معرفی بهترین دارو برای بی خوابی شبانه

بی‌خوابی شبانه می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که از مهمترین آن‌ها می‌توان به استرس و اضطراب، عدم تعادل هورمونی، تغذیه نامناسب و حتی عادات نادرست خواب اشاره کرد. شناخت علت بی‌خوابی، می‌تواند به پزشک کمک کند تا بهترین دارو برای بی خوابی شبانه شما را تجویز کند. این داروها طیف بسیار وسیعی دارند و هر دسته بر ناحیه خاصی از مغز شما اثر می‌گذارند؛ با این حال، مصرف طولانی مدت بعضی از این داروها با عوارض جدی همراه است. در این مقاله به معرفی این داروها، مدت مصرف و عوارض هر یک می‌پردازیم.

معرفی بهترین دارو برای بی خوابی شبانه

انتخاب بهترین دارو برای بی خوابی شبانه، بیش از هر چیز به علت بی‌خوابی شما بستگی دارد. اگر علت بی‌خوابی مشخص نباشد، پزشک یک معاینه فیزیکی برای یافتن نشانه‌های مرتبط با بی‌خوابی انجام می‌دهد. گاهی اوقات، یک آزمایش خون نیز برای بررسی مشکلات تیروئید، هورمون کورتیزول (مرتبط با استرس) یا سایر شرایطی که ممکن است با بی‌خوابی مرتبط باشند، انجام می‌شود.

همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد یک پرسشنامه را پر کنید تا الگوی خواب و بیداری و سطح خواب‌آلودگی روزانه شما را مشخص کند. در اغلب مواقع، پزشکان سعی می‌کنند در قدم اول با اصلاح سبک زندگی، کاهش مصرف مواد کافئین‌دار، تکنیک‌های آرام‌بخش یا در مواردی تجویز مکمل‌هایی مانند ملاتونین یا والرین، بی‌خوابی شما را درمان نمایند؛ اما در غیر این صورت، ممکن است یکی از داروهایی که در ادامه معرفی می‌گردد، برای شما تجوز شود.

سایت معتبر Mayo clinic در مقاله‌ای در مورد استفاده از داروهای خواب آور ذکر کرده است:

«قرص‌های خواب آور تجویزی (و حتی برخی از داروهای خواب آور بدون نسخه)، همچنین برخی از داروهای ضد افسردگی، ممکن است در دوران بارداری، شیردهی یا سالمندی ایمن نباشند. مصرف قرص خواب آور ممکن است خطر افتادن و آسیب‌دیدگی در شب را در سالمندان افزایش دهد. اگر سالمند هستید، پزشک ممکن است دوز پایین‌تری از دارو را برای کاهش خطر بروز مشکلات تجویز کند.»

متن انگلیسی:

Prescription sleeping pills (and even some nonprescription sleeping aids), as well as certain antidepressants, may not be safe if you are pregnant, breastfeeding or an older adult. Sleeping pill use may increase the risk of nighttime falls and injury in older adults. If you’re an older adult, your health care provider may prescribe a lower dose of medicine to reduce your risk of problems.

انواع بهترین دارو برای بی خوابی شبانه

در ادامه به معرفی و بررسی شناخته‌شده‌ترین داروهای خواب‌آور می‌پردازیم تا با بررسی ویژگی‌ها و عوارض هر یک، به شما در انتخاب بهترین دارو برای بی خوابی شبانه کمک کنیم:

۱. دوکسپین

پزشکان ممکن است مصرف دوکسپین را برای افراد مبتلا به بی‌خوابی تا ۳ ماه توصیه کنند. این دارو می‌تواند به شروع راحت‌تر خواب و خواب طولانی‌تر فرد کمک کند. این دارو به شکل قرص در دوزهای ۳ و ۶ میلی گرمی موجود است که فرد باید در مورد مناسب‌ترین دوز برای خود، با پزشک مشورت کند.

پزشکان مصرف دوکسپین را برای افرادی که داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (نوعی داروی ضد افسردگی) مصرف می‌کنند، یا افراد مبتلا به گلوکوم (آب سیاه) یا احتباس ادراری توصیه نمی‌کنند. دوکسپین ممکن است در برخی افراد باعث بروز عوارض جانبی شود. این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• افسردگی سیستم عصبی مرکزی (CNS)، که در آن فعالیت مغزی کند می‌شود.
• تشدید افسردگی یا بروز افکار خودکشی
• الگوهای فکری غیرمعمول و تغییرات رفتاری

زنان باردار یا شیرده باید پیش از مصرف دوکسپین با پزشک خود مشورت کنند. همچنین والدین تنها در صورت دستور مستقیم پزشک مجاز به دادن این دارو به کودکان یا نوجوانان هستند. همچنین افراد نباید این دارو را در فاصله ۳ ساعته پس از وعده غذایی مصرف کنند. اگر علائم بی‌خوابی پس از ۷ تا ۱۰ روز برطرف نشد، فرد باید با پزشک خود تماس بگیرد.

۲. بنزودیازپین‌ها

اگرچه این دارو‌ها نوعی قرص خواب آور سریع محسوب می‌شوند؛ اما معمولا به عنوان اولین گزینه درمان بی‌خوابی توصیه نمی‌شوند و عمدتا با هدف درمان اضطراب، کنترل علائم تشنج، اسپاسم عضلانی و…  تجویز می‌گردند. باید توجه داشت که این داروها در صورت سوء مصرف ممکن است به اعتیاد و وابستگی منجر شوند. به همین دلیل، بنزودیاپین‌ها فقط با نسخه پزشک و برای درمان کوتاه مدت بی‌خوابی قابل خرید هستند.

مدت زمان معمول تجویز آن ۷ تا ۱۰ روز است و پزشک معمولا پس از این دوره، بیمار را مجددا ارزیابی می‌کند تا در صورت ادامه شرایط، علت اصلی بی‌خوابی را تشخیص دهد. مصرف بنزودیازپین‌ها برای زنان باردار مجاز نیست و شناخته شده‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

• آلپرازولام
• قرص دیازپام
• قرص کلونازپام
• لورازپام
• تریازولام
• تمازپام
• استازولام

این داروها می‌توانند عوارض جانبی متعددی داشته باشند که شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:

• خواب آلودگی
• آتاکسی یا عدم هماهنگی عضلات
• سردرد
• وابستگی
• علائم ترک در صورت قطع ناگهانی دارو
• حالت تهوع
• اضطراب
• افسردگی
• اسهال
• کابوس‌های شبانه

۳. راملتئون

راملتئون یک آنتاگونیست ملاتونین است و می‌تواند به سریع‌تر خوابیدن فرد کمک کند. ملاتونین ماده‌ای طبیعی در بدن است و راملتئون با تاثیر بر گیرنده‌های آن، خواب را تقویت کرده و تاثیری مثبت بر ریتم‌های شبانه‌روزی بدن می‌گذارد. به همین دلیل، پزشک ممکن است راملتئون  را برخلاف بسیاری از داروهای دیگر که برای مصرف کوتاه مدت هستند، برای استفاده بلند مدت تجویز کند؛ این ویژگی‌ها باعث شده است تا بسیاری از افراد آن را به عنوان بهترین دارو برای بی خوابی شبانه معرفی کنند.

این دارو در دوز ۸ میلی‌گرمی تولید می‌شود و نباید بیش از یک دوز در روز مصرف گردد. برخلاف بسیاری از داروهای خواب دیگر، راملتئون یک ماده تحت کنترل نیست و احتمال وابستگی به آن پایین است. با این حال، ممکن است عوارضی مانند موارد زیر را ایجاد کند:

• خواب آلودگی
• سرگیجه
• خستگی
• تشدید بی‌خوابی

همچنین ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک شود. سایر گروه‌هایی که باید در مصرف این دارو احتیاط کنند عبارتند از:

• افراد باردار
• افراد مبتلا به نارسایی شدید کبد
• افرادی که فلووکسامین مصرف می‌کنند
• افرادی که در گذشته واکنش آلرژیک به این دارو داشته‌اند.

۴. سوورکسانت

سوورکسانت می‌تواند به خواب سریع‌تر و تداوم آن کمک کند. با این حال، مصرف‌کنندگان سوورکسانت در معرض خطر سوء مصرف و وابستگی هستند. این دارو همچنین می‌تواند باعث اختلال در سیستم عصبی مرکزی شده که می‌تواند به عدم تمرکز کافی در رانندگی و سایر فعالیت‌ها بینجامد. همچنین ممکن است باعث عوارض زیر شود:

• تشدید افکار خودکشی یا افسردگی
• رفتارهای پیچیده در خواب
• فلج خواب

پزشک معمولا دوز ۵ تا ۲۰ میلی گرمی این دارو را تجویز می‌کند. آزمایش‌های بالینی نشان داده‌اند که دوزهای بالاتر می‌توانند منجر به عوارض جانبی بیشتری شوند.

۵. ترازودون

ترازودون میزان تاثیر سروتونین را در بدن تعدیل می‌کند. پزشکان معمولا از آن برای درمان اختلال افسردگی شدید استفاده می‌کنند و به همین دلیل، غالبا به عنوان بهترین قرص خواب آور شناخته نمی‌شود؛ با این حال، ممکن است به صورت استفاده غیررسمی برای کمک به خوابیدن فرد نیز تجویز شود؛ زیرا یکی از اثرات آن خواب‌آلودگی است. دوز شروع معمول آن ۱۵۰ میلی گرم در روز است که در دو نوبت تقسیم می‌شود. پزشکان ممکن است این مقدار را تا حداکثر دوز روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم افزایش دهند.

با این حال، پزشک برای اختلالات خواب احتمالا مقدار کمتری تجویز می‌کند. دوز ۲۵ تا ۱۰۰ میلی‌گرمی ممکن است به فرد کمک کند تا زودتر به خواب رود و مدت طولانی‌تری در خواب بماند؛ اگرچه در این دوزهای پایین احتمال بروز عوارض کمتر است، اما این دارو همچنان می‌تواند باعث عوارضی مانند موارد زیر شود:

• ادم (تجمع مایع در بافت‌های بدن)
• خواب آلودگی
• تاری دید
• غش کردن
• کاهش وزن
• خستگی
• اسهال
• گرفتگی بینی
• افزایش افکار خودکشی

افراد در زمان مصرف این دارو باید مصرف الکل را محدود کنند؛ زیرا این دارو می‌تواند اثرات الکل را افزایش دهد.

۶. لمبورکسانت

این دارو متعلق به گروهی از داروها به نام «مهارکننده‌های سیستم عصبی مرکزی» است. این داروها فعالیت سیستم عصبی را کند می‌کنند. لمبورکسانت به شما کمک می‌کند سریع‌تر به خواب بروید و در طول شب خواب عمیق‌تری داشته باشید. در بیشتر موارد، این دارو فقط باید برای دوره‌های کوتاه مدت، مثلا ۱ یا ۲ روز، و حداکثر به مدت ۱ یا ۲ هفته استفاده شود؛ زیرا این دارو می‌تواند خطر اعتیاد و وابستگی را در فرد ایجاد نماید. برخی از اعوارض احتمالی این دارو عبارتند از:

• خواب‌آلودگی غیرمعمول
• کسالت، خستگی، احساس ضعف و کندی
• احساس غم یا پوچی
• تغییرات در رفتار
• تحریک پذیری

۷. اسزوپیکلون

ممکن است در جستجوی بهترین دارو برای بی خوابی شبانه، به نام اسزوپیکلون نیز برخورد کنید؛ زیرا این دارو به خوابیدن سریع‌تر و همچنین خواب طولانی‌تر فرد کمک می‌کند. اسزوپیکلون که جزء گروه دارویی «Z دراگ» است، جزو مواد کنترل‌شده است و خطر سوء مصرف و وابستگی دارد. همچنین ممکن است با گذشت زمان از اثرات دارو کاسته شده یا فرد به آن مقاومت پیدا کند. اگرچه به طور کلی این دارو ایمن در نظر گرفته می‌شود؛ اما عوارض جانبی گزارش‌شده شامل موارد زیر است:

• سرگیجه
• مزه ناخوشایند در دهان
• عفونت‌های ویروسی
• سردرد
• اضطراب
• خشکی دهان
• جوش پوستی
• توهم

علاوه بر این، اسزوپیکلون ممکن است منجر به بروز رفتارهای پیچیده در خواب، مانند خواب‌گردی یا رانندگی در حالت نیمه خواب شود. در صورت تجربه این رفتارها، فرد باید مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک خود اطلاع دهد. همچنین والدین باید قبل از دادن این دارو به کودکان یا نوجوانان با پزشک مشورت کنند. افراد باردار نیز باید قبل از مصرف با پزشک خود مشورت نمایند. دوز رایج شروع برای اسزوپیکلون ۱ میلی‌گرم است. در صورت نیاز، پزشک می‌تواند این مقدار را به ۲ یا ۳ میلی‌گرم افزایش دهد.

۸. زالپلون

زالپلون می‌تواند برای درمان کوتاه مدت بی‌خوابی مفید باشد؛ اگرچه این دارو به خوابیدن سریع‌تر کمک می‌کند، اما تاثیری در طولانی و عمیق‌تر شدن خواب ندارد؛ بنابراین برای کسانی که صرفا در آغاز خوابیدن مشکل دارند، می‌تواند به عنوان یک قرص خواب آور سریع استفاده شود؛ اما باید توجه داشت که مصرف زالپلون خطر وابستگی به همراه دارد و احتمال سوء مصرف آن بالا است. دوز معمول آن برای مصرف بزرگسالان ۱۰ میلی گرم است، اگرچه ممکن است برای بسیاری از افراد، قرص ۵ میلی گرمی نیز کافی باشد. این قرص می‌تواند عوارض جانبی زیر را به وجود آورد:

• خواب‌آلودگی
• سرگیجه
• اسهال
• مشکل در تمرکز
• عوارض کمتر شایع شامل توهم، تغییرات خلقی و از دست دادن حافظه است.

۹. زولپیدم

زولپیدم نیز از دسته Z دراگ‌ها است که هم به خوابیدن سریع‌تر و هم به تداوم آن کمک می‌کند. این دارو نیز معمولا برای درمان کوتاه مدت بی‌خوابی تجویز کنند؛ زیرا مانند برخی دیگر از داروهای خواب، ممکن است باعث بروز رفتارهای پیچیده در خواب شود. پزشکان اغلب با کمترین دوز ممکن شروع کرده و در صورت لزوم، آن را تا حداکثر ۱۰ میلی‌گرم در روز افزایش می‌دهند.

پزشکان مصرف این دارو در دوران بارداری را توصیه نمی‌کنند. همچنین ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های شوک آلرژیک (آنافیلاکسی)، افسردگی یا تشدید آن و اثرات ترک شود. عوارض جانبی رایج آن شامل موارد زیر است:

• سرگیجه
• سردرد
• خواب‌آلودگی روز بعد

داروهای حاوی زولپیدم به دلیل باقی ماندن سطح بالای دارو در خون، معمولا منجر به خواب آلودگی و کاهش هوشیاری در صبح می‌شوند. در نتیجه، فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز و هوشیاری دارند، مانند رانندگی، برای کسانی که دوزهای بالا مصرف می‌کنند ایمن نیست. مانند سایر Z دراگ‌ها، زولپیدم نیز خطر وابستگی به همراه دارد.

مطالعه بیشتر: همه چیز در مورد قرص سیتالوپرام

مقایسه داروهای خواب آور | بهترین دارو برای بی خوابی شبانه

در جدول زیر می‌توانید برخی از مهمترین ویژگی‌های قرص‌های خواب آور را مقایسه کرده و با توجه به شرایط خود و مشاوره پزشک، بهترین دارو برای بی خوابی شبانه را انتخاب کنید:

موارد احتیاط مصرف دارو برای بی خوابی شبانه

پیش از استفاده از هرگونه قرص خواب، به نکات زیر دقت کنید:

• قبل از استفاده از قرص خواب، یک معاینه کامل پزشکی انجام دهید. اغلب اوقات، پزشک می‌تواند با چند پرسش یا معاینه علل خاص بی‌خوابی را شناسایی کرده و بهترین قرص خواب آور را برای شما تجویز کند.
• قرص خواب را فقط قبل از خواب (یا نزدیک آن) مصرف کنید؛ زیرا قرص‌های خواب می‌توانند باعث کاهش هوشیاری شما شوند و خطر موقعیت‌های خطرناک را افزایش دهند.
• فقط زمانی قرص خواب مصرف کنید که مطمئن هستید فرصت حداقل ۷ تا ۸ ساعت خواب کامل را دارید.
• هیچ‌گاه دوز یا مدت زمان مصرف دارو را بدون مشورت پزشک افزایش ندهید؛ زیرا بسیاری از قرص‌های خواب می‌توانند باعث وابستگی و اعتیاد شوند.
• اگر در طول روز احساس خواب‌آلودگی یا سرگیجه دارید یا اگر هرگونه عارضه جانبی آزاردهنده دیگری را تجربه می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است داروی شما را عوض کرده یا دوز مصرفی را تغییر دهد.
• هرگز الکل و قرص‌های خواب را با هم مصرف نکنید؛ زیرا الکل اثرات آرامبخشی قرص‌ها را افزایش می‌دهد. حتی مقدار کمی الکل در ترکیب با قرص‌های خواب، می‌تواند باعث احساس سرگیجه، گیجی، غش و کندی خطرناک تنفس در شما شود.
• قرص خواب را هم زمان با مواد مخدر یا مسکن‌های اپوئیدی مانند اکسی‌کدون، هیدروکودون و مورفین مصرف نکنید؛ زیرا می‌تواند باعث تشدید عوارض، کندی یا حتی توقف تنفس شود.
• با احتیاط مصرف دارو را قطع کنید؛ هنگامی که تصمیم به قطع مصرف قرص‌های خواب گرفتید، دستورات پزشک، داروساز یا راهنمای روی جلد دارو را دقیقا دنبال کنید. برخی از داروها باید به تدریج قطع شوند.

عوارض استفاده از قرص خواب آور سریع

پیش از انتخاب بهترین دارو برای بی خوابی شبانه، حتما در مورد عوارض جانبی احتمالی آن با پزشک خود مشورت کنید.  زیرا بسیاری از داروها، به خصوص داروهای قوی با دوز بالا ممکن است عوارضی به همراه داشته باشند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:

• سر درد و سرگیجه یا سبکی سر که ممکن است منجر به زمین خوردن شود
• سردرد
• اسهال یا حالت تهوع
• خواب‌آلودگی طولانی مدت، به ویژه با داروهایی که به خواب طولانی کمک می‌کنند
• واکنش آلرژیک شدید
• حالت نیمه هوشیار در فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا حتی هنگام غذا خوردن
• تغییر در تفکر و رفتار مانند توهم، بیقراری، مشکل در به خاطر سپردن وقایع، افکار خودکشی و رفتارهای عجیب
• مشکلات حافظه و عملکرد در طول روز

جمع بندی

انتخاب بهترین دارو برای بی خوابی شبانه، به علت بی‌خوابی و شرایط خاص سلامتی شما بستگی دارد. پزشکان معمولا پس از بررسی علائم و دلایل بی‌خوابی، بر اساس سن، بیماری‌های زمینه‌ای (مانند مشکلات کبدی یا کلیوی)، سابقه افسردگی و احتمال سوء مصرف بهترین قرص خواب آور را برای شما تجویز می‌کنند. به طور کلی، این داروها فقط برای دوره‌های کوتاه مدت (معمولا ۷ تا ۱۰ روز) تجویز می‌شوند؛ چرا که مصرف بلندمدت بسیاری از داروهای خواب، خطر اعتیاد یا علائم ترک را پس از قطع دارو افزایش می‌دهد.

همچنین باید از مصرف همزمان این داروها با الکل یا مسکن‌های اپیوئیدی خودداری کنید؛ زیرا این ترکیب می‌تواند باعث کاهش خطرناک تنفس و حتی مرگ شود. از دیگر عوارض جدی باید به خواب آلودگی در طول روز، رفتارهای غیرعادی در خواب مانند راه رفتن و تشدید افکار خودکشی اشاره کرد. قطع مصرف این داروها نیز حتما باید تحت نظر پزشک و به تدریج انجام شود تا از بروز علائم ترک پیشگیری شود. چنانچه به راهنمایی و مشاوره بیشتری نیاز دارید، می‌توانید با کارشناسان هومکا تماس بگیرید.

سوالات متداول

۱- بهترین دارو برای بی خوابی شبانه چیست؟

داروهای خواب در دسته‌های مختلفی قرار گیرند که داروهای Z دراگ (مانند زوپیکلون و زولپیدم)، بنزودیازپین‌ها (مانند دیازپام)، آنتی‌هیستامین‌ها، ملاتونین و برخی داروهای ضد افسردگی را شامل می‌شود. بهترین قرص خواب اور با توجه به شرایط شما مشخص می‌گردد.

۲- اثرگذاری قرص خواب چقدر است؟

میزان اثرگذاری به نوع و دوز دارو بستگی دارد. بعضی داروها تنها به خوابیدن سریع‌تر شما کمک می‌کنند؛ اما بعضی داروها حتی در روز بعد نیز شما را دچار خواب آلودگی می‌کنند.

۳- آیا قرص خواب اعتیاد آور است؟

بله، بسیاری از داروهای خواب مانند بنزودیازپین‌ها (مانند دیازپام، آلپرازولام، تمازپام) و Z دراگ‌ها (مانند اسزوپیکلون، زوپیکلون و زولپیدم) خطر وابستگی دارند.

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.