آزمایش سرب
سرب که با علامت اختصاری Pb نشان داده می‌شود، یکی از عناصر طبیعی زمین است که می‌تواند برای سلامت انسان مضر باشد. حتی مقادیر کم آن می‌تواند اثر جبران‌ناپذیری روی سلامت کودک و جنین ایجاد کند. سرب می‌تواند به صورتی غیر قابل تشخیص وارد بدن شده و فرد را آلوده کند. به همین دلیل لازم است در صورتی که در معرض این آلودگی هستید آزمایش سرب خون را که به آزمایش Pb نیز معروف است انجام دهید. در این مقاله به معرفی این آزمایش، نحوه تفسیر و روش درمان خوراکی آن می‌پردازیم.
آزمایش سرب خون چیست؟
اگر می‌خواهید بدانید که آزمایش سرب خون چیست باید گفت این آزمایشی است که میزان سرب موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. در طول آزمایش Pb، مقدار کمی خون از انگشت یا بازو گرفته می‌شود و از نظر وجود سرب بررسی می‌شود. به طور کلی دو نوع آزمایش سرب خون وجود دارد:
- تست مویرگی (فشار انگشت)
- آزمایش وریدی (خونگیری)
تست مویرگی
آزمایش مویرگی از خون ناشی از زخم انگشت استفاده می‌کند و اغلب به عنوان اولین مرحله یا آزمایش غربالگری برای تعیین وجود سرب در خون استفاده می‌شود. اگر سرب موجود روی پوست نیز در نمونه گرفته شود، نمونه‌های خون مویرگی می‌توانند نتایج بالاتری داشته باشند. به همین دلیل، یک آزمایش مویرگی که سطح سرب خون را بالاتر از مقدار طبیعی نشان می‌دهد، باید توسط یک آزمایش وریدی برای تایید شود.
آزمایش وریدی
در آزمایش وریدی از خون سیاهرگ بازوی فرد استفاده می‌شود. این تست دقت بیشتری دارد و اعلام نتایج آن ممکن است چند روز طول بکشد.
چه زمانی باید آزمایش سرب خون انجام شود؟
سرب یک تهدید نامرئی است که در سراسر محیط اطراف ما یافت می‌شود. آزمایش سرب خون می‌تواند به شما بگوید که آیا شما اخیرا در معرض سرب قرار گرفته‌اید یا خیر. آزمایش Pb نمی‌تواند در مورد آلودگی به سرب در گذشته اظهار نظر کند.
این آزمایش به ویژه برای کودکان خردسال و افراد باردار مهم است زیرا نشان داده شده است که قرار گرفتن در معرض سرب در اوایل زندگی باعث ایجاد مشکلاتی در یادگیری، رفتار، شنوایی و رشد می‌شود. قرار گرفتن در معرض سرب قابل پیشگیری است و رعایت نکاتی می‌توان از آلودگی به آن پیشگیری کرد.
اگر این احتمال وجود دارد که شما یا فرزندتان در معرض سرب قرار گرفته باشید، یک آزمایش خون ساده می تواند نشان دهد که چه مقدار (در صورت وجود) از این عنصر در جریان خون شما وجود دارد. اگر سطوح پایین باشد می‌تواند به شما آرامش دهد و اگر نتایج آزمایش نشان داد که سطوح بالا است، شما یا فرزندتان می‌توانید درمان را شروع کنید تا سرب از بدن شما خارج شود.
شرایط آزمایش Pb
فرد می‌تواند به طور معمول غذا بخورد و مایعات بنوشد مگر اینکه آزمایشات دیگری که نیاز به ناشتا بودن دارد نیز تجویز شده باشد. در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید زیرا برخی از داروها ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارند. پوشیدن لباس راحت می‌تواند عملیات خونگیری را راحت‌تر کند.
دیگر نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!
میزان نرمال سرب خون چقدر است؟
سطح Lead در آزمایش خون بر حسب میکروگرم در دسی لیتر خون (μg/dL) اندازه‌گیری می‌شود. میزان نرمال سرب خون برای کودکان ۳.۵ میکروگرم در دسی لیتر در نظر گرفته می‌شود که در برخی استانداردها تا ۵ میکروگرم نیز به عنوان میزان طبیعی پذیرفته می‌شود. میزان نرمال سرب خون برای بزرگسالان ۱۰ میکروگرم در دسی‌لیتر در نظر گرفته می‌شود.
تفسیر آزمایش سرب خون
چنانچه میزان lead در آزمایش خون کمتر از میزان نرمال باشد به این معنا است که شما مشکلی از جهت آلودگی به سرب ندارید. اما ارقام بالاتر از محدوده طبیعی نشان دهنده این است که شما اخیرا در معرض نفوذ سرب قرار گرفته‌اید. چنانچه میزان بالا بودن نتایج جزئی باشد ممکن است فقط شناسایی منبع سرب و حذف آن تجویز شود. اما مقادیر بالاتر نیاز به درمان دارد.
چنانچه میزان سرب در کودک بالاتر از ۴۵ و در بزرگسال بالاتر از ۸۰ باشد لازم است که حتما تحت روش‌های درمانی قرار گیرید. وجود سرب در بدن می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر بدن خصوصا بر رشد کودک و جنین داشته باشد. برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر در مورد تفسیر آزمایش سرب خون حتما با پزشک خود مشورت کنید.
علائم مسمومیت با سرب در کودکان
کودکان در صورت داشتن علائم و نشانه‌های مسمومیت با سرب تحت انجام این آزمایش قرار می‌گیرند. مهمترین این علائم در کودکان شامل موارد زیر است:
- درد شکم
- کم خونی یا تعداد کم گلبول‌های قرمز خون
- حالت تهوع یا استفراغ
- کاهش وزن
- خستگی مفرط
- ضعف عضلانی
- تشنج
- سردرد
- ریزش مو
- مشکل در توجه، تغییر رفتار، یا اختلالات یادگیری
این آزمایش همچنین برای بررسی اینکه آیا درمان مسمومیت با سرب موثر بوده است یا خیر استفاده می‌شود.
علائم مسمومیت با سرب در بزرگسالان
اگرچه کودکان در درجه اول در معرض خطر هستند، مسمومیت با سرب برای بزرگسالان نیز خطرناک است. علائم و نشانه‌ها در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون بالا
- درد مفاصل و عضلات
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- سردرد
- درد شکم
- اختلالات خلقی
- کاهش تعداد اسپرم و اسپرم غیر طبیعی
- سقط جنین، مرده زایی یا زایمان زودرس در زنان باردار
دلایل مسمومیت با سرب
سرب فلزی است که به طور طبیعی در پوسته زمین وجود دارد، اما فعالیت‌های انسانی (استخراج معادن، سوزاندن سوخت‌های فسیلی و صنعت) باعث گسترش بیشتر آن شده است. سرب همچنین زمانی در رنگ و بنزین استفاده می‌شد و هنوز هم در باتری، لحیم کاری، لوله، سفال، مواد سقف کاذب و برخی لوازم آرایشی استفاده می‌شود.
کودکان زیر ۶ سال بیشتر در معرض خطر خاص مسمومیت با سرب هستند. کودکان خردسال می‌توانند دست‌های خود را روی اشیایی که ممکن است آلوده به سرب باشند قرار داده و سپس دست‌های خود را در دهان خود قرار دهند.
- سرب در رنگ
رنگ‌های سربی برای خانه‌ها، اسباب‌بازی‌های کودکان و مبلمان خانگی ممنوع شده‌اند. اما رنگ‌های مبتنی بر سرب هنوز روی دیوارها و کارهای چوبی در بسیاری از خانه‌ها و آپارتمان‌های قدیمی‌تر وجود دارد. بیشتر مسمومیت با سرب در کودکان ناشی از خوردن تراشه‌های رنگ بر پایه سرب است.
- لوله‌های آب و کنسروها
لوله‌های سربی، وسایل لوله کشی برنجی و لوله‌های مسی لحیم شده با سرب می‌توانند ذرات سرب را در آب لوله کشی آزاد کنند. لحیم کاری سرب در قوطی‌های غذا اگرچه ممنوع است اما ممکن است در برخی کنسروهای غیراستاندارد استفاده شود.
سایر منابع قرار گرفتن در معرض سرب
سرب گاهی اوقات در موارد زیر نیز یافت می‌شود:
- خاک: ذرات سرب از بنزین یا رنگ روی خاک می‌نشینند و می‌توانند سال‌ها دوام بیاورند. خاک آلوده به سرب هنوز یک مشکل بزرگ در اطراف بزرگراه‌ها و در برخی محیط‌های شهری است. برخی از خاک‌های نزدیک به دیوار خانه ها حاوی سرب است.
- گرد و غبار خانگی: گرد و غبار خانگی می‌تواند حاوی سرب یا خاک آلوده‌ای باشد که از خارج وارد می‌شود.
- ظروف سفالی یا چینی غیراستاندارد: لعاب‌هایی که روی برخی از سرامیک‌ها، چینی‌ها و ظروف چینی یافت می‌شوند می‌توانند حاوی سرب باشند که می‌تواند به مواد غذایی سرو شده نفوذ کند.
- اسباب بازی: گاهی اوقات سرب در اسباب بازی‌ها و سایر محصولات تولید شده یافت می‌شود.
- داروهای گیاهی بدون مجوز: مسمومیت با سرب در اثر استفاده از بعضی از داروهای سنتی و خصوصا داروهای گیاهی با مبدا هند و چین دیده شده است.
- مشاغل فنی: صاحبان این مشاغل در معرض سرب قرار دارند و زمانی که در تعمیر خودرو، معدن، لوله کشی، تولید باتری، رنگ آمیزی، ساخت و ساز و برخی زمینه‌های دیگر کار می‌کنند، می‌توانند آلوده شده یا آن را روی لباس‌های خود به خانه بیاورند.
عوارض مسمومیت با سرب
قرار گرفتن حتی در معرض سطوح پایین سرب می‌تواند به مرور زمان باعث آسیب به خصوص در کودکان شود. سرب خطر بزرگی برای رشد مغز است و می‌تواند آسیب غیرقابل برگشتی ایجاد کند. سطوح بالاتر می‌تواند به کلیه‌ها و سیستم عصبی در کودکان و بزرگسالان آسیب برساند. سطوح بسیار بالای سرب ممکن است باعث تشنج، بیهوشی و مرگ شود.
تحقیقات نشان می‌دهد آلودگی به سرب می‌تواند باعث مشکلات یادگیری و رفتار شود. همانطور که سرب انباشته می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات دائمی در رشد و نمو کودک شود. نوزادان و کودکان در معرض خطر بیشتری هستند زیرا بدن آن‌ها هنوز در حال رشد است، علاوه بر این احتمال بیشتری دارد که مواد غیر غذایی حاوی سرب را در دهان خود قرار دهند.
زنان باردار نیز در معرض خطر زیادی هستند، زیرا قرار گرفتن در معرض سرب می‌تواند بر جنین تاثیر بگذارد. سرب می‌تواند از سد جفت عبور کند و به سیستم عصبی کودک در حال رشد آسیب برساند. حتی قرار گرفتن در معرض سطح پایین سرب در نوزادان در حال رشد نیز بر رفتار و هوش تاثیر می‌گذارد. قرار گرفتن در معرض سرب می‌تواند باعث سقط جنین، مرده‌زایی و ناباروری (هم در مردان و هم در زنان) شود.
دیگر نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!
مواد غذایی مناسب برای دفع سرب از بدن
در پاسخ به این سوال که برای دفع سرب از خون چه بخوریم باید گفت هنگامی که غذای مغذی در بدن وجود دارد، جذب سرب دشوارتر می‌شود. مطمئن شوید که غذاهای غنی از مواد مغذی مهم مانند کلسیم، آهن و ویتامین C را در طول روز انتخاب می‌کنید. کلسیم استخوان‌های شما را قوی نگه می‌دارد و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که می‌تواند به کاهش جذب سرب نیز کمک کند. منابع کلسیم عبارتند از:
- شیر و فرآورده‌های آن مانند ماست و پنیر
- غذاها و نوشیدنی‌های غنی شده با کلسیم، مانند شیر سویا و برخی غلات صبحانه
- سبزیجات برگ سبز، از جمله کلم پیچ و شلغم و خردل
- کنسرو ماهی سالمون و ساردین
کمبود آهن با افزایش سطح سرب در خون مرتبط است. آهن ممکن است به کاهش جذب سرب کمک کند. غذاهایی که منبع خوبی از آهن هستند عبارتند از:
- گوشت قرمز بدون چربی
- غلات، نان و ماکارونی غنی شده با آهن
- لوبیا و عدس
- اسفناج و سیب زمینی پخته شده
ویتامین C به جذب بهتر آهن در بدن کمک می‌کند؛ همچنین به دفع سرب نیز کمک خواهد کرد. غذاهای غنی از ویتامین C عبارتند از:
- مرکبات، مانند پرتقال و گریپ فروت
- سایر میوه‌ها مانند کیوی، توت فرنگی و خربزه
- کلم بروکلی
بیماری‌های قابل تشخیص با آزمایش Pb
افزایش میزان سرب به خصوص در کودکان اگر به موقع تشخیص داده نشود می‌تواند باعث بروز مشکلات بسیاری شود. بیماری های ناشی از سرب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آسیب به مغز و سیستم عصبی
- مشکلات رفتاری و یادگیری
- کند شدن رشد
- مشکلات شنوایی
- سردرد
- کم خونی
- تشنج
تست‌های مرتبط با آزمایش Pb
اگر سطح سرب شما بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است پزشک آزمایش CBC را برای بررسی کم خونی تجویز کند، در صورتی که دچار کم خونی باشید ممکن است بدن شما اکسیژن کافی دریافت نکند. همچنین ممکن است پزشک آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
برای کودکانی که برای مسمومیت با سرب نیاز به درمان دارند، ممکن است آزمایش‌های بیشتری مورد نیاز باشد تا مشخص شود که آیا کلیه‌ها و کبد آن‌ها درست کار می‌کنند. این تست‌ها عبارتند از:
- بررسی الکترولیت‌های سرم
- آزمایش اوره خون
- آزمایش کراتینین
- تست کلسیم
- تست منیزیم
- آزمایش کبد چرب
- آزمایش ادرار
هزینه آزمایش سرب خون
هزینه آزمایش سرب خون می‌تواند بستگی به موارد متعددی داشته باشد. نوع انجام آزمایش، دیگر آزمایش‌های مکمل، مرکز آزمایشگاهی و پوشش بیمه درمانی شما می‌تواند در هزینه نهایی شما تاثیرگذار باشد. برای اطلاع از قیمت دقیق انجام آزمایش خود می‌توانید با ما تماس بگیرید.
آزمایش سرب در منزل با هومکا!
چنانچه علائم مسمومیت با سرب را در خود یا فرزندتان احساس می‌کنید یا اینکه پزشک شما انجام این آزمایش را تجویز کرده است می‌توانید با استفاده از خدمات آزمایش در منزل هومکا این آزمایش را در محل مورد نظر خود انجام دهید.
هومکا یک سامانه ارائه خدمات سلامت در منزل است که امکان ارتباط بیمار با آزمایشگاه‌های معتبر کشور را فراهم کرده است. پس از ثبت درخواست کارشناسان آزمایشگاه در زمان مقرر به منزل شما مراجعه می‌کنند و نمونه آزمایش را دریافت می‌کنند.
برای ثبت درخواست هرگونه آزمایش پزشکی کافی است با شماره تلفن ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا روی لینک زیر کلیک کنید تا به صفحه ثبت درخواست منتقل شوید. این خدمات در سراسر استان تهران و شهرستان‌های کرج، مشهد، شیراز، تبریز، قم، اصفهان، اهواز، رشت و قزوین قابل ارائه است.
سوالات متداول
پرسش و پاسخ با پزشک
