آزمایش ادرار کاتکول آمین
هنگامی‌که جسم یا روان ما در شرایط فشار و استرس قرار می‌گیرد، بدن ما برای افزایش تسلط و تمرکز خود اقدام به تولید هورمون‌هایی خواهد کرد که باعث افزایش ضربان قلب، افزایش خون‌رسانی به ماهیچه‌ها و بالا رفتن هیجان می‌شود. در حالت عادی پس از رفع شدن عامل استرس‌زا بدن به حالت عادی بر خواهد گشت. هورمون‌های کاتکول آمین دسته‌ای از این هورمون‌ها هستند که در شرایط فشار و هیجان در بدن افزایش می‌یابند.
در اثر بعضی بیماری‌هایی مانند سرطان ممکن است که میزان طبیعی تولید این هورمون‌ها دچار اختلال شود. به کمک آزمایش ادرار کاتکول آمین می‌توان از میزان این هورمون آگاه شد. در این مقاله به معرفی این آزمایش و نحوه تفسیر آن می‌پردازیم.
آزمایش کاتکول آمین ادرار چیست؟
کاتکول‌آمین‌ها گروهی از هورمون‌های مشابه هستند که در غدد فوق کلیوی تولید می‌شوند. غدد فوق کلیوی اندام‌های مثلثی کوچکی هستند که در بالای هر کلیه قرار دارند. کاتکول آمین‌های اولیه شامل سه نوع دوپامین، اپی نفرین (آدرنالین) و نورآدرنالین هستند. این هورمون‌ها در پاسخ به استرس فیزیکی یا احساسی، در جریان خون ترشح می‌شوند. درنتیجه آن تکانه‌های عصبی به مغز منتقل شود و قند خون و اسیدهای چرب آزاد می‌گردد.
این هورمون‌ها نقش مهمی در سیستم عصبی سمپاتیک دارند که مسئول شرایط پرتنش و فشار در بدن است. وظیفه هر کدام از این هورمون‌ها به شرح زیر است:
- دوپامین: این یک ماده شیمیایی است که به‌طور طبیعی در بدن انسان تولید می‌شود و سیگنال‌ها را به سیستم عصبی منتقل می‌کند. این هورمون نقش فعالی در تنظیم برخی از حالات زیستی مانند حرکت، خلق‌وخو، حافظه و ادراک لذت دارد
- آدرنالین یا اپی نفرین: یک انتقال‌دهنده عصبی است که از قسمت‌های داخلی غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود و حالات واکنشی بدن را تحت کنترل نگه می‌دارد. این هورمون در صورت وجود استرس، جریان سریع‌تر خون به ماهیچه‌ها، ریه‌ها و قلب را ممکن می‌کند
- نورآدرنالین یا نوراپی نفرین: این هورمون از دوپامین تولیدشده توسط بدن سنتز می‌شود و مسئول کمک به بدن در ایجاد پاسخ به استرس است. درعین‌حال، ضربان قلب و فشار خون را افزایش می‌دهد و از نظر روانی شرایطی مانند تنظیم خلق‌وخو و تمرکز را پشتیبانی می‌کند
تغییر در میزان این هورمون‌ها می‌تواند خلق‌وخو، استرس و تمرکز را به هم بزند؛ به‌علاوه می‌تواند نشانه اختلال در عملکرد غدد فوق کلیوی مثل سرطان باشد. آزمایش کاتکول آمین ادرار میزان این هورمون را اندازه‌گیری می‌کند.
چرا آزمایش کاتکول آمین ادرار تجویز می‌شود؟
پزشک ممکن است این آزمایش را برای تأیید یا رد احتمال سرطان غدد فوق کلیوی (فئوکروموسیتوم) تجویز کند. همچنین اگر بیمار فشار خون مکرر یا مداوم با علائمی مانند سردرد، تعریق، گرگرفتگی و ضربان قلب سریع داشته باشد، پزشک ممکن است این آزمایش را برای بررسی میزان کاتکول آمین تجویز کند. این آزمایش ممکن است در بیماران سرطانی که به درمان پاسخ نمی‌دهند نیز درخواست شود.
این آزمایش ممکن است گهگاه زمانی که تومور غده فوق کلیوی به‌طور تصادفی پیدا شود یا بیمار سابقه خانوادگی این سرطان را داشته باشد، تجویز شود. اگر بیمار قبلاً برای فئوکروموسیتوم تحت درمان قرار گرفته باشد، می‌توان از آن به‌عنوان یک آزمایش پیگیری استفاده کرد.
به‌طورکلی آزمایش کاتکول آمین ادرار می‌تواند برای تشخیص چند نوع تومور زیر استفاده شود:
- فئوکروموسیتوم (Pheochromocytoma) یا تومور غدد فوق کلیوی: این تومورها که عموماً خوش‌خیم هستند، در صورت عدم درمان می‌توانند خطرناک شوند
- نوروبلاستوما (Neuroblastoma): این نوع تومور سرطانی بدخیم در بافت سلول عصبی یافت می‌شود و معمولاً در نوزادان و کودکان ایجاد می‌گردد
- پاراگانگلیوما (Paraganglioma): توموری است که در نزدیکی غدد فوق کلیوی ایجاد می‌شود. اگرچه امکان مواجهه با موارد بدخیم وجود دارد، اما پیشرفت بیماری بسیار کند است
نیازی نیست برای انجام آزمایش از منزل خارج شوید و به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!
شرایط انجام تست کاتکول آمین ادرار
لازم است پیش از آزمایش پزشک خود را در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع کنید و دستورالعمل‌های مربوط به مواردی را که باید قبل از جمع‌آوری نمونه‌ها اجتناب کنید، دنبال نمایید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که قبل از انجام آزمایش از مصرف مواد زیر پرهیز کنید:
- غذاهای حاوی کافئین مانند قهوه، چای و شکلات
- موز
- مرکبات (پرتقال، نارنگی و ...)
- غذاهای حاوی وانیل
علاوه بر این موارد، ممکن است پزشک از شما بخواهد که قبل از انجام آزمایش از استرس و فعالیت‌های ورزشی شدید اجتناب کنید.
میزان نرمال کاتکول آمین در آزمایش ادرار
کاتکول آمین‌های بدن در مدت زمان کوتاهی تجزیه شده و از طریق ادرار از بدن دفع می‌شود. دوپامین، نوراپی نفرین و نورمتانفرین با تبدیل شدن به اسید هومووالینیک به نام HMV از بین می‌روند. درحالی‌که اپی نفرین و مرانفرین به اسید ماندلیک وانیل به نام VMA تبدیل می‌شوند. مقادیر نرمال کاتکول آمین ادرار برای ارزیابی به شرح زیر است:
- دوپامین: ۶۵ تا ۴۰۰ میکروگرم در ۲۴ ساعت
- اپی نفرین: ۰.۵ تا ۲۰ میکروگرم در ۲۴ ساعت
- متانفرین: ۲۴ تا ۹۶ میکروگرم در ۲۴ ساعت
- نوراپی نفرین: ۱۵ تا ۸۵ میکروگرم در ۲۴ ساعت
- نورمتانفرین: ۷۵ تا ۳۷۵ میکروگرم در ۲۴ ساعت
- اسید وانیل ماندلیک (VMA): ۲ تا ۷ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت
دلایل بالا بودن کاتکول آمین چیست؟
افزایش کاتکولامین معمولاً در بیماران مبتلا به ناهنجاری در غدد فوق کلیوی یا سیستم عصبی مرکزی دیده می‌شود. علاوه بر این، به دلایل زیر نیز قابل مشاهده است:
- ورزش شدید
- وجود استرس و اضطراب
- مصرف سیگار
- فشار خون بالا
- تجربه تپش قلب
- لرز، تعریق بیش‌ازحد، ناتوانی در تولید عرق و یا تعریق کم
- ناهنجاری‌هایی مانند یبوست و اسهال آبکی
- قند خون بالا
- وجود اختلالات روان‌پزشکی
- کم‌خونی
- سوختگی
علائم بالا یا پایین بودن کاتکول آمین ادرار چیست؟
بعضی علائمی که می‌تواند نشانه بالا بودن میزان کاتکول آمین ادرار باشد شامل موارد زیر است:
- سردرد شدید
- ضربان قلب سریع
- رنگ‌پریدگی، رنگ مایل به آبی و کبودی به‌خصوص در اطراف چشم
- سوزن سوزن شدن و بی‌حسی در انگشتان دست و پا
- درد استخوان و نواحی مختلف بدن
- درد و تورم شکم
- تورم چشم‌ها
علائم مشاهده‌شده در کودکان نیز به شرح زیر است:
- درد استخوان‌ها
- کاهش وزن
- توده غیرطبیعی در شکم
- حرکات غیرقابل‌کنترل چشم‌ها
در صورت پایین بودن کاتکول آمین ممکن است علائم زیر در شما ایجاد شود:
- بی‌حالی یا کمبود انرژی
- افت فشار خون هنگام ایستادن
- عدم تمرکز
- بیش فعالی
- افسردگی
اگر پزشک برای شما آزمایش کاتکول آمین یا هر آزمایش دیگری را تجویز کرده است، برای ثبت درخواست آزمایش در منزل کلیک کنید!
تفسیر کاتکول آمین در آزمایش ادرار
ازآنجاکه نتایج غیرطبیعی این آزمایش می‌تواند علل متعددی داشته باشد و تومور غدد فوق کلیه نادر است، پزشک در مرحله اول میزان غیرطبیعی آن را دلیلی بر تومور در نظر نمی‌گیرد. در این صورت آزمایش‌ها و تحقیقات بیشتری برای بررسی احتمال سرطان لازم است.
بیماری‌ها و استرس‌های جدی می‌توانند باعث افزایش موقتی متوسط تا زیاد در سطوح کاتکول آمین شوند. پزشکان باید بیمار را به‌طورکلی همراه با وضعیت جسمانی، وضعیت عاطفی، دارو و رژیم غذایی ارزیابی کنند. هنگامی‌که مواد یا شرایط نامطلوب شناسایی و برطرف شد، پزشک بیمار را مجدداً آزمایش می‌کند تا سطح کاتکول آمین ادرار را بررسی کند.
پزشک ممکن است آزمایش متانفرین خون یا ادرار را برای کمک به تأیید یافته‌ها و روش‌های تصویربرداری مانند MRI را تجویز کند. اگر سطوح این هورمون‌ها در کسی که قبلاً سرطان داشته است افزایش یابد، این احتمال وجود دارد که یا درمان به‌طور کامل مؤثر نبوده یا تومور عود کرده است.
وب‌سایت my.clevelandclinic در مورد آزمایش کاتکول آمین می‌گوید:
آزمایش کاتکول آمین‌های ادرار شامل ادرار 24 ساعته است. اگر پزشک به فئوکروموسیتوم مشکوک شود ممکن است آزمایش خون کاتکول آمین را نیز تجویز کند. آزمایش ادرار کاتکول آمین نتایج قابل اعتمادتری دارد به همین علت ارجحیت دارد. در برخی موارد هم آزمایش ادرار و هم آزمایش خون ضروری است.
عوامل تأثیرگذار در نتیجه تست کاتکول آمین چیست؟
داروهای مختلف می‌توانند با آزمایشات کاتکول آمین تداخل داشته باشند. برخی از موادی که می‌توانند با آزمایشات کاتکول آمین تداخل داشته باشند شامل موارد زیر است:
- استامینوفن
- آمینوفیلین
- آمفتامین‌ها
- سرکوب کننده‌های اشتها
- قهوه، چای و انواع کافئین
- کلرال هیدرات
- دگزامتازون
- داروهای ضدافسردگی و گشادکننده‌های عروق
همچنین مصرف خوراکی‌هایی چون قهوه و الکل می‌تواند باعث نتیجه مثبت کاذب آزمایش شود.
تست‌های مرتبط با آزمایش کاتکول آمین چیست؟
پزشک شما ممکن است در کنار این آزمایش انجام تست‌های زیر را نیز تجویز کند:
- آزمایش کاتکول آمین خون: اندازه‌گیری میزان این هورمون‌ها به‌وسیله نمونه‌گیری وریدی انجام می‌شود
- آزمایش متانفرین‌های آزاد پلاسما: متانفرین‌ها (متانفرین و نورمتانفرین) محصول تجزیه کاتکول آمین‌های اپی نفرین (آدرنالین) و نوراپی نفرین هستند. آزمایش متانفرین بدون پلاسما میزان متانفرین و نورمتانفرین را در خون اندازه‌گیری می‌کند
- متانفرین ادرار: سنجش میزان متانفرین از طریق نمونه ادرار نیز قابل‌اندازه‌گیری است
برای تفسیر آزمایش خود توسط پزشک هومکا، کلیک کنید!
هومکا و انجام آزمایش کاتکول آمین ادرار در منزل
اگر به انجام این آزمایش یا هر آزمایش دیگر مانند آزمایش ادرار، آزمایش ادرار ۲۴ ساعته، تست مدفوع و یا تفسیر آزمایش خون یا تفسیر آزمایش ادرار و مدفوع نیاز پیدا کردید لازم نیست که به آزمایشگاه مراجعه کنید. هومکا این شرایط را فراهم کرده است که بتوانید به‌راحتی این آزمایش را در منزل انجام دهید و نتایج و تفسیر آن را به‌صورت آنلاین دریافت کنید. با استفاده از خدمات هومکا می‌توانید یک آزمایشگاه مجهز و مدرن را در منزل خود داشته باشید.
همچنین امکان استفاده از بیمه درمانی نیز در خدمات آزمایش در منزل هومکا فراهم است. برای ثبت درخواست آزمایش در خانه در سراسر استان تهران و شهرستان‌های کرج، قم، شیراز، تبریز، قم، قزوین، اصفهان، رشت و اهواز کافی است که به شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا روی بنر زیر کلیک کنید و پس از ثبت درخواست اولیه منتظر بمانید تا همکاران ما با شما تماس بگیرند.
سوالات متداول
پرسش و پاسخ با پزشک
