوران بارداری، داشتن تحرک کافی و دوری از شرایط استرس‌زا در هفته بیست‌ویکم بارداری بسیار مهم است.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
آیا می‌شه تو این هفته ورزش شنا هم کرد؟
خیر مشکلی نداره. در مورد احتمال ابتلا به عفونت هم می‌شه گفت که از هفته ۱۶ بارداری به بعد دهانه رحم بسته می‌شه و امکان نفوذ میکروب نیست.