سردرد در سمت راست + علت سردرد یک طرفه چیست؟

برخی از افراد سردردهایی را تجربه می‌کنند که بیشتر در سمت راست سر بروز می‌کند. این درد ممکن است با علائم دیگری همچون تهوع و اختلالات بینایی نیز همراه باشد. سالانه حدود ۵۰ درصد از بزرگ‌سالان سردرد را تجربه می‌کنند ازاین‌رو سردرد از فراگیرترین مشکلات سلامتی در جهان به شمار می‌رود. در این مقاله با استناد به منابع معتبر پزشکی دنیا، به معرفی سردرد سمت راست سر می‌پردازیم. برای مطالعه در مورد انواع سردردها و سایر علت‌های بروز سردرد می‌توانید سایر مقالات مجله هومکا را مطالعه کنید.

علت سردرد سمت راست چیست؟

اختلالات نورولوژیک یا اختلالات مغزی

اختلال در عملکرد عصب‌های مغز از علل عمده بروز سردردهای سمت راست سر است. مهم‌ترین اختلالات مغز که عامل ایجادکننده سردردهای سمت راست سر هستند به شرح زیر است.

نورالژی پس سری

این مشکل زمانی رخ می‌دهد که عصب‌های ستون فقرات که به سمت سر حرکت کرده‌اند دچار التهاب شوند. التهاب در این عصب‌ها باعث بروز علائمی نظیر درد پشت سر و گردن، درد سمت راست سر، سردرد سمت چپ، درد پشت چشم و حساسیت به نور می‌شود.

آرتریت گیجگاهی (تمپورال)

زمانی که شریان‌های سر و گردن ملتهب شوند اختلالی به نام آرتریت گیجگاهی ایجاد می‌شود. علائمی که در آرتریت گیجگاهی بروز می‌کند شامل درد عضلانی، سردردهای شدید در سمت راست سر، خستگی شدید، درد فک و حساس شدن پوست سر است.

اختلال عصب سه‌قلوی مغزی (نورآلژی تریژمینال)

 این اختلال در مغز منجر به بروز درد شدید در صورت و سر می‌شود. درد معمولاً یک طرف سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این اختلال عصبی، عصب سه‌قلو مغز دچار مشکل عملکردی می‌شود.

عوارض جانبی داروها

بعضی از سردردهای سمت راست سر ناشی از عوارض جانبی برخی از داروها به‌ویژه مصرف بیش‌ازحد داروهای مسکن است. مهم‌ترین مسکن‌های عامل بروز سردرد در سمت راست سر استامینوفن، آسپیرین و ایبوپروفن است. یکی دیگر از داروهای عامل بروز سردرد در سمت راست سر تریپتان‌ها هستند که برای درمان میگرن مورداستفاده قرار می‌گیرند. اگر تریپتان‌ها بیش از ۱۰ روز در ماه مصرف شوند خود به محرک سردرد تبدیل می‌شوند.

از دیگر دلایل بروز سردرد در سمت راست سر می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• آلرژی‌ها
• آنوریسم مغزی (متورم شدن رگ‌های مغز)
• خستگی مفرط
• ضربه به سر
• عفونت، از جمله سینوزیت
• نوسانی شدن قند خون به دلیل برنامه غذایی نامتعادل
• کشیدگی و یا سفت شدن عضلات گردن
• تومورهای مغزی

چه سردردهایی سمت راست سر را درگیر می‌کنند؟

درمجموع حدود ۳۰۰ نوع سردرد مختلف شناخته‌شده که عامل ۹۰ درصد آن‌ها هنوز ناشناخته است. در میان این طیف گسترده از سردردها، چند نوع تأثیر بیشتری در درگیر کردن سمت راست سر دارند که در ادامه مطلب به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

میگرن

عامل ژنتیکی یکی از دلایل مهم بروز سردردهای میگرنی به شمار می‌رود. سردردهای میگرنی از نوع سردردهای ضربان دار بوده که با علائم زیر همراه هستند:

• تاری دید
• تهوع
• حساسیت به نور
• حساسیت به صدا
• استفراغ

تقریباً یک‌سوم افراد مبتلا به میگرن اختلالات بینایی نظیر از دست رفتن موقت بینایی (معروف به آئورا) قبل از شروع سردرد را تجربه می‌کنند. در صورت مصرف نکردن دارو، علائم تا ۷۲ ساعت تداوم دارند. در میگرن معمولاً سردرد تنها یک طرف از سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوامل زیر به‌عنوان محرک بروز سردردهای میگرنی عمل می‌کنند:

• نور درخشان
• تغییرات سریع دمایی
• استرس و اضطراب
• غذا و نوشیدنی‌هایی مثل شکلات، گوشت‌های فرآوری شده و الکل
• تغییرات هورمونی در زنان (همچنین مطالعه کنید: علت سردرد زنان)
• صداهای بلند و آزاردهنده
• حذف وعده‌های غذایی
• بوهای تند و زننده
• خستگی
• کم‌خوابی و یا پرخوابی

با مصرف داروهای میگرنی تا حدود زیادی می‌توان شدت و مدت‌زمان بروز علائم را کاهش داد. دوری کردن از محرک‌های عامل بروز سردرد نیز از دیگر راه‌های کاهش سردردهای میگرنی است.

به گفته وب‌سایت healthline درمان هر سردردی به علت و منشا آن بستگی دارد. برخی از روش‌های درمان علائم سردرد را بهبود می‌بخشند. مصرف مسکن و اکسیژن‌درمانی از روش‌های کنترل علائم سردرد است. سایر روش‌های درمانی به شرح زیر است:

• مصرف داروها با دستور پزشک
• مصرف داروهای مسدودکننده کانال کلسیم
• طب سوزنی
• یوگا
• فیزیوتراپی

سردردهای خوشه‌ای

این نوع سردردها شیوع بسیار کمی در جمعیت دارند اما شدید و آزاردهنده بوده و به صورت دوره‌ای ظاهر می‌شوند. معمولاً درد به‌صورت متمرکز و در اطراف چشم‌ها بروز می‌کند. علاوه بر این ممکن است درد به بخش‌های دیگری از سروصورت و گردن نیز سرایت کند. از دیگر علائم سردردهای خوشه‌ای می‌توان موارد زیر را نام برد:

• عرق کردن صورت
• پوست رنگ‌پریده
• چشم‌های قرمز و اشک‌آلود
• بی‌قراری
• گرفتگی بینی یا آبریزش بینی
• متورم شدن چشم

سردردهای خوشه‌ای بیشتر در مردان بروز می‌کند. محرک‌هایی مثل سیگار کشیدن، مصرف الکل و سابقه خانوادگی سردردهای خوشه‌ای از علت‌های اصلی بروز این نوع سردردها محسوب می‌شوند.

سردردهای عصبی یا تنشی

سردردهای عصبی بسیار شایع هستند به‌طوری‌که ۷۵ درصد مردم آن را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. این سردردها معمولاً امکان بروز در هر دو طرف سر را دارند اما در برخی افراد تنها یک‌طرف سر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. علائم این نوع سردرد به‌صورت زیر است:

• دردهای مبهم در دو طرف سر و یا تنها یک طرف
• حساس شدن پوست سر
• سفت شدن و گرفتگی عضلات شانه و گردن
• احساس فشار در دو طرف سر و پیشانی

معمولاً علائم از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه دارند و شدت آن‌ها ملایم تا متوسط است. سردردهای عصبی با مسکن‌های روتین قابل‌درمان هستند. افرادی که به‌طور مکرر به سردردهای عصبی مبتلا می‌شوند با تغییر سبک زندگی، دوری از محرک‌ها و استفاده از داروهای تجویزشده بهبودی قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند.

چه عواملی سردرد سمت راست را شدیدتر می‌کنند؟

سبک زندگی

عواملی که در زندگی روزمره در تشدید درد سمت راست سر سهیم هستند به‌ شرح زیر است:

• استرس و فشار روانی
• خستگی بیش‌ازحد
• حذف وعده‌های غذایی
• مشکلات عضلانی به‌ویژه در ناحیه گردن

عفونت و آلرژی

عفونت سینوس‌ها (سینوزیت) و بعضی از آلرژی‌ها ممکن است باعث بروز سردرد در سمت راست سر شوند. سردرد همراه با احساس فشار در گونه‌ها و پیشانی، ناشی از ملتهب شدن سینوس‌ها است.

مصرف نادرست داروها و خوددرمانی

استفاده نادرست و نابجا از بعضی داروها برای درمان سردرد، به تشدید سردرد منجر می‌شود. سردردهای ناشی از مصرف نادرست داروها عامل ۵ درصد از سردردهای ثانویه است سردردهای ناشی از مصرف نابجای داروها معمولاً پس از بیدار شدن از خواب شدیدتر هستند. داروهایی که بیشترین تأثیر را در این نوع سردرد دارند به شرح زیر هستند:

• مسکن‌های OTC (بدون نسخه): داروهای OTC مانند استامینوفن و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) در صورت مصرف بیش از ۱۵ روز در ماه می‌توانند باعث سردرد ناشی از مصرف نادرست دارو شوند
• مسکن‌های ترکیبی: برخی از مسکن‌های OTC حاوی ترکیبی از داروها مانند آسپرین و کافئین هستند. این مسکن‌ها درصورتی‌که بیش از ۱۰ روز در ماه مصرف شوند به یکی از محرک‌های سردرد مبدل می‌شوند
• تریپتان‌ها، ارگوتامین‌ها و مواد اپیوئیدی: این دسته از داروها که برای درمان میگرن تجویز می‌شوند درصورتی‌که بیش ۱۰ روز در ماه استفاده شوند در بروز سردردهای سمت راست سر تأثیرگذار هستند
• کافئین: کافئین در مقادیر متعادل به‌عنوان تسکین‌دهنده عمل می‌کند اما اگر مصرف آن به بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز برسد تبدیل به عامل سردرد می‌شود

با استفاده نادرست و زیاد داروهای ذکرشده احتمال رخ دادن تغییرات ساختاری و عملکردی در مغز وجود دارد و تغییرات ایجادشده در بروز سردرد سهیم هستند. مصرف داروها مطابق با نسخه و توصیه پزشک سبب برطرف شدن سردرد می‌شود.

اختلالات زمینه‌ای

اختلالات مختلفی در سلامت جسمانی و روانی قادرند در بروز سردرهای سمت راست سر و یا مستعد شدن فرد به آن‌ها مؤثر باشند. ازجمله این اختلالات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• زمینه ژنتیکی
• اختلالات اضطرابی و تغییرات خلق‌وخو
• آپنه انسدادی خواب (خروپف و خرناس)
• دندان‌قروچه

چگونه می‌توان سردرد سمت راست سر را کاهش داد؟

پرهیز از غذاهای حاوی هیستامین

هیستامین یک ماده شیمیایی است که به‌طور طبیعی در سیستم ایمنی، گوارش و عصبی وجود دارد. بعضی از غذاها نیز مثل پنیرهای کهنه، غذاهای تخمیر شده، ماهی دودی و گوشت‌های پخته‌شده حاوی هسیتامین هستند و با مصرف آن‌ها مقدار هیستامین بدن از حالت عادی فراتر رفته و موجب بروز سردرد می‌شود.

نوشیدن مقدار کافی آب

شاید عجیب باشد اما کم‌آب شدن بدن یا دهیدارته شدن یکی از عوامل شایع سردرد است. کم‌آبی بدن عامل بروز سردردهای تنشی و میگرن است و نوشیدن مقدار مناسب آب، این نوع سردردها را ظرف ۳۰ دقیقه تا سه ساعت تسکین می‌دهد.

افزایش منیزیم غذایی

منیزیم در عملکرد بهتر سیستم عصبی نقش کلیدی دارد و هرگونه کمبود آن در بدن به‌صورت عوارض مختلفی مثل سردرد خود را نشان می‌دهد. تحقیقات پزشکی بیانگر این است که مکمل‌های منیزیم روشی ایمن و مؤثر برای کاهش علائم سردرد هستند. کمبود منیزیم در افرادی که به‌طور مکرر دچار سردردهای میگرنی می‌شوند در مقایسه با سایر افراد شایع‌تر است.

استراحت به مقدار کافی

کم‌خوابی مضرات متعددی برای سلامتی به دنبال دارد و حتی یکی از محرک‌های بروز سردرد محسوب می‌شود. در  یک مطالعه علمی تعداد و شدت سردرد در افرادی که مدت‌زمان خواب آن‌ها کمتر از شش ساعت در شبانه‌روز بوده است با کسانی که بیشتر می‌خوابیدند، مقایسه شدند. نتایج نشان داد افرادی که خواب کمتری دارند سردردهای بیشتر و شدیدتری را تجربه می‌کنند.

روش‌هایی برای بهبود سریع سردرد

سردردهای خفیف و ملایم را که با علائم جدی همراه نباشد را می‌توان با خود مراقبتی و راهکارهای خانگی تسکین داد. در این بخش از مقاله به روش‌های خانگی درمان سردرد می‌پردازیم:

• قرار دادن کمپرس آب گرم و یا آب سرد در پشت گردن
• پرهیز از خوردن غذاهای محرک سردرد مثل کافئین زیاد و مونوسدیم گلوتامات
• برطرف کردن کم‌آبی بدن با نوشیدن مقدار کافی آب
• چرت زدن چنددقیقه‌ای برای آرام شدن چشم و اعصاب
• ماساژ شانه و گردن
• دوری از نورهای قوی، صداهای بلند و بوهای تند
• اجتناب از قوز کردن
• دوش آب گرم
• استراحت دادن به چشم در زمان کار با کامپیوتر
• انجام تمرینات تنفسی جهت آرام شدن ذهن

آیا درد سمت راست سر نگران‌کننده است؟

اگر تنها در یک طرف سرتان سردرد دارید، جای نگران نیست، اما بهتر است با پزشک خود در این مورد مشورت نمائید تا در صورت وجود هرگونه عامل زمینه‌ای آن را برطرف نماید. در هنگام مراجعه به پزشک، سؤالاتی از شما در مورد زمان بروز سردرد، شدت و علائم مرتبط با آن از شما پرسیده می‌شود تا با دقت بیشتری عامل سردرد یک‌طرفه شناسایی شود. بنابراین زمان و موقعیتی که سردرد شما ظاهر شده یا شدیدتر می‌شود را بدانید و به پزشک اطلاع دهید. این کار برای تشخیص بهتر و درمان مؤثرتر مهم است. جواب این سؤالات در تشخیص بهتر سردرد مفید هستند:

• آیا سردرد مداوم است یا حالت گسسته و مقطعی دارد؟
• سردرد چقدر طول می‌کشد؟
• در چه شرایطی سردرد شما ظاهر شده و یا بدتر می‌شود؟

چه زمانی برای سردرد سمت راست به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از سردردها خودبه‌خود بهبود می‌یابند و نیاز به مصرف داروی خاصی نیست. اما درصورتی‌که سردردها شدید و آزاردهنده باشند و مکرر بروز کنند بایستی به پزشک مراجعه کرد تا عامل زمینه‌ای آن تشخیص داده شود. اگر همراه با سردرد یکی از علائم زیر بروز کند بایستی به پزشک مراجعه کرد:

• اختلالات بینایی
• استفراغ صبحگاهی یا استفراغ‌های جهنده
• سردردی که تا به حال آن را تجربه نکرده‌اید
• کاهش سطح هوشیاری
• سردرگمی و گیجی
• تب
• تشدید سردرد با حرکت کردن
• سفت شدن عضلات گردن
• بی‌حسی
• اختلالات خواب

توجه داشته باشید که این مطلب، جایگزین نظرات و توصیه‌های تخصصی پزشکان نیست و هرگز از این مطلب به‌عنوان جایگزین توصیه پزشکان استفاده نکنید.