رژیم غذایی برای بیلی روبین + برای درمان یرقان چه بخوریم؟
bilirubin چیست؟ بیلی روبین رنگ‌دانه زردی است که در فرایند تجزیه گلبول‌های قرمز به خون آزاد می‌شود. در حالت طبیعی همواره مقدار مشخصی از بیلی روبین در خون وجود دارد اما چون به‌سرعت توسط کبد از خون برداشته می‌شوند سطح آن‌ها از حد مشخصی فراتر نمی‌رود و عوارضی نیز در پی ندارد. اما در بیماری یرقان یا زردی سطح بیلی روبین خون از حد طبیعی فراتر می‌رود. در مقاله حاضر سعی داریم با کمک منابع علم پزشکی مواد غذایی مؤثر در کاهش بیلی روبین خون و رژیم بیلی روبین را بررسی کنیم.
فهرست مطالب
بیماری یرقان یا زردی
مقدار غیر نرمال رنگ‌دانه بیلی روبین در خون منجر به زرد شدن پوست، چشم‌ها و لثه‌ها می‌شود. در بعضی شرایط کبد به دلیل آسیب دیدن و بیماری قادر نیست وظیفه فیلتراسیون و برداشت رنگ‌دانه‌های خون را به‌خوبی انجام دهد. بنابراین یرقان یک مشکل مرتبط با کبد است و هرچه کبد سالم‌تر باشد این موضوع کمتر اتفاق می‌افتد. بیشترین شیوع زردی در نوزادان و اطفال رخ می‌دهد اما در برخی بزرگ‌سالان مبتلا به نقص سیستم ایمنی و یا بیماری‌های خاص نیز دیده می‌شود. شما می‌توانید با انجام آزمایش زردی نوزاد، این عارضه را سریع‌تر شناسایی کنید. اگر سطح بیلی روبین خون به ۲ تا ۳ میلی‌گرم در دسی لیتر برسد علائم یرقان قابل‌مشاهده است.
آیا رژیم غذایی بیلی روبین در بهبود زردی مؤثر است؟
هر آنچه می‌خوریم و یا می‌نوشیم تأثیر مستقیم در عملکرد کبد دارد چراکه همه مواد غذایی ابتدا در کبد پردازش می‌شوند. پردازش غذاها در کبد سبب آزاد شدن و در دسترس قرار گرفتن ریزمغذی‌های نهفته در مواد غذایی می‌شود به‌طوری‌که سایر سلول‌ها قادر به استفاده از آن‌ها باشند. پردازش غذاها در کبد نیاز به‌صرف وقت و انرژی دارد بعضی از غذاها با کبد سازگارترند و به‌سرعت پردازش می‌شوند اما بعضی دیگر کبد را به دردسر می‌اندازند.
در رژیم غذایی بیلی روبین هدف این است از مصرف غذاهایی که باعث آسیب به کبد می‌شوند خودداری کنیم. شادابی و بازدهی کبد با مصرف غذاهای سالم و مغذی دوچندان شده و موجب می‌شود که کبد با کارایی بالاتری سموم را از بدن دفع کند. این تأثیر چشمگیر رژیم غذایی بر عملکرد کبد می‌تواند به بهبودی سریع‌تر علائم یرقان کمک کند. در ادامه این مقاله مطالب مهمی در خصوص اصلاح رژیم غذایی برای بهبود عملکرد کبد و کاهش علائم یرقان بیان می‌شود.
به گفته وب‌سایت healthline اگر دچار زردی و یرقان هستید یکی از بهترین راه‌ها برای حذف مواد غذایی مضر از برنامه غذایی، ثبت خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی است که در طی روز مصرف می‌کنید.
اگر این کار را به مدت یک هفته تکرار کنید به بسیاری از معایب رژیم غذایی خود پی می‌برید. در ثبت مواد غذایی به نوع ماده غذایی، مقدار آن و زمان مصرف توجه کنید. تعدادی از اصول مهم در رژیم بیلی روبین عبارت‌اند از:
- تعداد وعده‌های غذایی را افزایش و حجم آن‌ها را کاهش دهید
- آب فراوان بنوشید و از کم آب شدن بدن جلوگیری کنید
- از مصرف قند و شکر با چای و قهوه اجتناب کنید
- از لبنیات کم‌چرب استفاده کنید
مواد غذایی مفید در رژیم بیلی روبین
- روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید. آب و دم‌نوش‌های گیاهی گزینه‌های خوبی برای بهبود عملکرد کبد هستند
- گیاه دارویی خار مریم (Milk thistle) را به‌صورت روزانه در برنامه غذایی خود داشته باشید. این کار را می‌توان با تهیه یک چای گیاهی انجام داد
- مصرف میوه‌های غنی از آنزیم مثل انبه و پاپایا برای کبد فواید زیادی دارند
- روزانه حداقل دو وعده میوه و سبزیجات مصرف شود
- مواد غذایی غنی از فیبر نظیر جودوسر، توت‌ها و بادام برای سلامت کبد مفید هستند
یک رژیم غذایی مناسب و متعادل برای کبد از هر پنج گروه غذایی تشکیل‌شده است. در هر کدام از این گروه‌ها، غذاها و نوشیدنی‌های مؤثر بر عملکرد کبد وجود دارند که مصرف روزانه آن‌ها بهبودی کوتاه‌مدت و بلندمدت کبد را در پی دارند. مؤثرترین مواد غذایی برای بهبود عملکرد کبد به شرح زیر است:
آب در رژیم بیلی روبین
نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز به خارج کردن سموم از کبد کمک بزرگی می‌کند. اگر بدن دهیدراته شود و آب لازم را دریافت نکند اولین ارگانی که بیشترین صدمه را می‌بیند کبد است چراکه سموم به‌سرعت در آن انباشته شده و از کارایی آن کاسته می‌شود.
قهوه در رژیم بیلی روبین
نوشیدن مقدار مناسبی قهوه در طی روز برای سلامتی کبد توصیه شده است. قهوه با کاهش دادن خطر سیروز کبدی، با کاستن از آنزیم‌های مضر و همچنین تسکین دادن التهاب سلولی تأثیر قابل‌توجهی در سلامت کبد دارد. علاوه بر این قهوه با برخوردار بودن از خاصیت آنتی‌اکسیدانی به دفع سموم از کبد کمک می‌کند.
دم‌نوش گیاه خار مریم در رژیم بیلی روبین
این گیاه دارویی نه‌تنها غنی از آنتی‌اکسیدان است بلکه با دارا بودن ماده مؤثره سیلیمارین، از مفیدترین مواد طبیعی برای ترمیم آسیب‌های کبدی به‌شمار می‌رود. برای بهره‌مند شدن از خواص سلیمارین، گیاه خار مریم را به سالاد اضافه کرده و یا به‌صورت چای گیاهی میل نمائید. اگرچه گیاه خار مریم عموماً ایمن محسوب می‌شود و عوارض جانبی بسیار کمی دارد اما لازم است که برای تعیین مقدار مصرف با پزشک خود مشورت کنید. همچنین در موارد زیر قبل از مصرف هرگونه مکمل گیاهی بایستی با پزشک خود مشورت نمایید:
- در زمان بارداری
- در دوران شیردهی
- مبتلا بودن به سرطان
- در زمان مصرف داروهای تجویزشده
آنزیم‌های طبیعی در مواد غذایی
آنزیم‌های طبیعی که در مواد غذایی وجود دارند در کاهش بیلی روبین خون مؤثر هستند. مواد غذایی زیر حاوی آنزیم‌های طبیعی هستند:
- عسل
- پوست پرتقال
- آناناس
- پاپایا
- انبه
میوه و سبزیجات در رژیم بیلی روبین
اگرچه میوه‌های آنزیم دار بهترین میوه‌ها برای کبد هستند اما ایجاد تنوع در مصرف میوه نیز یک اصل مهم در سلامت کبد است. مصرف روزانه حداقل دو وعده میوه و سبزیجات تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای در بهبود سلامت کبد دارد. میوه‌های زیر گزینه‌های مناسبی برای سلامت کبد به شمار می‌روند:
- گریپ‌فروت
- آووکادو
- کلم بروکسل
- انگور
فیبرهای غذایی
این ترکیبات غذایی در خارج کردن صفرا از کبد نقش مهمی دارند و این روند به کاهش سمیت کبدی کمک می‌کند. مهم‌ترین مواد غذایی سرشار از فیبر به‌صورت زیر است:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- حبوبات
- آجیل‌ها
- غلات کامل
- کلم کیل و کلم بروکلی
- بادام
- برنج قهوه‌ای
توصیه می‌شود غذاهای حاوی فیبر در هر وعده غذایی سرو شوند. مصرف روزانه ۳۸ گرم فیبر برای مردان و ۲۵ گرم برای زنان ضرورت دارد.
مواد غذایی مضر در رژیم بیلی روبین
- مصرف الکل آسیب به کبد را تشدید می‌کند
- از پروتئین‌هایی کم‌چرب مثل ماهی استفاده کنید که با کبد سازگارتر است
- پردازش پروتئین‌هایی مثل گوشت قرمز که حاوی چربی‌های اشباع هستند برای کبد دشوار است
- چربی‌های غیراشباع مثل روغن‌زیتون را می‌توان به تعادل مصرف کرد
- قند و شکر باعث تجمع چربی در کبد می‌شوند بنابراین از مصرف مواد غذایی شیرین شده پرهیز نمائید
- با خودداری از مصرف غذاهای کنسرو شده و صنعتی میزان سدیم و نیترات بدن را کاهش دهید
در رژیم غذایی بیلی روبین، خودداری از مصرف مواد مضر برای کبد بسیار حائز اهمیت است. مواد زیر برای کبد آسیب‌زا محسوب می‌شوند:
آهن
برای افرادی که دچار مشکلات کبدی ازجمله زردی ناشی از بیلی روبین هستند مصرف زیاد آهن باعث وخیم‌تر شدن آسیب‌های کبدی می‌شود. منابع غذایی غنی از آهن مثل گوشت قرمز و جگر را بشناسید و در مصرف آن‌ها زیاده‌روی نکنید. درصورتی‌که به بیماری‌های کبدی مبتلا هستید برای میزان مصرف روزانه پروتئین با پزشک خود مشورت نمائید.
چربی
بسیار مهم است که مصرف مواد غذایی سرخ‌شده و پرچرب را به حداقل برسانید. برای اینکه کبد بتواند به وضعیت بهتری ازنظر عملکرد دست پیدا کند خودداری از مصرف مواد غذایی التهاب‌زا مثل غذاهای سرخ‌کردنی مهم است. در برخی افراد مصرف گوشت و لبنیات باید تعدیل گردد تا پردازش غذا برای کبد آسان‌تر شود. این نوع مواد غذایی حاوی چربی‌های ترانس هستند و هضم آن‌ها دشوار است. مصرف چربی‌های غیراشباع مثل روغن زیتون نیز باید متعادل باشد و از زیاده‌روی خودداری گردد. نتایج بعضی مطالعات بیانگر این است که مقدار زیاد چربی‌ها حتی از نوع غیراشباع در بروز کبد چرب نقش دارند.
قند و شکر
کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند قند و شکر منجر به تجمع چربی در کبد می‌شوند. علاوه بر این، نوشیدنی‌های شیرین شده چه با شکر و چه با آسپارتام در تشدید آسیب‌های کبدی نقش دارند. شیرین‌کننده‌های مصنوعی نظیر آسپارتام به‌سختی در کبد تجزیه می‌شوند و باید از مصرف آن‌ها خودداری کرد.
نمک
نمک نیز ازجمله مواد غذایی است که در بروز آسیب‌های کبدی مشارکت دارد. این ماده غذایی با بالا بردن فشار خون جراحت‌های کبدی را گسترش می‌دهد. حذف غذاهای کنسرو شده و فرآورده‌های صنعتی یکی از بهترین راهکارها برای کاهش نمک مصرفی است. علاوه بر این از گذاشتن نمکدان در سفره خودداری کنید.
توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.
سلام ممکنه بچه ها تو سن ۴ ۵ سالگی هم زردی بگیرن؟
سلام به شما
زردی نوزادی در مقایسه با زردی دوران کودکی علت و روال متفاوتی داره و هر فرد در هر سنی ممکنه زردی رو به عنوان علامتی از یک مشکل داخلی نشون بده.
سلام ممنون از مطالب خوبتون. برای درمان زردی نمیشه از دارو خاصی استفاده کرد؟
سلام خیلی ممنون از شما
درمان افزایش بیلی روبین یا زردی بسته به سن فرد، شرایط جسمی و علائم همراه اون متفاوته و الزاما هم درمان دارویی نیست.
با سلام
پسرم ۱۶ ساله است که در آزمایش خونش
۱/۳۹ = (total) bilirubin
و
۴۷/. = bilirubin direct
می باشد.
سونوگرافی کبد و کیسه صفرا و طحال و کلیه (شکم و لنگن و اعضا داخلی شکم کاملا نرمال و طبیعی و فاقد سنگ یا شیء فضاگیر ) هستند و پوست بدنش و چشمانش زرد نیست.
آیا این افزایش بیلی روبین می تواند از نوع مصرف مواد غذایی باشد.
علت این افزایش چیست؟
لطفا راهنمایی کنید با تشکر فراوان
سلام به شما
علت این افزایش رو نمیشه براساس توضیحات شما و حتی یک جواب آزمایش ساده به تنهایی تشخیص داد و بیان کرد.
معمولا تشخیص براساس مجموعه یافته‌ها در معاینه و آزمایشات و بررسی‌های تکمیلی انجام میشه.
مضافا اینکه آزمایش باید تکرار و در صورت لزوم ارزیابی‌های بیشتر انجام بشه.
متخصص داخلی میتونه به شما کمک کنه.
سلام اقای دکتر
من دوبار ازمایش دادم و دفعه اول بیلی روبینم توتالم ۴.۷ و دایرکت ۰.۸ دفعه دوم ۴.۹ و ۰.۶ بود اما هیچ زردی توی چشمام یا صورت و بدن ندارم میشه راهنمایی کنید
سلام به شما
جهت بررسی تکمیلی، نیاز به انجام سونوگرافی کامل شکم هست.
درود بر شما، ممنون از مطالب مفیدتون، استفاده کردم.. خیلی سپاسگزارم.
ممنون از توجه شما
سلام ممنون از مطالبتون
دخترمن نوزادی زردی داشت که ۲ روز هم تو دستگاه بود بعد عدد زردی پیشونیش ۷ بود و زردی بدنش ۱۲ بود که گفتن دیگه نیازی نیست تو دستگاه باشه. الان ۴ ماهشه ولی بدنش کمی رنگ زرد رو داره و پوستش هم کلا تیره شده.ایا این تیرگی پوست و رنگ زرد خودبخود از بین میره یا ممکنه موندگار باشه؟ایا نیاز ب درمان دوباره داره؟
سلام مهرناز عزیز
ممنون از توجه شما
باید میزان بیلیروبین یا زردی خون سنجیده بشه. اگر نرمال بود جای نگرانی نیست.
تیرگی پوستش هم نیاز به درمان داره یا خودش برطرف میشه؟
حتما باید توسط متخصص اطفال معاینه بشه. ممکنه صرفا مربوط به زردی نباشه. بدون معاینه قابل اظهارنظر نیست.
سلام. من بیلیروبین بالایی داشتم و از طرفی هم کم خونی شدید دارم، الان به گفته پزشک قرص آهن و گوشت و جگر جز برنامه غذایی هست ولی اینو دیدم هر سه تا برای کبد ضرر داره پس من باید چکار کنم؟
سلام به شما
الزاما به معنی ممنوعیت کامل مصرف نیست، مضاف بر اینکه وقتی توسط پزشک با ارزیابی شرایط اعلام شده، حتما لازم بوده و ارجحیت داشته.
سلام
من امروز نتیجه آزمایشم اومده و نشون داده بیلیروبین مستقیمم حدود ۶ هستش
ولی بیلی روبین غیر‌مستقیم ۱.۳ هستش
درضمن قرص راکوتان برا جوشام مصرف می‌کنم.
آنزیم های کبدم ۳۱ و ۴۲ هستش.
بابت بیلیروبین زیادم خیلی نگرانم.
به نظرتون مصرف قرص رو ادامه بدم یا نه؟!
سلام به شما
مصرف این قرص بدون تجویز پزشک ممنوع هست. اگر پزشک تجویز کرده، باید در جریان تغییر آزمایشات قرار بگیره تا دوز رو تعدیل کنه.
با سلام من مدت ده روز بیشتر از حلوا ارده و شیره خرما استفاده کردم و ازمایشی که داده ام میزان بلوروبین خون من ۱.۲۷ و دریکت ۰.۴۵ شده ممکنه که بالا بودن ان از گرمی باشه که صدمه به کبدم زده .ممنونم جواب بدین
سلام به شما
خیر خوراکی به این شدت و سرعت بر نتیجه آزمایش موثر نیست. لازم هست آزمایش یک نوبت دیگه تکرار بشه و در صورت بالا بودن نسبت به محدوده نرمال، به متخصص داخلی مراجعه کنین.
سلام خسته نباشید بنده ۳۴ سال دارم آزمایش خون دادم برای چکاب سالانه.
بیلی روبین من ۱.۱۳ نشون میده خیلی نگرانم چون رنج عادیش از ۱ به پایین باید باشه میشه یکم راهنماییم کنین
سلام به شما
یک نوبت آزمایش بدون وجود علائم بالینی، ارزش تشخیصی ندارد. بهتر هست شش ماه دیگه آزمایش تکرار و در صورت داشتن سیر افزایشی، به متخصص داخلی مراجعه کنین.