آزمایش HLA

پیش از جراحی پیوند عضو، معمولا تعدادی آزمایش روی فرد اهداکننده و گیرنده انجام می‌شود. این آزمایش‌ها برای این انجام می‌شود تا تطابق بعضی شرایط فیزیولوژیک بین دو فرد تایید شود. سیستم ایمنی بدن در مقابل سلول‌های بیگانه واکنش دفاعی نشان می‌دهد و باعث پس زدن پیوند می‌شود. به همین دلیل لازم است که بعضی علائم که باعث تشخیص سلول‌های بیگانه می‌شود در دو فرد یکسان یا دست‌کم نزدیک به هم باشد. آزمایش HLA یکی از این تست‌ها است که وجود نوعی آنتی‌ژن را روی سطح سلول‌ها بررسی می‌کند. از آنجا که این آزمایش نوعی آزمایش خودایمنی است، می‌تواند در تشخیص بعضی بیماری‌های دیگر مثل روماتیسم نیز مفید باشد. در این مقاله به بررسی این آزمایش و شرایط انجام آن می‌پردازیم.

آزمایش HLA چیست؟

 آنتی‌ژن‌های HLA پروتئین‌های خاصی هستند که در سطح همه سلول‌های بدن ما به جز گلبول‌های قرمز وجود دارند. ژن‌های HLA که افراد از پدر و مادر به ارث می‌برند، مسئول تولید آنتی‌ژن‌های HLA موجود در سطح سلول‌ها هستند. آزمایش HLA در واقع آنتی‌ژن‌های HLA را که در سطح سلول‌های افراد وجود دارد و آنتی بادی‌های آنتی‌ژن HLA و همین‌طور ژن‌هایی را که مسئول ایجاد آنتی ژن‌های HLA هستند را شناسایی می‌کند. این آزمایش در درجه اول هنگام پیوند عضو اهمیت پیدا می‌کند.

این ژن‌ها در واقع به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا سلول‌های خودی را از سلول‌های بیگانه تشخیص دهد. آزمایش HLA بر روی گیرندگان پیوند انجام می‌شود تا تعیین شود که آیا آنتی‌بادی‌هایی در بدن خود دارند که آنتی‌ژن‌های HLA را که روی اندام یا بافت اهدایی وجود دارند را هدف قرار دهند یا خیر.

در واقع ژن‌های HLA فرد اهداکننده و گیرنده باید یکسان باشند یا تا حد امکان مطابقت داشته باشند تا پیوند موفقیت آمیز باشد.

وبسایت verywellhealth در ارتباط با آزمایش HLA اینگونه بیان می‌کند:

آزمایش HLA به عوامل خاصی مربوط به سیستم ایمنی بدن می پردازد. این آزمایش می تواند به تشخیص اینکه آیا فرد می تواند با خیال راحت مغز استخوان، خون بند ناف یا عضوی را به فردی که نیاز به پیوند دارد اهدا کند، کمک کند. پس انجام این آزمایش برای افرادی که قصد انجام پیوند عضو را دارند پیشنهاد می‌شود.

انواع آزمایشات HLA

آزمایشات HLA انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

آزمایش HLA-27

HLA-B27 یک پروتئین خاص موجود در سطح سلول‌ها است. ژنی که پروتئین HLA-B27 را کد می‌کند تاثیر مهمی در موفقیت پیوند دارد. وجود یا عدم وجود پروتئین HLA-B27 در سطح گلبول‌های سفید خون با آزمایش HLA-B27  مشخص می‌شود.

در پاسخ به این سوال که "آزمایش HLA B27 برای چیست؟" باید گفت اگر علائم بیماری اسپوندیلوآرتریت (Spondyloarthritis) دارید، آزمایش HLA-B27 مثبت ممکن است به تایید تشخیص کمک کند. با این حال، HLA-B27 در برخی افراد عادی نیز یافت می‌شود و همیشه به این معنی نیست که شما یک بیماری دارید.

آزمایش HLA Typing چیست؟

ژن‌های HLA شامل تعداد بسیار زیادی ژن است که در انواع مختلفی وجود دارند. به طور کلی این ژن‌ها در سه کلاس یک، دو و سه دسته بندی می‌شوند. هنگام تست HLA لازم است که پزشک انواع ژن‌های هر نوع را مشخص کرده و میزان انطباق آن‌ها بین گیرنده و اهداکننده را بررسی کند.

آزمایش HLA-Dr چیست؟

ژن HLA-DR دستورالعمل‌هایی را برای ساخت پروتئینی ارائه می‌دهد که نقش مهمی در سیستم ایمنی ایفا می‌کند. ژن HLA-DR  نیز متعلق به گروهی از ژن‌ها به نام MHC  کلاس دو است. این ژن خود انواع مختلفی دارد و می‌تواند نقش مهمی در تحریک سیستم ایمنی بدن داشته باشد و به همین می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد اختلال یا عملکرد سیستم ایمنی بدن به پزشک بدهد.

دیگر نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

چه زمانی آزمایش HLA تجویز می‌شود؟

تست HLA معمولا زمانی انجام می‌شود که تشخیص داده شود بیمار به پیوند نیاز دارد. با این حال بعد از پیوند نیز، آزمایش HLA ممکن است به صورت دوره‌ای و پس از رویدادهایی مانند بارداری انجام شود تا روشن شود که بدن فرد گیرنده آنتی‌بادی‌های HLA اضافی ایجاد کرده است یا خیر.

شرایط انجام آزمایش HLA

بعضی شرایط خاص پزشکی می‌تواند بر نتیجه آزمایش اثرگذار باشد. اگر یکی از شرایط زیر را دارید یا قبلا تجربه کرده‌اید باید با پزشک خود صحبت کنید:

• بارداری
• تزریق خون 
• بافت یا اندام پیوند شده

مطمئن شوید که پزشک شما از همه داروها، خوراکی‌ها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید مطلع است. این همچنین شامل داروهایی که نیازی به نسخه ندارند و داروهای غیرقانونی که ممکن است استفاده کنید نیز می‌شود.

آزمایش HLA چگونه انجام می‌شود؟

این آزمایش می‌تواند به صورت آزمایش خون انجام شود که نیازمند دریافت نمونه خون از سیاهرگ دست شما است. همچنین می‌توان آن را از طریق بزاق دهان انجام داد. در صورتی که آزمایش با بزاق دهان انجام شود لازم است که دست کم ۳۰ دقیقه پیش از آزمایش از خوردن و آشامیدن و مصرف دخانیات خودداری کنید.

تفسیر آزمایش HLA چگونه صورت می‌گیرد؟

ژن‌ها یا آنتی‌ژن‌های خاص HLA در طول آزمایش HLA شناسایی می‌شوند تا از سازگاری پیوند اعضای جامد یا سلول‌های بنیادی خونساز اطمینان حاصل شود. نتایج نشان می‌دهد که چه تعداد آنتی ژن مطابقت دارند و چه تعداد عدم تطابق آنتی ژن وجود دارد. هر چه فرد آنتی بادی‌های HLA بیشتری نیز ایجاد کند، خطر رد پیوند بیشتر می‌شود.

یک نتیجه ناسازگار معمولا به عنوان پیوند پرخطر تفسیر می‌شود، به این معنی که گیرنده در معرض خطر رد پیوند است. رد پیوند ممکن است با داروهای مختلف سرکوب کننده سیستم ایمنی قابل درمان باشد یا نباشد. برای تفسیر جواب آزمایش HLA به صورت دقیق لازم است که با پزشک خود صحبت کنید.

بیماری‌های قابل تشخیص با آزمایش HLA

نتیجه مثبت آزمایش به معنای وجود HLA-B27 است. این نشان دهنده خطر بیشتر برای ایجاد یا داشتن برخی اختلالات خود ایمنی است. اختلال خود ایمنی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.

نتیجه مثبت می‌تواند نشان‌دهنده انواعی از آرتریت تشخیص دهد. بیماری روماتیسم یا آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یکی از مهمترین این مشکلات است. موارد زیر نیز بعضی از انواع آرتریت است که با این آزمایش قابل تشخیص است:

• اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing spondylitis)
• آرتریت مربوط به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis)
• آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic arthritis)
• آرتریت واکنشی
• ساکروایلیت یا التهاب مفصل ساکروایلیاک (sacroilitis)

دیگر نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

روماتیسم مفصلی چیست و چه علائمی دارد؟

آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم شایع‌ترین شکل آرتریت است و باعث التهاب پوشش داخلی (سینوویوم) مفاصل یا سایر اندام‌های داخلی می‌شود. خط مفصل ضخیم می‌شود و می‌تواند منجر به افزایش تورم و درد شود. آرتریت روماتوئید  یک بیماری مزمن است که سال‌ها طول می‌کشد و به بسیاری از مفاصل مختلف بدن، غضروف، استخوان و ساختار مفاصل آسیب می‌رساند.

اگر به روماتیسم مبتلا هستید، گرما، تورم، حساسیت، درد و محدودیت حرکت را در مفاصل خود تجربه خواهید کرد. این علائم التهاب مفصل (آرتریت) ناشی از التهاب غشای مفصلی (سینوویوم) است. اگر این التهاب ادامه یابد یا درمان نشود، باعث آسیب دائمی به غضروف، استخوان، تاندون و رباط‌های مفصلی می‌شود.

روماتیسم می‌تواند باعث کاهش اشتها، ضعف، خستگی، کاهش وزن و تب شود. در بعضی از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید، برجستگی‌های کوچک و بدون درد به نام ندول‌های روماتوئید ممکن است در زیر پوست ایجاد شود.

Spondyloarthritis چیست و چه علائمی دارد؟

هم آرتریت روماتوئید و هم اسپوندیلوآرتریت بسیار شایع هستند. اگرچه آن‌ها شباهت‌هایی دارند، اما تفاوت‌های مهمی نیز دارند. اسپوندیلوآرتریت در مردان شایع‌تر است، در حالی که آرتریت روماتوئید در زنان شایع‌تر است. علائم آرتریت روماتوئید معمولا در سنین حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی ظاهر می‌شود.

کمر درد یک علامت اولیه شایع است. با این حال، بسته به نوع اسپوندیلوآرتریت فرد، علائم می‌تواند متفاوت باشد. التهاب در هر نقطه از بدن می‌تواند نشانه اسپوندیلوآرتریت باشد و به طور خاص، می‌تواند روی نقاط زیر تاثیر بگذارد:

• زانو
• لگن
• پاشنه
• مچ پا
• دست
• آرنج
• شانه

التهاب همراه با اسپوندیلوآرتریت می‌تواند باعث عوارض زیر شود:

• سوزش و قرمزی چشم
• درد چشم، حساسیت به نور و تاری دید
• درد در تاندون‌های دست و پا
• علائم گوارشی
• خستگی

اکثر افراد مبتلا به این بیماری دارای ژن HLA-B27 هستند و همان‌طور که گفتیم وجود این ژن با آزمایش خون قابل تشخیص است. این ژن تنها عامل بیماری نیست، بلکه در ایجاد بیماری نقش دارد. تشخیص این ژن لزوما به معنای ابتلا نیست و این آزمایش برای مدت زیادی در تشخیص بیماری ضروری نیست. خواهر و برادر یا سایر بستگان نزدیک ممکن است با وجود ژن HLA-B27 به این بیماری مبتلا نشوند.

آیا آزمایش HLA برای پیوند کلیه نیز انجام می‌شود؟

در پیوند اعضا مانند پیوند کلیه، قلب یا ریه، سازگاری گروه خونی حیاتی است. پس از تایید تطبیق گروه خونی تطبیق آنتی‌ژن‌های HLA بین دهنده و گیرنده نیز مهم است. تفاوت در آنتی‌ژن‌های HLA می‌تواند باعث پس زدن پیوند از سوی بدن شود. به همین دلیل ممکن است داروهای مختلفی برای کمک به سرکوب سیستم ایمنی گیرنده به منظور به حداقل رساندن امکان پس زدن پیوند تجویز شود.

پیدا کردن اهداکننده‌ای که با گیرنده مورد نظر سازگار باشد ممکن است گاهی دشوار باشد. بخشی از دلیل این است که هر ژن HLA می‌تواند اشکال یا تغییرات متعددی داشته باشد. با این وجود، بعضی ژن‌های HLA نزدیک به هم قرار دارند که به ارث می‌رسند و امکان پیوند موفق را فراهم می‌کنند. به همین دلیل می‌توان گفت آزمایش HLA برای پیوند کلیه و سایر اعضا ضروری است.

خطرات انجام تست HLA

انجام آزمایش خون خطرات کمی به همراه دارد؛ اما گاهی می‌تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشد. این موارد شامل خونریزی، عفونت، کبودی و احساس سبکی سر است. هنگامی که تکنسین سوزن به بازو یا دست شما می‌زند، ممکن است احساس سوزش یا درد خفیفی داشته باشید. پس از آن، ممکن است محل زخم تا یک روز کمی دردناک باشد. عوارض جدی دیگری برای این آزمایش مشاهده نشده است.

تست‌های مرتبط با آزمایش HLA

علاوه بر تست HLA، ممکن است پزشک آزمایش DNA را نیز تجویز کند. این آزمایش نیاز به گرفتن DNA از نمونه‌ای از سلو‌ل‌ها، معمولا سلول‌های سیستم ایمنی، به کمک نمونه خون دارد.

پزشک شما ممکن است این آزمایش را برای کمک به تعیین علت درد، سفتی یا تورم مفاصل نیز تجویز کند. این آزمایش ممکن است همراه با سایر آزمایشات انجام شود، از جمله:

• آزمایش CRP: اگر این سوال برای شما نیز پیش آمده است که CRP در آزمایش خون چیست؟ بهتر است بدانید که این آزمایش می‌تواند التهاب ناشی از مشکلات ایمنی را مورد بررسی قرار دهد.
• آزمایش ESR
• آزمایش روماتیسم

هزینه آزمایش HLA چقدر است؟

این آزمایش به صورت‌های گوناگونی مثل آزمایش خون یا بزاق دهان انجام شود. بسته به نوع آزمایش و تعداد آزمایش‌هایی که پزشک شما تجویز می‌کند هزینه شما متفاوت خواهد بود. همچنین پوشش بیمه درمانی پایه و تکمیلی نیز بر هزینه نهایی تاثیرگذار خواهند بود. برای اطلاع دقیق از هزینه آزمایش HLA در منزل می‌توانید با مجموعه هومکا تماس بگیرید.

دیگر نیازی نیست تا برای انجام آزمایش به آزمایشگاه بروید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!

تست HLA در منزل با هومکا

در صورتی که نیاز به پیوند عضو داشته باشید یا علائم روماتیسم در شما مشاهده شود، پزشک انجام این آزمایش را تجویز می‌کند. در صورتی که تمایل دارید این آزمایش را به راحتی در منزل خود انجام دهید، کافی است با مجموعه هومکا تماس بگیرید. هومکا سامانه ارائه خدمات سلامت در منزل است که با معتبرترین آزمایشگاه‌های کشور همکاری می‌کند و امکان انجام آزمایش در منزل را برای شما فراهم می‌کند.

نتایج و تفسیر آزمایش به صورت آنلاین در اختیار شما قرار خواهد گرفت و امکان استفاده از پوشش بیمه درمانی نیز فراهم است. برای ثبت درخواست می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا روی بنر زیر کلیک کنید تا به صفحه ثبت درخواست آزمایش در منزل منتقل شوید. این خدمات در سراسر استان تهران و شهرستان‌های کرج، آمل، مشهد، اصفهان، تبریز، قم، رشت، قزوین، شیراز و اهواز در دسترس است.