آزمایش پتاسیم
همه ما به نوعی با درد و گرفتگی عضلات مواجه هستیم. گاهی اوقات به دلیل ورزش شدید به این عارضه مبتلا می‌شویم؛ گاهی وقتها هم همه چیز خوب به نظر می‌رسد اما باز هم گرفتگی عضلات یا همان اسپاسم را تجربه می‌کنیم. کمبود برخی ویتامین‌ها ومواد معدنی می‌تواند باعث بروز این عارضه شود. کاهش سطح پتاسیم بدن، یکی از دلایل شایع گرفتگی عضلات است. برای اینکه بدانید تنش در عضلات به خاطر کمبود پتاسیم است یا نه؛ لازم است آزمایش پتاسیم بدهید. این مقاله از هومکا به بررسی این آزمایش پرداخته است.
K در آزمایش خون چیست؟
K در آزمایش خون نشان دهنده پتاسیم است. آزمایش پتاسیم، میزان پتاسیم در خون را اندازه‌گیری می‌کند. پتاسیم نوعی الکترولیت است. الکترولیت‌ها مواد معدنی با بار الکتریکی در بدن شما هستند که به کنترل فعالیت عضلات و اعصاب، حفظ سطح مایعات و انجام سایر عملکردهای مهم کمک می‌کنند. بدن به پتاسیم نیاز دارد تا قلب و عضلات به درستی کار کنند. سطح پتاسیم بسیار زیاد یا کم ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل پزشکی باشد. برای انجام آزمایش پتاسیم و یا هر آزمایش دیگری نیاز نیست به آزمایشگاه مراجعه کنید. برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!
چرا آزمایش پتاسیم تجویز می‌شود؟
این آزمایش معمولا در کنار آزمایشات دیگر و برای تشخیص بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های کلیوی یا اختلالات غدد فوق کلیوی تجویز می‌شود. همچنین دقت داشته باشید که سطوح بسیار بالا یا پایین پتاسیم در خون می‌تواند به ترتیب نشان دهنده بیماری‌های هایپرکالمی و هیپوکالمی باشد. پس بررسی این فاکتور در کنار فاکتورهای دیگر بسیار حائز اهمیت است.
شرایط آزمایش پتاسیم
آزمایش پتاسیم به تنهایی نیازی به ناشتا بودن ندارد اما اگر در کنار آن، آزمایشات دیگری تجویز می‌شود، توصیه می‌شود بین ۸ تا ۱۲ ساعت شرایط ناشتایی را رعایت کنید. در مدت زمان ناشتایی نمی‌توانید چای، قهوه، آبمیوه و ... بنوشید. اما نوشیدن آب برای رفع تشنگی مشکلی ندارد.
فشردن و شل کردن مکرر مشت دقیقاً قبل یا هنگام آزمایش خون ممکن است به طور موقت باعث افزایش سطح پتاسیم در خون شود که ممکن است منجر به خطا در نتیجه آزمایش شود.
تفسیر آزمایش پتاسیم
پتاسیم یک الکترولیت ضروری برای عملکرد صحیح سیستم‌های مختلف بدن است. وجود این ماده برای اعصاب و عضلات از جمله قلب مهم است.
در حالی که پتاسیم برای سلامتی مهم است، دریافت بیش از حد آن نیز می‌تواند برای بدن خطرساز باشد. به طور معمول کلیه‌ها با دفع پتاسیم اضافی از بدن، تعادل پتاسیم را حفظ می‌کنند. اما به دلایل زیادی سطح پتاسیم در خون می تواند بیش از حد بالا رود. به این حالت هیپرکالمی یا پتاسیم بالا می‌گویند. مهم نیست به هیپرکالمی خفیف مبتلا شده‌اید یا شدید؛ در هر حال باید سریعاً تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید تا از بروز عوارض احتمالی پیشگیری شود.
محدوده طبیعی پتاسیم بین ۳.۶ تا ۵.۲ میلی مول در لیتر (mmol/L) خون است. سطح پتاسیم بالاتر از ۵.۵ میلی مول در لیتر بسیار بالا است و سطح پتاسیم بیش از ۶.۲ یا کمتر از ۳ میلی مول در لیتر می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. با توجه به آزمایشگاه این محدوده می‌تواند کمی متفاوت باشد.
علت پتاسیم بالای خون چیست؟
بیماری‌های زیر می‌توانند منجر به افزایش سطح پتاسیم در بدن شوند:
- بیماری آدیسون(addison): در این بیمای غدد فوق کلیوی به تدریج از بین می‌روند.
- نارسایی کلیه
- هيپوآلدوسترونيسم(Hypoaldosteronism): در این بیماری هورمون آلدوسترون بیش از حد ترشح می‌شود.
- همولیز(Hemolysis): تخریب گلبول‌های قرمز خون
اگر قصد انجام آزمایش دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید!
علت پتاسیم پایین چیست؟
بیماری‌های زیر در کاهش سطح پتاسیم در بدن نقش دارند:
- مشکلات کلیوی
- سندرم کوشینگ(Cushing Syndrome): در این بیماری سطح هورمون کورتیزول در بدن افزایش می‌یابد.
- اسهال و استفراغ
- سندرم بارتر(Bartter Syndrome): این بیماری ژنتیکی است و عملکرد کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- هيپرآلدوسترونيسم(Hyperaldosteronism): در این بیماری ترشح هورمون آلدوسترون از غدد فوق کلیوی در بدن افزایش می‌یابد.
مواد غذایی حاوی پتاسیم
در صورتی که نتیجه آزمایش پتاسیم نشان می‌دهد که میزان این ماده معدنی در خون شما کمتر از حد نرمال است لازم است که تغییراتی را در رژیم غذایی خود به وجود آورید تا منابع کافی پتاسیم دریافت کنید. برای مثال می‌توانید خوراکی‌های زیر را در برنامه غذایی خود قرار دهید:
- سبزیجات سبز رنگ مانند کاهو، اسفناج و جعفری
- پرتقال و مرکبات
- سیب زمینی
- نخود
- کلم بروکلی
- میوه‌های خشک (کشمش، زردآلو خشک، آلو خشک)
- جوانه گندم و دانه‌های روغنی
- آجیل (بادام، تخمه آفتابگردان، پسته)
- آووکادو
- ماهی سالمون و ساردین
- اکثر فرآورده‌های گوشتی
- رازک و گزنه
علائم نرمال نبودن سطح پتاسیم در بدن
اگر دچار اختلالات و علائم زیر شدید ممکن است سطح پتاسیم خون بالا یا پایین باشد و بهتر است آزمایش پتاسیم دهید:
- بهم خوردگی تعادل الکترولیت
- فلج عضلانی
- خستگی یا ضعف
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- حالت تهوع یا استفراغ
- مشکل تنفس
- درد قفسه سینه
- تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم
اگر هر یک از این علائم را دارید و می‌خواهید که از سلامتی خود مطمئن شوید، برای انجام آزمایش در منزل کلیک کنید!
آزمایش K چه بیماری‌هایی را نشان می‌دهد؟
مشکلات زیر می‌توانند سطح پتاسیم در بدن را تغییر دهند:
- بیماری کلیوی
- فشار خون بالا
- کتواسیدوز دیابتی (عارضه جدی دیابت)
- هر شرایطی که با داروهای ادرار آور درمان شود. (داروهایی که بدن را مجبور به از دست دادن آب و سدیم می‌کنند)
- هیپوکالمی
- هایپرکالمی
- همچنین کمبود ویتانین K در بدن می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.
اگر نتیجه آزمایش خود را دریافت کرده‌اید و میزان پتاسیم و یا هر فاکتور دیگری در بازه نرمال قرار ندارد، برای تفسیر آزمایش کلیک کنید!
در سایت Health Line در مورد اهمیت پتاسیم اینطور نوشته است:
حفظ تعادل مایعات بدن بر عهده الکترولیت‌ها است که در این میان پتاسیم و سدیم از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. داشتن رژیم غذایی غنی از پتاسیم می‌تواند به شما در حفظ تعادل این ماده معدنی در بدن کمک کند.
این ماده معدنی نقش مهمی در فعال‌سازی تکانه‌های عصبی در سراسر سیستم عصبی بدن را برعهده دارد. تکانه‌های عصبی به تنظیم ضربان قلب، تنظیم انقباضات عضلانی، رفلکس ها و بسیاری از فرایندهای دیگر کمک خواهند کرد.
هیپوکالمی چیست؟
همان‌طور که اشاره شد پتاسیم برای عملکرد سلولهای عضلانی و عصبی و همچنین برای سلامت قلب بسیار مهم است. به همین دلیل کمبود آن نیز می‌تواند خطرناک باشد. تغییر سطح پتاسیم خون می‌تواند بر سیگنال‌های سیستم عصبی تاثیر بگذارد و باعث بی‌نظمی در انقباضات عضلانی و ضربان قلب شود.
در نتیجه دریافت ناکافی پتاسیم، سطح پتاسیم در خون کاهش می‌یابد و بیماری به نام هیپوکالمی ایجاد می‌شود. اگر سطح کلسیم خون به کمتر از محدوده نرمال برسد، فرد مبتلا به هیپوکالمی تشخیص داده می‌شود.
اگرچه هیپوکالمی غالبا در نتیجه دریافت ناکافی پتاسیم رخ دهد، اما هیپوکالمی در مواردی مانند از دست دادن ناگهانی مایعات بدن، استفراغ، اسهال و تعریق زیاد نیز دیده می‌شود.
مهمترین علائم هیپوکالمی چیست؟
شایع‌ترین علائمی که ممکن است در اثر هیپوکالمی ایجاد شود شامل موارد زیر است:
- ضعف و خستگی: اولین علامت کمبود پتاسیم احساس ضعف و خستگی است. پتاسیم برای انقباضات عضلانی لازم است و کمبود آن باعث تضعیف انقباضات عضلانی و بروز ضعف می‌شود.
- گرفتگی و اسپاسم عضلانی: به انقباض ناگهانی و کنترل نشده ماهیچه‌ها گرفتگی عضلانی می‌گویند و زمانی که سطح پتاسیم در خون کاهش می‌یابد ممکن است رخ دهد.
- مشکلات گوارشی: مشکلات دستگاه گوارش می‌تواند به دلایل زیادی ایجاد شود. یکی از آنها کمبود پتاسیم است.
- تپش قلب: تپش قلب معمولا به دلیل استرس تجربه می‌شود. با این حال، تپش قلب را می‌توان در کمبود پتاسیم نیز تجربه کرد. این به این دلیل است که پتاسیم موجود در سلولهای داخل و خارج قلب به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند.
- سوزن سوزن شدن و بی‌حسی: کسانی که کمبود پتاسیم دارند ممکن است احساس سوزن سوزن شدن و بی‌حسی کنند. این علامت در دست‌ها، بازوها و پاها تجربه می‌شود.
- مشکل در تنفس: کمبود شدید پتاسیم می‌تواند باعث مشکل در تنفس شود. این به دلیل نیاز به پتاسیم برای انقباض و انبساط ریه است. در غیاب پتاسیم، قلب خون کمتری را به بدن پمپاژ می‌کند و تنفس را دشوارتر می‌کند.
- تغییرات خلق و خوی: سطوح پایین پتاسیم می‌تواند در عملکرد مغز اختلال ایجاد کند.
هایپرکالمی چیست؟
هایپرکالمی به زمانی گفته می‌شود که پتاسیم خون بیشتر از محدوده نرمال باشد. افزایش میزان پتاسیم اثرات منفی بر سلامتی شما دارد. این مشکل غالبا در نتیجه مصرف بیش از حد پتاسیم بعضی از انواع بیماری کلیوی ایجاد می‌شود.
اگرچه این بیماری معمولا علائم کمی دارد یا حتی در مواردی هیچ علامتی ندارد، اما موارد شدید هایپرکالمی می‌تواند برای سلامت انسان بسیار خطرناک باشد و در صورت عدم درمان حتی کشنده باشد. اگر میزان پتاسیم بالا درمان نشود، باعث عدم تعادل ضربان قلب می‌شود. برای جلوگیری از این وضعیت، لازم است به طور منظم معاینات پزشک انجام شود و در صورت تشخیص به موقع می‌توان قبل از اینکه خیلی دیر شود، آن را درمان کرد.
وبسایت Healthline در ارتباط با سطح بالای کلسیم خون و بیماری هایپرکالمی اینگونه بیان می‌کند:
به طور معمول، کلیه های شما با دفع پتاسیم اضافی از بدن، سطح پتاسیم را به حالت استاندارد نزدیک می‌کنند، اما به دلایل زیادی، سطح پتاسیم در خون شما می تواند بیش از حد بالا برود که به آن هیپرکالمی یا پتاسیم بالا می‌گویند. همچنین بالا بودن پتاسیم در خون می‌تواند به دلیل مشکلات کلیوی، مصرف برخی داروها یا اعتیاد به الکل باشد.
علائم هایپرکالمی
تشخیص علائم هیپرکالمی در زمان مناسب بسیار مهم است. برخی افراد بدون علائم هستند اما هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، معمولاً شامل موارد زیر است.
- بی حسی و گزگز
- تهوع و استفراغ
- ضربان قلب نامنظم
- تنگی نفس
- ضعف عضلانی
تست‌های مرتبط با آزمایش پتاسیم
تست‌های زیر می‌توانند در کنار آزمایش پتاسیم یا K برای بررسی وضعیت بدن تجویز شوند:
اوره یک ماده زائد است که در کبد ایجاد می‌شود و پروتئین به اجزای تشکیل دهنده آن (اسیدهای آمینه) متابولیزه می‌شود. در این فرآیند آمونیاک و سپس اوره تشکیل می‌شود. این آزمایش میزان نیتروژن اوره خون (BUN) در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) اطلاعات مهمی در مورد عملکرد کلیه‌ها و کبد را نشان می‌دهد. آزمایش BUN میزان نیتروژن اوره در خون را اندازه گیری می‌کند.
کراتینین یک ترکیب شیمیایی است که از فرآیندهای تولید انرژی در عضلات شما به جا مانده است. کلیه‌های سالم کراتینین را از خون فیلتر می‌کنند. کراتینین به عنوان ماده زائد با ادرار از بدن خارج می‌شود.
اندازه گیری کراتینین در خون یا ادرار سرنخ هایی را برای کمک به پزشک در تعیین میزان عملکرد کلیه‌ها فراهم می‌کند.
این آزمایش میزان اسید اوریک را در خون یا ادرار اندازه‌گیری می‌کند. اسید اوریک یک ماده زائد طبیعی است. این ماده وقتی بدن مواد شیمیایی به نام پورین را تجزیه می‌کند، تولید می‌شود. پورین ماده‌ایی است که در سلولهای بدن و همچنین در برخی مواد غذایی یافت می‌شود.
آلبومین و گلوبولین دو نوع پروتئین در بدن هستند. آزمایش پروتئین کل، میزان کل آلبومین و گلوبولین در بدن را اندازه‌گیری می‌کند. اگر دچار کاهش وزن غیر منتظره، خستگی یا علائم بیماری کلیه یا کبد هستید؛ ممکن است این آزمایش برای شما تجویز شود.
آزمایش Na یا سدیم میزان سدیم خون را بررسی می‌کند. سدیم هم الکترولیت است و هم ماده معدنی. سدیم به حفظ آب (مقدار مایعات داخل و خارج سلولهای بدن) و تعادل الکترولیت بدن کمک می‌کند. سدیم همچنین در نحوه عملکرد اعصاب و عضلات نقش مهمی دارد.
آزمایش خون آلبومین، میزان آلبومین در خون را اندازه‌گیری می‌کند. آلبومین پروتئینی است که توسط کبد ساخته می‌شود. آلبومین به حفظ مایعات در جریان خون کمک می‌کند تا به بافت‌های دیگر نشت نکند. این ماده همچنین مواد مختلفی از جمله هورمون‌ها، ویتامین‌ها و آنزیم‌ها را در بدن حمل می‌کند.
آزمایش کلراید، میزان کلراید موجود در خون یا ادرار را اندازه‌گیری می‌کند. کلراید یکی از مهمترین الکترولیت‌های خون است. وجود این ماده برای تعادل میزان مایعات در داخل و خارج سلول‌ها بسیار مهم است. کلراید همچنین به حفظ حجم خون مناسب ، فشار خون و pH مایعات بدن کمک می‌کند.
- آزمایش VBG
گاز خون وریدی (VBG) یک روش جایگزین برای تخمین دی اکسید کربن سیستمیک و pH است که نیازی به نمونه‌گیری از خون شریانی ندارد. انجام VBG به جای ABG ( آزمایش گازهای خونی) به ویژه در بخش مراقبت‌های ویژه بسیار راحت است؛ زیرا بیشتر بیماران دارای کاتتر وریدی مرکزی هستند که می‌توان به سرعت و به راحتی خون وریدی از آن دریافت کرد.
آزمایش پتاسیم در منزل با هومکا
بهتر است بدانید که برای انجام خدمات آزمایشگاهی، نیازی نیست تا حتما به آزمایشگاه بروید. مجموعه هومکا با همکاری مجهزترین و مدرن‌ترین آزمایشگاه‌ها در استان تهران و سایر شهرهای کرج، شیراز، اصفهان، اهواز، رشت، تبریز و مشهد، همواره بهترین خدمات آزمایش در منزل را زیر نظر بیمه پایه و تکمیلی به شما ارائه می‌دهد.
اگر قصد انجام خدمات آزمایش در منزل یا تفسیر آزمایش خون را دارید، می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا با کلیک بر روی بنر زیر، درخواست آزمایش خود را ثبت کنید. در اینصورت همکاران ما با شما تماس خواهند گرفت و هماهنگی‌های لازم جهت انجام آزمایش صورت می‌گیرد. علاوه بر این، جواب آزمایش شما در اسرع وقت به دستتان خواهد رسید.
سوالات متداول
پرسش و پاسخ با پزشک
ثبت درخواست