آزمایش غربالگری دوم بارداری

آزمایشات غربالگری دوم بارداری به پزشکان کمک می‌کند تا اختلالات و ناهنجاری‌های جنین را تشخیص دهند. سندروم داون بیماری مادرزادی است که می‌تواند موجب عقب‌ماندگی ذهنی و حرکتی کودک شود و به راحتی در غربالگری دوم قابل تشخیص است. این آزمایشات شامل آزمایش خون و سونوگرافی هستند. در این مقاله، سونوگرافی‌ و آزمایش‌های سه ماهه دوم بارداری مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر قصد دارید تا در ارتباط با این آزمایشات مطالب بیشتری را بدانید، ادامه مقاله را دنبال نمایید. اگر قصد انجام آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید!

آزمایش‌های غربالگری دوم بارداری چیست؟

همان‌طور که در سه ماهه اول بارداری خود به طور منظم به پزشک مراجعه کرده‌اید، در سه ماهه دوم نیز باید این کار را ادامه دهید و بهترین زمان غربالگری دوم را در نظر داشته باشید. این معاینات به کنترل رشد و سلامت کودک و همچنین سلامت خود شما کمک می‌کند.

اکثر خانم‌های باردار هر ماه برای معاینه قبل از تولد به پزشک مراجعه می‌کنند. در صورت داشتن وضعیت بارداری پرخطر ممکن است نیاز باشد بیشتر نیز به پزشک مراجعه کنید.

در طول این غربالگری، آزمایش‌هایی برای کنترل وضعیت جنین و مادر انجام می‌شود که شامل سونوگرافی، آزمایش خون و آزمایش ادرار است. همچنین ممکن است آزمایش‌هایی برای بررسی عوارض احتمالی در رشد کودک داشته باشید. تنوع این آزمایش‌ها می‌تواند بسته به وضعیت سلامتی یا سابقه پزشکی مادر بیشتر یا کمتر باشد.

آشنایی با آزمایش‌های غربالگری دوم بارداری 

در سه ماهه دوم، در هر بار ویزیت پزشکی برخی معاینات اولیه جهت اطمینان از سلامتی مادر و جنین انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:

•  بررسی وزن: در این معاینه، میزان وزن استاندارد مادر در سه ماهه دوم بارداری ارزیابی می شود.
• فشار خون: تشخیص زودهنگام فشار خون بارداری موجب کنترل و درمان آسان‌تر آن است.
•  اندازه ‌گیری سایز شکم: در هر معاینه به منظور ارزیابی رشد جنین طبق ماه‌های بارداری انجام می‌شود.
• مانیتورینگ صدای قلب جنین: جهت کنترل ریتم منظم و ضربان قلب متعادل ضروری است.
• چک کردن ارتفاع رحم: برای اطمینان از رشد صحیح جنین و صحت فرآیند باداری صورت می‌گیرد.
•  بررسی علائم کم خونی: به منظور چک کردن کمبود احتمالی آهن، اسیدفولیک یا ویتامین B12 ضروری است.
• انجام آزمایشات AFP، آمنیوسنتز، HCG، استریول، NIPT و Inhibin A، اگر مادر دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های مادرزادی و ژنتیکی بوده یا سن او ۳۵ و بالاتر باشد.

بهترین زمان آزمایش غربالگری دوم بارداری

به طور کلی می‌توان این آزمایش را از هفته ۱۳ تا هفته ۲۶ بارداری انجام داد. اما بهترین زمان برای انجام این آزمایش هفته ۱۶ تا ۱۸ است. آزمایش پیش از این زمان ممکن است با خطاهایی روبرو باشد یا اینکه برخی فاکتورهای مهم هنوز به مرحله اندازه‌گیری نرسیده باشد. غربالگری بعد از این تاریخ نیز در مواردی ممکن است باعث گذشتن مهلت شروع روند درمانی و یا اینکه بروز مشکلاتی در صدور مجوز سقط جنین برای موارد دارای اختلال شود.

آیا انجام آزمایش غربالگری دوم بارداری مهم است؟

وجود اختلال در رشد کودک در این دوره می‌تواند باعث بروز مشکلات جبران‌ناپذیری در آینده شود. این مشکلات در صورت عدم رسیدگی می‌تواند منجر به زایمان زودرس، اختلالات مادرزادی و حتی مرده‌زایی شود. وجود دیابت بارداری در مادر می‌تواند علاوه بر مشکلاتی برای جنین برای مادر نیز خطرناک باشد.

 در این آزمایش‌ها وضعیت ژنتیکی جنین بررسی می‌شود و می‌توان مشکلاتی مثل سندرم داون را تشخیص داد. این مشکل خصوصا برای مادران با سن بالا بیشتر رخ می‌دهد و به همین دلیل این غربالگری برای آنان ضروری‌تر است.

همچنین رشد کند کودک در این دوره قابل اندازه‌گیری است و ممکن است با برخی توصیه‌های پزشکی بتوان این مشکل را رفع کرد. همه این موارد نشان می‌دهد که انجام غربالگری سه ماهه دوم بسیار ضروری است و نباید در انجام آن تردید کرد.

این مجموعه برای ارائه خدمت آزمایش در منزل آماده است. برای ثبت رایگان درخواست کافی است بر روی بنر زیر کلیک کنید. 

آزمایشات سه ماهه دوم بارداری برای تشخیص اختلالات تکاملی جنین

در طی دوران حاملگی، آزمایش‌هایی برای بررسی سلامت جنین و شناسایی نقایص تکاملی تجویز می‌شود. اگر مادر دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های مادرزادی و ژنتیکی بوده و یا سن او ۳۵ و بالاتر باشد آزمایشات بیشتری تعیین می‌شوند. پزشکان طبق معاینات انجام شده و بررسی جواب آزمایش سه ماهه اول بارداری ، نوع آزمایشات را در سه ماهه دوم مشخص می‌کنند. برای انجام آزمایش غربالگری دوم نیازی نیست به آزمایشگاه بروید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید.

رایج ترین آزمایشاتی که پزشکان برای بررسی نقایص مادرزادی تجویز می‌کنند شامل موارد زیر است:

آمنیوسنتز: این تست معمولا در هفته‌های ۱۵ تا ۱۸ بارداری برای زنان ۳۵ و بالاتر تجویز می‌شود. همچنین مادرانی که به واسطه سابقه خانوادگی در معرض بیماری‌های ژنتیکی قرار دارند نیز مشمول این تست هستند. در  آزمایش آمنیوسنتز با استفاده از یک سرنگ، مقداری از مایع کیسه آمنیوتیک که حاوی سلول‌های جنینی است برداشته می‌شود. با ارزیابی سلول‌ها و سنجش فاکتورهای مختلف، وجود هر گونه نقایص ژنتیکی و اختلالات لوله عصبی بررسی می‌شود. دقت و حساسیت این روش در کشف نقایص لوله عصبی ۹۹ درصد و در شناسایی اختلالات ژنتیکی ۱۰۰ درصد است.

آزمایش AFP: این آزمایش یکی از تست‌های روتین سه ماهه دوم است که در هفته‌ شانزده، هفته هفدهم بارداری و هجده بارداری انجام می‌شود. طی آزمایش سطح آلفا فیتوپروتئین خون اندازه گیری می‌شود و تا حدودی می توان نقایص تکاملی در لوله‌های عصبی و نخاعی را شناسایی نمود. البته نتایج این آزمایش به معنای تشخیص قطعی بیماری نیست بلکه جواب غیر نرمال آزمایش AFP سبب می‌شود که پزشک آزمایشات تخصصی‌تری را جهت شناسایی دقیق بیماری‌ها درخواست کند.

آزمایش پانل چهارگانه (Quad marker): این آزمایش خون از رایج‌ترین تست‌های سه ماهه دوم است که توسط آن وجود انواع بیماری‌های ژنتیکی و اختلالات تکاملی مانند سندرم داون، تریزومی‌ها و اسپینا بیفیدا در جنین بررسی می‌شود. قدرت تشخیصی پانل چهارگانه در شناسایی بیماری‌ها در حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد است. در این آزمایش ۴ فاکتور خونی شامل AFP، HCG، تست استریول و مولکول Inhibin A مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:

• آلفا فیتوپروتئین (AFP): پروتئینی است که توسط کبد جنین تولید شده و از جفت به خون مادر راه پیدا می‌کند. این پروتئین در مایع آمنیوتیک نیز وجود دارد. در هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری سطح آلفا فیتوپروتئین برای شناسایی بیماری‌های احتمالی جنین اندازه گیری می‌شود.
• هورمون HCG: یکی از مهمترین هورمون‌های دوران حاملگی گنادو تروپین (Gonadotropin)است که توسط جفت تولید و به خون مادر نیز وارد می‌شود. این هورمون تاثیر بسزایی در حفظ جنین و تعادل هورمون پروژسترون دارد. در هفته‌های ابتدایی بارداری مقدار این هورمون در آزمایش پروژسترون در بیشترین سطح خود قرار دارد اما با گذر زمان از مقدار آن در خون کاسته می‌شود.
• هورمون استریول: این هورمون از استروژن‌هایی است که ابتدا در غده آدرنال ( فوق کلیوی) جنین  و سپس در جفت به صورت نوع E3 ترشح می‌شود. با اندازه‌گیری این هورمون به همراه سایر فاکتورهای ذکر شده، می‌توان نواقص شایع کروموزومی، اختلالات لوله عصبی و طناب نخاعی مانند سندرم اسمیت، سندرم ژن پیوسته و تریزومی۱۸ را شناسایی کرد.
• مولکول Inhibin A: پروتئین تولید شده در جنین است که سطح آن در هفته‌های ۱۴ تا ۱۷ بارداری افت کرده و در هفته‌های بعدی افزایش می‌یابد.
• آزمایش NIPT: این آزمایش نیز که در سه ماهه دوم انجام می‌شود و طیف گسترده‌‌ای از نقایص ژنتیکی و کروموزومی از جمله انواع آنئوپلوئیدی‌ها (نوعی اختلال در تعداد کروموزوم‌ها)، تریزومی ۲۱، سندرم ادواردز، تریزومی‌های ۱۳ را مورد بررسی قرار می‌دهد.

پزشکان این آزمایش را بیشتر برای زنانی تجویز می‌کنند که در معرض خطر نقایص ژنتیکی هستند. این گروه زنان شامل موارد زیر هستند:

•  زن باردار ۳۵ سال و بالاتر است.
•  شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ است.
• در بارداری‌های قبلی سابقه اختلالات کروموزومی وجود داشته باشد.
•  زن باردار دارای سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های مادرزادی باشد.

تفسیر آزمایش غربالگری دوم بارداری

همانطور که بیان شد، اگر مادر بالای ۳۵ سال سن داشته باشد یا اینکه زمینه بیماری‌های مادرزادی را داشته باشد، برخی از آزمایشات AFP، آمنیوسنتز، HCG، استریول، NIPT و Inhibin A برای او تجویز خواهد شد که تفسیر آن‌ها در ادامه آورده شده است.

تفسیر آزمایش AFP: سطح خونی AFP در دوران بارداری بسیار متغیر است اما در هفته‌های ۱۴ تا ۲۲ به یک پایداری نسبی می‌رسد که از آن به عنوان دوره مناسب آزمایش AFP بهره می‌گیرند. مقدار نرمال AFP در هفته های ۱۴ تا ۲۱ به شرح زیر است.

تفسیر آزمایش هورمون HCG: افزایش غیر طبیعی این هورمون تا حدودی نشانگر برخی تومورهای بدخیم جفتی و حاملگی چندقلویی است. در اختلالات عروق جفتی و نارسایی جفت، تکثیر بیش از حد سلول‌های تروفوبلاست منجر به افزایش تولید هورمون گنادوتروپین می‌شود. کاهش این هورمون نسبت به بازه نرمال می‌تواند نشان دهنده سقط خود به خودی جنین باشد.

تفسیر تست استریول: در بارداری‌های نرمال میزان استریول از ۴ نانومول در هفته ۱۵ بارداری تا ۴۰ نانو مول در لیتر در هنگام زایمان متغیر است. در سه ماهه دوم سطح نرمال آن ۹.۶ نانوگرم در میلی لیتر است.

تفسیر تست Inhibin A: مقدار نرمال این تست بدین معناست که سطح این پروتئین بسیار کم و یا در حد صفر است. بالا بودن Inhibin نشان دهنده مثبت بودن آزمایش است. در زمان مثبت بودن تست، احتمال وجود نقایص ژنتیکی مانند سندرم داون وجود دارد.

تفسیر آزمایش NIPT: جواب آزمایش NIPT نشان دهنده وجود قطعی یک بیماری نیست بلکه صرفا یک آزمایش غربالگری بوده و نتایج نامتعارف آن احتمال وجود اختلالات تکاملی را نشان می‌دهد. به همین منظور در صورت مشکوک شدن پزشک به وجود بیماری، آزمایشات تخصصی‌تری درخواست می‌شود.

برای انجام تفسیر آزمایش در منزل، بر روی بنر زیر کلیک کنید!

انواع سونوگرافی‌های سه ماهه دوم بارداری

چند نوع سونوگرافی‌ در سه ماهه دوم بارداری به ویژه در هفته‌های ۱۸ تا ۲۳ به منظور اطمینان حاصل شدن از سلامت مادر و جنین انجام می‌شود. البته در هر زمان دیگری در طول بارداری نیز ممکن است به درخواست پزشک، سونوگرافی انجام شود و محدود به سه ماهه دوم نیست.

 سونوگرافی آنومالی: در این نوع سونوگرافی سلامت استخوان‌ها، قلب، مغز، لوله عصبی و کلیه‌های جنین بررسی می‌شود.  این تست به دلایل مختلفی از جمله تعیین بررسی بارداری‌های چند قلویی، رشد آهسته جنین یا تشخیص نواقصی همچون بیماری لب شکری درخواست می‌شود. اگر پزشک در طی بررسی‌های سونوگرافی به وجود ناهنجاری‌های ژنتیکی مشکوک شود شما را به متخصص ژنتیک برای چکاپ‌های بیشتر ارجاع می‌دهد. با استفاده از این نوع سونوگرافی می‌توان بیماری‌های زیر را شناسایی کرد:

• آنانسفالی
•  اسپینا بیفیدا
• بیماری لب شکری
•  امفالوسل و گاستروشزی (نوعی اختلال ژنتیکی در بسته شدن پوست شکم نوزاد)
•  ناهنجاری‌های وخیم قلب
•  آژنزی کلیه (عدم تشکیل یک طرفه کلیه)
• دیسپلازی اسکلتی
• تریزومی ۱۳ و سایر اختلالات کروموزومی

در طی سونوگرافی، پزشک دستگاه سونوگرافی را در سطح شکم به حرکت در می‌آورد تا با ارسال شدن امواج صوتی به داخل بدن، تصاویر واضحی از رحم و جنین بدست آید. این تصاویر را به شکل زنده می‌توان بر روی مانیتور مشاهده کرد.

سونوگرافی سه بعدی: در این نوع سونوگرافی که نسل جدیدتری از معاینات سونوگرافی به حساب می‌آید تصاویر واضح‌تری از جنین ایجاد می‌شود. برخی از مزایای سونوگرافی سه بعدی به شرح زیر است:

•  شناسایی نقایص ژنتیکی جنین
• ارزیابی اندام‌های داخلی و بیرونی
•  مشاهده نقایص احتمالی سیستم عصبی و مغز
• مشخص شدن اختلالات مادرزادی در ستون فقرات جنین
• آشکارسازی ناهنجاری‌ها نهفته در بافت‌های جنین

سونوگرافی داپلر: برای رویت جریان خون و بررسی سلامت گردش خون در جنین و مادر به ویژه در جفت و بند ناف مورد انجام می‌شود.

آیا در غربالگری دوم بارداری جنسیت جنین قابل تشخیص است؟

بهتر است بدانید که برای تعیین جنسیت جنین، سونوگرافی انجام خواهد شد. اکثر پزشکان سونوگرافی را در هفته ۱۸ تا ۲۱ برنامه ریزی می‌کنند، اما جنسیت ممکن است با سونوگرافی در اوایل هفته ۱۴ نیز مشخص شود. با این حال، امکان خطا در سونوگرافی در هفته ۱۴ وجود دارد. از همین رو در غربالگری دوم و پس از هفته ۱۵ بارداری می‌توانید جنسیت جنین را تشخیص دهید.

وبسایت Healthline در ارتباط با زمان تعیین حنسیت جنین اینگونه بیان می‌کند:

 ممکن است تعجب کنید اگر بدانید که اندام تناسلی کودک شما فوراً رشد نمی کند. در واقع، پسران و دختران چهار تا شش هفته پس از بارداری، ظاهری نسبتاً مشابه دارند و رشد اندام تناسلی آن‌ها بین ۱۰ تا ۲۰ هفته طول می‌کشد.

چرا غربالگری دیابت بارداری انجام می شود؟ 

غربالگری دیابت به طور معمول در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می‌شود. هدف از این آزمایشات، کنترل قند خون در زنان باردار است. چراکه بالا بودن قند خون باعث افزایش نامطلوب وزن جنین، دشوار شدن زایمان طبیعی و سایر مشکلات برای مادر و جنین می‌شود. در این تست با گرفتن نمونه خون از مادر، سطح قند خون او سنجیده می‌شود. در صورتی که جواب آزمایش بیش از حد نرمال باشد پزشک آزمایش تست تحمل گلوکز (GTT) را تجویز می‌کند که نسبت به آزمایش FBS دقیق‌تر است.

 در سایت Mayo Clinic درباره آزمایش تست تحمل گلوکز اینگونه می خوانید: 

تست تحمل گلوکز پاسخ بدن به قند (گلوکز) را اندازه گیری خواهد کرد.این آزمایش می‌تواند برای غربالگری دیابت نوع دوم نیز استفاده شود.  یک نسخه اصلاح شده از این تست برای تشخیص دیابت بارداری کاربرد دارد. اگر دیابت بارداری برای شما تشخیص داده شود، با مدیریت دقیق سطح گلوکز خون می‌توانید بارداری ایمنی داشته باشید. 

تفسیر جواب آزمایش قند خون بارداری

در ابتدا بهتر است بدانید که برای انجام آزمایش قند خون بارداری نیاز به حدود ۱۲ ساعت ناشتایی وجود دارد و تفسیر آن به شکل زیر خواهد بود.

سطح نرمال: در این آزمایش اگر سطح قند خون کمتر از ۹۲ میلی گرم در دسی لیتر باشد، قند خون طبیعی است و خطر دیابت بارداری وجود ندارد.

سطح پیش دیابتی: در صورتی که در جواب آزمایش سطح قند خون بین ۹۲-۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر باشد، سطح قند خون اندکی بالاتر از حد عادی است و در اینصورت با رژیم غذایی صحیح و تمرینات ورزشی زیر نظر پزشک، باید سطح قند خون منترل شود.

سطح دیابتی: اگر در جواب آزمایش سطح قند خون بیشتر از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر باشد شرایط دیابتی به حساب می‌آید و باید حتما زیر نظر پزشک باشید.

تفسیر آزمایش تست تحمل قند خون (GTT)

سطح نرمال: اگر میزان گلوکز خون کمتر از ۱۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد، سطح قند خون طبیعی به حساب می‌آید.

سطح پیش دیابت: در صورتی که سطح گلوکز خون در بازه ۲۰۰ – ۱۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد، سطح قند خون پیش دیابتی است.

سطح دیابتی: اگر مقدار گلوکز خون بیش از ۲۰۰میلی گرم بر دسی لیتر باشد سطح قند خون به عنوان دیابت محسوب می‌شود.

نکات لازم قبل از انجام آزمایش قند خون

• در تست قند خون عادی یا FBS، مادر باردار بایستی ۸ تا ۱۰ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشد.
• طی ساعات ناشتایی، نوشیدن آب مجاز است اما قهوه، چای، نوشیدنی‌های شیرین، طعم دار و گازدار غیر مجاز به حساب می‌آیند.
• قبل از نمونه‌گیری بایستی از انجام فعالیت سنگین خودداری شود.
• قبل از نمونه گیری از استعمال دخانیات خودداری شود.

رعایت چه نکاتی ابتلای جنین به نواقص لوله عصبی را کاهش می‌دهد؟

طبق توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، تمامی زنان باردار بایستی روزانه ۰.۴ میلی گرم اسید فولیک مصرف کنند. این مقدار به ویژه در ابتدای بارداری بسیار کلیدی‌تر است چراکه بیشتر نقایص لوله‌های عصبی در هفته‌های ابتدایی بارداری رخ می‌دهند. این ماده مغذی در کلم بروکلی، لوبیا چیتی، تخمه آفتابگردان، مارچوبه، نعناع و گوجه فرنگی به مقدار فراوان وجود دارد.

هزینه آزمایش غربالگری دوم بارداری چقدر است؟

بسته به تعداد و تنوع آزمایش‌هایی که پزشک برای شما تجویز کرده است، هزینه آن نیز می‌تواند متفاوت باشد. معمولا تعداد آزمایش‌ها در مادران دارای اضافه وزن زیاد، دارای بیماری‌های زمینه‌ای و همچنین مادران با سن بالا بیشتر از سایرین است. برای انجام آزمایش غربالگری دوم می‌توانید درخواست آزمایش خود را در قسمت پایین صفحه ثبت نمایید تا راهنمایی‌های لازم جهت انجام آزمایشات غربالگری توسط متخصصان هومکا به شما ارائه شود و قیمت آزمایش خون با در نظر گرفتن بیمه پایه و تکمیلی برای شما اعمال شود.

آزمایش غربالگری سه ماهه دوم در منزل و هومکا!

بهتر است بدانید که برای انجام آزمایش غربالگری دوم یا سایر خدمات آزمایشگاهی، نیازی نیست تا حتما به آزمایشگاه بروید. مجموعه هومکا با همکاری مجهزترین و مدرن‌ترین آزمایشگاه‌ها در استان تهران و شهرهای کرج، شیراز، اصفهان، اهواز، رشت، تبریز، قزوین و مشهد، همواره بهترین خدمات آزمایش در منزل را زیر نظر بیمه پایه و تکمیلی به شما ارائه می‌دهد.

اگر قصد انجام خدمات آزمایش در منزل یا تفسیر آزمایش خون را دارید، می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا با کلیک بر روی بنر زیر، درخواست آزمایش خود را ثبت کنید. در اینصورت همکاران ما با شما تماس خواهند گرفت و هماهنگی‌های لازم جهت انجام آزمایش صورت می‌گیرد.