کتامین و افسردگی؛ در چه مواردی از کتامین استفاده می‌شود؟
افسردگی و اختلالات ناشی از آن آن‌قدر آزاردهنده هستند که فرد مبتلا دائماً به دنبال راهی برای خلاص شدن از آن باشد. افراد ممکن است در هر برهه‌ای از زمان دچار این بیماری شوند و افسردگی محدودیت سنی ندرارد. افسردگی انواع متفاوت و شدت‌های گوناگونی دارد، دارودرمانی یکی از روش‌های مقابله با افسردگی و کاهش علائم ناشی از آن به شمار می‌رود. اما گاهی مصرف انواع داروها در درمان و کاهش علائم بیماری مؤثر واقع نمی‌شوند. کتامین تراپی یکی از روش‌های درمان افسردگی است، که برخی از درمانگرهای سلامت روان آن را پیشنهاد و تجویز می‌کنند. این بخش از مجله هومکا به کتامین‌تراپی و هر آنچه مرتبط با آن است اختصاص داده شده است.
فهرست مطالب
کتامین چیست؟
کتامین در دهه ۱۹۶۰ در بلژیک برای اولین بار به‌عنوان داروی بیهوشی برای حیوانات مورداستفاده قرار گرفت. در سال ۱۹۷۰، FDA تأکید کرد که این دارو تنها به‌عنوان اهرمی جهت ایجاد حالت بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در جنگ ویتنام از این داور برای معالجه سربازان مجروح در جبهه استفاده می‌کردند.
مورد جالبی که باید درباره کتامین بدانید این است، که برخلاف دیگر داروهای بیهوشی کتامین سبب کند شدن تنفس یا ضربان قلب نمی‌شود. بنابراین بیمارانی که توسط داروی کتامین بیهوش می‌شوند نیاز و وابستگی به ونتیلاتور نخواهند داشت. اما این داروی بیهوشی چه تأثیری بر بیماری افسردگی دارد و چگونه می‌تواند به بیماران مبتلا به افسردگی کمک کند؟
شواهد نشان می‌دهند که کتامین در مواردی توانسته افکار خودکشی را در افراد کاهش دهد. در موردی فردی که قصد خودکشی و پریدن از ارتفاع را داشت، استفاده از داروی آرام‌بخش کتامین سبب شد او برای ماه‌ها دچار غلبه افکار خودکشی نشود. این قبیل گزارشات درباره مصرف کتامین رفته‌رفته افزایش پیدا کرده و پزشکان را در مورد تأثیر این دارو کنجکاو کرد.
نظر متخصصین در ارتباط با تأثیر کتامین تراپی در افسردگی
زمانی که موارد مثبت تأثیر کتامین بر بیماران مبتلا به افسردگی افزایش پیدا کرد، پزشکان عنوان کردند که شاید چیزی درباره کتامین وجود داشته باشد. ازاین‌رو برخی از پزشکان شروع به استفاده از کتامین برای درمان افکار خودکشی کردند.
کتامین باعث چیزی می‌شود که پزشکان آن را تجربه تجزیه‌ای می‌نامند و اغلب دیگران آن را سفر می‌نامند. به این ترتیب این دارو به یک داروی باشگاهی تبدیل شد و از آن با عنوان ویتامین K یاد می‌کنند. جالب است بدانید که این ماده امروز توسط برخی تزریق می‌شود، آن را به نوشیدنی‌ها اضافه می‌کنند یا به سیگار می‌افزایند.
کتامین می‌تواند احساس غیرواقعی ایجاد کند. این دارو می‌تواند تحریفات حسی و بینایی ایجاد کند و سبب ایجاد احساسات غیرواقعی در مورد بدن شود. همچنین این دارو سبب ایجاد افکار و باورهای غیرمعمول موقت می‌شود. مصرف کتامین ممکن است در شرایط پزشکی مفید باشد اما مصرف خودسرانه آن می‌تواند آثار مخرب برجای بگذارد.
هرگز خودسرانه کتامین مصرف نکنید و فقط در صورت تشخیص پزشک از این دارو استفاده کنید
اثرات مخرب کتامین
جدی‌ترین اثرات مخرب مصرف کتامین بیهوشی طولانی، فشارخون بالا و کندی بیش‌ازحد تنفس است. این دارو همچنین می‌تواند مشکلات طولانی‌مدتی مانند زخم و درد در مثانه ایجاد کند. مشکلات کلیوی، دل‌درد، افسردگی و کاهش سطح حافظه دیگر اثرات این دارو به شمار می‌روند. مصرف کتامین توسط افرادی که سوءمصرف الکل دارند و یا در حالت مستی آن را مصرف می‌کنند می‌تواند مرگبار باشد.
باوجوداین پتانسیل این دارو به‌عنوان درمانی برای افسردگی و پادزهر افکار خودکشی سبب شده که توجه محققان را به خود جلب کند. محققین سلامت روان از کتامین در محیط‌های بالینی کنترل‌شده برای کمک به افسردگی مقاوم به درمان و دیگر شرایط مطالعه استفاده کرده‌اند. کاملاً روشن است که استفاده گاه‌گاه این دارو نمی‌تواند یک درمان افسردگی باشد. اما پزشکان پروتکلی را جهت استفاده تحت نظارت پزشک متخصص ایجاد کرده‌اند که ممکن است به افرادی که از داروهای ضدافسردگی نتیجه مثبت دریافت نکردند، کمک کند.
کتامین در درمان افسردگی چگونه عمل می‌کند؟
مطالعات نشان می‌دهند که تقریباً ۷۰% افرادی که کتامین را تحت نظارت پزشکی برای درمان بیماری روانی مصرف می‌کنند، پس از پایان دوره درمان اثرات مثبت کتامین را تا مدت‌ها به همراه دارند و تجربه می‌کنند. برخی از افراد افسرده چنین تجربه‌ای نداشتند، اما تعدادشان بسیار پایین است. به‌طورکلی گزارشات و مطالعات حاکی از این است که افسردگی چند روز پس از مصرف دارو کتامین عقب‌نشینی می‌کند و فرد مبتلا دیگر علائم بیماری را ندارد.
کتامین و ترک الکل
آزمایشات بالینی که در دانشگاه یو سی آل لندن صورت گرفته است، نشان می‌دهد کتامین می‌تواند به میزان قابل‌توجهی افراد را از مصرف الکل دور کند. درواقع کتامین با تأثیراتی که بر مغز می‌گذارد، این احساس آرامش را در او تقویت می‌کند که دیگر نیاز ندارد برای آرام شدن متوسل به مصرف مشروبات الکلی شود. افرادی که مصرف بالای الکل داشتند پس از شروع مصرف کتامین در طول ۹ ماه میلشان نسبت به مصرف الکل بسیار کاهش پیدا کرده است.
آیا مصرف کتامین خطر دارد؟
همان‌طور که اشاره کردیم کتامین یک داروی بیهوشی است و در موارد و شرایط به‌خصوصی توسط پزشک متخصص سلامت روان جهت کمک به بیمار افسرده برای رهایی از علائم افسردگی تجویز می‌شود. اما شما نمی‌توانید به‌صورت تفریحی از این دارو استفاده کنید و تنها به اثرات آرامش‌بخش آن نگاه کنید. مصرف خودسرانه و تفریحی کتامین می‌تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- توهم
- افسردگی شدید
- فلج شدن ماهیچه‌ها
- احساس گیجی و عدم تمرکز کافی
- بروز اختلالات شدید در مثانه
- حالت تهوع شدید و استفراغ
- از دست دادن قدرت به خاطر سپردن چیزها
به گفته وب‌سایت medicalnewstoday فرد بعد از مصرف کتامین ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- سرگردانی
- احساس درد
- اختلال در تصمیم‌گیری
- اضطراب
چه زمانی پزشک کتامین‌تراپی را توصیه می‌کند؟
برخی از بیماران سطح شدیدی از افسردگی را تجربه می‌کنند، مشکلات خانوادگی، فشارهای متعدد جامعه و حتی برخی از شرایط جسمی سبب می‌شود که گروهی از مبتلایان نتوانند بر بیماری افسردگی غلبه کنند. در مواردی که بیمار توانایی مقابله با این بیماری را نداشته باشد افکار و تمایل به خودکشی افزایش پیدا می‌کند و حیات او در معرض خطر قرار می‌گیرد.
اگر بیمار افسرده تحت درمان پزشکی قرار بگیرد اما علائم بیماری در او حتی پس از گذشته چند ماه کمرنگ‌تر نشوند، پزشک متخصص سلامت روان کتامین‌تراپی را پیشنهاد می‌کند. کتامین‌تراپی ضمن کنترل وضعیت بیماری افسردگی در درمان و کنترل اختلالات روحی روانی دیگر همچون اضطراب و استرس شدید، اختلال دوقطبی و تمایل به خودکشی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
کتامین‌تراپی چه عوارضی دارد؟
باوجوداینکه خیلی از پزشکان معتقدند کتامین‌تراپی راه نجات بیماران افسرده‌ای است که به‌شدت درگیر بیماری هستند، اما باید عوارض آن را نیز در نظر داشت. در درمان کتامین‌تراپی دزهای مشخصی توسط پزشک تجویز می‌شود و اگر عوارض و نشانه‌های زیر بروز کردند نباید چندان نگران شوید. شایع‌ترین عوارض ناشی از کتامین تراپی عبارت‌اند از:
- گشادشدن مردمک چشم‌ها
- سرگیجه
- احساس خوشحالی و سرخوشی
- احساس آرامش
- تعریق زیاد
- هذیان‌گویی
- ایجاد اختلال در گفتار
- ایجاد لکنت زبان درحالی‌که فرد پیش‌ازاین دچار این اختلال نبود
درصورتی‌که این نشانه‌ها به دلیل تزریق وریدی کتامین بروز کنند، کوتاه‌مدت و گذرا خواهند بود و نباید چندان نگران شوید. علائم و عوارض حاصل از کتامین‌تراپی در حالت معمول در مدت‌زمان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه فروکش می‌کنند و کاملاً برطرف می‌شوند.
کتامین‌تراپی چقدر زمان می‌برد؟
یکی از روش‌های کنترل بیماری افسردگی، اختلال دوقطبی و افکار خودکشی تزریق کتامین به فرد مبتلا است. اگر روش تزریق کتامین مدنظر پزشک و ارائه‌دهنده مراقبت‌های پزشکی باشد، تزریق آن بین ۴۵ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد.
چه کسانی نمی‌توانند از کتامین‌تراپی استفاده کنند؟
همان‌طور که گفته شد این دارو می‌تواند در دزهای کنترل‌شده توسط پزشک تجویز و به مصرف برسد. اما در مواردی بیمار افسرده یا افراد با شرایط به‌خصوص نمی‌توانند از روش کتامین‌تراپی برای کاهش و رفع علائم افسردگی و دیگر اختلال‌ها استفاده کنند. درصورتی‌که هر یک از شرایط زیر وجود داشته باشد فرد نباید تحت کتامین‌تراپی قرار بگیرد:
- اگر بیمار مبتلا به بیماری‌های تنفسی است
- اگر بیمار باردار است
- افرادی که از بیماری‌های قلبی عروقی رنج می‌برند
- کسانی که سوءمصرف مواد مخدر دارند
- افرادی که مبتلا به اختلالات روانی شدید هستند
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام کتامین هم اعتیاد داره؟
سلام به شما محمد عزیز
بله کتامین اعتیادآوره که متاسفانه این روزها مصرف اون بدون تجویز پزشک هم زیاد شده.
هیچ وقت نباید بدون دستور پزشک دارویی رو مصرف کرد؛ به‌خصوص داروهای اعتیادآور.
ممنون جالب بود
ممنون از شما که مقاله رو مطالعه کردین.
سلام
برای درمان میگرن و افسردگی از دکترم درباره ی کتامین تراپی که پرسیدم گفت باعث آلزایمر میشه
نظر شما هم همینه؟
سلام به شما
اگر پزشک ضمن بررسی وضعیت شما این نتیجه رو بیان کردن، بله تصدیق میشه. هر درمانی برای تمام بیماران قابل استفاده نیست. صرفا بنابرشرایط و با سنجش تناسب مزایا/هزینه تجویز میشه.
سلام ممنون از مقاله کوتاه و حرفه ای درج شده شما
عارضم که:
آیا اعتیاد به تریاک و کتامین تراپی ابدا غیر ممکن است یا تحت نظر پزشک و با ملاحظه شدید افزایش دوز تدریجی و …. قابل استفاده است؟
با سپاس فراوان از شما
سلام به شما
ممنون از توجه تون.
کتامین تراپی صرفا باید توسط روانپزشک مدیریت بشه. بهتره توسط روانپزشک معاینه و مصاحبه انجام، و بهترین درمان برایاس شرایط توصیه بشه.