هوش جنین

اگر در دوره بارداری هستید و یا قصد بارداری و مادر شدن دارید به موضوعی که شاید اوایل به ذهن‌تان نیاید هوش است. فکر می‌کنید تا چه میزان می‌توان در دوره بارداری بر تکامل مغزی و هوش جنین تاثیر گذاشت؟ چه روش‌هایی برای تقویت هوش جنین وجود دارد؟ آیا می‌دانید که ممکن است برخی چیزها سبب شوند جنین رشد مغزی خوبی نداشته باشد؟ پزشک به شما برای تقویت و افزایش هوش جنین چه توصیه‌هایی کرده است؟ اگر هنوز دراین مورد کنجکاوی نکردید همراه ما باشید. اگر فکر می‌کردید هوش پس از تولد در کودک شما رشد می‌کند این مطلب را تا انتها دنبال کنید:

کودک باهوش یا جنین باهوش؟

کودک شما پس از تولد شروع به باهوش شدن و یادگیری نمی‌کند. این غلط نیست که کودک درحال رشد با چیزهای متفاوت روبه رو می‌شود، تجربه می‌کند و از خود رفتارهایی در حدود سن خود نشان می دهد. اما اساس و بنیان هوش کودک از زمانی متولد می‌شود که جنین است.
این مرحله شاید جالب و قشنگ به نظر برسد اما باید دقت داشت که همچون دیگر مراحل زندگی کودک شما در دوره جنینی نیز احتیاج به مراقبت کافی برای رشد و تکامل هوش دارد. چرا که جنین درحال شکل‌گیری است و شخصیت و هوش او نیز همراه با رشد فیزیکی درحال شکل گرفتن است. اهمیت و تاثیر شکل‌گیری و تکامل هوش جنین را در دوره پس از تولد خواهید دید.

عوامل موثر در اختلال هوش جنین

بروز اختلال در کیفیت زندگی کودک و رشد هوشی آن تنها به دوره پس از تولد مرتبط نیست. نوزاد از دوره جنینی نیز می‌تواند متاثر از عواملی دچار مشکلات و اختلال‌های هوشی و رشدی شود. برخی از مهم‌ترین آنها ناهنجازی‌های مادرزادی، آسیب‌های جسمی و روحی مادر و زایمان زودرس و ... هستند که می‌توانند کیفیت زندگی نوزاد را از بین ببرند.

هوش جنین و تغذیه 

مادر با تغذیه نامناسب نوزاد خود را با اختلالات متفاوت همچون تاخیر رشد حرکتی، تاخیر رشد زبان، اختلال در گفتار و رفتار و حتی افت بهره هوشی مواجه می‌کند. برای اینکه مغز کودک به اندازه کافی رشد کند تیروئید باید فعال باشد و از طرفی تیروئید نیاز به دریافت ید دارد. دریافت آهن لازم توسط بدن مادر به افزایش گلبول‌های قرمز خون و اکسیژن رسانی موثر به بدن نوزاد منجرب می‌شود. بنابراین نوزاد رشد مغزی خوبی خواهد داشت.

کمبود اسیدفولیک: برای اینکه لوله عصبی جنین بسته شود احتیاج به اسیدفولیک کافی دارد. چراکه مغز و نخاع برای رشد به محیط لوله عصبی وابسته هستند. اگر این لوله به خوبی بسته نشود جنین حتما دچار ناهنجاری‌های نخاعی و مغزی می‌شود. به مادر توصیه می‌شود در دوره بارداری بیشتر سبزیجات حاوی اسیدفولیک مصرف کند. البته جگر نیز حاوی مقادیر بالایی اسیدفولیک است.

توکسوپلاسموز: توصیه می‌کنیم برای پیشگیری از آلودگی به توکسوپلاسموز در دوره بارداری از خوردن گوشت و تخم مرغی که نسبت به سلامت آن اطمینان ندارید بپرهیزید و ترجیحا تمیز کردن حیوانات خانگی بخصوص گربه را به دیگران محول کنید. آلودگی مادران باردار به توکسوپلاسموز می‌تواند عقب ماندگی ذهنی، اختلالات شنوایی، صرع، نابینایی و کاهش ضریب هوشی را برای کودک به همراه داشته باشد.

کمبود ویتامین D: مطالعات نشان می‌دهند که کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری کمبود ویتامین D داشتند از هوش یادگیری پایین‌تر برخوردارند، مشکل در گفتار و زبان دارند و درضمن این کودکان رشد هوشی و فیزیکی کمتری نسبت به همسالان خود تجربه می‌کند. کمبود ویتامین D مادر باردار در آینده ریسک ابتلای نوزاد به آسم را افزایش می‌دهد.

کمبود ویتامین E: خوب است بدانید که فقدان و فقر این ویتامین در بدن مادر سبب رویش نقص‌هایی در جنین می‌شود و مغز جنین به خوبی در لوله عصبی شکل نمی‌گیرد. از آنجایی که بدن مادر کمبود ویتامین E دارد بنابراین رشد مغز جنین نیز دچار محدودیت‌هایی می‌شود.

سفلیس: سفلیس بیماری مقاربتی است و تا زمانیکه درمان نشده زوج اجازه فرزندآوری ندارند. این بیماری با بارداری به کودک نیز منتقل شده و زمینه موثری در ابتلا کودک به بیماری‌های چشمی، پوست، کبد و مغزی خواهد بود.

اعتیاد به هروئین: یکی از عوامل مخرب برای رشد مغز و ضریب هوشی نوزاد اعتیاد مادر و یا پدر به هروئین است. خوب است بدانید که نوزادانی که مادران درگیر به اعتیاد دارند پس از تولد علائمی همچون ترک اعتیاد نشان می‌دهند. علاوه ‌بر اینکه مصرف مواد مخدر بهره هوشی نوزاد را تحت تاثیر قرار می دهد، سبب بروز اختلال رفتاری و اجتماعی نیز می‌شود و شاید نوزاد را به کام مرگ بکشاند.

عوامل موثر در رشد هوش جنین

عشق:
تعجب می‌کنید اما جنین در رحم توانایی احساس کردن دارد و عشق و علاقه مادر را دریافت می‌کند، چرا که هوش پردازش اطلاعات را دارد. مادرانی که در دوره بارداری نسبت به جنین داخل رحم عشق‌ورزی می‌کنند کودکانی شاد، آرام و سالم خواهند داشت. احساسات و عواطف خوبی که در دوره بارداری به جنین داخل رحم انتقال می‌دهید داخل حافظه‌اش باقی می‌مانند. حتی جنین در این دوره با صحبت‌های شما پایه‌های یادگیری زبانش تقویت می‌شود. بنابراین شما پس از تولد نوزدای باهوش دارید که احساسات را سریع‌تر درک می‌کند و خیلی زودتر از دیگر نوزادان صحبت کردن را یاد خواهد گرفت.
 

افزایش وزن: 
سعی کنید در دوره بارداری نسبت به افزایش وزن خود و جنین بی‌تفاوت نباشید. افزایش وزن غیرطبیعی جنین نتیجه‌ای جز یک زایمان سخت و کودکی با بهره هوشی پایین نخواهد داشت. این موضوع درمورد کمبود وزن نوزاد نیز صدق می‌کند چراکه گفتیم کودک ضعیف و نارس نیز ضریب هوش بسیار پایینی دارد.
 

آهن: 
آهن علاوه براینکه برای رشد جفت و جنین ضروریست در افزایش هوش جنین نیز موثر است. با تامین آهن مورد نیاز که عنصری مهم در خون بشمار می‌رود اکسیژن رسانی به مغز کودک راحتتر و بهتر انجام می‌گیرد، بنابراین نوزاد رشد مغزی و IQ خوبی خواهد داشت.
 

ورزش: 
✔ بسیاری از بانوان در دوره بارداری ترس از فعالیت و تحرک دارند و از انجام حرکات ورزشی دوری می‌کنند، درحالیکه تحقیقات نشان می‌دهند مادران با فعالیت بدنی کافی نوزدانی با رشد مغزی بسیار خوب و از سویی ضریب هوشی بالا بدنیا می‌آورند.

✔ ورزش کردن شما در دوره بارداری به بهبود حرکات تنفسی جنین، اکسیژن رسانی به مغز جنین و گسترش سیستم عصبی نوزاد کمک می‌کند.

✔ جالب است بدانید که پس از ورزش فعالیت میتوکندری در مغز شما افزایش می‌یابد. این اثر مثبت از جفت عبور کرده و به مغز جنین خواهد رسید.
 

تولد دیررس:
گاهی نوزادان دیررس دچار نقص جسمی می‌شوند اما از سویی مطالعات نشان می‌دهد که کودکان دیررس به لحاظ بهره هوشی در شرایط مطلوبتری هستند.

هوش جنین در طب سنتی

جالب است بدانید که استفاده از تخم‌مرغ در دوران بارداری جهت بالا بردن هوش جنین یک پیشنهاد قدیمی است که الان حتی از سوی پزشکان نیز توصیه می‌شود. تخم مرغ می‌تواند به افزایش هوش نوزاد کمک کند. در دوره بارداری مصرف تخم مرغ به مادر نیز توصیه می‌شود. وقتی شما در دوره بارداری تخم مرغ مصرف می‌کنید به رشد حافظه و تقویت بخش یادآوری جنین کمک می‌کنید. درنتیجه نوزاد پس از تولد نیز در یادگیری عملکرد بسیار مطلوبی خواهد داشت. مصرف کندر نیز بسیار در این زمینه پیشنهاد شده است. همچنین گوش دادن به نوای خوش مانند موزیک کلاسیک، موسیقی‌های زیبا و حتی گوش دادن به صوت قرآن می‌تواند اثر مناسبی بر هوش جنین داشته باشد.

تاثیر مصرف پروتئین و ویتامین در هوش جنین

برای اینکه جنین شما رشد مغزی خوبی داشته باشد و پس از تولد نیز از بهره هوشی خوبی برخوردار باشد حتما در دوره بارداری از مصرف اسیدفولیک، پروتئین‌ها، انواع ویتامین‌ها بخصوص ویتامین گروه ب، سی، دی و ای غافل نشوید.
 ویتامین‌ها می‌توانند عاملی موثر در رشد مغزی و افزایش هوش جنین باشند اما حتما باید با دستور پزشک مصرف شوند.

غذاهای دریایی:
مادرانی که در دوره بارداری غذاهای دریایی بیشتر مصرف می‌کنند نوزادانشان نیز در هنگام تولد تا ۲ سالگی بدنشان اسید چرب امگا ۳ به اندازه کافی دارد. جالب است بدانید که نوزادان با سطح امگا ۳ بالا از دیگر نوزادان رشد بهتری دارند، چه به لحاظ فیزیکی و چه هوشی. برای اینکه کودکتان ضریب هوشی بالایی داشته باشد حتما در دوره بارداری به میزان بیشتری ماهی مصرف کنید.
با مصرف ماهی در دوران بارداری علاوه بر افزایش هوش جنین ریسک ابتلا به اوتیسم را نیز درآن کاهش می‌دهید. البته دقت داشته باشید که مصرف شما باید از آبزیان فاقد جیوه باشد.

در ۳۰ سالگی باردار شوید:
✔ تحقیقات نشان می‌دهند که مادران باردار در سن ۳۰ سالگی نوزادان باهوشتری بدنیا می‌آورند. این اتفاق بی دلیل نیست. معمولا مادران در سنین ۳۰ سالگی از ثبات کاری و روابط زندگی برخوردارند و خیلی بهتر می توانند مقوله بارداری را تحت کنترل بگیرند.

✔ کودکانی که از مادران ۳۰ ساله متولد می‌شوند خیلی زودتر مهارت‌های متفاوت را کسب می‌کنند، قدرت یادگیری بالایی دارند و کمتر دچار اختلالات مادرزدای و پس از تولد می‌شوند.

بنابراین لازم است که مادر این عوامل موثر را بشناسد و تا حد امکان دوری کردن از این دلایل مخرب را در اولویت قرار دهد. اولین نکته مهم رشد طبیعی مغز جنین است. در ادامه مراحل طبیعی رشد مغز جنین را بررسی می‌کنیم:

مراحل رشد طبیعی مغز جنین

مرحله اول رشد مغز جنین:

✔ سیستم عصبی مرکزی جنین در هفته نخست شکل می‌گیرد.

✔ این مرحله با تکثیر و رشد صفحه‌ای صاف از سلول‌ها آغاز شده و با افزایش ساختار لوله‌ای به‌خود می‌گیرند.

✔ بخش‌هایی جلویی لوله سلولی پس از ۴ هفته نخست مسدود شده و ساختمان مغز بوجود ‌می‌آید.

✔ لوله عصبی دچار انحنا شده و وزیکول‌های اولیه مغز بوجود می‌آید.

✔ وزیکول‌ها شامل مغز جلو، مغز میانی و مغز عقب است.

✔ بخش انتهایی مغز عقب تبدیل به بخش تحتانی نخاع می‌شود.

✔ در این مرحله مغز بسیار با سرعت رشد می‌کند بنابراین بزرگترین بخش بدن جنین خواهد بود.

✔ برای اینکه بتوانید در این مرحله به رشد مغز کمک کنید لازم است تغذیه سالم و کافی داشته باشید.

✔ دراین مرحله به مادر توصیه به مصرف اسیدفولیک می‌شود.

✔ پس از گذر این مرحله وزیکول‌های سه بخشی تبدیل به پنج بخش مجزا می‌شوند.

✔ پنج بخش ثانویه شامل مخچه، هیپوتالاموس، ساقه مغز، مخچه و مدولا است.

✔ از ۶ هفتگی فعالیت الکتریکی مغز شروع می‌شود، سلول‌های عصبی تکثیر و شلیک تصادفی را شروع می‌کنند.

مرحله دوم رشد مغز جنین:

✔ اتصالات عصبی و بافت مغزی بیشتری درپی افزایش رشد کودک بوجود می‌آید.

✔ از هفته هجدم اعصاب جنین پیچیده‌تر خواهد شد. بنابراین تکانه الکتریکی در امتداد سلول‌های عصبی منتقل می‌شوند و سرعت پردازش اطلاعات بیشتر خواهد شد.

✔ سیستم عصبی در این دوره به خوبی رشد کرده و نوزاد حالا قابلیت شنیداری، حرکتی حتی در سر را نیز بدست آورده.

✔ در این دوره او می‌تواند پلک بزند، ببلعد، حرکات و صدای شما را دنبال کند و حتی خواب و بیداری زیادی را تجربه کند و خواب هم ‌ببیند.

مرحله سوم رشد مغز جنین:

✔ رشد مغز همچنان ادامه دارد، از ماه ۷ بافت مغزی جنین به حداکثر می‌رسد و شبیه به مغز انسان بالغ است.

✔ در این مرحله جنین می‌تواند پنج حس خود را استفاده و اطلاعات آن‌ها را پردازش کند.

✔ پس از تولد رشد مغز متوقف نمی‌شود و این فرآیند تکامل تا ۳ سال نخست ادامه دارد.

هوش جنین به کی میره؟

مطالعات نشان می‌دهد که عواملی وجود دارند که می‌توانند پیش از تولد سبب اختلال در رشد مغز جنین شوند:

پدر شدن پس از سن ۴۰ سالگی: تحقیقات نشان می‌دهند که پدرانی که پس ۴۰ سالگی اقدام به فرزندآوری می‌کنند. فرزندان آن‌ها بیشتر در معرض خطر اوتیسم، سندرم های متفاوت همراه با ناهنجاری در جمجمه و صورت و اسکیزوفرنی قرار دارند.
بیشتر کودکانی که از پدران با سن بالا متولد شده اند در امتحانات و آزمون‌های حافظه، استدلال، مهارت‌های متفاوت از جمله خواندن و تمرکز رتبه پایینی بدست می‌آورند.
مسن بودن مادر نیز می‌تواند دلیلی برای ابتلای نوزاد به اوتیسم باشد. هر پنج سال افزایش سن مادر ۱۸ درصد ریسک ابتلای کودک به اوتیسم را افزایش می‌دهد. تنها وقتی فاکتور سن پدر مطرح می‌شود که مادر زیر ۳۰ سال باشد.
دیگر مشکلی که کودکان متولد شده از پدران مسن را تهدید می‌کند ابتلا به بیماری‌های روانی است. این کودکان در مقایسه با کودکان متولد شده از پدران جوان ۲۰ تا ۳۰ سال بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به روان‌پریشی، اختلال کمبود و اوتیسم قرار دارند. جالب است بدانید که این کودکان حتی نسبت به دیگر کودکان در سنین جوانی و بزرگسالی تمایل بیشتری به مواد مخدر نشان می‌دهند.

پدران با مشاغل پرخطر: گروه پرخطر به لحاظ شغلی پدرانی هستند که در مشاغلی همچون عکاسی، نقاشی، آرایشگری و شیمی فعالیت دارند و با مواد مضر به صورت تماس‌های فیزیکی و شیمیایی درارتباط هستند. در اینصورت امکان اینکه نوزاد دچار نقص‌های مادرزادی شود بیشتر است.

سموم دفع آفات: تحقیقات نشان می‌دهند کودکانی که مادرانشان در دوره بارداری در تماس با آفت کش‌ها بودند از ضریب هوشی بسیاری پایین‌تری برخوردارند. این تماس با آفت کش‌ها تنها به افراد حاضر در مزارع خلاصه نمی‌شود بلکه مصرف کنندگان میوه‌ها و سبزیجات نیز باید در شستشوی صحیح محصولات دقت کافی را داشته باشند.

تولد زودرس: مطالعات نشان می‌دهند که نوزدان زودرس و یا به عبارتی کودکانی که قبل از هفته‌های ۳۹ تا ۴۰ متولد می‌شوند از قدرت خواندن و حساب کمتری برخوردارند. به همین علت به مادران توصیه نمی‌شود که برای تولد نوزاد پیش از زمان طبیعی و معمول عجله ای داشته باشند.

سرخچه: مادرانی که در دوره بارداری دچار سرخچه می‌شوند کودکانشان در معرض ابتلا به آب مروارید، کم شنوایی، عقب ماندگی ذهنی شدید قرار دارند. بنابراین مادران باید دقت و مراقبت شدید جهت عدم ابتلا به بیماری‌ها بخصوص عفونت‌ها داشته باشند.

تغذیه بد: ممکن است متعجب شوید که میزان دریافتی شما از ویتامین‌ها و مکمل‌ها چه تاثیری در هوش جنین دارد. اما این کاملا اثبات شده، کمبود آهن، ید، کلسیم و دیگر ویتامین در تغذیه مادر سبب عدم رشد کافی قدرت یادگیری در کودک می‌شود.