آزمایش FSH

آزمایش FSH یا آزمایش هورمون محرک فولیکول و یا Follicle-stimulating Hormone، آزمایشی است که برای ارزیابی مواردی همچون باروری، سلامت اندام‌های تولید‌مثل (تخمدان‌ها یا بیضه‌ها)، عملکرد هیپوفیز و همچنین ارزیابی بلوغ زودرس و یا تاخیر در بلوغ در کودکان کاربرد دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش FSH با ما همراه باشید. در این مقاله با هومکا همراه باشید تا بدانید میزان FSH نرمال در زنان چقدر است؟ تفسیر آزمایش FSH چگونه انجام می‌شود؟ علائم بالا بودن هورمون FSH چیست؟

این مقاله با هدف آشنایی بیشتر شما با آزمایش FSH تنظیم شده است. لطفا برای بررسی نتیجه آزمایش حتما با پزشک متخصص مشورت داشته باشید. 

FSH در آزمایش خون چیست؟ 

FSH هورمون تحریک‌کننده فولیکول است. این هورمون در تولید مثل زنان و مردان نقش دارد. هورمون FSH توسط غده هیپوفیز ساخته می‌شود. تولید FSH توسط سیستم پیچیده‌ای شامل هیپوتالاموس، هیپوفیز و هورمون‌های تولید شده توسط تخمدان‌ها (در زنان) و بیضه‌ها (در مردان) کنترل می‌شود. غده هیپوتالاموس هورمونی به نام هورمون آزادکننده گنادوتروپین یا gonadotropin-releasing hormone (GnRH)  ترشح می‌کند؛ این هورمون موجب ترشح هورمون های FSH و  LH (گنادوتروپین) از هیپوفیز می‌شود.

چرا آزمایش FSH تجویز می‌شود؟

همان‌طور که اشاره کردیم یکی از مهم‌ترین هورمون‌ها در دوران باروری، هورمون FSH است. به همین دلیل در موارد ناباروری باید آزمایش FSH انجام شود تا عامل مانع بارداری مشخص گردد. پزشک از این تست برای تشخیص فرارسیدن یائسگی نیز استفاده می‌کند. همچنین درصورتی‌که دچار قاعدگی نامنظم یا نارسایی تخمدان شوید پزشک احتمالاً انجام این آزمایش را تجویز خواهد کرد.

مردان نیز ممکن است نیاز به اندازه‌گیری سطح این هورمون داشته باشند. در مواردی مانند نارسایی بیضه و کم بودن تعداد اسپرم، میزان FSH در آزمایش خون بررسی می‌شود. آزمایش FSH همچنین در مواردی مانند مشکلات نعوظ در مردان و تشخیص یا ارزیابی اختلالات جنسی مورد نیاز خواهد بود.

تفسیر آزمایش FSH و LH در مردان چیست؟

آزمایش FSH و LH در مردان برای ارزیابی تعداد کم اسپرم، ارزیابی هیپوگنادیسم یا کم‌کاری غدد جنسی (hypogonadism) یا نارسایی گناد و ارزیابی بی‌اختیاری بیضه انجام می‌شود.

چنانچه نتیجه آزمایش FSH در مردان، سطح بالایی از این هورمون را در خون نشان دهد، نشان‌دهنده این است که احتمالا مشکلاتی همچون سندرم کلاین‌فلتر (یک بیماری نادر در مردها که به علت وجود کروموزوم X اضافی ایجاده شده و بر رشد مردانه تاثیر می‌گذارد)، عدم وجود بیضه یا عملکرد نامناسب آن، آسیب به بیضه در اثر بیماری مانند وابستگی به الکل و آسیب بیضه در اثر تماس با اشعه ایکس یا شیمی‌درمانی  وجود دارد.

اگر میزان آزمایش FSH در مردان  پایین‌تر از حد نرمال باشد، به این معنی است که دستگاه تناسلی اسپرمی تولید نمی‌کند یا اینکه هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز (هورمون‌های کنترل‌کننده موجود در مغز)، به درستی عمل نمی‌کنند و یا اینکه یک تومور در توانایی مغز در کنترل تولید FSH تداخل ایجاد کرده است. البته نباید فراموش کرد که استرس و وزن خیلی کم هم در پایین بودن FSH تاثیر دارند.

تفسیر آزمایش FSH و LH در زنان چگونه است؟ 

اگر آزمایش FSH یک خانم نشان دهد که میزان هورمون FSH در خون او بیشتر از حد نرمال است، احتمالا یکی از اختلالات زیر در حال وقوع است:

• از دست دادن عملکرد تخمدان یا ایجاد مشکل در تخمدان
• یائسگی
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (خارج از تعادل شدن هورمون‌های زنانه و ایجاد کیست)
• اختلال کروموزومی
• کاهش تولید تخمک با کیفیت و نطفه برای باروری

توجه داشته باشید که سن در باروری یک زن تاثیر بسیار زیادی دارد. با افزایش سن احتمال تولید تخمک با کیفیت بسیار کم می‌شود. معمولا پزشک زنان تست هورمون FSH را همراه با سایر آزمایشاتی که سطح هورمون لوتئینیزه (LH)، استرادیول و پروژسترون را تعیین می‌کنند، برای بررسی ذخایر تخمدان انجام می‌دهد.

سطح هورمون FSH بالا در زنان به این معنی است که احتمال بارداری کمتر است. البته این بدان معنا نیست که احتمال بارداری وجود ندارد، اما احتمالا پروسه بارداری سخت‌تر و نیاز به اعمال روش‌های کمک باروری خواهد بود. همچنین مقدار FSH پایین در یک خانم نشان‌دهنده تولید نکردن تخمک توسط تخمدان است یا اینکه هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز (هورمون‌های کنترل کننده موجود در مغز)، به درستی عمل نمی‌کنند و یا اینکه یک تومور در توانایی مغز در کنترل تولید FSH تداخل ایجاد کرده است.

اگر آزمایش FSH انجام داده‌اید و قصد دارید از تفسیر نتیجه مطلع شوید برای تفسیر آزمایش کلیک کنید!

میزان FSH در یائسگی چقدر است؟

قبل از مرحله یائسگی، بدن زن تلاش می‌کند تا تخمک‌های قابل باروری بیشتری تولید کند و درنتیجه سطح FSH را افزایش دهد. بااین‌حال، پس از یائسگی تخمک دیگر نمی‌تواند تولید شود. در زنان یائسه، FSH ممکن است در یک تلاش غیرمولد برای شروع مجدد تخمک‌گذاری و تولید تخمک‌های زنده بالا بماند. به همین دلیل افزایش میزان این هورمون می‌تواند به‌عنوان یکی از نشانه‌های نزدیک شدن یائسگی در نظر گرفته شود. به‌طورکلی میزان این هورمون پس از یائسگی بین ۱۹.۳ تا ۱۰۰ IU/L خواهد بود.

در صورتی که امکان مراجعه به آزمایشگاه را ندارید می‌توانید از خدمات آزمایش در منزل مجموعه هومکا بهره‌مند شوید.

در سایت Medline Plus درباره علت تجویز این آزمایش آمده است:

آزمایش FSH برای کنترل عملکردهای جنسی با هورمون دیگری به نام هورمون لوتئین ساز کار می‌کند. بنابراین آزمایش هورمون LH اغلب همراه با آزمایش FSH انجام می‌شود. این آزمایشات بسته به زن، مرد یا کودک بودن به روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• در زنان، این آزمایشات اغلب برای این موارد تجویز می‌شود: یافتن علت ناباروری،بررسی عملکرد تخمدان، دلیل قاعدگی نامنظم یا قطع آن و شروع یائسگی
• در مردان ، این آزمایشات اغلب برای این موارد انجام می شود: یافتن علت ناباروری، دلیل کم بودن اسپرم، بررسی وجود مشکل در بیضه
• در کودکان ، این آزمایشات اغلب برای کمک به تشخیص بلوغ زودرس یا دیررس انجام می‌شود

علائم بالا بودن FSH در آزمایش خون

علائم FSH بالا در زنان مشابه علائم یائسگی است. این علائم می‌تواند شامل دوره‌های قاعدگی نامنظم، گرگرفتگی و سردرد باشد. در زوج‌هایی که به‌طور فعال برای باردارشدن تلاش می‌کنند، مشکل در بارداری می‌تواند نشانه FSH بالا باشد. هیچ علامت شاخصی برای افزایش FSH در مردان وجود ندارد و فقط از روی ناتوانی در باروری می‌توان به افزایش آن مشکوک شد. در چنین مواردی علاوه بر آزمایش FSH ممکن است به نمونه‌برداری از اسپرم نیز نیاز باشد.

علائم FSH پایین در آزمایش خون

FSH باعث تحریک بیضه در مردان، تخمدان در زنان، سلول‌های تناسلی و به‌طور غیرمستقیم ایجاد شخصیت‌های جنسی می‌شود. در FSH پایین، کل این فرآیند مختل می‌شود. بیماری‌های زیادی وجود دارند که باعث کاهش FSH می‌شوند.  درحالی‌که برخی از علائم فقط در این بیماری‌های خاص دیده می‌شود، برخی از آن‌ها در همه موارد مشترک است. به‌طورکلی علائم زیر می‌تواند نشانه کاهش سطح FSH در آزمایش خون باشد:

• اختلال قاعدگی
• ناباروری
• اختلال نعوظ در مردان
• خشکی واژن در زنان
• از دست دادن میل جنسی
• رشد مو، آکنه و طاسی
• تحلیل استخوان (پوکی استخوان)
• از دست دادن حس بویایی
• سردرد، کاهش بینایی و دوبینی
• بزرگ شدن سینه در مردان

برای انجام آزمایش FSH چه شرایطی لازم است؟‌

آزمایش FSH برای آقایان شرایط خاصی ندارد، زیرا آنها چرخه قاعدگی ندارند؛ اما در خانم‌ها ممکن است پزشک دستور انجام آزمایش FSH را در روزهای خاصی از چرخه قاعدگی بدهد. به‌طورکلی این آزمایش خون نیاز به ناشتایی ندارد؛ اما اگر دارویی مصرف می‌کنید یا باردار هستید، حتما این موضوع را به پزشک بگویید.

داروهایی مانند سایمتیدین، کلومیفن، دیژیتالیس، لوودوپا ممکن است نتایج آزمایش FSH را افزایش داده و داروهایی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری، داروهای ضد تشنج، فنوتیازین‌ها و درمان‌های هورمونی FSH را کاهش دهد. به علاوه اگر به تازگی از داروهای رادیولوژی استفاده کرده‌اید، حتما باید پزشک را مطلع کنید. همچنین حتما لازم است تاریخ آخرین دوره قاعدگی یا یائسگی بیمار نیز روی برگه آزمایش خون ثبت شود.

مقدار نرمال آزمایش FSH چقدر است؟ 

رنج نرمال FSH در مردان ۱/۴ - ۱۵/۴ IU/L  است. رنج نرمال FSH در زنان با توجه به سیکل روزهای قاعدگی به شرح زیر است: 

• در مرحله فولیکولی : ۱/۳ – ۹/۹ IU/L
• در مرحله لوتئال : ۱ – ۹/۲ IU/L
• در پیک میانه ی دوره : ۶/۱ – ۱۷/۲ IU/L
• پس از یائسگی : ۱۹/۳ - ۱۰۰ IU/L

تست های مرتبط با آزمایش FSH

• آزمایش LH
• تست Strogen
• آزمایش Estradiol
• آزمایش DHEA
• تست Testosterone
• آزمایش Progesterone
• آزمایش Androstenedione
•  تست Semen Analysis
• آزمایش AMH (Anti-Müllerian Hormone)
• تست Prolactin (آگاهی از شرایط آزمایش پرولاکتین در انجام صحیح تست بسیار حائز اهمیت است)
• تست Sex Hormone Binding Globulin (SHBG)
• آزمایش پرولاکتین: بهتر است پیش از انجام، از شرایط آزمایش پرولاکتین آگاهی پیدا کنید.
• آزمایش هورمونی زنان: اگر FSH در آزمایش خون غیر نرمال باشد، پزشک ممکن است لیست کامل آزمایش های هورمونی را برای شما تجویز کند.

برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

بیماری‌های زمینه‌ای تاثیرگذار در نتیجه آزمایش FSH

• تومورهای هیپوفیزی
• ارکیدکتومی ( خارج کردن بیضه ها)
• سندرم کلاین فلتر
• سندرم ترنر (Turner syndrome)
• نارسایی گنادی
• یائسگی
•  تخمدان پلی کیستیک
• کم‌خونی داسی شکل
• هموکروماتوز (Haemochromatosis)
• اختلالات هیپوتالاموس
• بیماری تیروئید کنترل نشده
• تومورهای هورمون وابسته به جنسیت
• کیست تخمدان
• خونریزی غیرعادی واژینال

علت پایین بودن FSH در خانم ها و آقایان 

یائسگی زودرس، بلوغ زودرس، تخمدان پلی کیستیک، اختلالات صفات ثانویه جنسی و ناباروری شایع‌ترین اختلالاتی است که نتیجه آزمایش FSH را دستخوش تغییرات می‌کند. 

• تومورهای تخمدان به علت افزایش ترشح استروژن
• نارسایی هیپوتالاموس (سندرم کالمن)
• نئوپلاسم بیضه‌ها یا غدد فوق کلیه که ترشح استروژن‌ها یا آندروژن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد
• سندروم تخمدان پلی کیستیک
• هموکروماتوز
• بی اشتهایی عصبی

علت بالا بودن FSH در خانم ها و آقایان 

• سندرم ترنر (حدود ۵۰٪ از بیماران مبتلا به آمنوره اولیه، سندروم ترنر دارند)
• کم کاری هیپوفیز
• سندرم شیهان (کم کاری هیپوفیز پس از زایمان)
• بلوغ زودرس یا ایدیوپاتیک یا ثانویه به یک ضایعه  CNS
• سندرم کلاین فلتر
• castration  یا اختگی
• مصرف مشروبات الکلی
• یائسگی و اختلالات قاعدگی

آزمایش FSH در منزل با هومکا

آزمایش در منزل خدمتی است که هومکا سعی دارد آن را با کیفیتی مطلوب و قیمتی متعادل در اختیار شما قرار دهد. برای ثبت رایگان درخواست می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا بر روی بنر ثبت درخواست کلیک کنید. پس از ثبت درخواست کارشناسان ما با شما تماس خواهند گرفت و مراحل ارائه خدمت را توضیح خواهند داد. خدمات آزمایشگاهی و درمانی هومکا در منزل به همه ساکنین استان تهران، البرز و شهرهای رشت، تبریز، شیراز، اصفهان، قم و قزوین ارائه می‌شود. با استفاده از بیمه‌های پایه و تکمیلی نیز می‌توانید هزینه آزمایش در منزل را پرداخت کنید. هومکا تلاش کرده است تا شما در این زمینه تجربه‌ایی بی‌دغدغه داشته باشید. هومکا را به دیگران معرفی کنید.